6.- Chìa khoá tinh-thần của Thể-pháp và Bí-pháp Thiên-Đạo 
Đức Hộ Pháp Thuyết Đạo Tại Đền Thánh 
đêm 26 tháng 05 Năm Kỷ-Sửu

CHÌA KHOÁ TINH-THẦN CỦA
THỂ-PHÁP VÀ BÍ PHÁP THIÊN-ÐẠO

     Kể từ hôm nay Bần-Đạo giảng tiếp Thể-Pháp và Bí-Pháp của Thiên-Đạo.
     Trước khi Bần-Đạo giảng một cái triết-lý trọng-yếu ấy Bần-Đạo muốn cho cả thảy chúng ta mỗi người đều để tinh-thần trí não của mình tự xét lại coi đương nhiên chúng ta đang sống trong hoàn cảnh nào.... ? Chúng ta làm gì nơi cõi thế này ? Cái lập trương của kiếp sống ta đối với vạn-vật hữu-hình mà Đức-Chí-Tôn gọi là Vạn-linh ấy thế nào ?
     Mỗi người tự soát, tự soát đặng mới có thể hiểu đặng huyền vi bí-mật của Thể-Pháp và Bí-Pháp của Thiên-Đạo ấy là cái chìa khóa của chúng ta mỗi đứa mở lấy cái nguyên-linh của chúng ta vậy.
     Bần-Đạo rủ cả thảy con cái Đức-Chí-Tôn cầm chìa khóa nơi tay, đặng mở cả huyền vi bí-mật ấy cho thấu đáo; thấu đáo cho đặng rồi mới có thể biết được cơ-quan giải-thoát của mình.
     Bần-Đạo lấy của Bần-Đạo trước đã, Bần-Đạo tự mình, quan-sát của Bần-Đạo coi cái sống của Đời và cái Linh của Đạo tức-nhiên trí hóa khôn ngoan vô-đối của chúng ta thuộc về Đạo, như thế nào ?
     Linh ấy sống với phương pháp nào cho còn tồn-tại ? Tại sao chúng ta vào cửa Đạo, chúng ta vào đây chúng ta ngồi, tại sao chúng ta chung hiệp với nhau vô Đền-Thánh này mỗi đêm phải cầu-nguyện kinh-kệ với Đấng mà chúng ta gọi là Đấng Tạo-Đoan cả Vạn Linh tức-nhiên Đấng Chí-Linh đó vậy? Chúng ta tôn sùng Đấng ấy để làm gì ? Đấng ấy có hữu ích gì cho chúng ta hay chăng mà chúng ta phải phụng sự những điều chí thiết ấy ? Nên tìm tàng cái nguyên-lý của nó cho thấu đáo mới gọi rằng tu mà muốn tu phải biết huyền vi bí-mật ấy mới tu, còn không biết bất quá vô Đền-Thánh hát chơi vậy thôi.
     Hễ khi nào làm biếng không đi cúng rồi đổ thừa có chuyện này chuyện kia, tại mình không biết giá-trị của sự đi cúng, phải biết trong đó cái đã.
     Bần-Đạo biểu tự soát mình coi, tại sao vô Đạo Cao-Đài, Đấng đã chung hiệp với con cái của Ngài là Đấng Chí-Linh tức-nhiên là Đức-Chí-Tôn chúng ta đang chiêm-ngưỡng tại Đền-Thánh này. Phải biết giá trị đó mới dám can-đảm thí thân cho Đạo mới có thể cương-quyết đặng chung sống với con cái của Ngài. Chớ không lẽ ngồi đó tu theo họ mà không biết chơn-lý ở đâu.
     Các nền Tôn-Giáo, chúng ta đã thấy chán-chường trước mắt vì lẽ đó mà vong phế.
     Bần-Đạo thuyết, bây giờ Bần-Đạo khai rõ cả tâm-lý của Bần-Đạo rồi cả thảy con cái Đức-Chí-Tôn cũng vậy tự mình cung chiêu của mình đi.
     Bần-Đạo theo Đạo Cao-Đài do lẽ này: kiếp sống của Bần-Đạo không có biết tin gì hết nhứt là đầu óc chỉ lấy triết lý học-thức làm căn-bản, không ai nhồi sọ đặng, nhứt định không để chủ quyền tinh-thần mình không bị ai lừa gạt, dầu cho Bần-Đạo đã theo Thiên-Chúa-giáo.
     Hồi thuở nhỏ nghe ra bị khó nuôi rồi Ông già Bà già sanh ra mấy người đều chết hết, đến nóng lạnh cũng chết, đến đổi thiên hạ sợ, tới phiên tôi Ông già Bà già bồng đem tôi đến Nhà Thờ Thiên-Chúa cho Ộng Cha làm con nuôi ông ấy.
     Tôi lớn lên đi học trường mà cũng đi theo làm đồng nhi bên Thiên-Chúa-Giáo cũng như ai kia vậy; nhưng trước khi đi học Bà già cho vô trường học Nho trước, học chừng một năm ruỡi rồi cho vô trường Pháp nên không biết thêm gì hết, xét mình tự nhỏ đến lớn kỳ khôi hơn ai hết.
     Cái gì cũng muốn biết mà thôi, cho đến lúc khôn-ngoan trí-thức cũng vậy, cả cơ-quan của Đời tìm-tàng cho thấu đáo mọi điều, tìm cho hiểu, mỗi sự chi cũng tìm cho biết mà không biết được thì không ăn không ngủ.
     Khó lòng lắm, khó lòng quá, khó-khăn lắm, vậy phải tìm qua cho đặng hay biết cho đặng mọi việc ở Đời.
     Suốt một thời-gian, vẫn giục thúc tới chỗ bí- mật huyền vi của Càn-Khôn Vũ-Trụ, giục thúc Bần-Đạo một điều làm cho tinh-thần Bần-Đạo xốn-xang biết bao.
     Bần-Đạo thấy chung quanh các bạn đồng-sanh của Bần-Đạo dầu cho chí thân hay ngoại-tộc cũng vậy họ đương dung-rủi trên con đường quanh co khúc-khuỷu của Đời. Bần-Đạo cũng sống theo với họ trong con đường dục tấn, con đường ấy tức-nhiên chạy theo quan chức mỗi bước, mỗi ngày tình trạng khổ não, khó-khăn lắm, không biết họ làm cho tinh-thần đặng hạnh-phúc hay đau-khổ ! Không thấy hạnh-phúc gì hết; qua mỗi khoảng đường day lụng lại kẻ thương yêu của mình dầu lớn dầu nhỏ họ đã té quị theo dọc đường ấy nghĩa là họ chết.
     Những kẻ thương yêu Bần-Đạo, Bần-Đạo dòm lại một lần nữa họ đều chết hết dầu chí thân hay ngoại thân cũng vậy. Tức tối thay cho quyền-năng vô-đối của vô hình kia tại sao phải từ bỏ ? Không sanh sống cho vẹn toàn con người già hay trẻ đều lần lượt chết hết biết bao nhiêu giọt lệ của Bần-Đạo đã khóc với thân già và biết bao nhiêu giọt thảm của Bần-Đạo đã rưới trên thân trẻ. Tình trạng đau-khổ giục-thúc Bần-Đạo tìm hiểu coi cái phương pháp giải-kiết, phương-pháp giải-nạn coi có nơi nào hay chăng. Thử tự soát mình, tự xét nghĩ mình cũng một mạng sống cũng như mấy ngàn triệu mạng sống nơi mặt địa-cầu này, không kể các Vạn-Linh bao phủ, chung quanh họ, thấy họ khổ trong con đường sống ấy lắm.
     Có nhiều khi muốn bảo thủ mạng-sống họ mà họ phải tận diệt mạng sống khác. Các mạng sống bị tận-diệt thì họ phải chịu đau-khổ thống thiết vô ngần vô-đối; trường đau khổ ấy trải trước mặt Bần-Đạo.
     Đối với vạn-vật thấy tình-trạng mạnh hiếp yếu, dữ ăn hiền, đối với loài người thì ngó thấy họ không kính nể mạng-sống đồng loại đồng chủng với nhau. Một tấn tuồng bất công trải trước mặt, muốn kiếm phương an ủi thấy mình cũng một kiếp sống như các người kia vậy.
     Mỗi chúng ta kiếm con đường hữu ích, cái hữu ích cho bạn đồng sanh của mình, hễ thấy mình ăn thì bạn mình mất ăn; mình mặc thì bạn mình mất mặc, tức-nhiên chính mình, mình cũng giành sống với họ. Xét đoán mình không có hữu ích chi đối với họ cả, mà trái ngược lại mình làm tội ác, mình làm khổ-não cho họ mà thôi. Bởi vì mình giành giựt cái sống họ để bảo thủ cái sống của mình, mình phải dành cái sống của họ kia kìa thành ra mình không hữu ích gì hết.
     Kiếm thế an ủi, có thể nào làm nô-lệ cho họ tôi không ăn mà tôi sống không, nói đến cái đó thì rất khó muốn làm cho đặng trọn trong con đường sống tức-nhiên tôi không thể làm được. Muốn kiếm giải-pháp ấy cho được thì tôi gởi cả tâm-hồn tôi vào tay một Đấng vô-hình, nương theo cái quyền-năng vô-hình làm Chúa của các mạng sống ấy đặng kiếm thế bảo-thủ mạng-sống của thiên-hạ.      

Triết lý ấy kiếm coi ở đâu, như bên Phật-Giáo biểu vô chùa mà tu, tụng kinh gõ mõ đặng ăn mà sống, sống riêng cho cá-nhân, như vậy thì còn tội ác hơn hết thảy bởi vì biểu họ bố thí cho mình ăn để mình sống, còn họ thì thiếu sống. Các nơi khác nữa, ngồi đó duy chủ cái quyền sống như các nền Tôn-Giáo khác họ giành cái sống ấy còn mạnh-mẽ hơn các thứ quyền giành sống khác nữa. Nếu tới một vài cửa khác họ lại giành sống xảo-trá còn tồi-tệ hơn nữa. Kiếm phương thế giúp sống cho đồng sanh mà kiếm không ra. 
     May thay trong buổi khuẩn-bách tinh-thần ấy, có Đấng Huyền-Linh đem lại với một phương-pháp vô-hình, không hình mà làm cho chúng ta thấy, không nói mà làm cho chúng ta nghe là Đức Cao-Đài Thượng-Đế, nhờ đó mà Bần-Đạo khỏi đi đâu hết. Nếu không có Đấng ấy thì có lẽ Bần-Đạo điên đi mà chớ; điên vì cái khổ não của Đời, điên vì gớm ghiết cái cơ-quan tranh sống của nó.
     Ban sơ Bần-Đạo chưa biết Ổng mà Ổng cho Bần-Đạo làm Hộ-Pháp. Bần-Đạo không biết gì hết, Bần-Đạo nhắm mắt Bần-Đạo theo.
     Tại sao Đấng ấy làm thiên-hạ nghe, thiên-hạ theo, chính mình cũng vậy. Lý lẽ của Ổng , Ổng đem đến cho thấy rằng: giúp sống chớ không phải giành sống. Các bạn của mình họ đùa họ theo; em út của mính dĩ-chí cho đến bạn đồng niên mình họ đùa họ theo họ nghĩ rằng tôi gơỉ tâm-hồn tôi cho Ổng, một mình tôi, tôi thấy rằng không đủ Đấng tạo Đạo không phải gọi một mình tôi mà chính gom-góp đại đa số tâm-hồn như tôi và có thể đem gởi cả đôi triệu tâm-hồn khác nữa vì vậy tôi có thể theo Đấng này được. Đấng đó tôi nên theo, theo có hai lẽ.
      1.- Về phần Đời tôi khỏi cái bệnh đau thảm của tôi.
      2.- Về phần Đạo tôi khỏi côi cút lẻ loi.
     Tôi có một đám người biết tình ái vô hạn của tôi, có một đám người cùng tôi gánh khổ của đời tức-nhiên họ chịu nhiều khổ đặng họ giải khổ cho thiên hạ.
     Nói đó là nói của tôi, để tâm hồn theo Ổng về mặt Đời và về mặt Đạo mà thôi, tôi chỉ nghĩ có bao nhiêu ngoài ra tôi không biết gì nữa.
     Bây giờ Đạo Cao-Đài không biết chánh hay là tà, tôi chỉ biết Đấng ấy có thể gom-góp đôi triệu tâm-hồn vào tay Đấng ấy là Đấng Chí-Linh.
     Bây giờ tôi không tin Đấng ấy nữa mà tôi chỉ tin một điều là ngày giờ nào cái linh hồn tôi thoát xác ra đi bỏ cái địa hoàn này, tôi sẽ gặp các bạn chí thân từ trước của tôi, Tổ-Phụ Ông Bà của tôi. Tôi không biết cảnh hư linh như thế nào mà nếu tôi gặp được họ thì tôi mới chắc.
     Ngày giờ nào tôi về cảnh Thiêng-Liêng kia, quả nhiên linh-hồn tôi còn tồn tại chớ không phải tiêu-diệt như nhiều triết-lý vô-thần, nhiều nhà Duy-vật đã thuyết nơi mặt địa-cầu này.
     Giờ phút nào tôi thoát xác tôi về vơi hư-linh mà tôi được một vài triệu linh hồn về cảnh Thiêng-Liêng Hằng-sống thì tôi không còn hạnh phúc nào hơn chỗ đó nữa. Tôi không biết giá-trị, không biết quyền-năng ra sao, nhưng tôi ngó thấy Ổng có thể làm cho tôi làm bạn với cả trăm, cả triệu chơn linh trên cõi Thiêng-Liêng Hằng-Sống, vì cớ cho nên tôi phải vào Đạo Cao-Đài đặng tôi phụng sự cho Ổng tức nhiên tôi phụng-sự cho con cái của Ổng. Tôi nghĩ có bao nhiêu đó mà tôi theo cho đến ngày nay. Tôi đứng giữa tòa-giảng này để ngửa cái triết-lý ấy đặng cho toàn thể con cái của Đức-Chí-Tôn rõ biết đặng suy xét.
     Đó tôi lấy chìa khóa mở tinh-thần của tôi rồi đó còn mấy bạn lấy chìa khóa mở tinh-thần mấy bạn đi rồi tôi tiếp tục giảng Thể-Pháp và Bí-Pháp của Đạo Cao-Đài.