- Tôi nghĩ ông bạn tôi đã giải thích những sự thể này, nhưng tôi nhắc lại. Vì tôn giáo bắt nguồn từ đạo học nên những vị rao giảng nơi tôn giáo có bổn phận nghiệm chứng đạo học, chia sẻ nghiệm chứng của mình với tín đồ để họ so sánh cũng như tìm ra phương pháp thăng tiến tâm linh cho mỗi người, và chứng nghiệm với tín đồ, giúp họ nhận thức để thức ngộ. Tôi nghe ông bạn tôi nói đã trình bày Phật, Ấn, Lão, Mật Tông cho anh em rồi phải không? Riêng tôi sẽ cùng với anh em chúng ta chứng nghiệm Phúc Âm. Tuy nhiên, trước khi nói về Phúc Âm, có vài vấn đề cần phải được minh xác; chẳng hạn như con người mình thế nào; Thiên Chúa là gì; bởi vì mỗi người có những kinh nghiệm riêng, trãi qua những môi trường sống khác nhau nên thường thì có những nhận thức khác biệt; trong khi đàm luận, chúng ta lại dùng chung những ngôn từ. Để tránh cảnh đồng ngôn dị ý, tôi nghĩ sự phân định rõ một vài vấn đề trước khi bước vào Phúc Âm là điều nên đặt ra. Điều đầu tiên tôi muốn nêu lên đó là con người mình thế nào.
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, thì Chúa đã tạo dựng nên con người có xác, có hồn như Kinh Thánh đã dạy. Chúa dựng nên một người nam và một người nữ. Người nam bỏ cha mẹ mình để nên làm một với vợ mình sinh thêm con cháu thờ phượng Thiên Chúa. Bởi vậy, bổn phận của mình là phải thờ phượng kính mến Chúa, phải tin vào Chúa quan phòng, phải có đức tin cho gia đình được êm ấm, phải sống ngay lành, làm gương sáng cho gia đình, con cái. Hơn nữa, Chúa dạy rằng các con là ánh sáng và là muối đất cho muôn dân nên mình phải sống đúng những điều răn Chúa dạy để làm gương cho những người chung quanh. Chúng ta cũng phải sống khiêm nhường làm chứng cho Chúa vì Chúa đã tạo dựng nên chúng ta giống hình ảnh của Ngài, lại sai Chúa Giêsu xuống thế chuộc tội cho loài người nên cần tin theo Chúa Kitô, sống và truyền bá Phúc Âm. Thưa cha, như vậy con nghĩ, truyền bá Phúc Âm của Chúa chưa đủ mà phải sống theo Phúc Âm; vì mình nếu không sống theo sao có thể truyền bá, sao có thể là ánh sáng cho muôn dân, sao có thể là muối ướp mặn đời.
Ông trùm Canh tuổi độ chừng ông trùm Lực; hai ông cùng làm việc cho cộng đoàn Công giáo ở Biloxi. Giữ chức vụ trùm nơi cộng đoàn thì cũng có chút tiếng tăm giữa những người đồng hương Công giáo; thế nên thấy ông trùm Lực lên tiếng chẳng lẽ mình lại ngồi không, lỡ người ta tưởng mình không biết gì thì còn mặt mũi nào cho xứng chức vị làm trùm. Hơn nữa, ngày xưa cũng học xong tú tài I và bị động viên đeo lon chuẩn úy, và sau ba mươi tháng tư đi cải tạo mất gần mười lăm năm, đoạn theo chương trình H.O. sang Mỹ từ năm 1992 tới nay cũng hai mươi mấy năm. Nhờ trời, làm ăn cũng khấm khá, mấy đứa con cũng đã lớn, học hành đến nơi đến chốn, đứa kỹ sư hóa học, đứa dược sư nên cuộc sống thanh thản và có thời giờ làm việc giúp cộng đồng họ đạo. Nào có lạ gì, đối với các cha thì cứ đem Chúa ra mà hù; mọi sự đổ tại quan phòng yêu thương của Chúa là êm chuyện. Đúng hay sai chẳng lẽ cha dám nói ngược lại. Lõm bõm nhớ được đôi câu Kinh Thánh nơi bài viết nào đó ở báo Trái Tim Đức Mẹ cùng với lý luận và nhận định về nghĩa vụ truyền giáo của giáo dân, ông xả hết, mượn nó để chứng tỏ uy thế và sự hiểu biết của mình.
Thấy hai ông trùm cộng đoàn bán cái mọi sự cho Chúa của họ, Thanh tự hỏi không hiểu cha Hải sẽ có phản ứng như thế nào vì nghe cụ Tài giới thiệu ngài sẽ nói về Phúc Âm. Sỹ thì tửng tửng nêu lên tính chất thế tục của các tôn giáo mà không thấy cha nói gì. Hai ông trùm nói lên nguyên những cái phải, tùy thuộc nhãn quan tôn giáo, may mà không nói rằng mình phải được sinh ra làm người trong khi câu hỏi lại là nhận định về con người thế nào, Có lẽ hai ông này không biết gì về đạo học. Cha Hải thì điềm tĩnh như không, lại ra vẻ chăm chú nghe. Khi hai ông trùm nói xong, ngài hỏi Hưng,
- Anh Hưng, anh nghĩ thế nào?
- Thưa cha, cháu thấy hai ông trùm bên họ đạo nói theo nhãn quan tôn giáo nên không có ý kiến vì cháu đâu theo đạo Chúa, trong khi câu hỏi lại đặt vấn đề nhận định về con người.
- Tôi đồng ý với nhận định của anh. Thế anh có nhận định gì về con người.
- Thưa cha, qua sự học hỏi nơi các đạo học Đông Phương do bác trình bày đồng thời khuyến khích anh em tụi cháu đặt vấn đề nhận thức về chính mình, cháu nhận thấy con người của mình bao gồm hai thành phần đối nghịch hoàn toàn, tưởng như xung khắc khó hòa giải nhưng lại hòa hợp làm một bất khả phân ly, lại rắc rối khó thể nghĩ bàn. Một con người gồm có một thân xác và một phần hồn giống như Lão học hoặc dịch học trình bày về đạo nhất nguyên. Chỉ phần hồn thì không ai biết và nếu chỉ xác không sẽ mục nát, nhưng hồn kết hợp với xác, hồn trở thành chủ thể và xác trở thành công cụ cho hồn làm việc, hay hoạt động nơi thế giới hữu hình. Sự hòa hợp hay liên kết của hồn và xác, nói thế không đúng, mà cần được gọi là nhất thể, sự trở nên một của hồn và xác phát sinh tư tưởng, ước muốn, ý nghĩ, ý định, tham vọng. Mỗi thành phần của thân xác đều là phương tiện hay công cụ của phần hồn. Cả thân xác, cả cuộc đời một người đều là công cụ cho hồn làm việc hay hoạt động trong một khoảng thời gian nào đó tạm gọì là cuộc đời một người. Phần hồn được Phật học gọi là Tính hay Tánh do đó lục tổ Huệ Năng dạy rằng “Kiến Tính thành Phật,” điều này có nghĩa nhận biết bản lai diện mục của mình được gọi là thức ngộ, hay phật, vì phật là người thức ngộ. Cháu xin hết.
- Thế còn nơi Lão học?
- Nơi Lão học, thưa cha, được gọi là thánh nhân. Nơi Ấn học, tiếng Việt gọi là chân nhân. Thưa cha, con không biết nơi Thiên Chúa giáo gọi là gì, tiên tri hay phàm tri. Sỹ nhảy vô trả lời.
- Thế anh có biết nơi Kinh Thánh nói gì về loài người không?
- Thưa cha, nơi cuốn sách Khởi Nguyên của Kinh Thánh được viết, Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài, thì con người là hình ảnh của Thiên Chúa. Cảm ơn cha đã đặt câu hỏi nên con ngộ được câu trả lời của câu hỏi bao lâu nay ấm ức. Như vậy Thiên Chúa cũng có hai mắt, một mũi, hai tai, một miệng, trong miệng có răng, trên đầu có tóc. Nhưng có điều con chưa bao giờ nhìn thấy cũng như chưa bao giờ nghe thấy Chúa nói. Sỹ xổ một hơi.
- Thế mà cũng dám hô lên là ngộ! Mi vừa nói lúc nãy, các cha là đức chúa trời ngôi thứ tư, bộ mi điếc sao mà không nghe thấy cha nói. Bá lâu nay im lặng lại lên tiếng.
- Thời còn nhỏ ở Việt Nam tớ nghe thấy mấy người nói thế chứ tớ có nói các cha là chúa trời ngôi thứ tư đâu. Người ta nói thì họ biết chứ tớ đâu biết.
- Thế sao dám hô lên là ngộ? Tùy hỏi.
- Tớ ngộ ra mình là hình ảnh của Thiên Chúa chứ tớ không ngộ về cha, nghe rõ!
- Chú Sỹ, chú ngộ thì chú biết, và người biết thì không nói, xin mời cha. Ông Thung dẹp Sỹ.
- Anh em đã biết nơi đạo học Đông Phương nói gì về thân phận con người. Nơi Kinh Thánh còn nói gì thêm về con người nữa không?
- Thưa cha, nơi thư thứ nhất gửi giáo đoàn Côrintô, đoạn 3, thánh Phaolô nói rằng, “Anh em không biết sao? Anh em là đền thờ của Thiên Chúa và Thần Khí của Chúa ngự trong anh em” (1Cor. 3:16), và nơi đoạn 4 được viết, “Anh em không biết sao, thân mình anh em là đền thờ của Thánh Thần ngự trong anh em” (4:19). Nơi thư Galat ngài còn viết, “Tôi sống, nhưng không phải tôi, mà là chính Đức Kitô sống trong tôi” (Gal. 2:20). Thưa cha, nếu đem so sánh những nhận định hoặc phát biểu của Kinh Thánh và đạo học Đông Phương, con thấy tất cả đều cho rằng linh hồn của một người đang mang quyền lực của Đấng tối cao; điều này có nghĩa mỗi người đang mang quyền lực tối thượng mà không nhận biết. Sở dĩ con phải nhắc đến hai câu nơi hai đoạn 3 và đoạn 4 của thư thứ nhất gửi Corintô vì nơi bản dịch tiếng Việt, ngôn từ “Anh em” có thể hiểu sang nghĩa một nhóm trong khi nơi câu 19 của đoạn 4 nhắc đến “Thân mình, thân xác anh em là đền thờ của Thánh Thần ngự trong anh em;” câu này nêu rõ xác thân một người. Thưa cha, xét như thế con thấy, nếu hồi tâm nhìn lại con người của mình, có thể nói, dưới nhãn quan tâm linh, hình như chúng ta chỉ giống như em bé một hoặc hai tuổi, tay cầm “credit card” nhưng chết khát vì không biết cách nào để mua sữa mà uống. Nhiều lần suy nghĩ về câu Kinh Thánh, “Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài,” con nghiệm ra rằng chúng ta không dám chấp nhận mình là hình ảnh của Thiên Chúa. Không dám chấp nhận để thực hiện những chuyện trong cuộc sống theo ý mình; không dám chấp nhận vì nếu chấp nhận mình là hình ảnh của Thiên Chúa thì rất khó sống giữa cuộc đời lừa lọc này; như thế sao có thể chấp nhận Thiên Chúa ngự trị nơi mình, Đức Kitô nơi mình, hay Thần Khí của Thiên Chúa nơi mình.
- Ông nói Chúa ngự nơi mình chẳng lẽ mình là Thiên Chúa! Ông trùm Lực lên tiếng.
- Tôi không bảo mình là Thiên Chúa, mà Kinh Thánh nói mình là hình ảnh của Thiên Chúa và thánh PhaoLô minh xác rằng thân xác chúng ta là đền thờ của Thiên Chúa, và Thần Khí Thiên Chúa ngự trị nơi mỗi người chúng ta. Đây là lời Kinh Thánh, là lời Chúa chứ không phải lời nói của tôi. Ông chấp nhận được hay không thì tùy ông, riêng tôi, tôi không dám chấp nhận. Tôi muốn nói, Thiên Chúa hiển nhiên ngự trị trong tôi, nhưng tôi không dám chấp nhận; vì nếu chấp nhận thật khó mà sống, khó mà đương đầu với những mưu mánh thế tục tràn ngập nơi cuộc sống. Tôi chỉ minh xác cái hèn của tôi mà thôi.
- Ai có nhận định gì thêm? Cha Hải nói lớn hỏi mọi người.
- Thưa cha, theo như anh Thanh nói thì chẳng lẽ Kinh Thánh nói về thực thể hiện hữu của con người cũng giống nơi Ấn học, Lão học, và Phật học sao? Sỹ hỏi.
- Sao anh lại hỏi tôi, cha Hải ngang nhiên đặt vấn đề. Sự thể ngay trước mắt anh, nói cách khác, anh đã nhận thức được điều đó thì hỏi tôi làm gì! Chẳng lẽ sau khi nhậu xong, anh hỏi tôi có phải anh vừa uống rượu bia và ăn thực phẩm nấu chín; nếu tôi bảo không phải, chẳng lẽ anh đã không nhậu. Tại sao nghi ngờ cái biết, sự nhận thức của chính anh? Có phải anh sợ suy nghĩ hay nhận thức sai lầm? Thì hãy suy nghĩ, hãy nhận thức cho biết được nhận thức sai lầm cả ngàn lần, đến lần thứ ngàn lẻ một may có được nhận thức không sai, và như vậy anh đã có được ngàn lẻ một nhận thức. Chúng ta có câu hát, “Ai nên khôn không khốn một lần” mà sao anh lại sợ sai lầm…
- Thưa cha, Sỹ lại lên tiếng, làm sao biết được sai cả ngàn lần mà lại có được ngàn lẻ một nhận thức? Mới định sai một vài lần mà mụ vợ đòi đạp ra khỏi cửa rồi, hu, hu…
- Cái ông quỷ này, trước mặt cha cụ mà ăn nói bậy bạ, vợ Sỹ nhăn nhó.
- Chị cứ đạp nó ra khỏi cửa đi, để tôi… Bá diễu…
- Lại cái ông ma này, ông muốn tôi đạp cho bây giờ ư? Vợ Sỹ không tha.
Hai ông trùm thắc mắc sao cha nói gì kỳ cục, cứ suy nghĩ sai cả ngàn lần.
- Ông vừa mới ngộ, chỉ có thế mà không hiểu. Nếu ông đã biết mình sai cả ngàn lần tức là đã biết ngàn cái đúng từ cái sai thì không đã nhận thức được ngàn lần rồi ư! Hưng nói.
- Nhưng mà có được phép sai hay không mới là vấn đề!
Thế là hai ông trùm thấy tối tăm mặt mũi. Cha thì khuyến khích suy nghĩ dù suy nghĩ sai cũng không sao. Anh Hưng lại nói biết được sai lại có được nhận thức đúng. Anh Sỹ đặt vấn đề sao có được phép sai, và ai cho phép.
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng hỏi, chúng con thường được nghe dạy rằng phải tin với giáo Hội, sao cha lại cho phép sai cả ngàn lần?
Câu hỏi như một trái bom nổ tung giữa đám ồn ào khiến mọi người giật mình nên nhóm hội thoại bỗng im re, chợt cảm nghĩ có chuyện nguy hiểm sắp xảy tới. Cha Hải không trả lời, đưa mắt nhìn tổng quát một lượt như thách đố ai đó lên tiếng nói. Tuy nhiên, mọi người dù theo đạo nào cũng không một ai muốn lên tiếng bởi ông trùm Canh trực tiếp hỏi cha Hải. Không thấy ai nói gì, ngài lên tiếng,
- Đọc kinh sách đạo học chúng ta cần mở rộng tâm hồn để nhận định. Đạo học Đông Phương nhấn mạnh tới định tâm để quán tưởng hay suy tưởng, suy nghiệm. Sự suy nghiệm này vô hạn định và không nên tùy thuộc hoặc bị ảnh hưởng bởi bất cứ điều kiện nào. Ai trong chúng ta cũng biết rất rõ ràng về khả năng nhận biết hoặc tưởng tượng của con người; nhưng không biết hoặc không dám dùng khả năng suy tưởng, chúng ta sẽ rơi vô trường hợp ỷ y mù tối mà Đạt Ma sư tổ gọi là vô minh. Bởi không chịu suy nghĩ, người ta tưởng rằng những điều nghe biết là kiến thức và cứu cánh cuộc đời của họ, và như thế được gọi là mường tưởng. Chẳng hạn, nghe ai đó nói cho biết con người ngày nay văn minh đã gửi những vệ tinh vào không gian để cải tiến viễn thông đem lại lợi ích ít nhất chúng ta đang được hưởng đó là hệ thống điện thoại cá nhân. Như thế, nói rằng chúng ta biết con người ngày nay văn minh nhưng văn minh như thế nào, người ta văn minh hay mình văn minh. Lại nói đến vệ tinh cải tiến truyền thông mà chúng ta đang nhờ nó dùng điện thoại cá nhân. Nói cho đúng, chúng ta đang dùng điện thoại cá nhân nhưng chúng ta chẳng hiểu biết gì về nó, chỉ biết cách dùng, sao có thể gọi được là chúng ta văn minh. Xét như vậy có thể nói, mặc dầu chúng ta dùng điện thoại cá nhân, nhưng chỉ biết cách sử dụng trong khi hoàn toàn mù tối nhận thức về điện thoại cũng như vệ tinh viễn thông. Dĩ nhiên, muốn biết về chúng cần phải học hỏi.
- Tuy nhiên, nơi phương diện tâm thức, tâm linh không giống như sự vật hữu hình; chúng ta không dùng giác quan đụng đến được nên cần phải dùng khả năng suy nghĩ, suy tưởng. Chỉ những người nào ỷ y không suy tưởng mới đặt vấn đề sai hay đúng. Tôi có thể kể một câu chuyện đã xảy đến với tôi vì e sợ suy nghĩ sai lầm. Tối hôm đó nơi lớp Kitô học tới giờ nghỉ mười lăm phút; vừa bước ra tới cửa lớp, tôi hỏi linh mục giáo sư, thưa cha, con thấy hình như mình cứ đặt vấn đề rồi tự đánh nhau với những suy nghĩ của mình. Anh em biết ngài trả lời sao không? Ngài điềm đạm nói rằng, có câu nói, đối với con vật, khi ăn no thì chúng ngủ, nhưng đối với con người, khi đã có cơm no áo ấm thì người ta suy nghĩ. Ai muốn hiểu sao thì hiểu. Tôi muốn đưa thêm một thí dụ nơi Kinh Thánh. Chắc anh em Công giáo biết câu chuyện góp chung của cải nơi sách Tông Đồ Công vụ. Nơi đoạn 4 được viết, “Vả lại giữa họ không có ai phải túng thiếu, vì những người làm chủ đất đai hay nhà cửa thì bán đi và đem giá cả các vật bán được mà đặt dưới chân các tông đồ để phân phát cho mỗi người, ai nấy tùy theo nhu cầu của mình” (TĐCV. 4:34-35). Giả sử bây giờ có lời kêu gọi của bất cứ ai hoặc nhóm nào mà mình tin tưởng họ cách mấy, anh em có bán nhà cửa mà đem nộp tất cả cho họ không. Chẳng những thế, phỏng có bất cứ ai hoặc bất cứ nhóm nào dám xung phong đứng ra nhận những sự đóng góp đó chăng? Có ai dám đưa ra nhận định không?
- Thưa cha, bán nhà đi thì lấy gì mà ở, chẳng lẽ ra đường khum lều, rồi nấu nướng vào đâu, tắm rửa nơi nào, lại còn vấn đề vệ sinh bởi vô thì phải ra và lỡ khi đau ốm giở trời… Theo con nhận thấy, hình như có chuyện gì không hợp lý, hợp tình trong trường hợp này. Xưa nay con đọc nhưng cứ cho là lời Chúa, lời Kinh Thánh nên chẳng để ý bởi nghĩ rằng lời Kinh Thánh thì luôn luôn đúng. Nhưng khi thấy cha đặt vấn đề phỏng có nhóm nào dám đứng ra xung phong nhận, con mới chợt nghĩ tới sự thể được viết nơi Tông Đồ Công Vụ; đó là các tông đồ bận rộn đến nỗi phải kêu gọi một số người già danh tiếng đứng đắn để giúp thì sao dám ôm thêm rơm cho rặm bụng. Công việc mục vụ làm không xuể thì thời giờ đâu để lo nơi ăn chốn ở cho những người bán nhà cửa, ruộng vườn, đất đai và đem đến nộp. Con nghĩ, có lẽ có chuyện chi đó đã xảy ra và được viết một cách ám định như thế chăng. Con tìm đọc giải thích thì sách ta cũng như sách tây, chẳng cuốn Kinh Thánh nào nói chi hết, chỉ nói về cái chết của cặp vợ chồng giấu tiền mà thôi. Thanh nói.
- Ông trùm Canh, về chuyện này giáo hội dạy phải tin thế nào? Cha Hải hỏi đích danh.
Thế là ông trùm ngớ ra, những điều phải tin cha không hỏi, cha lại hỏi điều chưa nghe thấy bao giờ. Thôi thì đành nói toạc ra cho đỡ ngượng,
- Thưa cha, đây là lần đầu tiên con nghe thấy chuyện này nên chẳng biết phải thế nào. Kinh hạt thì đọc ở nhà thờ, hoặc ở nhà, đọc riết thuộc lòng luôn chứ Kinh Thánh thì nhà có đấy, nhưng nhiều quá nên mới trông thấy đã ngán đọc nên con chẳng bao giờ đọc, nói thực, mọi người đều biết.
- Kinh Thánh, xét qua nhãn quan nghiệm chứng để thăng tiến nơi hành trình tâm linh, nói cách khác, thăng tiến trong hành trình đức tin, theo Công giáo phát biểu, thì đó là một cuốn sách đạo học. Muốn thăng tiến nơi hành trình đức tin, chúng ta cần phải nghiệm chứng Kinh Thánh. Ai cũng biết, Kinh Thánh bao gồm ít nhất hai phần, một phần được gọi là Cựu Ước, và phần khác là Tân Ước. Phần Cựu Ước bao gồm Kinh Torah của Do Thái giáo và một số sách Tiên Tri, Thánh Vịnh... Tân Ước gồm bốn Phúc Âm, sách Tông Đồ Công Vụ, các thư, và sách Khải Huyền. Những tổ chức tin theo Kinh Thánh được gọi là Thiên Chúa giáo. Những tổ chức hoặc gọi là bè phái tin theo Phúc Âm được gọi là Kytô giáo. Công giáo, Thệ Phản (Luthero), Anh giáo, Tin Lành thuộc về Kytô giáo. Mấy ngày gặp anh em trong thời gian này, tôi sẽ cùng anh em nghiệm chứng về Phúc Âm. Tôi sẽ không nói gì về bất cứ tôn giáo nào nên nếu có ai hỏi về vấn đề gì thuộc về tôn giáo mà không thấy tôi trả lời cũng đừng cảm thấy phiền hà; tôi chỉ khuyến khích nghiệm chứng để thăng tiến tâm linh theo Phúc Âm.
- Nếu tôi không lầm thì anh em đã được ông bạn tôi nói cho biết rằng cái biết nơi nghiệm chứng của người này không thể truyền đạt cho người khác, hoặc sự suy tưởng của chúng ta vô giới hạn, hay là chúng ta được sinh ra với tất cả những gì chúng ta có thể ngộ hay nhận thức. Chẳng nên sợ hãi vì suy nghĩ sai, bởi nếu không sai, chúng ta không thể nhận thức được điều đúng. Thêm vào đó, nếu chúng ta không suy nghĩ, sẽ không có cơ hội thăng tiến tâm linh. Một điều người ta hay ngộ nhận đó là tưởng rằng nghe người khác giải thích là mình ngộ. Thưa không, chỉ khi nào tự mình ngộ được điều gì hay công án nào đó mới có được kinh nghiệm, cảm nghiệm, hay nghiệm chứng; bởi không ai giải thích được kinh nghiệm này cho bất cứ ai. Chẳng hạn, chúng ta không thể giải thích cho bất cứ ai để họ có thể yêu cha mẹ của chúng ta như chính chúng ta. Chúng ta biết mình yêu cha mẹ nhưng không thể giải thích được. Nơi hành trình nghiệm chứng, mọi sự, mọi vật, hành động, tư tưởng từ mạng lưới toàn cầu, sách vở, những danh ngôn, công án, lời đàm luận, cử điệu, v.v… đều là cơ hội hay phương tiện cho chúng ta đột phá tư duy. Cao điểm của Phúc Âm là đức tin. Muốn biết về đức tin chúng ta cần biết về Tin Mừng Nước Trời hay còn được gọi là Tin Mừng Nước Thiên Chúa. Muốn biết về Tin Mừng Nước Chúa, chúng ta cần biết Nước Thiên Chúa là gì, thế nào. Muốn biết về Nước Thiên Chúa chúng ta cần biết Thiên Chúa ra sao. Muốn biết về Thiên Chúa, chúng ta cần biết chính mình thế nào. Nơi đạo học Đông Phương, câu hỏi “Tôi là ai” chính là câu hỏi mở đầu và cũng là câu trả lời sau hết nơi hành trình thức ngộ. Phúc Âm cũng đưa ra những điều kiện tâm trí khi nghiệm chứng. Đạo học Đông Phương chú trọng đến định tâm. Tôi nghĩ, anh em đã biết định tâm là gì. Một vài phương thức, nhà Phật gọi là pháp cũng như công án nơi đạo học Đông Phương có thể gìúp chúng ta trong hành trình nghiệm chứng về Phúc Âm; khi nào cần thiết tôi sẽ trình bày với anh em.
- Đại khái những điều chúng ta đã nhận thức được qua đạo học Đông Phương sẽ giúp chúng ta dễ dàng nghiệm chứng Phúc Âm vì Kinh Thánh cũng được viết từ Trung Đông. Có điều, anh em đã dùng Kinh Thánh để minh chứng thực thể con người của mình và dùng lý luận qua thực chứng nơi chính mình để minh chứng có linh hồn. Tuy nhiên, tôi muốn hỏi đã ai để ý nói lên được nghiệm chứng nơi chính mình về linh hồn bao giờ chưa? Đồng thời đã có ai dùng nghiệm chứng để chứng minh mình là hình ảnh của Thiên Chúa bao giờ chưa? Riêng với hai ông trùm và những anh chị em Công giáo, chúng ta được dạy nơi bổn đồng ấu “Hỏi đức Chúa Trời có mấy ngôi” và câu trả lời là “Thưa đức Chúa Trời có ba ngôi.” Anh chị em minh chứng ra sao về một Chúa ba ngôi và ba ngôi cũng chỉ là một Chúa.
- Thưa cha, ông trùm Lực lên tiếng, mầu nhiệm Thiên Chúa ba ngôi là một mầu nhiệm, mà đã là mầu nhiệm thì chúng con được dạy phải tin, nên chỉ có thể tin. Bao nhiêu năm đi nhà thờ, mỗi lần đến ngày kính Chúa Ba Ngôi, các cha, cha nào cũng thế, đều giảng rõ ràng Chúa Ba Ngôi là một mầu nhiệm, không thể nói gì được. Bây giờ cha bảo nghiệm chứng thì chúng con lấy gì để nghiệm, phương chi nói đến chứng. Cha nói điều không tưởng.
Mọi người không ai dám lên tiếng nhưng rất ngạc nhiên khi ông trùm kết luận câu, “Cha nói điều không tưởng." Mấy anh em Công giáo có một vài người định lên tiếng nhưng vẫn không ai nhúc nhích. Có lẽ tại chưa ai biết rõ thái độ, hoặc phản ứng, hay tính chất của cha Hải ra sao dẫu xưa nay bất cứ gì thấy không hợp lý, hợp tình họ đều đưa ra mổ xẻ ngay lập tức. Những gì thấy nghịch thường một chút cũng được trở thành đề tài bàn luận; họ dám đem chính họ ra mà diễu thì còn chừa ai nơi cuộc đời này. Mấy người không theo Công giáo cũng ngạc nhiên vì lối nói thẳng thừng của ông trùm Lực. Cha Hải vẫn bình tĩnh như không, nhẹ nhàng nói,
- Ông cho rằng tôi nói điều không tưởng, không tưởng với ông hay với mọi người. Cứ lý luận mà nói, bất cứ điều gì bị cho rằng không tưởng thì cũng đã được nghĩ đến; như thế quả thật nghịch lý; bởi chỉ không nghĩ đến được mới được gọi là không tưởng. Lời Kinh Thánh nói, “Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài” thì con người là hình ảnh của Thiên Chúa đâu có sai trái gì với Kinh Thánh đâu. Thế chúng ta có nghĩ, có dám chấp nhận mình là hình ảnh của Thiên Chúa không. Cũng như đạo học, Kinh Thánh để sống chứ không phải để tụng niệm hay đọc chơi lúc rãnh rỗi như đọc truyện. Đâu phải bất cứ vấn đề gì người ta cho là đúng thì nó đúng và người ta cho là sai thì nó sai, hoặc bởi vì không để ý nghiệm chứng mà cho rằng nó mầu nhiệm hay không tưởng thì không thể nghĩ bàn được. Chẳng lẽ lời Kinh Thánh là lời không tưởng? Tôi có một đôi câu hỏi đơn giản, anh chị em không cần suy nghĩ chi hết, trả lời đơn sơ, thấy gì nói nấy. Câu hỏi như sau, chúng ta thường nói đối nghịch như nước và lửa. Vậy nước và lửa có thể hòa hợp được không? Nào mời anh chị em trả lời, nhưng ông Tài không nên trả lời dùm.
- Thưa cha, lại cũng ông trùm Lực lên tiếng, có thể ông thấy mình đã ăn nói quá lố, không thấy cha nói gì nên vớt vát chăng, nước đổ vào lửa thì lửa phải tắt chứ sao có thể hòa hợp.
Không hiểu ý cha muốn nói gì khi nêu ra câu hỏi đơn sơ như vậy, thế là mọi người ngớ ra, chẳng biết suy nghĩ sao cho phải bởi vì ai không biết nước dập tắt lửa. Người nọ nhìn người kia, lắc đầu không hiểu ý ngài muốn thế nào.
- Thưa cha, Sỹ nhà con lên tiếng, câu hỏi quá chung chung, không rõ bao nhiêu lượng nước và đống lửa to bé thế nào sao có thể trả lời. Dĩ nhiên, quăng đống lửa dù to thế nào xuống biển thì lửa cũng phải tắt, nhưng chỉ lấy một ly nước đổ vào đống lửa đốt rác coi chừng còn giúp nó cháy lâu hơn.
- Tôi hỏi có cách nào hòa hợp hai sự thể đối nghịch nước và lửa chứ đâu có nói đến phương pháp hay điều kiện dập tắt lửa. Tôi thấy tại vì chuyện quá thường, ai cũng biết nên chúng ta không để ý do đó đến khi đặt thành vấn đề chúng ta không nhận ra bởi vì đã chấp nhận hoặc có một quan niệm sẵn về nó một cách vô ý thức. Ai nghĩ có thể hòa hợp nước và lửa, làm ơn thử giơ tay.
Không ai giơ tay vì vẫn còn đang bị ngỡ ngàng.
- Như vậy sự hòa hợp nước với lửa là điều không tưởng? Hay đặt nó thành công án để anh chị em nghiệm chứng.
- Chú Sỹ, ngộ chưa? Ông Thung hỏi.
- Sao hôm nay đầu óc cứ tối như đêm ba mươi, có lẽ phải kiếm miếng cà phê cho đầu óc thêm minh mẫn. Sỹ đứng lên đi về khoảnh bếp kế bên.
- Thưa cha, Thanh giơ tay, thiếu cái ấm hay cái nồi!
- Cám ơn, nhưng đừng nói thêm. Cha Hải bảo Thanh.
- Rồi, rồi, nhà con biết rồi. Sỹ quay trở ra, phải có cái ấm làm trung gian thì lửa mới hòa hợp được với nước. Thế là không cần cà phê cũng ngộ! Cảm ơn anh Thanh, đang định nấu nước đổ vô “cái nồi ngồi trên cái cốc,” nghe thấy anh nói cần cái ấm nhà con chợt hiểu ra.
- Có lẽ anh chị em đã nhận biết điểm căn bản để thức ngộ là luôn luôn phải xét lại những điều mình đã chấp nhận một cách vô ý thức hoặc đã in trí như một quan niệm sẵn có nào đó. Tôi có thêm câu hỏi đơn giản nữa; đó là, một cộng với một bằng mấy?
- Bằng hai, Sỹ nói vội như sợ người khác nói trước.
- Anh đoan chắc một cộng với một bằng hai không?
- Thưa cha, chắc như bắp.
- Mọi người nghĩ sao? Cha Hải hỏi tiếp.
- Thưa cha, chẳng lẽ một cộng với một bằng ba! Ông trùm Lực lên tiếng.
- Cũng có thể lắm mà coi chừng cũng chưa biết nữa vì tôi đang hỏi mọi người. Nếu biết rồi tôi hỏi làm chi. Có ai không chấp nhận một cộng một bằng hai không?
- Ai đồng ý với ông trùm Lực, giơ tay! Cha Hải hỏi ngược lại.
- Ông Tài, ông đã giải thích cho anh em đây về những sự thể lý trí không thể chấp nhận, không thể suy đoán mà lại là thực thể chưa.
- Thưa cha, tôi đã nói mà hình như anh em quên; đó là nếu chấp nhận tư tưởng thuộc về vô hình đã được phát sinh từ một thực thể hữu hình là bộ óc hay thân xác thì một cộng với một là bao nhiêu mà chẳng được. Vấn đề chỉ là mình cần nghiệm chứng cái không từ cái có mà ra hay ngược lại. Cụ Tài trả lời cha Hải.
- Tôi có thêm câu hỏi đơn giản nữa, một thân xác cộng với một linh hồn là mấy?
- Thưa cha, con hiểu cha muốn nói gì, nhưng không biết con có nên nói ra lúc này hay không.
- Anh cứ việc nói vì mục đích của tôi là giải thích cái mầu nhiệm mà ông trùm Lực cho rằng không thể nghĩ bàn.
- Thưa cha, thưa bác, và mọi người, một cộng với một chính là cái gốc của đạo học nhất nguyên, cái hình vẽ của dịch cũng là chính mình, cũng là hình ảnh của Thiên Chúa Ba Ngôi. Một Chúa ba ngôi, ba ngôi một Chúa. Trước hết, nơi hình ảnh tượng trưng cho dịch, cho đạo học nhất nguyên, trong một vòng tròn gồm hai phần âm dương nhưng cái âm hay cái dương chỉ là phần từ đối nghịch bất khả phân ly của nhất nguyên. Chúng là một, cái này tăng, cái kia giảm khiến luôn luôn cân bằng. Xét về con người bao gồm linh hồn và thân xác. Nếu chỉ hồn không, nào ai biết chi; nếu chỉ xác thân không có hồn, sẽ tàn rữa, nhưng khi linh hồn nhập vào thân xác sẽ phát sinh ước muốn, ý định, tham vọng, yêu thương, hận thù. Cái hồn của mình, chính là mình; tất nhiên ai cũng chấp nhận cái xác là phần hữu hình của mình, và tư tưởng, ước mơ cũng làm một với mình. Như vậy, con người ít nhất cũng gồm ba phần bất khả phân ly ngoài sự chết. Con người gồm ba phần và ba phần cũng chính là một người. Phỏng đây là hình ảnh của Thiên Chúa Ba Ngôi, tuy ba mà một, tuy một mà ba, thưa cha? Thế sao xưa nay chúng con cứ được dạy phải tin.
- Vậy anh định nghĩa đức tin là gì?
- Thưa cha, đây là vấn đề xưa nay con cứ bối rối bởi vì đọc Phúc Âm, con thấy đức tin hay lòng tin mang một quyền lực tối thượng. Bất cứ câu Phúc Âm nào nói đụng đến những dụ ngôn chữa lành đều được Chúa Giêsu đương đường tuyên bố là do đức tin của người đó. Phúc Âm nói, “Đức tin con chữa con; đức tin con cứu con.” Như cha thấy, mình được dạy và chấp nhận cũng như tin tưởng rằng Chúa cứu, Chúa chữa, Chúa ban ơn cứu độ. Thế mà Chúa Giêsu nơi Phúc Âm không nói vậy, cứ đổ thừa cho đức tin, lòng tin. Cả cuốn Kinh Thánh chỉ có một nơi định nghĩa đức tin một cách rành mạch, nhưng con cảm thấy khó thể chấp nhận. Đó là câu 1 của đoạn 11 nơi thư Hipri, “Tin là cách chiếm hữu những điều còn trong hy vọng, là phương nhận thức các thực tại người ta không thấy.” Thưa cha, con có cả triệu hy vọng, nhưng đều thất bại, sao có thể gọi được là chiếm hữu. Chiếm hữu cái lợi ích, thành quả mới đúng với sự hy vọng; vì nào có ai hy vọng thất bại bao giờ; chẳng lẽ tin là chiếm hữu thất bại thì con đâu cần, con có thừa nếu không muốn nói là quá đủ đến nỗi gần như trở nên thất vọng. Nếu điều con hy vọng càng dằng dai chiếm hữu, thất bại càng nặng nề. Con nghĩ, thánh Phao lô ít nhất là con người học thức và được thức ngộ do chính Chúa Giêsu, sẽ chẳng có thể viết câu định nghĩa đức tin một cách thiếu nghiệm chứng như vậy. Đã từ lâu, đọc Tân Ước con nhận thấy các giáo phái thuộc về Kytô giáo phát sinh do hiểu các thư một cách khác nhau tùy thuộc đầu óc nhóm người nào đó, và con đã nghĩ rằng thánh Phao lô mắc phải lỗi lầm lớn lao làm phân rẽ Kytô hữu thành các bè phái vì đã viết những thư theo lối suy nghĩ thế tục nghịch lại với Phúc Âm. Chẳng hạn như quan điểm “Faith alone.” Đó là lý do tại sao con để ý đến đức tin nơi Phúc Âm mà cha Nguyễn Thế Thuấn dùng danh hiệu “Lòng tin.” Con nói thẳng, nói thật, có sao nói vậy chứ không chống đạo, chỉ dùng hồng ân lý trí để nhận định.
- Anh suy nghĩ đúng nhưng đúng trong giới hạn vì anh đón nhận lời thư theo nghĩa từ chương cũng giống như nguyên nhân phân rẽ dân Chúa thành các bè phái. Tôi nói hơi sớm, có thể sẽ làm phiền anh em, nhưng may ra nó lại là sự thách đố cho anh em nghiệm chứng. Đó là, đức tin là quyền lực tối thượng của Thiên Chúa nơi mình. Con người chẳng những là hình ảnh của Thiên Chúa mà chính Thiên Chúa, Quyền Lực Tối Thượng, quyền lực sự sống đang hoạt động nơi mọi người. Riêng về giải thích hệ quả của một cộng với một, anh nói rất đúng. Con người là hình ảnh của Thiên Chúa thì ít nhất con người mang thực trạng ba ngôi một Chúa và một Chúa ba ngôi. Ông trùm Lực, mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi có còn không tưởng nữa chăng?
- Thưa cha, sao các cha khác dùng bóng đèn, nguồn điện và ánh sáng để làm thí dụ minh chứng Chúa Ba Ngôi mà con thì cứ cảm thấy không thể chấp nhận được; bởi có cháy bóng đèn thì nguồn điện vẫn còn đó chứ không cháy theo, hoặc không có ánh sáng chưa chắc đã không có nguồn điện bởi đôi khi chỗ nối dây hở thì sao. Con cũng cảm ơn cha đã có những câu hỏi đẩy con vào góc tường khiến con có cảm nghĩ lung tung, nhưng chính vì thế mà con sáng ra. Con chợt nhận thấy con theo đạo chứ thực ra chưa có đạo, chưa theo Chúa Giêsu.
- Không có cách nào theo Chúa Giêsu được đâu; bởi vì mình không phải là Chúa Giêsu. Mình có con đường của mình, Chúa Giêsu có con đường của Ngài. Thế nên, mình phải là mình; Chúa Giêsu phải là ngài không thể đổi qua tráo lại hay trở nên như thế. Nếu có thể làm được như thế, thế giới này tanh bành rồi vì ông có thể trở thành người khác và gia đình ông tan nát. Gia đình nào cũng sẽ tan nát nếu người chồng hoặc người vợ có thể trở nên bất cứ một người nào khác. Phải cảm tạ Chúa vì ông là chính ông, không phải là tôi và cũng không phải là bất cứ người nào trên thế giới này. Ông đã sợ hình ảnh của Thiên Chúa chưa, phương chi là đối với chính Thiên Chúa.
- Bao lâu nay rồi, nghe giảng giải, đọc kinh cầu nguyện, nghe đây đó bàn luận con cứ nghĩ đến câu nói, “Phúc cho ai không thấy mà tin” nên tâm tâm niệm niệm tin tưởng vào Chúa, vào lời các cha giảng là đủ để lên thiên đàng. Tối nay con nghe thấy cha đưa ngay mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi giải thích quá dễ dàng, lại nhận ra, như vậy xưa nay mình đã chẳng để ý gì. Con xin lỗi cha vì chưa kịp suy xét đã vội bố láo bố toét. Con cũng cảm ơn cha đã giúp con từ nay đặt lại vấn đề nếu không thì chắc chắn uổng một đời sống đạo. Nhưng thưa cha, có lẽ cũng bởi con cứ e sợ suy nghĩ sai lầm và thường cho rằng đã có giáo hội, các cha giảng giải thì mình cứ tin theo cho an ổn tinh thần. Nào ngờ, lại trở thành thứ rờ voi. Có lẽ từ nay con không còn sợ suy nghĩ sẽ bị rối đạo nữa. Lần nữa, con xin cảm ơn cha.
- Chưa biết ai phải cảm ơn ai. Ông có nhớ dụ ngôn con chiên lạc không? Nếu con chiên lạc được tìm thấy phải cảm ơn người chăn chiên thì cám ơn sao nổi, nhưng nếu nói người chủ chiên làm tiệc ăn mừng thì ai cảm ơn ai. Chính điều ông đã ngộ ra được và từ nay không e sợ suy nghĩ bị rối đạo là niềm vui tuyệt vời đối với tôi. Chỉ chừng ấy đã đủ cho chuyến về đây của tôi.
- Cha nhắc đến dụ ngôn chiên lạc làm con nhớ lại đã có lần nghĩ ông chủ đàn chiên dốt thật. Bỏ 99 con chiên khù khờ ngu dại trên rừng hoang để đi kiếm chiên lạc. Lỡ lúc trở về lại lạc thêm 99 con khác hoặc đã bị chó sói ăn thịt thì sao. Hơn nữa, kiếm được một con chiên mà vui mừng, làm tiệc kêu hàng xóm chung vui thì phải làm thịt bao nhiêu con chiên nữa mới đủ. Như vậy đàng nào cũng lỗ, thà đừng kiếm chiên lạc thì còn đủ 99 con, thưa cha.
- Ông trùm đã bị rối đạo chưa mà dám nói như thế?
- Thưa cha, xưa nay con chỉ nghĩ trong đầu thôi, không dám nói cho ai biết, ngay cả nhà con. Đôi khi đi lễ về, có điều gì đó cha giảng không thuận tai, nói ra, vợ con ngăn cản, cho rằng nói xàm và bảo tại mình không hiểu thấu, cha giảng làm sao mà sai.
- Tội ông trùm quá, Tùy nhào vô, bị bà nhà cả vú lấp miệng em.
Thế là cả đám bùng lên ồn ào như loạn đến nơi. Đang căng thẳng đầu óc mà có được trận cười thoải mái khiến ai nấy vui vẻ hẳn lên. Cũng nhờ câu diễu này mà tâm tình hai ông trùm thoải mái hơn, dễ dàng chấp nhận hòa đồng với nhóm nhậu. Sự e dè tổn hại danh dự biến mất. Vô tình, vợ Sỹ đang uống nước bị sặc phun đầy lên lưng, lên đầu Bá ngồi phía trước.
- Trời ơi cái bà này, đạp thì đạp, mắc mớ gì phun nước uống đầy người tôi rồi!
- Xin lỗi, cho chừa nói bậy. Cái ông Tùy quỷ ma kia khiến tôi chết sặc.
- Tôi nói miệng tôi, bà sặc miệng bà, chẳng lẽ…
- Thôi im đi cho người ta nhờ, mấy ông này già không tha trẻ không thương. Vợ Sỹ nói.
- Ai nói với chị tôi không thương trẻ. Già thì tôi kính lão đắc thọ. Trẻ mà tha thì sao thành tiên hạ giới?
- Bu mày nói thế thì oan uổng cho tôi quá. Bộ bu mày già hơn tôi sao, mà lại nói trẻ không thương.
- Cái ông quỷ này lại cứ đòi đế vô nữa. Đúng là cá mè một lứa, ông nào cái mỏ cũng tía lia, tía lia không để chúng ăn da non.
- Nói hay, Phùng nói thêm, cái miệng mà ăn da non thì đem chôn, sẽ có người khóc hết nước mắt.
- Thưa cha và cụ, hôm nay một gà mái đá ba gà cồ, hèn chi ngoài kia thiên hạ nhao nhao lên đòi nam nữ bình quyền. Ông Thung lên tiếng.
- Ông lại muốn đá vô chăng, chị Thung nhắc nhở.
- Lấy nhau mấy chục năm nay, mọi sự từ trên xuống dưới và từ dưới lên trên đều do bà làm chủ chứ nào tôi dám nói năng gì, tại sao giữa nơi thanh thiên, bật đèn sáng trưng như thế này mà bà phải răn đe tôi; rõ là oan như Thị Kính. Ông Thung nói lớn cho mọi người nghe đoạn quay hướng về mấy người đàn bà, nói tiếp,
- Các thím liệu sao thì liệu, mới có vài bữa đàn đúm với mấy thím mà chị hai đã biết bắt nạt tôi rồi đó. Sự thể này lấy ai phân giải bây giờ. Thật khổ cho cái thân chẳng còn trẻ gì.
- Ai bắt nạt anh phải bước qua xác thằng này. Sỹ hùng hổ đứng dậy giơ chân múa tay làm bộ. Nhưng mà, thì ra là chị hai. Thôi, thôi chị hai à, già néo đứt dây. Lỡ anh ấy bỏ đi thì lấy ai nâng khăn sửa túi cho chị vào lúc tuổi gần cổ lai hy. Cứ để anh ấy nói cho hả hơi rượu bia, cho dư giả văn chương, thêm hào hoa phong nhĩ đẹp lão ra. Chị xem coi, mấy người vợ chúng em đó, im như một phép, vậy mà còn bị anh hai đổ oan cho là xúi bẩy chị; anh ấy chẳng vừa chi đâu. Thượng cẳng chân, hạ cẳng tay không được thì thịt mỡ, dao phay, xương cẳng, rìu búa, chị cứ thế mà làm.
Mới bắt đầu tưởng rằng Sỹ bênh vực ông Thung; ai ngờ cuối cùng bắt ông lãnh đạn khiến cả nhà cười vui tạo bầu không khí dễ chịu. Cha Hải vui lây với niềm vui của họ.
- Tôi có thêm một câu hỏi đơn sơ nữa và biết chắc chắn bất cứ ai đều có kinh nghiệm nhưng thường thì ít khi chúng ta để ý đặt vấn đề. Đó là trong cuộc đời của mình đã bao giờ mình để ý nhận biết một hoạt động nào đó của linh hồn hay chưa?
- Thưa cha, tổng quát như thế sao có thể kiếm ra nhất là lúc tơ lơ mơ với miếng rượu, men bia. Sỹ nói.
- Sao anh vội quên nguyên tắc cần thiết cho định tâm thế!
- Thưa cha,
- Sao chú mày vội vã thế. Có biết định tâm là gì không mà chưa kịp suy nghĩ đã vội nói. Phủ lên tiếng ngăn Sỹ hỏi.
- Chuyện đó ai mà không biết, lòng luôn để ý một chuyện gì hoặc một công án hay câu nói nào đó; đàng này cha nói về chuyện bất cứ ai đều có kinh nghiệm mà chúng ta không để ý.
- Thưa cha,
- Lại đã vội nói. Bộ không nói thì người ta tưởng là chú mày câm hay sao. Khoan, suy nghĩ, suy nghĩ, suy nghĩ.
- Suy cái gì, Sỹ gắt lên với Phủ. Tớ đang muốn hỏi cái gì mà ai cũng có kinh nghiệm. Đâu cần suy, mắc mớ gì phải nghĩ bởi nó đã xảy ra rồi đối với mọi người thì suy ở chỗ nào.
- Như vậy thì phải lục lọi. Tôi với chú mày thử lục lọi xem sự gì cùng xảy đến với mọi người mà chúng ta ít khi để ý.
- Lục thế nào?
- Chú mày quên nguyên tắc của định tâm mà cha mới nói đó là tỉnh thức.
- Thì tớ đang tỉnh chứ có ngủ đâu mà thức với ngủ.
- Như vậy chúng ta phải xem xét tất cả các hoạt động của một người trong 24 tiếng. Sáng ra thức dậy, đánh răng rửa mặt, cà phê cà pháo điểm tâm, đi làm, ăn trưa, làm tiếp, chiều về ăn tối, coi TV hay phim, đi ngủ, một ngày như mọi ngày, tỉnh thức, tỉnh thức.
- Đã ngủ còn tỉnh thức gì, có mà ngáy ấy, ngủ mà còn đòi tỉnh thức.
- Thưa cha, Thanh ngồi gần Phủ và Sỹ, nghe thấy Sỹ nói đến ngủ chợt nhớ tới câu chuyện diễu Trạng Quỳnh nói về nhà vua ngọa sơn nên lên tiếng, cha muốn nói tới con mắt nhìn trong giấc mơ.
- Anh nói đúng. Chúng ta, ai ngủ cũng mơ không ít thì nhiều. Vậy con mắt nào nơi mỗi người để có thể nhìn trong giấc mơ; vì khi ngủ, chúng ta không biết đến ngay cả thân xác của mình, hoặc ngáy như sấm mà cũng không nghe thấy mình ngáy. Lúc chúng ta ngủ, con mắt thịt nhắm lại, thế thì lấy gì để nhìn. Chúng ta đã nhận ra thân xác, ngũ quan, và ngay cả cuộc đời đều là phương tiện, hay cơ hội cho linh hồn hoạt động hay làm việc, nhưng ít khi để ý đến còn một thứ gì nữa đó là con mắt nhìn trong giấc mơ; mà cho tới ngày nay khoa học vẫn còn giải thích một cách mù mờ. Chúng ta tạm gọi nó là con mắt của linh hồn. Đôi khi ai đó gặp sự thể khác biệt được gọi giấc mơ ngày.
- Day dream.
- Không phải “Day dream.” Day dream có nghĩa ước mơ thực tiễn nhưng sự thể này tiếng Mỹ gọi là “Personal vision.” Nghĩa là trong trường hợp một người ngất trí và nhìn thấy những linh ảnh nào đó. Đây cũng là hoạt động của con mắt linh hồn. Mọi người đều kinh nghiệm nhưng ít ai để ý. Tôi tóm lược lại mấy điểm chúng ta bàn luận tối nay. Thứ nhất, có sự hòa hợp bất khả phân ly của hai thực thể đối nghịch chẳng hạn xác và hồn, nước và lửa bằng cách nào đó dẫu chúng ta giải thích hay thực nghiệm được hay không và tạm gọi sự đối nghịch hòa hợp này là nhất thể chứ không phải hợp nhất. Hợp nhất là hai thứ khác biệt gom lại, không có phần này, phần kia vẫn hiện hữu. Nơi trường hợp nhất thể, không có cái này, cái kia cũng triệt tiêu. Thứ hai, một cộng với một nơi thực thể con người ít nhất phải là ba, nơi trường hợp ba là một và một là ba, không thể phân chia, tách rời. Thứ ba, mỗi người có một linh hồn (tạm gọi như thế) và con mắt nhìn trong giấc mơ hoặc nhìn trong những trường hợp ngất trí. Đến đây, có ai thắc mắc chi không?
- Thưa cha, tại sao chúng ta cần phải biết mấy thứ lẩm cẩm lỉnh kỉnh này; bởi cho dù không biết, chúng ta vẫn sống mà.
- Đã ai chứng thực được sự việc nào đó mà mình đã thấy trong giấc mơ.
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, kỳ con đang trong trại cải tạo, hằng ngày cùng nhóm đi vào rừng đốn củi về cho đội nhà bếp nấu ăn. Một tối khi ngủ con mơ thấy đi tới một đoạn đường, ngày xưa xe be vô rừng kéo cây; nơi đó có một đoạn thân cây to hơn một người ôm, dài cỡ chừng hai thước đã mục bên ngoài, và có một vài cây cỏ mọc lên từ phần gỗ mục nằm dọc bên đường be cũ. Mỗi ngày, nhóm chúng con phải đi kiếm củi hơi xa hơn một chút. Cỡ hai tuần sau, con thật ngỡ ngàng bởi có cảm tưởng mình đã đến nơi này từ bao giờ. Chợt nhớ lại đã có lần trong cơn mơ con đã thấy; cũng cây cối như in trong giấc mơ và đặc biệt khúc thân cây lớn hơn một ôm với mấy cây cỏ mọc ở trên. Tuy nhiên, con chỉ cảm thấy lạ lùng chứ không đặt vấn đề mình thế nào và con mắt nhìn trong giấc mơ.
- Sở dĩ tôi nhắc đến những sự thể này vì ai cũng không ít thì nhiều đã nhận biết, nhưng chúng ta không để ý nhận thức, hầu một cách nào đó, giúp chúng ta nhận định rõ ràng hơn về thực thể chính mình trong nghiệm chứng để nhận thức được “Mình là ai,” câu hỏi đầu tiên cũng là câu trả lời cuối cùng nơi hành trình thức ngộ tâm linh, hành trình mà ông bạn tôi hay lặp lại lời của lục tổ Huệ Năng, nhà Phật, “Kiến Tính thành Phật.” Tính hay Tánh là thực thể Uyên Nguyên, Quyền Lực Hiện Hữu, Quyền Lực Sự Sống; bây giờ bên Việt Nam người ta gọi là quyền lực vũ trụ. Tôi không đồng ý với danh hiệu này vì phát biểu như vậy chỉ là cảm thấy chứ chưa nhận thức được sự cách biệt giữa quyền lực hiện hữu với quyền lực vũ trụ. Gọi là Quyền Lực Hiện Hữu vì nó ở mọi nơi, mọi loài, mọi dạng thức, Theo nghĩa từ chương của danh hiệu “Quyền lực vũ trụ,” thì chỉ nói về vật chất. Vậy sự sống phát sinh từ đâu bởi vật chất không thể tự nó phát sinh sự sống. Sự sống dựa trên vật chất nhưng không thể phát sinh từ vật chất; cũng như khoa học cho tới ngày nay vẫn còn lầm lẫn cho rằng tư tưởng phát sinh từ bộ óc do chưa nhận ra được bộ óc cũng chỉ là phương tiện cho linh hồn hoạt động hay làm việc. Sự hiện hữu bao gồm vô hình và hữu hình trong khi danh hiệu vũ trụ chỉ được giới hạn trong vật thể hữu hình.
- Bây giờ nếu chúng ta đem tổng hợp từ các đạo học Đông Phương, Kinh Thánh, họp chung với nhận thức thực thể hiện hữu nơi mỗi người, chúng ta sẽ nhận thức được mình thế nào? Ai có thể tổng hợp dùm, làm ơn lên tiếng.
- Thưa cha, Thanh giơ tay, con xin trình bày theo thứ tự những gì mình có thể nhận biết về chính mình đoạn thử xét xem các đạo học Đông Phương nói gì về con người. Như chúng ta nhận thấy một cách rõ ràng và đó là con người gồm hai phần, thân xác và linh hồn. Thân xác cũng như cuộc đời một người và những chuyện xảy đến nơi cuộc đời đều là cơ hội cho người đó thức ngộ. Nói đúng ra, cho linh hồn của người đó học những bài học cần phải học. Linh hồn đồng thời có con mắt nhìn trong giấc mơ, hoặc nơi trường hợp ngất trí thấy linh ảnh, nhưng làm sao để sử dụng được con mắt đó thì chúng ta cần phải nghiên cứu và thực tập nơi đạo học Đông Phương, đặc biệt nơi Mật Tông Tây Tạng. Hoạt động của linh hồn là ý định, ước muốn, tham vọng, của một người. Các đạo học Đông Phương đều minh xác rằng linh hồn chính là Quyền Lực Hiện Hữu tối thượng hoạt động nơi một người đồng thời bị ảnh hưởng của cuộc đời nên phát sinh những phản ứng khác nhau tùy môi trường hoặc căn cơ của người đó. Phật học gọi hồn là Tánh hay Tính, Lão học nói chính là Tào, và Ấn học gọi hồn là Atman, một phần của Thượng Đế Brahma. Kinh Thánh gọi linh hồn là Thiên Chúa ở cùng chúng ta, Thiên Chúa nội tại, và mỗi người là hình ảnh của Thiên Chúa nơi thế giới hữu hình. Thưa con xin hết.
- Tôi có thêm một câu hỏi nhỏ nữa, một cách thực nghiệm nào chúng ta có thể biết chính mình rõ ràng hơn, vì chúng ta thấy, ai cũng vậy đều cho rằng, nếu không muốn nói là tưởng tượng, mình tốt lành, nhưng thực sự tốt lành thế nào và bê bối ra sao có lẽ chúng ta cảm thấy đều không rõ ràng. Ai có đề nghị thiết thực nào có thể dễ dàng thực hiện để nhận chân ra mình, làm ơn cho ý kiến. Quay về phía cụ Tài ngài hỏi nhỏ, ông bạn đã nói cho họ biết chưa?
- Chưa vì còn chờ mấy ông thần ngộ thêm đôi chút.
Thanh nhớ lại thời kỳ tìm kiếm phương pháp để thực sự nhận biết chính mình thế nào nhưng đợi chờ xem có ý kiến nào khá hơn và tiện lợi hơn chăng.
- Thưa cha, ông Tiên tiệm phở giơ tay, muốn hiểu rõ chính mình cần phải có người thân với mình nhất nói cho mình biết những gì hay, những gì dở, vì nhiều khi mình không biết chính mình.
- Vậy nếu anh có tư tình với chị thâu ngân, vợ anh ngăn cản, anh có chấp nhận không? Tình lên tiếng.
- Nói sao thì nói, miễn có thì càng tốt, nhưng đàng này có tiếng mà không có miếng mới đáng nuối tiếc.
- Không được, đàn bà không bao giờ sai, và họ chỉ nhớ những việc gì mình quên không làm, còn bao nhiêu chuyện tốt lành mình làm thì họ quên hết, sao có thể biết mình tốt thế nào được! Hưng nói khiến mọi người cười hả hê; riêng các chị thì ngấm nguýt mà cũng đành phải cười trừ bởi đàn bà nào không như thế!
- Tôi không chấp nhận đề nghị đó, và nhất là không dám để vợ tôi xét xử vì bà ấy không bao giờ muốn nhìn thấy những điều tốt lành nơi tôi, mà cứ xốn lên, chồng người ta thế này; chồng người ta thế nọ; đến nỗi tôi khùng lên bảo sao không theo họ mà cứ bám lấy tôi. Ông Thung chêm vô khiến chị Thung có vẻ lạ lùng, quá ngạc nhiên; bởi chị biết ông ta bày chuyện tố khổ phái nữ cho vui.
- Thưa cha, thưa bác, và anh em, con xin kể lại việc con đã làm để nhận biết chính mình. Vào thời đó con suy nghĩ mãi nhưng không biết cách nào để trả lời câu hỏi “Tôi là ai,” con đành lấy một tờ giấy, kẻ một đường thẳng ở giữa từ trên xuống dưới. Một bên con viết tất cả những điều con thấy tốt lành, thánh thiện nơi mình từ ý nghĩ, lời nói, đến việc làm. Bên kia, con cũng viết xuống tất cả những gì con thấy nơi mình không nên, không phải. Sau khi viết xong, con cảm thấy tá hỏa, không dám chấp nhận mình tệ như thế. Dĩ nhiên, con không để cho ai biết. Sau một lúc ngỡ ngàng, con nhận định, những gì được viết nơi tờ giấy chính là con viết về con; bởi đâu ai biết con thế nào. Thế nên, sau khi suy nghĩ con đi tới kết luận; đây thực sự là chính mình, mình không chấp nhận nó là tự lừa dối để rồi con mở rộng lòng chấp nhận mình thực sự là như thế. Ngay lúc chấp nhận đó là thực thể nơi mình, con cảm thấy tâm tư thoải mái, đồng thời cũng nhận thức được trên cuộc đời này không ai bết bát hơn mình, không có thằng quỷ, con ma nào tệ hơn mình; có lẽ chúa quỷ chỉ đáng làm đàn em của con. Tuy nhiên, cũng từ đó đối với những sự việc hay ai đó vô tình hay hữu ý làm phiền con, con nhận ra rằng, sự tệ hại người đó đã làm phiền lòng con không đáng để so sánh với sự tệ hại nơi con nên chẳng có gì đáng cho con phải chấp chiếm vì con còn tệ hơn người ta nhiều. Nói cho đúng, bởi nhận ra được như thế, con cảm thấy lòng mình thanh thản, dễ chịu hơn. Có thể nói, con không dám đặt vấn đề đúng, sai nơi người khác nữa; bởi đàng nào thi họ cũng dễ thương, tốt lành hơn con. Không hiểu tâm tình này lâu dần có làm cho con thêm tự ty mặc cảm hay chăng, nhưng cái lợi ích trước tiên về chuyện dám đối diện chính mình đã giúp con chấp nhận cuộc đời và người chung quanh dễ hơn. Có điều, nhân tiện con xưng tội trống với cha, đó là chính sự thể hồi tâm đối diện và chấp nhận chính mình cũng làm phiền con không ít. Số là nếu có ai đó chủ đích đụng chạm đến con, con biết nhưng không nói ra, không tỏ bất cứ thái độ nào khi gặp họ mà cứ như chẳng để ý gì; con lại cảm thấy thái độ im lặng này cả là một sự độc ác vì như thế có nghĩa cố tình để người đó phải trả giá nặng nề hơn. Con xin hỏi, cha và bác cùng quý anh em nghĩ thế nào?
- Câu hỏi của anh, chúng ta sẽ trả lời sau. Riêng phần thực nghiệm để nhận biết chính mình, anh có biết Phúc Âm nói thế nào không?
- Thưa cha, thực ra con đọc và suy nghĩ khá nhiều về đạo học Đông Phương, nhưng có chi nhiều đâu, Đạo Đức Kinh cỡ năm ngàn chữ, Nam Hoa Kinh chỉ giống như một tập truyện ngắn, các kinh khác như Kinh Kim Cang, Kinh Đại Niết Bàn, Kinh Viên Giác, Sáu Cửa Thiền Thất, Kinh Pháp Bảo Đàn, Bhagavad Gìta, kinh nào cũng ngắn gọn nhưng lời lẽ cứ ngược ngược với lối suy nghĩ thường tình nên con kiếm những sách giảng giải đọc thêm. Tuy nhiên, những tác giả giải thích về các kinh lại hình như mang nặng lối giải thích theo nghĩa hữu vi khiến tâm trí con lộn tùng phèo. Dạo đó, sau năm thứ nhất đại học, con mua được cuốn Lão Học Tinh Hoa do cụ Thu Giang Nguyễn Duy Cần viết, ngay trang đầu tiên được ghi câu nói, “Tri giả bất ngôn, ngôn giả bất tri,” và được cụ dịch là người biết không nói, kẻ nói không biết. Chính câu này đã làm con ngất ngư hơn mười năm. Con còn nhớ, năm 1977 con vô năm thứ nhất đại học thì năm 1978 con mua cuốn sách đó nơi một tiệm sách Việt Nam tại Chicago. Thế mà mãi cho tới năm 1989 con mới hiểu câu ấy nói gì dẫu đã bốn hay năm lần đọc lại cuốn đó, qua nhiều lần suy nghĩ và cố đặt giả thuyết về những trường hợp khác nhau để giải thích câu đó sao cho hợp lý hợp tình. Sau khi đã nghiệm được câu đó, con áp dụng phương thức suy nghiệm đã học được mà nghiệm chứng các câu nói khác nơi đạo học Đông Phương. Hơn nữa, các tác giả luận giải các kinh thường nhắc nhở tới câu hỏi “Tôi là ai” nên con thử áp dụng cho chính mình. Bởi vậy, dẫu đọc Phúc Âm nhưng con có thấy câu nào nói về câu hỏi tôi là ai đâu mà để ý.
- Thế sau khi tìm hiểu về đạo học Đông Phương, anh thấy Phúc Âm ra sao?
- Nếu con thực tâm nói ra, e rằng cha, bác và anh em đây sẽ cho rằng con rối đạo nên thà đừng nói còn hơn.
- Anh nói gì, nếu đã rối đạo thì nói ra hay không anh cũng đã rối. Tôi nghĩ anh ngại nói ra vì e những điều suy nghĩ của anh làm cớ cho người khác vấp phạm, hoặc làm cho người ta bị rối thì đúng hơn. Có phải vậy không?
- Ủa, nói như thế cha rành về con hơn chính con, thì còn nói làm gì?
- Tôi đâu hỏi cho tôi mà hỏi cho anh em ở đây thôi vì chính tôi cũng không muốn nói ra. Anh cứ nói, nếu những gì được coi là rối đạo, tôi sẽ nói anh ngưng. Tuy nhiên, chúng ta chỉ nói về Phúc Âm, không nói về tôn giáo thì sao có thể nói rối. Đàng khác, không tôn giáo nào dám cao ngạo lên án niềm tin của tôn giáo khác là rối. Một người không tin theo niềm tin của một tôn giáo nào đó đâu phải họ rối, và không ai có quyền kết án người đó là rối. Sự rối hay không chỉ xảy đến bên trong tôn giáo và những thành viên của tôn giáo chứ không đến với người ngoài tôn giáo. Anh cứ việc tự nhiên.
- Cảm ơn cha đã minh định rõ ràng nên con xin thưa. Con đọc Phúc Âm như đọc một cuốn kinh đạo học. Thế nên con thấy hình như Phúc Âm dùng những dụ ngôn và những công án ghép nối lại thành câu truyện về cuộc đời Đức Giêsu. Bởi đó, nếu cố gắng hiểu Phúc Âm theo nghĩa từ chương thì sẽ bị rối tung lên bởi giải thích hợp với câu này thì lại đối nghịch với câu khác. Con thử đưa ra một thí dụ, cha làm ơn đừng cảm thấy phiền hà. Đời thuở nào trong Phúc Âm có câu, “Ôi, thế hệ cứng tin và tà vạy! Cho đến bao giờ Ta sẽ ở với các ngươi, cho đến bao giờ nữa, Ta sẽ phải chịu đựng các ngươi!” (Mt. 17:17; Mc. 9:19; Lc. 9:41), mà chúng ta thì nói sao? Con chỉ dám chưng lên câu Phúc Âm như thế, ai hiểu con muốn nói gì thì hiểu. Vấn đề thứ hai, nơi Phúc Âm Gioan được viết, “Quả vì thiên Chúa đã yêu mến thế gian như thế đến nỗi đã thí ban người Con Một, ngõ hầu những ai tìn vào Ngài thì khỏi phải hư đi nhưng được có sự sống đời đời” (Gn. 3:16). Nếu hiểu theo nghĩa từ chương thì câu này trật lất vì ít nhất hai điểm. Thứ nhất, theo Phúc Âm, Thiên Chúa yêu thương con người đến nỗi thí con một của mình để cứu họ khỏi chết mà sao lại bày ra hai tiếng “Chúa phạt.” Vấn đề thứ hai, đó là nếu hiểu theo nghĩa từ chương, câu này hoàn toàn không thể áp dụng vì ai cũng phải chết. Thưa cha, có lẽ hai thí dụ đã đủ điều con muốn nói.
- Ông nói gì, nếu mà không phạt thì thế giới này nổ tung lên à? Con người thuộc loại thứ lừa ưa nặng; nếu không thế thì cuộc sống này sao có thể yên ổn! Sỹ đặt vấn đề.
- Thưa cha, Tình giơ tay, con nghĩ, anh Thanh nói có lý, vì một Thiên Chúa yêu thương loài người vô bờ bến thì không lý nào phạt bất cứ ai. Con nghĩ, mình làm ăn chẳng ra gì lại thích vung tay quá trán rồi đổ lỗi Chúa bắt phận nghèo nàn thì quả là oan uổng cho Chúa. Mình lãnh hậu quả chính mình tạo ra có lẽ hợp lý hợp tình hơn là đổ cho Chúa phạt.
- Tôi hỏi anh Sỹ, ngồi trước bàn tiệc mà anh không ăn nên bị đói thì Chúa có phạt anh đói bụng không? Thế nên, nói rằng Chúa phạt là để giúp cho những tâm hồn đơn sơ, thiếu hiểu biết lo sống tốt lành. Bởi nếu nói Chúa phạt anh, Kinh Thánh nói anh là hình ảnh của Thiên Chúa, thánh Phao lô minh xác Thiên Chúa ngự trị nơi mọi người, thì nếu Chúa phạt anh, Chúa phạt chính Ngài nơi anh ư? Có lẽ, chúng ta cần phải nghiệm chứng thâm sâu hơn về thực thể chính mình và sự liên hệ của mình với Thiên Chúa. Hơn nữa, một vấn đề quan trọng phải được đặt ra; đó là chúng ta đang nói về Thiên Chúa như thế nào? Nghĩa là nhận thức hay quan niệm của chúng ta về Chúa ra sao; coi chừng chúng ta rơi vào trường hợp “Ông nói gà, bà nói thóc” thì không thể đàm luận được.
- Thưa cha, Chúa thì chỉ có một, làm gì có hai Chúa mà cha nói phải đặt vấn đề về Thiên Chúa như thế nào.
- Thưa cha, Bá lên tiếng, con nghĩ nên giới hạn chủ đề hoặc câu hỏi để giải quyết dứt khoát cho rõ ràng, chứ cứ nói lan man thì sẽ không thể trở về mục đích chính là Phúc Âm được. Hiện tại, câu hỏi của anh Thanh còn đang chờ mà lại thêm nhận thức phân định về Thiên Chúa, một vấn đề lớn lao như thế bao giờ mới ngưng được, rồi lại những câu hỏi liên hệ tiếp nối thì sao giải quyết.
- Anh nói có lý, chúng ta giải quyết câu hỏi của anh Thanh trước. Anh Thanh đặt vấn đề không nói có thể là độc ác vì người vấp phạm sẽ phải trả giá mắc mỏ hơn. Ai có ý kiến gì không? Nhưng trước tiên, mời anh Thanh nói lý do tại sao không nói hoặc không phản ứng.
- Thưa cha, thứ nhất, nói ra hoặc giải thích chỉ sinh thêm phiền hà. Những người đã nhìn mình dưới nhãn quan đối lập thì sẽ không bao giờ tin những điều mình nói. Hơn nữa, nếu con không lầm thì có câu nói, ý nghĩ, quan niệm của người ta chẳng khác gì chiếc đinh, càng đóng, chiếc đinh càng lún sâu vô khó bề gỡ nổi. Thêm vào đó, ai cũng quá quen thuộc với câu nói, “Không có lửa sao có khói.” Như vậy, mình càng lên tiếng phản bác thì lại càng chứng tỏ có điều gì liên hệ mình muốn giấu diếm. Con nghĩ, chưa chắc “Một câu nhịn là chín câu lành” nhưng chắc chắn “giáo đa thành oán;” dại gì trở thành kẻ thù của họ một cách vô cớ dẫu họ đối lập với mình dù chỉ nghe tin đồn. Tuy nhiên, dù biết rằng nhiều khi sự thể xảy đến do nghe hơi, ngồi chõ hoặc bày chuyện phao tin thất thiệt thì chỉ nên lờ đi vì càng cải chính chỉ càng phiền mình thêm.
- Thế sao anh có mặc cảm độc ác nếu im lặng? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, như vậy phỏng mặc cảm tội lỗi phát sinh từ sự tốt lành, thánh thiện? Thanh nói.
- Ông nói gì, Sỹ giống như ngồi nhằm chiếc gai, tốt lành là tốt lành sao có thể sinh ra tội lỗi.
- Im đi ông ơi! Bá lên tiếng, ông có biết mình nói gì không?
- Anh em chắc biết câu, “Đã biết lòng nó độc thì nhịn mà chào nó.” Mặc cảm độc ác phát sinh từ lòng nhẫn nhịn, hoặc cảm nghĩ không đáng chấp vì nhận thực ra mình còn tệ hơn những người khác; bởi mình không biết gì nhiều về họ đó là một sự nhận thức trung thực của bất cứ ai đã nhận biết thực thể chính mình. Nói theo Lão học thì được gọi là thánh nhân; mà nơi Lão học có câu nói, “Trời đất coi vạn vật như chó rơm, thì thánh nhân cũng coi trăm họ như chó rơm.” Anh đã nhận ra được dù có giải thích cách nào thì cũng chẳng khác gì đem búa đóng đinh nơi đầu họ thì mặc cảm độc ác phát sinh nơi anh do lòng chân thành. Tôi nghĩ, anh nên nghiệm chứng câu, “Không làm điều xấu đã khó, không nghĩ đến điều xấu lại càng khó hơn.” Anh không có ý nghĩ đến cải chính hay trả thù hoặc mưu toan làm hại người đối lập hoặc tuyên truyền những điều thất thiệt về họ là quá đủ. Cái mặc cảm độc ác ấy coi chừng đồng nghĩa với lòng thương xót nơi Phúc Âm mà thôi.
- Thưa cha, sao mặc cảm độc ác lại có thể đồng nghĩa với lòng thương xót.
- Ông ơi, im đi cho người ta nhờ. Nghiệm thì không nghiệm, chứng chẳng lo chứng, cứ sợ người ta cho rằng mình không biết nói. Bá ngăn Sỹ.
- Chúa ở trong anh, biết anh suy nghĩ theo thế tục, làm những điều thiệt hại nặng nề cho chính anh mà không thể ngăn cản không là xót thương thì là gì? Không độc ác thì là gì?
- Ah! Tình lại la lên, rồi lặp lại câu, “Trời đất coi vạn vật như chó rơm.”
Cụ Tài nhìn Tình, cha Hải cũng nhìn Tình gật đầu.
- Anh Tình, đắc ý về chuyện gì vậy? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, Chúa Giêsu gọi thánh Phêrô là Satan!
Cha Hải hỏi một đàng, Tình trả lời một nẻo, Thanh nghĩ, thế nào cũng có người ngớ ra.
- Thưa cha, Phùng giơ tay, sao có thể nói Chúa độc ác?
- Anh Tình, anh trả lời câu hỏi này được không?
- Thưa cha, nói rằng độc ác hay thánh thiện cũng chỉ là ngôn từ ám định về một sự thể theo nhãn quan hữu vi. Bởi mọi sự, mọi việc từ ý nghĩ, lời nói đến hành động đều biến chuyển trong Chúa chẳng khác gì muôn loài thủy sản sinh động trong đại dương. Dĩ nhiên, cá nước ngọt không thể sống trong nước biển nơi đại dương nên đại dương được coi là độc ác với loại cá ấy, hoặc một số loài vật khác nhưng đại dương nó vẫn thế, không mang bất cứ ý định đối với loài nào. Tình giải thích.
- Như vậy có lẽ anh chị em hiểu được câu Phúc Âm, “Vậy các ngươi hãy nên trọn lành như Cha các ngươi trên trời là Đấng trọn lành” (Mt. 5:48), “Vì Người cho mặt trời mọc lên trên kẻ dữ và người lành, và làm mưa trên người ngay và kẻ ác” (Mt. 5: 45).
- Thưa cha, Phủ giơ tay, như vậy Chúa công bằng thế nào vì tốt xấu đều được ban phát giống nhau, không hơn không kém.
- Bình thường, chúng ta mường tưởng một cách cá nhân, hữu vi, hoặc được dạy dỗ quan niệm về một Thiên Chúa chẳng khác gì Thiên Chúa được nêu lên nơi Kinh Thánh Cựu Ước rồi lấy Đức Giêsu ráp vô khuôn mẫu đã được định hình nơi tâm trí chúng ta. Anh chị em nên để ý; tất cả mọi cuốn sách trong Cựu Ước đều chứng minh một điểm, và đó là có một quyền lực tối thượng được gọi là Thiên Chúa đang hoạt động nơi tạo vật. Và Thiên Chúa nơi Cựu Ước được gán cho mang đầy đủ cá tính nhân sinh, cũng giận dữ, ghen tương, che chở cho nhóm người tự nhận được chọn dẫu họ thuộc loại sớm đầu tối phản và luôn luôn đối nghịch, hoặc nếu có thể, đàn áp bất cứ ai không thuộc về nhóm người này, nghĩa là không tin theo điều họ tin tưởng. Nơi Tân Ước, Đức Giêsu được sai đến để rao giảng Tin Mừng Nước Trời đồng thời trình bày một nhãn quan khác biệt với Thiên Chúa đã được diễn tả nơi Cựu Ước. Điểm chung của Cựu Ước và Tân Ước cũng chính là Thiên Chúa đang hoạt động nơi muôn loài; nhưng có thể tạm nói, tính chất của Thiên Chúa nơi Tân Ước vượt hẳn lên khỏi ý niệm của tạo vật về Ngài. Đây là lý do tôi muốn anh chị em nhận định cho rõ ràng khi mình dùng danh hiệu Chúa, hay Thiên Chúa để đàm luận về Phúc Âm. Đồng ý rằng, Kinh Thánh được viết từ Trung Đông nên mang sắc thái ám định của các đạo học Đông Phương; chẳng những thế, chúng ta có thể nhận ra rõ ràng câu Phúc Âm Gioan, “Cha Ta và Ta là một” đã có trong Ấn học ít nhất hơn năm trăm năm trước Công nguyên. Cũng thế, câu, “Kẻ trước hết sẽ trở nên sau hết” là một công án nơi Lão học cũng ít nhất năm trăm năm trước Phúc Âm. Thế nên, muốn nhận thức về Phúc Âm, điều kiện cần thiết không có không được, đó là nhận thức về đạo học Đông Phương. Đồng thời sự phân định rõ ràng về quan niệm, hay ý niệm về Thiên Chúa phải là điều không thể thiếu.
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, chẳng lẽ có nhiều Chúa lắm hay sao mà cần phải phân định.
- Tôi đã nói rồi mà ông trùm không để ý chăng. Chỉ vì muốn tránh cảnh “Ông nói gà, bà nói thóc” mà tôi phải đặt vấn đề nhận thức về Thiên Chúa trước khi đi sâu vào Phúc Âm. Ông không nhớ đã có thắc mắc được đưa lên đó là một Thiên Chúa yêu thương vô bờ bến không thể là một Thiên Chúa công bình hay công thẳng như anh Thanh nêu lên. Đức Giêsu trình bày cho chúng ta một Thiên Chúa khác hẳn những quan niệm xưa nay trong khi chúng ta lại cứ khuôn mẫu Ngài rồi gán ép Ngài sao cho phù hợp với nhãn quan thế tục của mình, và như vậy, chúng ta đã biến quan niệm hay nhận thức của mình trở thành đầu voi đuôi chuột. Nói khác đi, chúng ta tự biến thành những thày bói mù rờ voi, không biết mình nói hoặc tuyên xưng những gì giống như nơi Ca Dao có câu, “Đầu ngòi có con ba ba, kẻ gọi con trạnh, người la con rùa.” Nghe ông bạn tôi nói, quên chưa nhắc nhở anh chị em đọc Phúc Âm trước, thế nên tôi nêu lên câu hỏi để xem nhãn quan của anh chị em về Thiên Chúa thế nào.
- Đó, chú mày muốn nói thì nói đi kẻo không cho nói thì khóc, cho nói lại mếu, Phủ nói với Sỹ.
- Tớ chưa ngộ mà, đợi tớ thiền chút mới nói được. Chúa Giêsu nói, “Con chiên ta thì nghe tiếng ta” (Gioan 10:27), tớ phải bác chảo, đổ dầu đun cho nóng lên chiên mới nghe được Chúa nói thế nào.
- Anh Sỹ, anh chiên Chúa Giêsu bằng đất hay bằng giấy?
- Thưa cha, Phúc Âm dạy vậy nên con định thực hành như thế nhưng con không thích làm đồ giả, làm thứ thiệt mới chắc ăn; mà lấy đâu ra Chúa thiệt bây giờ để chiên!
- Vậy chú quên lời dạy của Thánh Phao lô rồi sao?
- Bộ anh muốn tôi tự tử sao. Thế vợ con tôi ai nuôi?
- Bây giờ mới biết chú có hiếu với vợ con nên không dám nghe tiếng Chúa!
- Biết rồi, nói mãi, không có vợ tôi thì ai sinh con cho tôi, chẳng lẽ vợ hàng xóm?
- Thế là thất bại! Người ta nói, đàng sau một người đàn ông thất bại là một người đàn bà xúi dại.
- Bị xúi dại còn hơn không biết mình dại
- Dại chi?
- Vì không có vợ.
- Chưa chắc có đã hơn không!
- Chưa ai đọc Phúc Âm bao giờ sao? Cha Hải lên tiếng hỏi mọi người.
- Thưa cha, chúng con còn đang ngâm kíu, Sỹ trả lời.
- Thế nào, hai ông trùm.
- Thưa cha, lần đầu tiên con mới được hỏi về những nhận xét về Chúa. Xưa nay, có bao giờ con dám nghĩ đến đâu vì cứ đinh ninh phải tin với giáo hội. Mặc dầu chẳng hiểu phải tin với giáo hội là tin thế nào nên cứ chờ các cha bảo sao nghe vậy, bước ra khỏi nhà thờ cứ quên ngay đi là xong bổn phận. Nay cha lại hỏi Chúa thế nào thì sao mà đầu óc chúng con dám nghĩ tới.
- Vậy xưa nay ông được biết Chúa như thế nào?
- Thưa cha thì cứ như bổn ngày xưa học thuộc lòng; thưa Đức Chúa Trời có ba ngôi; ngôi thứ nhất là Cha, ngôi thứ hai là Con, ngôi thứ ba là Thánh Thần. Rồi ba ngôi bằng nhau, không ngôi nào hơn, ngôi nào kém, không trước, không sau. Nếu được hỏi Đức Chúa Trời là Đấng nào thì cứ nhắm mắt thưa, Đức Chúa Trời là Đấng dựng nên trời đất muôn vật cùng hằng gìn giữ cai trị mọi sự. Rồi nào là Đức Chúa Trời là Đấng thiêng liêng, vô thủy vô chung, phép tắc vô cùng, thông minh vô cùng, trọn tốt trọn lành, ở khắp mọi nơi. Thưa cha, trong bổn dạy về Đức Chúa Trời chỉ có thế, không hơn, không kém.
- Ông có bao giờ nghĩ đến thế nào là ở khắp mọi nơi không?
- Thưa cha thì ở khắp mọi nơi là nơi nào cũng có Đức Chúa Trời.
- Vậy ông có nhìn thấy không?
- Thưa cha, Ngài là đấng thiêng liêng sao có thể nhìn thấy.
- Trong Phúc Âm có câu nào đó nói Thiên Chúa là Thần Khí…
- Thưa cha đúng vậy, Phúc Âm có câu, “Thiên Chúa là Thần Khí nên những kẻ thờ phượng cũng phải thờ phượng trong Thần Khí và sự thật (Gioan; 4:24). Thế ra những gì chúng con phải tin đã được ghi trong Phúc Âm mà có bao giờ được ai nói cho biết đâu. Thưa cha, là người Công giáo, con nghĩ gia đình nào cũng có cuốn Kinh Thánh nhưng để cho mà có chứ mấy ai đọc; vì nghe đâu thời xưa giáo dân bị cấm không được đọc, bởi đọc sẽ bị rối đạo. Có lẽ vì thế nên các cha thường nhắc nhở chúng ta phải tin với giáo hội.
- Thế ông có biết tin với giáo hội là tin thế nào không?
- Thưa cha, là tin theo những gì các cha giảng giải.
- Ông có thể đưa ra một thí dụ được không?
- Thưa cha, chẳng hạn về dụ ngôn người bị cướp đánh nửa sống, nửa chết (Lc; 10:29-37), các cha thường dạy rằng phải biết yêu thương và gìúp đỡ những kẻ khốn cùng. Chúa đã yêu thương chúng ta, ban cho chúng ta cuộc sống đầy đủ thì cũng phải biết yêu thương những người đồng loại như vậy.
- Ông trùm sang Mỹ được bao nhiêu năm rồi?
- Thưa cha, tính đến nay cũng hăm mấy năm rồi ạ.
- Thế khi lái xe trên xa lộ gặp những người xin đi xe nhờ, ông trùm có chở dùm họ không?
- Thưa cha, ngày mới sang được ít năm, có đôi lần con cho họ đi nhờ, may mắn không xảy ra chuyện gì, nhưng mùi mồ hôi cháy nắng nơi họ bốc ra khiến con muốn ngộp thở. Sau này, mấy người quen biết được, nói con không nên làm như thế vì rất nguy hiểm. Báo chí, internet cũng khuyên không nên làm thế; bởi coi chừng sẽ bị cướp xe lại còn bị đòn tàn tật nữa thì khổ cả đời nên con thôi.
- Như vậy, không cho họ đi nhờ xe có phải ông độc ác, không biết thương người mà để họ chịu trận dưới trời nắng chang chang?
- Thưa cha, cũng đành chịu vậy thôi vì nếu lỡ ra thì ai thương mình!
- Thế có bao giờ ông tự hỏi tại sao vị tư tế và vị luật sĩ không giúp người bị cướp mà lại đi tránh sang bên kia đường cũng như ông không đón người lỡ đường không?
- Cha hỏi thì con mới nhận ra là mình đã không bao giờ đặt câu hỏi tại sao; chứ con chỉ nghe thấy các cha giảng phải biết yêu thương mà giờ, có cơ hội giúp người ta nhưng lại không dám giúp.
Nghe cha Hải hỏi và ông trùm Canh trả lời đến đây, mọi người nhận ra có điều gì khúc mắc nơi dụ ngôn người Samaritanô tốt lành.
- Ai có thể giải thích được dụ ngôn người Samaritanô tốt lành sao cho hợp lý hợp tình và có thể áp dụng trong cuộc đời chúng ta? Cha Hải đưa mắt lướt qua mọi người.
- Thưa cha, chị Sỹ lên tiếng, con nghe đâu hình như luật Do Thái rất khắt khe, người ta không được phép đụng đến những con vật nhơ uế, và cũng có điều luật cho rằng người ta hay con vật chết ngoài trời là thứ nhơ uế nên hai vị tư tế và luật sĩ không dám giúp người sắp chết vì bị cướp đánh.
- Vậy theo chị nghĩ, dụ ngôn này muốn dạy chúng ta điều gì và làm sao áp dụng nơi cuộc sống mỗi người?
- Thưa cha, thì những điều gì phạm luật là phạm tội nên đừng làm thì khỏi phạm tội.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, theo ý con thì dụ ngôn người Samaritanô tốt lành lên án tất cả những gì được gọi là điều luật ngăn cản người ta sống yêu thương. Như vậy, Phúc Âm được viết chống lại những luật được gọi là nhơ uế nơi bộ luật Do Thái. Bởi vì người Samaritanô không theo đạo Do Thái nên ông ta giúp người bị cướp đánh nửa sống, nửa chết. Tất nhiên, hai vị luật sĩ và tư tế vì họ biết và phải giữ luật nên không thực hành đức yêu thương. Nói như vậy, con thấy hình như tôn giáo đang thực hành những gì không hợp với đạo học. Con cảm ơn cha đã hỏi; có lẽ con phải đặt lại vấn đề về nhận thức đạo học áp dụng nơi tôn giáo. Tuy nhiên, đìều này có vẻ hơi phiền bởi nếu không thực hành giống mọi người, con sẽ bị họ coi như quái thai.
- Anh nêu thí dụ được không?
- Thưa cha, đâu cần phải thí dụ mà sự thật đang được chấp hành nơi cộng đồng Công giáo chúng con. Nơi kinh Ngày Chủ Nhật, chúng con cứ vui vẻ tụng niệm mà chẳng thèm suy nghĩ với câu, “Ai chẳng thông công cùng hội thánh ấy thì chẳng được rỗi linh hồn, mà linh hồn là giống thiêng liêng chẳng hề chết được” (Sách Kinh Địa Phận Hà Nội; Kinh Đô ấn quán; TX, USA; Tr. 31) Thưa cha, mình là hình ảnh của Thiên Chúa, linh hồn mình chính là Thiên Chúa nội tại. Thế mà dám rang rang công bố ai chẳng thông công cùng hội thánh Công giáo thì chẳng được rỗi linh hồn. Thưa cha, con nghĩ các cha phải nghe thấy bởi không vị nào điếc. Thưa cha, như vậy phỏng các cha cũng không suy nghiệm những lời kinh mình đọc?
- Anh nói vậy thì tôi cũng điếc rồi; vì đã có lần tôi dâng lễ chủ nhật cho một cộng đồng người Việt nghe thấy họ đọc như thế nhưng không để ý. Sau này kiếm ra, kinh ấy được in hình như vào năm 1950 hay 51 gì đó. Tôi nghĩ, có lẽ kinh được sáng tác khá lâu trước đó với quan niệm cổ xưa của các vị truyền giáo. Ngày xưa, người ta đều quan niệm rằng ai không theo đạo Công giáo cũng như không được rửa tội sẽ mất linh hồn. Thời đó họ chưa nhận thức được linh hồn là gì. Nếu anh em để ý, nơi đất nước này, ngày xưa, mới chỉ mấy trăm năm, người ta cho rằng những người da đen không có linh hồn nên họ bắt làm nô lệ; họ đối xử với người da đen như đối với con vật hoặc còn tệ hơn thì quan niệm mất linh hồn quá ư bình thường. Anh nói đúng, nếu cỡ hai trăm năm trước anh lên tiếng bênh vực và chứng minh người da đen có linh hồn nơi đất nước này, chắc chắn anh sẽ bị kết án là quái thai. Dĩ nhiên, bất cứ những gì anh nói khác với quan niệm của một tập thể đều khiến họ khó chịu; đặc biệt đối với những người theo Công giáo “Credale” ngày xưa, nói không giống họ nói sẽ bị lên giàn hỏa. Và không thế, chúng ta đâu cần tốn rượu bia, đồ ăn, thức uống, và thời giờ đàm luận những chuyện thường được coi là không đâu như thế này.
Không ngờ cha Hải lại có được nhận định như vậy, Thanh nghĩ. Thường thì các cha phải dùng mọi lý lẽ đôi khi áp đặt để giải thích; đàng này, ngài tỉnh bơ chấp nhận sai lầm, không đổ tại ai, lại còn dám cho rằng mình điếc.
- Riêng điều mà anh nói về lỗi lầm của thánh Phao lô để đến nỗi bị lạm dụng mà phát sinh các giáo phái khác thì đó thực sự là thiếu sót nơi anh; bởi anh đã nhận thức câu nói của ngài theo quan điểm thế tục. Anh thử đặt vấn đề; Thiên Chúa ở trong anh thì đức tin chính là quyền lực của Thiên Chúa nơi anh. Như vậy nói rằng đức tin con chữa con hay Chúa chữa con thì cũng thế. Chính vì không nhận thực được Thiên Chúa đang hiện diện và hoạt động nơi mình nên người ta đã cho rằng chỉ cần nói tin vào đức Giêsu qua môi miệng là đủ được cứu rỗi mà quên rằng Phúc Âm rõ ràng minh xác, “Không phải mọi kẻ nói với Ta, ‘Lạy Chúa, lạy Chúa’ là vào được Nước Trời, nhưng là kẻ thi hành ý Cha Ta, Đấng ngự trên trời” (Mt. 7:21). Như vậy, sự phân rẽ phải xảy ra vì nhận thức thư Phao lô theo nghĩa từ chương, thế tục. Hiểu Phúc Âm theo nghĩa từ chương, thế tục, mang đến những tai hại như thế. Nơi trưòng hợp anh Thanh, tôi biết anh thực nghiệm nhận thức về chính mình, nhưng anh có nhận biết được Phúc Âm đã nói gì về sự thực nghiệm đó không?
- Thưa cha, con làm thế chỉ là làm bừa vì muốn nhận biết thực sự mình thế nào chứ đâu để ý gì Phúc Âm nói ra sao.
- Thế anh thấy điều gì khó hiểu nhất nơi Phúc Âm.
- Thưa cha, đọc Phúc Âm con thấy cao điểm nhất là đức tin, nhưng hãy còn câu nọ, câu kia nhắc tới nhắc lui. Tin Mừng Nước Trời thì cứ nghe người ta giải thích hay khuyến khích tin rằng Chúa Giêsu đến để chuộc tội cho thiên hạ. Tuy nhiên, con lại thấy nghịch lý thế nào ấy. Nhắc đến Thiên Chúa được đức Giêsu dạy gọi bằng Cha, con vẫn cảm thấy vu vơ vì chưa thực sự cảm nhận được như thế; tuy nhiên, một vài khía cạnh nhận thức Thiên Chúa là cha, theo con thấy cần phải được chiêm nghiệm. Hơn nữa, nơi những trường hợp ai đó đã không có được kinh nghiệm thân thương về bố của họ thì sao! Nãy giờ nghe cha nói về vị thế loài người con hơi hiểu một chút nhưng vẫn chưa thực sự cảm nhận được. Lý do chính mà con khúc mắc về thực thể con người như cha nói đó là sao có thể hoặc phải thực tập theo phương pháp nào để có thể sử dụng quyền lực của Thiên Chúa nơi mình. Thưa cha, còn nhiều thứ lắm, nói hoài cũng không hết nên không thể nào tìm ra điểm khó khăn nhất nơi Phúc Âm.
-Tôi muốn hỏi anh đã bao giờ thử suy nghĩ có nơi nào Phúc Âm nhắc đến phương pháp để anh nhận thực về chính mình mà thôi.
- Thưa cha, theo con thấy và đại đa số, nếu không muốn nói rằng hầu hết mọi người, đều cho rằng điểm cốt yếu mà Phúc Âm dạy là yêu thương. Nào Thiên Chúa là tình yêu, nào hãy yêu thương người khác như chính mình, nào không tình yêu nào cao quý hơn thí mạng mình vì bạn hữu, hay một đôi câu khác. Phỏng điều con nhận thực được mình chẳng ra gì nên thấy mọi người dễ mến hơn; có thể nói là, nếu không thế thì không thể thực sự yêu thương người khác.
- Nói thế đâu được, Sỹ lại nhảy vô, yêu thương là yêu thương chứ yêu thương có điều kiện đâu phải là yêu thương mà là vị kỷ vì thỏa mãn điều kiện mình đòi hỏi. Nếu nói yêu thương cần điều kiện thì làm gì có tiếng sét ái tình, làm gì gia đình phải tan nát khi vợ hay chồng theo đuổi một hình bóng nào đó bên ngoài.
- Anh Sỹ, cha Hải gọi đích danh, anh đang bị quan niệm luân lý, hoặc tình cảm, hoặc ước muốn thế tục làm mờ nhận thức nên trật chủ đề. Anh Thanh đang đặt vấn đề về sự liên hệ thực hành nhận thức chính mình với lời Phúc Âm dạy về yêu thương chứ không dính dáng gì đến tính chất của yêu thương. Tôi muốn đặt lại câu hỏi. Vậy sự khó khăn nhất nơi cuộc đời một người để nhận biết thực sự về mình là gì?
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, chính là sự nhận biết chính mình.
- Nói gì giống đổ bùn sang ao, Sỹ lại đế vô.
- Vậy nơi Phúc Âm điểm nào quan trọng nhất để nhận biết chính mình?
- Tiên vàn hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính của người, vợ Sỹ trả lời.
- Đó là điều quan trọng nhất đối với hành trình tâm linh, hành trình đức tin. Nhưng sự thể đầu tiên cần phải thực hiện để bước vào hành trình tâm linh là gì?
- Thưa cha, chính là nhận biết chính mình. Ôi, sao mà nó luẩn quẩn, Thanh nói.
- Phúc Âm khuyên chúng ta thế nào ngoài sự yêu thương?
- Thưa cha, “Tìm kiếm Nước Trời” (Mt. 6:33).
- Đúng, nhưng còn gì nữa?
- Thưa cha, yêu thương cha không chịu, tìm kiếm nước trời cha cũng không chịu dẫu Phúc Âm minh xác đó là chuyện tiên vàn, đầu tiên, tiền đâu; thế cha muốn gì? Yêu không muốn, tiền cũng không muốn. Bá nhào vô; hay cha muốn chọn con đường khó khăn… Ah, thưa cha, con đường hẹp.
- Đúng, kinh nghiệm sống cho chúng ta thấy, nhận biết chính mình, thực sự đối diện với mình là sự thể khó nhất, ai cũng biết, nhưng ai cũng ngại ngùng. Phúc Âm nói hãy đi ngõ hẹp (Mt. 7:13-14; Lc. 13:24) vì không hồi tâm nhận thực mình thế nào chúng ta vẫn bị mặc cảm tự tôn hay tự ty, hoặc quan niệm, hay kiến thức che lấp nhận thức chẳng khác gì cặp mắt kiếng màu ảnh hưởng mắt nhìn.
- Thưa cha, đâu phải tự nhiên mình biết hết mọi sự nếu không học hỏi và như thế sao có thể nhận định đúng, sai, phải trái. Ông trùm Canh thắc mắc.
- Tôi đưa một thí dụ rất thường, chưa được học hỏi gì về yêu đương, sao ông có thể yêu. Nếu cho rằng yêu thương là một bản năng thì chúng ta được sinh ra với nó đâu cần phải tìm hiểu trước khi yêu. Lòng khát vọng bẩm sinh nơi mỗi người sẽ dẫn dắt họ. Phúc Âm nói, “Cha Ta dẫn dắt chúng” (Ga. 6:65). Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi mình. Chính Thiên Chúa dẫn dắt mình; vấn đề chỉ là mình có để ý hay không; mình có thực sự muốn nhận biết chính mình hay không như trường hợp của anh Thanh. Vì muốn biết thực sự mình như thế nào, anh đã phải tự kiếm ra phương pháp để trực diện con người của anh qua sự hồi tâm, nhận biết chính mình trên giấy trắng mực đen.
- Anh em nên để ý; muốn nhận biết về Thiên Chúa hoặc thăng tiến nơi hành trình tâm linh, điều kiện đầu tiên phải là nhận biết chính mình. Sở dĩ tôi phải đặt vấn đề về sự nhận biết Thiên Chúa vì thường thì chúng ta đã hiểu lầm về sự tin tưởng với niềm tin và đức tin. Thử đặt vấn đề, nói rằng tin vào Thiên Chúa nghĩa là thế nào. Tôi biết chắc chắn, bất cứ ai trong chúng ta đang hiện diện nơi đây cũng đều cảm thấy mù mờ về điều đươc gọi là tin. Tôi muốn nói, Thiên Chúa mang nghĩa tối thượng, nguồn gốc của mọi sự hữu hình cũng như vô hình mà tôi tạm gọi là Quyền Lực Hiện Hữu hoặc Quyền Lực Sự Sống. Dĩ nhiên, cuộc đời quá ngắn ngủi và nhận thức cũng như sự hiểu biết của mỗi người quá hạn hẹp nên chúng ta phải nhờ vào hướng dẫn của những vị thức ngộ đi trước chúng ta. Tất nhiên có nhiều phương cách, nhiều tài liệu để chúng ta nghiên cứu, nghiệm chứng qua các đạo học. Riêng tôi, tôi muốn cùng anh em nhận thức về Thiên Chúa qua Kinh Thánh vì ít nhất anh em đã có cơ hội lược qua đạo học Đông Phương.
- Một vấn đề liên hệ đó là đã có những tác giả lên tiếng; có những vị đã viết thành sách đặt vấn đề về quan niệm hay nhận thức về Thiên Chúa; nói chung chẳng hạn như nơi web, anh em có thể vô mục sachhiem.com, hoặc có thể mua hay vô “Google” đọc cuốn The God Delusion do tác giả Richard Dawkins. Những tác giả này dùng quan niệm thế tục, hữu vi để nhận định về phát biểu hay quan niệm về niềm tin của một số người. Họ cho rằng Thiên Chúa được hiểu theo quan niệm hữu vi, tạm gọi là bình thường của mọi người, bị coi là nguồn gốc của mọi sự khốn khổ (evil). Nhận ra thực tại như thế, anh em hiểu tại sao tôi phải đặt vấn đề tìm hiểu hoặc nhận thức điều mà tôi gọi là Thiên Chúa của đức Giêsu.
- Thưa cha, ông trùm Lực lên tiếng, họ nói sao là quyền của họ; mình tin sao là quyền của mình. Tại sao phải lo sợ về những gì họ nói!
- Ông đặt vấn đề rất đúng nhưng có điều, nơi Tục Ngữ, Ca Dao có câu, “Chúng khẩu đồng từ, nhà sư cũng chết.” Kinh nghiệm cho chúng ta thấy, những lời đồn đãi hoặc những quan niệm thời đại ảnh hưởng rất mạnh mẽ tới tâm trí mỗi người. Nhận biết về Thiên Chúa là điều cần thiết nơi hành trình tâm linh; vì chúng ta cần nhận thức thế nào là tin tưởng, thế nào là niềm tin, và thế nào là đức tin nơi Phúc Âm.
- Thưa cha, chúng con chỉ cần cha cho biết đức tin là gì để chúng con khỏi bị sai lầm là đủ.
- Nói về đức tin, tôi nói không được; bởi cũng giống như nơi công án Lão học, “Người biết không nói, kẻ nói không biết” mà anh Thanh đã phải bỏ ra mười một năm trời để nghiệm chứng. Hơn nữa, đức tin là một thực thể nơi mỗi người nên cần nghiệm chứng, rồi thực chứng; chứ không phải là điều chỉ hiểu cho qua…
- Nếu cha không biết đức tin là gì sao cha đi tu; vì không biết mới không thể nói ra được.
Mọi người ngạc nhiên vì phát biểu của ông trùm Lực. Nơi trình độ hiểu biết một ít về đạo học Đông Phương, họ nhận ngay được ông trùm Lực không biết ông nói gì.
Thanh cảm thấy thương hại cho ông; vì qua những năm tháng cố gắng tìm hiểu về Phúc Âm để rồi phải lục lọi qua các sách vở viết về đạo học Đông Phương, anh thấy rất cảm thương cho những người chỉ biết theo tôn giáo một cách mù mờ, a dua, đặc biệt là những người gắng sức hô hào tin vào đấng nọ, tin vào đấng kia, và vì thiếu hiểu biết, mỗi khi nhắc đến hoặc được hỏi về đức tin, họ có tâm tình e sợ chẳng khác gì tên tội đồ e bị kết án tử hình nên vội vàng phản ứng bằng cách kết án người lên tiếng hỏi, hoặc lên án bất cứ ai nói không giống điều họ nghĩ. Gọi là điều họ nghĩ, nhưng thực ra, họ có nghĩ gì đâu mà chỉ mang tâm trạng e sợ một cách mông lung vì đã chẳng thực sự biết gì, bởi chẳng dám suy nghĩ, không biết thế nào là suy nghiệm, nghiệm chứng. Có lẽ họ không bao giờ dám đặt vấn đề phân định thế nào là tin tưởng, thế nào là niềm tin, phương chi nói đến đức tin. Chờ xem ngài phản ứng ra sao! Nghĩ như thế nhưng anh lại lên tiếng,
- Ông trùm đã không để ý. Lúc nãy cha đã nói rồi và cũng cho rằng có thể không có lợi cho chúng ta bởi giải thích cũng không đem lại lợi ích gì, nhưng coi sự giải thích như một sự thách đố nhận thức của mọi người. Có lẽ ông còn nhớ cha nói, “Đức tin là quyền lực tối thượng của Thiên Chúa nơi mình.” Nhưng làm sao nhận biết thì lại cần nghiệm chứng. Nhóm họp của chúng tôi từ hơn tháng trước tới nay đang tìm hiểu về đạo học Đông Phương do bác Tài hướng dẫn. Nay đến phần Phúc Âm, bác Tài mời cha về giúp chúng tôi, và đây là lần đầu tiên chúng tôi được hội thoại với ngài. Ông cũng lần đầu tiên tham dự với nhóm của chúng tôi. Thực ra, như ông thấy, chúng tôi đặt vấn đề về bất cứ sự việc hoặc sự kiện nào để bàn luận. Tất nhiên, nhiều vấn đề thực tại tưởng rằng vậy nhưng không phải vậy, và cũng nhiều vấn đề thấy đó, nhưng không thể nói ra mà phải từ từ nghiệm chứng, hoặc chỉ có thể nói theo lối ám định. Qua kinh nghiệm và thực tại chứng minh, mỗi sự việc hoặc sự kiện ẩn chứa bên trong nhiều nguyên nhân, và lý do hay nguyên nhân của chúng không thể phiếm diện nhận định một cách ngây thơ hay giải thích nông nổi. Không có bất cứ gì “Free” như người Mỹ thường nói. Mọi sự cần được tìm hiểu và nhận thức một cách ý thức; bởi lắm thứ tốt cho người nhưng lại hại cho mình, hoặc điều gì đó quí giá đối với mình nhưng lại không ra gì đối với người khác. Chắc có lẽ ông không biết công án nơi Lâm Tế Lục, “Gặp Phật giết Phật, gặp pháp bỏ pháp, không tin ai hết, không để ai lừa dụ,” và công án nổi tiếng nơi đất nước Trung Hoa, “Người nói không biết; kẻ biết không nói.” Thực ra, theo tôi thấy, Phúc Âm còn có những câu ngang tàng hơn, và điểm đích cao nhất nơi Phúc Âm lại là đức tin. Ông hỏi đức tin là gì tại sao không nghiệm chứng đức tin là gì theo Phúc Âm mà lại hỏi. Chúng ta đã quen thói lười lĩnh suy tư vì suy tư rất khó bởi nó đòi hỏi kiến thức tối thiểu và sự chuyên tâm mà Phúc Âm gọi là “Hãy tỉnh thức.” Qua sự tìm hiểu riêng tư, tôi nhận ra một sai lầm rất lớn; đó là chúng ta chỉ thích ăn cơm mớm, nuốt vào những gì người khác đã mửa ra và vội chấp nhận như chân lý. Sở dĩ như thế, vì chúng ta e sợ chính khát vọng bẩm sinh nơi mỗi người. Nếu tôi không lầm thì Đạt Ma sư tổ nói, “Chỉ có một tội độc nhất là tội vô minh;” câu này mang ý nghĩa chỉ về sự lười biếng suy tư nơi mỗi người. Con xin lỗi cha và quý anh em đã nói quá nhiều làm mất giờ mọi người. Tóm lại, con muốn nhấn mạnh một điểm, nếu mình không ăn sẽ bị đói; vì không ai có thể ăn dùm cho mình; nghiệm chứng về đức tin cũng vậy.
Thế là những tiếng vỗ tay bùng lên. Riêng Thanh, không ngờ mình nói nhiều như thế. Có thể bởi đánh đàn nơi nhà thờ, Thanh không lạ gì các ông trùm, ông trưởng; và cũng vì xưa nay, Thanh không đụng chạm đến ai, và cũng không muốn mất lòng ai, dầu đôi lúc phải đối diện với những điều chướng tai gai mắt, nhưng cũng vì đã tự nhận biết bản thân, nên có sao chăng nữa, họ vẫn còn tốt lành chán, Thanh nghĩ. Vẫn thường nói chuyện với ông trùm Lực, và cũng nhiều lần ăn nhậu với nhau, ông trùm Lực là con người khá bộc trực, ngay thẳng, sùng đạo và rất tôn trọng đấng bậc trong đạo. Sỡ dĩ Thanh nói lên những điều quá căn bản về thực hành nghiệm chứng cũng vì không bị e ngại mất lòng; bởi ông trùm Lực tương đối là con người biết điều. Thanh cũng hiểu thực trạng chung của những người theo đạo; miệng nói là tin, nhưng khi hỏi tin gì, tin thế nào thì lại chẳng biết mình tin ra sao, nhưng nếu nghe thấy điều gì không quen nghe đã vội sợ bị lộ tẩy mù mờ về đức tin của mình, nên nhẩy quay lên muốn đè người ta xuống hầu che lấp nỗi bối rối hằng luôn đe dọa tâm tư. Đàng này cha Hải lại trả lời là không thể nói được. Ngài chỉ nói nửa câu, khiến ông trùm Lực sảng lên.
- Cảm ơn anh Thanh đã nói dùm nên tôi không phải trả lời. Anh em biết, bất cứ câu trả lời nào cũng không thể hoàn hảo vì ngữ bất tận ngôn, và ngôn bất tận ý. Nếu chỉ trả lời theo kinh viện, thiển nghĩ, tôi không nên nói chuyện với anh em; vì anh em có thể lên “Net,” hay mua sách về đọc bất cứ lúc nào. Nhưng net cũng như sách, không thể giúp anh em được gì; vì sách không chỉ được phương cách cũng như không thể thách đố tâm tưởng anh em thực hành nghiệm chứng; dẫu lòng khao khát nơi anh em luôn thúc đẩy, và tâm tưởng anh em hoạt động không ngơi nghỉ. Nếu tôi không lầm, nói chuyện với anh Thanh mấy ngày qua, hình như anh đọc khá nhiều về đạo học Đông Phương, anh cũng chịu khó tìm tòi; chẳng những thế, anh dám thách đố chính mình do dám trực diện tâm tư của anh. Tuy nhiên, qua những sách vở anh đã đọc, có trang sách nào nói về nhận thức định tâm không hay chỉ cổ võ định tâm, hoặc có trang sách nào giải thích câu “Người biết không nói; kẻ nói không biết.” Rất nhiều người bên Trung Hoa, Ấn Độ, Nhật, Đài Loan, Đại Hàn, cả đời họ chỉ nghiệm chứng câu này để rồi cho đến khi chết cũng chẳng ngộ được câu này nói về gì và trong trường hợp nào. Cũng như đại đa số phật tử nghiệm chứng câu “Gặp Phật giết Phật,” nhưng được mấy ai ngộ câu này. Bởi thế, anh em nhớ dùm một điều, tôi tới để thánh đố anh em nghiệm chứng, chứ không có giờ, không có công sức giải thích cho anh em bất cứ gì.
- Cha yên trí, tụi con chịu chơi nên dám chịu chết. Chúng con chịu đựng được vợ con ở nhà thì thách đố với chúng con chỉ tốn thêm rượu bia mà thôi. Cha đừng lo, không có bia uống mới đáng buồn, chứ không ngộ nay thì ngộ mai nào đã chết ai!
- Thưa cha, chúng con nghiện còn được phương chi nghiệm. Nghiện khi lên cơn không có mới phiền; nghiệm chẳng được hôm nay thì nghiệm ngày mai, tháng này không xong thì tháng tới, năm này vẫn như cũ thì sang năm, bác Tài bảo chúng con thế; vậy mà cho tới giờ vẫn mu mù tì, vẫn như cũ và vẫn chưa sao. Tình đế vô. Nói phải có sách, mách phải có chứng, khi bác Tài kể chuyện thày chùa Hương Nham thoát nhiên ngộ lúc miếng sành đụng vào gốc tre ngân lên một tiếng. Chú Sỹ hỏi sư Hương Nham ngộ thế nào, bác bảo, anh chưa nghiệm chứng đã vội hỏi. Thưa cha, nào có khác chi hỏi đức tin là gì. Ông trùm Lực, mời ông nâng chai, mình ngốn bia xem có ngộ không. Nào, mời ông.
Mọi người coi bộ cảm thấy cha Hải dễ thương hơn cụ Tài, dẫu cụ đâu phiền trách gì ai. Có lẽ ngài chịu trận riết rồi thành quen. Không hiểu qua quá trình làm việc ngài có nhận định gì về giáo dân Công giáo, chờ cơ hội hỏi thử xem, Thanh nghĩ. Vừa nuốt xong miếng bia, ông trùm Lực lại lên tiếng,
- Thưa cha, sao nơi nhà thờ, con chưa thấy cha nào nói đến những chuyện này!
- Tôi cũng không bao giờ nói về những chuyện như thế này dẫu làm việc với người Mỹ. Có nhiều người cho rằng người Mỹ ý thức hơn người Việt. Tôi thấy nếu chỉ xét theo cuộc sống nhân sinh, họ đã được sinh ra và được nuôi dưỡng trong văn hóa của họ. Đất nước họ thanh bình và thuở ban đầu lập quốc, họ gốc gác là di dân nên luật pháp và những quan niệm được bày tỏ phải được để ý đến những văn hóa khác biệt để tránh kỳ thị. Dẫu thế, họ cũng mất hơn hai trăm năm mới vào được một ít nề nếp. Người Việt mang nền văn hóa Đông Phương, đặt nặng khuôn phép đại chúng. Điều này có nghĩa, nền luân lý công cộng dẫu thành văn hay bất thành văn luôn là khuôn vàng thước ngọc cho mọi người. Nền luân lý này giúp cho chính quyền dễ bề an định xã hội nhưng cũng phần nào o ép chẳng những nếp sống mà còn ảnh hưởng tâm tư quần chúng. Tuy nhiên, xét theo phương diện tin tưởng hay niềm tin tôn giáo, tôi thấy người Mỹ hay người Việt cũng như nhau, vì cùng được đào tạo theo một khuôn mẫu nhất định; có khác chăng chỉ là ảnh hưởng của hai nền văn hóa; một đàng cởi mở, tôn trọng ý kiến cá nhân, một đàng đã quá quen với tâm tình âm thầm chấp nhận. Bởi đó, thái độ và phong cách của tu sĩ làm việc nơi đất Mỹ sẽ khác với phong cách của giới tu sĩ bên Việt Nam. Nếu để ý, và như tôi đã nói, những vấn đề mà chúng ta đang hội thoại là căn bản cho niềm tin cũng như phương cách thực hành tôn giáo, nhưng do chiều hướng, quan niệm, nói nôm na là lối nhìn về đạo học; tôn giáo đã không thực hành nghiệm chứng đạo học vì một vài lý do có thể được chia làm ba thành phần. Có lẽ, nếu tôi không lầm thì ông bạn tôi đã nói rồi; tôi chỉ nhắc lại. Dân chúng, giáo dân, hay tín đồ, được tạm chia làm ba thành phần, một số có căn cơ đặc biệt hâm mộ cuộc sống chiêm nghiệm, hoặc dẫu sống giữa đời, nhưng tâm hồn rất tách biệt để chìm sâu vào chiêm nghiệm. Giới chiêm nghiệm này để lại những kinh sách mà chúng ta gọi chung là đạo học. Giới khác, dùng sự thông minh kèm theo học thức và lý luận để thỏa mãn lòng khát vọng bẩm sinh. Phương pháp này ngộ nhanh nhất mà nhà Phật gọi là minh triết. Riêng đại đa số quần chúng họp thành từng nhóm bày tỏ lòng khát vọng bẩm sinh qua những phương thức khác nhau tùy thuộc không gian và thời gian được gọi là tôn giáo. Nhận rõ như thế, anh em thấy, dù chiêm nghiệm, minh triết, hay tôn giáo đều là hành trình tâm linh nơi những mực độ tâm hồn khác nhau. Như vậy, chúng ta có ba nhóm căn bản, và những nhóm này bị ảnh hưởng bởi ước muốn truyền bá để có thêm thành viên cùng chí hướng; đồng thời chín người, mười ý, mỗi nhóm lại phát sinh ra những nhánh rẽ, những cấp bậc giống như một cây gồm có ít nhánh to, mỗi nhánh vài cành vừa vừa, mỗi cành vừa vừa mọc thêm dăm nhánh khác, rồi nào lá, nào nụ, nào hoa quả sinh sôi nảy nở theo giòng thời gian không thể nào kể xiết. Tôi tạm nhắc lại khái quát như thế anh em có lẽ nhớ lại; tôi nói nhớ lại, vì cho rằng ông bạn tôi đã giải thích về điểm này; nhiệm vụ của những người rao giảng nơi tôn giáo cần phải như thế nào, cần phải thực hiện những gì, và muốn giúp con người thăng tiến tâm linh thì phải làm sao. Riêng ông trùm Lực, ông đã thỏa mãn với lời giải thích của tôi chưa?
- Thưa cha, nếu cha nói như vậy thì tôn giáo là mặt ngoài của đạo học sao?
- Có thể nói thế đối với người thực sự tìm tòi và nghiệm chứng để thỏa mãn lòng khát vọng bẩm sinh nơi mình. Còn những người khác thì tôi không biết và cũng không muốn biết; bởi muốn biết phải giống như anh Sỹ nói, ngâm kíu; mà cuộc đời tôi đâu còn được mấy năm nữa để ngâm kíu cái chuyện vô bổ, biết cũng được, không biết cũng không sao. Thế nên, nghe ông bạn tôi nói về đây gặp anh em và giúp anh em nghiệm chứng Phúc Âm, tôi mừng hết lớn; bởi theo tôi, đây là cơ hội cho chính mình nghiệm chứng lại những gì mình đã kinh qua. Nếu không có những nghịch kiến, tất cả những gì mình cho rằng đã thức ngộ đều chỉ là mường tưởng, mộng du, giống như dân gian thường nói, “Vừa đá bóng, vừa thổi còi.” Tôi nói thế nghe được không anh Thanh?
- Thưa cha, con đồng ý, bởi nhiều lần, mới tối nay cảm thấy đắc ý với nhận thức nào đó, đến sáng mai đã thấy nó sai toẹt. Ấy là chính mình vừa đá bóng vừa thổi còi, chứ nếu phải đối diện với nghịch kiến thì có lẽ thay vì nghiệm coi chừng chỉ nên nghiện bia rượu. Thanh trả lời.
- Chú nói sao, mới đúng tối nay, sáng mai đã thấy sai? Ông Thung hỏi.
- Thưa anh, ai không thấy mình như một phụ nữ toàn diện, có thấy mình sai bao giờ đâu!
- Ai nói chúng em tự cho rằng mình toàn diện hay sao mà anh phải bới móc. Vợ Sỹ đặt vấn đề.
- Tôi nói không đúng sao mà thím phải vội đính chính. Một phụ nữ toàn diện là người sáng diện, trưa diện, và tối cũng diện, bộ oan cho phụ nữ?
- Đấy, mấy chục năm lấy nhau, bu mày lúc nào cũng chê tôi ăn mặc bê bối, đến bây giờ được khen toàn diện lại chối bai bãi. Quả thật, phụ nữ không bao giờ sai lầm. Sỹ nhà con đế vô.
- Đấy, cha, bác, và các anh các chị coi coi. Đúng là làm phúc phải tội. Đi đến đâu thì cũng ăn mặc giống tên ăn mày mà người ta nói lại còn không thèm nghe.
- Bu mày không nhớ lời Chúa dạy sao! Người giầu có khó vào nước thiên đàng hơn con lạc đà chui qua lỗ kim. Ăn mặc thanh lịch chứng tỏ mình khoe khoang giàu có giống như cha giảng ở nhà thờ ấy. Có chị thì ăn diện quá sức, mặc toàn đồ hàng hiệu mắc mỏ, mà nào có hay ho gì cho cam. Càng đồ hàng hiệu, càng vải tốt, thợ may càng bớt xén nên phơi ra hết, mất cả vẻ thẩm mỹ. Sỹ lên giọng giống như cha giảng khiến cha Hải cũng phải cười.
- Vậy đã ai nghiệm chứng được câu Phúc Âm chưa?
- Thưa cha câu nào?
- Thì anh Sỹ vừa nói đó, người giầu có khó vào nước thiên đàng hơn con lạc đà chui qua lỗ kim. Hai ông trùm, anh Sỹ giảng có giống cha giảng không?
- Thưa cha đúng đó ạ, còn hay hơn cha giảng chút xíu vì ở nhà thờ thì cha phán, ở đây chú Sỹ mới là giảng.
- Tôi hỏi lại, đã ai bao giờ suy nghĩ và đặt vấn đề về câu Phúc Âm này chưa?
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, cứ theo như lời các cha giảng, thì phải tham lam tiền bạc mới giàu được, hoặc phải lừa đảo, ăn gian nói dối mới giàu được, hay là giống như những người phú hộ, chặn hầu bóp cổ, cho vay nặng lãi mới giầu được. Rồi thì giầu có, thừa tiền thừa bạc sinh tật ra, bê tha cờ bạc, hút sách; tiền đẻ ra tiền, nên có tiền thành ra nhàn hạ mà vẫn có thêm tiền để rồi nhàn cư vi bất thiện. Thưa cha quanh đi quẩn lại như thế, nên người giầu có đáng bị quở trách.
- Vậy những người giầu có đem tiền của làm phúc, giúp đỡ người nghèo túng, thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu thuốc men thì sao.
- Thưa cha, những người giầu có, tốt lành thì được chúc phúc nên đâu cần phải nói đến.
- Thế tại sao Tục Ngữ mình có câu, “Số khó làm chẳng nên giầu,” và Ca Dao cũng có câu, “Làm quan có mả, làm kẻ cả có giòng?”
- Thưa cha, Phúc Âm đâu có nhắc đến Tục Ngữ, Ca Dao! Bá nói.
- Theo anh quan niệm, thế nào là nghiệm, và thế nào là chứng?
- Xin cảm ơn cha, con hiểu cha muốn nói gì!
Một vài người nhìn Bá, chẳng hiểu tại sao hắn nói như thế, nhưng không ai lên tiếng.
- Anh Thanh, anh có ý kiến gì chăng?
- Thưa cha, nếu con không lầm thì có thể nói, người nào được sinh ra để giầu có thì mới có thể giầu có được. Con có biết một vài người. Gia đình tốt lành, con cái đuề huề, ngoan ngoãn. Thế mà, cứ chăm chăm chú chú làm ăn chắt bóp một đôi năm để dành được ít tiền, có lần định bụng mua chiếc xe máy mới bởi chiếc đang chạy rã quá rồi, thì đùng một cái; bà vợ đau vô nhà thương, thế là trắng tay! Lần khác cách vài năm sau, để dành được ít tiền, lại thằng con đụng xe gãy chân và cũng sạch bách. Có điều hơi lạ, con thấy Phúc Âm vơ đũa cả nắm, như vậy đâu có được. Đã nhiều lần con đặt hết lý do này, lẽ trừ kia đến nỗi chính con phải vô thư viện lục lọi đọc tìm hiểu ý nghĩa “Lỗ kim” là thế nào. Có lần đi chơi được nghe một vị linh mục dòng Tên giảng rằng “Lỗ Kim” là tiếng lóng thời đó gọi cái cổng nhỏ nơi một góc hàng rào của thành thánh Jerusalem. Vì nó hẹp nên muốn cho lạc đà đi qua phải rỡ hết hàng quà trên lưng. Thế nên, chúng ta phải từ bỏ sự giàu có của mình mới theo Chúa Giêsu được. Rồi nào Chúa dạy các môn đồ không mang hai áo, không vàng bạc, người ta cho gì ăn nấy. Con thấy, suy luận để rồi nhận định như thế quá o ép đối với Lời Chúa; bắt Lời Chúa phải uốn theo ý riêng mình. Con lý luận, cho dù lỗ kim may vá hoặc cổng nhỏ nơi đền thờ Jerusalem thì Phúc Âm đã ghi, con lạc đà không chui lọt qua được thì phải giữ cho đúng thực trạng này. Và nếu đã như thế thì câu nói Phúc Âm chắc chắn phải ám định điều gì đó mà mình chưa nhận ra; bởi vì nếu hiểu theo nghĩa từ chương, câu Phúc Âm này có nghĩa xúi gìục những người có tiền của nên vui thú với cuộc sống hoang đàng vì lối nào cũng đã bị kết án muôn đời, chẳng có chút hy vọng nào nữa đâu. Nghĩ như thế, con cảm thấy nguy hiểm quá; may mà con chưa đọc được những bài bình luận chống đối nào dùng câu này làm căn bản đánh phá Kytô giáo. Giã sử nếu có, con không biết phải nghĩ sao. Thêm nữa, cũng theo nghĩa từ chương thì những người nghèo còn lo kiếm miếng cơm, manh áo, làm sao có tiền để cho nhà thờ, và nếu bụng đói có lết đến nhà thờ được không! Vậy thì ở mức độ nào được gọi là giầu có, thế nào thì nghèo đến nỗi đáng được hưởng nước trời? Đàng khác nếu xét giầu hay nghèo về đường tri thức, học vấn, hoặc kiến thức thì sẽ phải giải quyết cách nào? Phỏng đây có phải là đường lối chính trị cổ xưa đã thâm nhập vào Phúc Âm do chính sách ngu dân để trị? Và khi chợt nhận ra hàng giáo phẩm hoặc những nhà thuyết giáo phải được học hành đến nơi đến chốn thì sao! Nhìn vào thực tại, sao người ta cứ phải xây những nhà thờ nguy nga lộng lẫy giữa đám dân chúng khố rách áo ôm, gượng sống nơi một xã hội khó khăn đến độ hầu như không còn không khí sạch để thở? Bao lâu nay con cứ luẩn quẩn giữa Lời Chúa một chiều và thực tại nhân sinh mà đành bó tay hầu như thối chí, nên đành lờ đi bởi không cách nào giải quyết được.
- Ai có tình tiết gì thêm về suy tư câu Phúc Âm coi bộ như nghịch lý này nữa không?
Vẫn không thấy ai trả lời, cha Hải nói,
- Bây giờ, tôi kể chuyện của chính tôi khi phải đối diện với câu Phúc Âm này. Anh em để ý, mục đích tôi kể để anh em nhận định thêm về phương cách nhận thức sau này. Số là chiều thứ bẩy hôm ấy, lúc 5 giờ chiều tôi phải dâng lễ chủ nhật 28 B mùa thường niên với bài Phúc Âm trích từ Marcô đoạn 10 từ câu 17 đến câu 30 chứa đựng câu 23 nói rằng, “Những người giầu có khó vào được nước Thiên Chúa biết bao,” và câu 25 được viết, “Lạc đà qua lỗ kim còn dễ hơn là người giàu có vào được Nước Thiên Chúa” (Mc. 10:23-25). Nếu tôi không lầm, nơi cuốn Kinh Thánh bản dịch do linh mục Nguyễn Thế Thuấn dòng Chúa Cứu Thế lại dịch câu 23 là, “Những người có của khó vào được Nước Thiên Chúa biết bao.” Anh em thấy chút khác biệt giữa hai tiếng “Có của” và “Giầu có.” Có của, mang ý hữu vi; giầu có, mang nghĩa bao quát hơn. Tôi đọc bản tiếng Anh, họ dùng chữ “The rich” và “Rich man.” Ngay sau khi soạn xong bài giảng tuần trước, tôi đã đọc bài Phúc Âm này để có một tuần suy nghĩ cho bài giảng tuần tới. Thêm vào đó, hàng năm, tôi tốn tiền mua báo có đăng những bài giảng được soạn sẵn; tôi mua hai tờ báo, The Priest và Columbus. Riêng những sách bài giảng, tôi mua khá nhiều, ba bốn cuốn dầy vì họ soạn chung cho Thệ Phản, Anh giáo, Tin Lành, và Công giáo, vì những giáo phái này dùng chung Phúc Âm. Sau mấy ngày suy nghĩ, tôi đọc lướt qua tất cả những bài giảng viết về bài Phúc Âm này, nhưng không chấp nhận được bài nào. Mãi cho tới sáng thứ bẩy, sau khi cà phê cà pháo, tôi bước vô nhà thờ lúc 9 giờ. Dĩ nhiên, như mọi người biết, ngoại trừ những đình đám nếu có, sáng thứ bẩy nhà thờ không có ai. Tôi cảm thấy thật nản! Ngồi xuống băng ghế cuối nhà thờ, tôi cầu nguyện lớn tiếng: Lạy Chúa, Chúa muốn con nói gì với dân của Ngài về bài Phúc Âm. Nếu con giảng theo nghĩa từ chương, người ta bỏ không đi nhà thờ nữa; con thất nghiệp và coi chừng bị kết án rối đạo, nhưng không biết cách nào, không biết giải thích sao cho hợp lý, hợp tình. Chúa thực sự muốn gì? Và tôi ngồi đó, tâm trí bối rối với niềm khát vọng nhận thức Lời Chúa cỡ nửa tiếng.
Tâm tình tôi lúc đó thật là nản vì không biết phải xoay xở ra sao. Thà rằng tôi chấp nhận cuộc đời linh mục giống như một ông quan, làm việc để sinh sống cho qua ngày đoạn tháng thì không sao, nhưng tôi lại luôn tâm niệm cuộc đời là cơ hội cho mình thăng tiến tâm linh. Có lẽ cũng bởi tại tôi đã bị ảnh hưởng quá nhiều do đạo học Đông Phương mà ông bạn già của tôi đây xúi dại tôi bước vô nên mới phiền. Thêm vào đó, tôi là linh mục Công giáo nên có bổn phận phải rao giảng Phúc Âm, do đó không chấp nhận giảng giải cho qua rồi cứ nương nương mà sống như bao người khác. Thực ra, nhiều lần tôi có cảm nghĩ tự ôm rơm cho rặm bụng; biết bao linh mục Công giáo từ xưa tới nay đã giảng giải Phúc Âm theo nghĩa từ chương nào có chết ai đâu, có bị ai lên tiếng phiền hà bao giờ. Nhưng tôi không thể sống như thế, tôi không thể coi thường Lời Chúa cũng như coi thường lòng khát khao nhận biết về Phúc Âm của giáo dân. Hơn nữa như anh em biết, nếu xét theo phương diện học thức thì linh mục mới học tới “Master,” tiếng Việt gọi là cao học, trong khi giáo dân đang nghe có những người là luật sư, bác sĩ, kỹ sư. So về học thức, cao học chỉ đáng học trò của tiến sĩ. Họ không nói gì vì niềm tin của họ chứ chắc chắn họ không coi bằng cấp của linh mục là gì cả. Nói làm sao đây? Giảng thế nào? Tôi ngồi đó tâm trí quay cuồng với nỗi hối thúc tâm tư.
Cuối cùng, với tâm trạng mông lung sau cỡ nửa tiếng, tôi quyết định về phòng lấy bải giảng ngắn gọn nơi cuốn 5 Minute Homilies, do đức ông Authur Tone biên soạn, copy ra và đọc cho giáo dân nghe cho qua. Bí rồi! Vừa bước tới cửa nhà thờ, không hiểu sao tâm trí tôi chợt nhớ đến câu Phúc Âm, “Gia tài của ngươi ở đâu thì lòng dạ ngươi ở đó” (Lc. 12:34). Tôi tự hỏi, lòng dạ, tâm trí mình hiện đang ở đâu! Và chợt nhận ra tâm trí tôi không ở nơi gia tài mà đang bị luẩn quẩn vì câu Phúc Âm. Anh em cũng nhận thấy, tôi ăn mặc xuề xòa bình thường vì tiền lương được bao nhiêu đem mua đất đai hoặc nhà cửa may ra sau này có thêm chút lợi lộc đỡ đần mình trong lúc tuổi già; bởi khi về già, khi mà mình không thể làm việc, không thể tự giúp chính mình thì phải cần tiền thuê người giúp. Đây cũng là lý do tại sao đã mấy lần ông bạn già tôi nói về miền Nam cho ấm áp, nhưng còn mấy miếng đất bán chưa được sao có tiền về đây mua sắm nhà ở.
Vào thời đó tôi đã có một vài miếng đất nhỏ, hai tiệm tạp hóa, và một căn nhà cho thuê, lại có được chiếc xe Camry V6 mới mua, thêm ít tiền ở nhà băng, nhưng tôi không nghĩ gì đến chúng mà còn đang phải vật lộn với câu Phúc Âm. Từ nhận thức sự thể này, tôi chợt cảm thấy hình như có điều gì khác thường nơi ngôn từ của câu Phúc Âm, và đặt vấn đề lại, tôi thấy phải nói rằng, “Ước muốn của ngươi ở đâu thì lòng dạ của ngươi ở đó” mới hợp lý, hợp tình. Dĩ nhiên, chúng ta đều nhận biết, qua sự sử dụng theo địa phương, ngôn từ thay đổi ý nghĩa sau thời gian dài là chuyện thường. Xét câu “Gia tài của ngươi ở đâu thì lòng dạ của ngươi ở đó” không hợp lý chút nào, nhưng tự nhận định, “Ước muốn của ngươi ở đâu thì lòng dạ của ngươi ở đó” đúng vào mọi trường hợp và mọi thời đại. Thế rồi cũng trong lúc ấy, tôi tự nhủ, có thể câu nói “Người giầu có khó vào nước Thiên Chúa hơn con lạc đà chui qua lỗ kim” mang ý nghĩa nào khác tiềm ẩn nơi ngôn từ chăng. Tôi thử lấy ý của câu “Ước muốn của ngươi ở đâu,” ráp vô câu giầu có và lạc đà thì chợt ngỡ ngàng bởi câu đó trở thành, “Người ước muốn giầu có thì khó vào Nước Thiên Chúa hơn con lạc đà chui qua lỗ kim; vì ước muốn của ngươi ở đâu thì lòng dạ của ngươi ở đó.” Ý nghĩa của câu mới này thật tuyệt vời, đúng trong mọi trường hợp và đồng thời mang ẩn ý nói lên giá trị cũng như quyền lực ở ước muốn, ý định nơi con người. Hơn nữa, câu này bổ xung ý nghĩa, nói cách khác, minh xác rằng ý định, ước mơ mang quyền lực của Thiên Chúa nơi mình; vì ý định, ước muốn chính là hoạt động của linh hồn, Thiên Chúa nội tại. Đến đây, chấm dứt nỗi xốn xang nơi tâm trí tôi về câu “Người giầu có khó vào Nước Thiên Chúa hơn con lạc đà chui qua lỗ kim.” Ai hiểu sao thì hiểu, ai nghiệm được gì thì nghiệm.
- Thưa cha, như vậy câu Phúc Âm này có thể cũng được viết theo kiểu câu công án nơi Lão học, “Người biết không nói…,” Tình hỏi.
- Đấy là tự anh nhận thức, anh có thể lục lọi bất cứ nơi sách vở nào hoặc trên net, chưa một ai đưa lên nhận xét như thế.
- Thế thì ngộ dzồi, Sỹ nhà con lên tiếng, tặng cho chú mày danh hiệu thiền sư giàu có.
- Thưa cha, còn một câu nữa đã bao lâu nay con không giải quyết được. Xin cha giải thích, và đó là câu, “Hãy làm cho người ta những gì các ngươi muốn người ta làm cho các ngươi” (Lc. 6:31). Thanh lên tiếng.
- Sao anh có thể để ý đến mấy câu coi bộ bình thường mà ý nghĩa quá hóc búa nơi Phúc Âm như thế. Anh có biết câu này làm tôi khốn khổ bao nhiêu năm không? Vậy anh suy nghĩ về câu này được bao nhiêu năm rồi?
- Thưa cha, cỡ dăm bẩy năm gì đó, nhưng hình như Thánh Thần Thiên Chúa du hí nơi đâu đó ở các nhà đại gia thành ra con cứ đành phải chịu trận đợi chờ.
- Những dăm, bẩy năm cơ à; anh kiên nhẫn hơn tôi. Vậy anh còn câu nào xếp hàng chờ đợi nữa không?
- Thưa cha, còn một câu nữa nghe hơi kỳ đó là câu, “Phỏng khi Con Người trở lại có còn thấy được lòng tin trên mặt đất nữa không,” và thêm vấn đề “Tinh thần khó nghèo.”
- Với tâm trí ấy, sao anh không đi tu làm linh mục?
- Thưa cha, con muốn làm thiền sư vì thiền sư được cả đàng nọ lẫn đàng kia, được cả mọi sự theo ý thích nơi thế gian này, và chắc chắn được hưởng nước thiên đàng; trong khi đi tu, hoàn toàn mất cuộc sống thế gian mà lại chưa chắc gì được hưởng nước thiên đàng.
Thế là cả đám lại ồn ào giống đàn ong mất chúa. Bia lại được mở như e ngại không uống thì tiêu tan cả cuộc đời thế tục. Ai nấy mặt mày hớn hở mang vẻ thõa mãn vì đã nhận được điều gì đó nơi câu chuyện nghiệm chứng câu Phúc Âm do cha Hải kể.
- Tại sao anh nói chắc chắn được hưởng nước thiên đàng? Cha Hải nhẹ cười hỏi.
- Thưa cha, theo lời các cha hay giảng là phải biết yêu thương nhau như Chúa đã yêu thương chúng ta. Như vậy, thưa cha, chẳng gì khó hiểu, trong cuộc đời chúng con có cơ hội thực tập yêu thương ít nhất là một vài người, chẳng hạn, vợ, con, cháu chắt. Con yêu thương vợ và con cái nên nhận thức được yêu thương không phải chỉ là danh hiệu để quảng cáo mà thực sự là một cơ hội với giá mắc mỏ con người phải trả nơi hành trình tâm linh. Nói đến yêu thương như các cha giảng giải làm sao nghiệm được câu, “Không tình yêu nào quí hơn thí mạng sống vì bạn hữu.” Chẳng hạn nói đến anh chị em nào hay ông bà nào gặp điều chẳng may, cha cũng như con, như mọi người, đều cảm thấy chút chút xót xa, thương hại, mà coi chừng còn có người cảm thấy vui là đàng khác. Nhưng, như tụi con, nếu vợ, hoặc chồng, hay con ai đó trong gia đình bị tai nạn, thế là người đó nhảy quay lên, đến nỗi có khi phải bán nhà cửa đi để chạy chữa cho người phối ngẫu hay con cái. Cha thấy đó, chúng con đang chẳng những nghiệm chứng mà còn thực chứng sự yêu thương. Các cha chỉ giảng yêu thương khơi khơi sao có thể vô thiên đàng được; vì không có kinh nghiệm thì cũng chẳng khác gì người chưa bao giờ ăn ớt, nhai phải trái ớt hiểm, vội vàng nhổ ra ngay. Đàng này, chúng con ăn ớt quen rồi, không có ớt lại ăn mất ngon. Cha cứ thử so sánh thiên đàng với trái ớt hiểm sẽ thấy. Thanh luận lý một hơi.
Tràng pháo tay vang lên không ngớt cổ võ cho luận lý ngang tàng hữu vi.
- Anh nói cũng có lý nhưng lý hữu vi, thế tục. Tuy nhiên, cũng phải chấp nhận sự suy tư đó hợp lý và hợp tình đối với thực tế kinh nghiệm cuộc đời con người. Còn cái thiên đàng mà anh nói đó, anh đã biết nó thế nào chưa mà dám chắc chắn thích thú đạt tới nó; nó có thể là trái ớt đối với anh, nhưng nó cũng có thể là trái sầu riêng đối với một số người khác thì chẳng lẽ anh vô đó để chịu khổ vì phải nín thở sao. Tôi đề nghị, anh em thử suy tư về thiên đàng trong khi đọc Phúc Âm và lần tới chúng ta hội đàm về nó. Bây giờ mời anh trình bày về những nhận thức liên hệ với câu Phúc Âm, “Hãy làm cho người ta những gì các ngươi muốn người ta làm cho các ngươi.”
- Thưa cha, nơi Phúc Âm Matthêu cũng được ghi đảo lộn thứ tự, “Vậy tất cả những gì anh em muốn người ta làm cho mình, thì chính anh em cũng hãy làm cho người ta” (Mt. 7:12). Con thấy câu Phúc Âm này chỉ trúng được có một nửa. Con muốn nói, phần nửa trước của câu nói, “Các ngươi muốn người ta làm cho các ngươi” thì hoàn toàn ai cũng nhận biết mình đang muốn gì. Tuy nhiên, ai đó có muốn điều con muốn không mới là vấn đề. Chẳng hạn con thích ăn bún bò Huế với thật nhiều tương ớt; người khác không ăn được cay mà mời người ta đến nhà đãi ăn lại cứ bỏ đẫy ớt vô bún bò thì sao họ ăn nổi. Thêm nữa, hình như nơi Khổng học có nói, chẳng nên làm cho người khác những gì mình thích vì cái thích của họ khác mình. Câu này có thể đúng 99 phần trăm. Nhưng, chẳng lẽ lời Phúc Âm lại thua Khổng học. Con chỉ nghĩ tới như thế nên không biết cách nào nghiệm câu Phúc Âm này; anh em nào có ý kiến gì thêm, mời lên tiếng. Thanh muốn kéo thêm đồng đảng.
- Thưa cha, thưa quý vị, Lời Chúa dạy mình phải biết yêu thương như chính Chúa đã yêu thương chúng ta thì mình muốn được người khác yêu thương trước hết phải tỏ ra yêu mến, tử tế với người ta. Người ta là chiếc gương, mình là kẻ soi gương. Mình đối xử với người ta thế nào thì chắc chắn sẽ được đối xử lại như vậy. Ông trùm Hiểu nói.
- Ông nói gì, tôi không muốn ai thực hành yêu thương đối với vợ tôi. Đứa nào yêu thương vợ tôi, tôi sẽ tặng nó một băng đạn năm mươi mốt viên. Sỹ lên tiếng.
- Sao ông có được băng đạn năm mươi mốt viên?
- Thì một băng ráp đạn nhiều lần bao nhiêu chả có.
- Nói có lý, Bá nói lớn. Tên nào mà thực tập yêu thương với vợ tớ cũng lãnh năm mươi hai viên. Ha ha.
- Mấy cái ông này ăn nói lung tung gì thế, vợ Sỹ lên tiếng, đang nói một đàng thì bắt quàng một nẻo.
- Bộ bu mày cũng muốn tớ yêu thương người khác sao? Sỹ đáp lại.
- Thì ông cứ đi mà yêu thương người khác, tôi sẽ trả tiền thuê vú em nữa đó.
- Tớ yêu thương người khác thì được nhưng người khác không được thực tập yêu thương bu mày.
- Dễ thôi, về đóng cái tủ kiếng, mời bà ấy đứng vô trong và khóa nghiến lại. Ai muốn yêu thì yêu, ai muốn thương thì thương; thế là êm chuyện.
- Đóng thêm hộp tiền nữa lấy thu phí, coi chừng chẳng mấy chốc giàu có! Bá đề nghị.
- Sao đầu óc của ông có thiên tài thương mại vậy mà lại làm nghề đánh tôm? Vợ Sỹ nói.
- Thế câu nào mới có thể đúng một trăm phần trăm? Cha Hải giơ tay ra hiệu và hỏi Thanh.
- Thưa cha, có câu nói, “Đừng làm cho kẻ khác những gì mình không muốn kẻ khác làm cho mình,” con thấy câu này hợp lý trong mọi trường hợp.
- Vậy khi cầu nguyện có khi nào chúng ta cầu xin điều chẳng nên xảy đến cho kẻ khác không? Cha Hải hỏi câu lạ lùng.
- Thưa cha, Bá lên tiếng, khi mình cầu nguyện thì cầu những điều tốt lành chứ ai cầu xin những điều mình nghĩ là không nên.
- Thế sao điều mình cầu đã không xảy ra? Tôi muốn nhắc nhở anh em. Sở dĩ mình cầu mà chuyện không xảy ra chỉ vì mình không thực sự muốn điều đó. Có lẽ ông bạn tôi đã nói cho anh em biết năng lực của sự cầu nguyện, và thường thì chúng ta hiểu cầu nguyện là bày tỏ ước muốn ý định của mình. Tuy nhiên, thử nhận xét qua các đạo học, đặc biệt nơi Phúc Âm, sự bày tỏ ý định ước muốn chính là dùng quyền lực tối thượng đang hiện diện và hoạt động nơi mình để thực hiện điều mình muốn. Anh em nên biết, trong Phúc Âm có câu, “Sự gì các ngươi cầm buộc dưới đất thì trên trời cũng cầm buộc; sự gì các ngươi tháo cởi dưới đất thì trên trời cũng tháo cởi.” Câu này nói lên ý định, ước muốn của mỗi người mang năng lực ảnh hưởng đến chính người đó. Hoặc câu khác nơi Phúc Âm, “Kẻ nào bảo núi này xê đi mà nhào xuống biển mà trong lòng không nghi ngại nhưng tin rằng điều mình nói sẽ xảy ra thì sự sẽ thành cho nó.” Nói rằng “Kẻ nào” có nghĩa bất cứ ai. “Bảo núi xê đi” có nghĩa bày tỏ ước muốn, ý định ngọn núi phải di rời đi chỗ khác. Quyền lực nào nơi ý muốn của một người? Xin thưa, thánh Phao lô đã minh xác, “Anh em không biết sao, thân xác anh em là đền thờ của Thiên Chúa, và Thần Khí Thiên Chúa ngự trong anh em.” Ý định, ước muốn mang quyền lực, năng lực tối thượng nơi người đó, chính là quyền lực của Thiên Chúa. Thế nên, đã có câu nói, “Muốn là đã được một nửa.” Lẽ tất nhiên, thực sự ước muốn phát xuất tự đâu thì thành quả sẽ xảy đến nơi đó. Khi mình thực sự mong muốn, ước muốn điều gì thì điều đó sẽ xảy đến với mình; vì mình dùng quyền lực tối thượng nơi mình để kiến tạo. Tôi có câu hỏi, khi mình ước muốn điều gì đó xảy đến với ai đó, sự thể sẽ thế nào?
- Thưa cha, mình ước muốn thì sự thể sẽ xảy đến với mình. Thanh trả lời.
- Thế khi bực mình với ai đó, mình có ước muốn chẳng nên xảy đến với người đó thì ước muốn của mình sẽ xảy đến với ai?
- Thưa cha, Tình lên tiếng, chẳng lẽ nơi mình.
- Anh nói đúng. Bất cứ ước muốn nào cũng xảy đến với chủ thể phát xuất ước muốn đó. Thế nên, khi bực mình với bất cứ ai, coi chừng, lúc đó ý chí, ước muốn chúng ta rất mạnh. Nên khi có ước muốn chẳng nên đối với người nào đó, hãy chuẩn bị đón nhận nó sẽ xảy đến với chính mình.
- Thưa cha, ý cha muốn nói câu Phúc Âm, “Hãy làm cho người ta những gì các ngươi muốn người ta làm cho các ngươi” chỉ về quyền lực ước muốn, ý định của một người.
- Đúng. Chúng ta có thể nói, bất cứ những gì chúng ta ước muốn xảy đến với người khác, sự đó sẽ xảy đến với chúng ta, vì chúng ta tạo nên ước muốn đó; chính chúng ta dùng quyền lực tối thượng nơi mình để kiến tạo nên điều ước muốn. Anh em thử nhớ lại, bất cứ đạo học nào cũng chỉ nói về chủ thể, không nói đến bất cứ ai khác. Thế nên, hãy coi chừng ý nghĩ, ước muốn, ý định của mình. Chuyện gì tôi không biết, chứ điều chẳng nên chắc chắn cầu được, ước thấy. Anh Thanh, cha Hải hướng về Thanh nói, mời anh trình bày những suy tư của anh về câu, “Phỏng khi Con Người trở lại có còn thấy lòng tin trên mặt đất nữa chăng” (Lc. 18:8).
- Thưa cha, con thử phân tích thành hai trường hợp, phỏng khi đó là ngày tận cùng nên mọi người đều biết rõ sự gì đang xảy ra; thế nên không cần nói đến câu này. Trường hợp thứ hai có thể là các bè phái tin vào Đức Kytô không còn nữa vì chẳng ai nhắc đến thành ra không có ai tin; cũng có thể người ta đã không biết đức tin, lòng tin là gì. Sở dĩ con đặt vấn đề như thế bởi không thấy bất cứ nơi sách vở nào đá động đến câu này, mà hình như nó bị lờ đi cho khỏi phải đối diện để được an lòng. Càng những người hô hào tin vào Chúa, vào đức Giêsu thì lại càng phải lờ đi vì câu này mang tính cách đặt vấn đề sự sống còn của một sự thể được gọi là lòng tin, đức tin, mà lời nghi ngờ này lại được phát xuất từ Chúa Giêsu thì những sự hô hào, quảng bá cho lòng tin sẽ ra sao!
- Đức tin là điểm cao nhất mà Phúc Âm muốn nhấn mạnh. Tuy nhiên, với lối trình bày khuyến khích nghiệm chứng của Đông Phương, chúng ta cần nhiều suy tư, nghiệm chứng qua bốn Phúc Âm. Chẳng những thế, suy nghiệm về đức tin còn cần nhận thức nhiều quan điểm liên hệ đồng thời còn cần thêm điều kiện tâm trí được Phúc Âm đề ra mà người suy nghiệm phải tuân theo. Chẳng hạn, Phúc Âm được cấu tạo bởi những dụ ngôn liên kết với những công án. Tôi nghĩ anh em đã biết công án là gì vì đã nghe biết về đạo học Đông Phương. Riêng dụ ngôn cũng giống như ngụ ngôn, là những câu truyện ám định, dùng sự kiện và sự việc thế tục để ám chỉ điều muốn nói. Như vậy anh em đả hiểu tại sao chúng ta cần biết qua Trang Tử trước khi bàn luận về Phúc Âm.
- Tối nay, tôi định cùng với anh em thông qua phần nhận thức về thực thể con người của mình, nhận thức về Thiên Chúa qua quan điểm Phúc Âm, nhưng thời giờ đã muộn nên chúng ta tạm đình lại cho lần họp tới. Nhân tiện, tôi đề nghị anh em đọc trước bốn Phúc Âm, Matthêu, Luca, Marcô, và Gioan, để lần tới khi bàn luận ít nhất có được khái quát chúng ta đang nghiệm chứng dưới quan điểm nào, tránh cảnh ngỡ ngàng tưởng phải đối diện với những sự thể tự trời rơi xuống. Chúng ta tạm ngừng lúc này và cầu chúc anh chị em những ngày an bình sắp tới.
- Thưa cha, ông Thung lên tiếng, có thể kiếm mấy cuốn Phúc Âm tại đâu vì tôi không có?
- Ngày mai, tôi biếu anh hai một cuốn Kinh Thánh và sẽ chỉ rõ Phúc Âm thuộc phần nào trong đó. Thanh nói.
- Tôi không có thì sao, Hưng, Phủ giơ tay.
- Tôi sẽ lo. Còn ai muốn đọc Phúc Âm mà không có sách?
- Thưa cha, thế còn vấn đề “Tinh thần nghèo khó” mà người giàu có như anh Thanh gặp phiền hà. Chị Sỹ khúc mắc. Thực ra, chị lên tiếng hỏi về tinh thần nghèo khó vì gia đình chị cũng tạm được coi có của ăn, cửa để nên nhiều khi cảm thấy áy náy đã không rộng lượng đủ khi giúp anh em họ hàng còn ở lại VN.
- Anh Thanh có muốn trả lời. Cha Hải hướng về Thanh hỏi.
- Thưa cha, tự câu Phúc Âm, “Phúc cho những kẻ có tinh thần khó nghèo vì Nước Trời là của họ” (Mt. 5:3) đã ám định người thuộc thành phần nào nơi cuộc sống. Nói đến tin thần khó nghèo thì phải là người giầu có, hoặc ít nhất phải có của ăn, của để, hay dư thừa tiền bạc, ăn xài không hết, chẳng biết cất dấu tiền bạc nơi đâu mới cần phải có tinh thần nghèo khó như một phần điều kiện để thăng tiến, nghiệm chứng tâm linh; vì Phúc Âm cũng nói, “Người giầu có khó vào Nước Thiên Chúa hơn con lạc đà chui qua lỗ kim.” Thưa cha, xét về thực tại cuộc sống, chưa chắc có đã hơn không dẫu có câu hát nào đó mà thiên hạ cứ véo von, “Có còn hơn không, có còn hơn không.” Con thử hỏi, nơi cuộc sống, đến mức độ nào thì được gọi là giầu có mới được chúc phúc với tinh thần khó nghèo? Ngược lại, đã chắc gì người nghèo có tinh thần khó nghèo, mà có lẽ mọi người đều ước muốn giàu có thì lấy mực độ nào đo lường để phân định nghèo khó và giầu có về vật chất, tiền bạc, và ngay cả học thức, kiến thức. Con nghe tin tức, có trường hợp bà nào đó nơi Cali, có những 5 cấp bằng tiến sĩ vẫn thường hay đứng nơi khu vực buôn bán người Việt xin tiền; hoặc vùng St. Hosê, gia đình lương năm những 115 ngàn đô mà vẫn được coi là nghèo. Nếu nói rằng người nghèo sẵn có tinh thần nghèo khó, coi chừng bé cái lầm to; bởi thiếu gì những người nghèo tiêu xài đến độ vung tay quá trán, nào “I phone,” xe xịn, quần áo hàng hiệu v.v… trong khi có thấy đa số người tương đối khấm khá lại xài thứ phone cùi bắp, cổ hủ. Hơn nữa, đọc nơi Cựu Ước, chỉ những người tuân giữ luật Chúa nên được chúc phúc chứ không thấy nói gì đến tinh thần nghèo khó. Đạỉ khái, thưa cha, tinh thần nghèo khó là thế nào, điều kiện cũng như mức độ nào và phải áp dụng vào cuộc sống ra sao nơi hành trình nghiệm chứng Phúc Âm. Thưa con xin hết.
- Có ai ý kiến chi nữa không. Cha Hải lên tiếng.
- Thưa, Sỹ nhà con tửng tửng, chúng con luôn luôn thấy thiếu thốn vừa vật chất, lẫn tinh thần nên luôn có tinh thần của kẻ khó nghèo, đâu cần mơ ước nghèo khó.
- Mẹ Sỹ, bố Sỹ nói đúng không?
- Thưa cha, đúng đấy ạ. Ăn mặc thì như kẻ ăn mày nên nhà con thừa thãi tinh thần nghèo khó ạ.
- Thưa cha, Sỹ nhà con đế vô, con vừa nghiệm chứng, vừa thực chứng, thêm thực hành, áp dụng tinh thần nghèo khó, sống đúng Lời Chúa, mà còn cứ bị chê bai, coi thường. Quả là đàn bà không bao giờ sai.
- Anh Thanh, anh bị phiền hà với danh hiệu “Tinh thần nghèo khó,” có lẽ bởi cảm thấy mình giầu có chăng?
- Thưa cha, con gặp phiền hà vì thấy câu Phúc Âm nói điều không tưởng, không thể nào áp dụng vào thực tại cuộc sống khiến lòng xốn xang. Nhận định cuộc sống theo nhân gian thường nói, “Trông lên mình không bằng ai, trông xuống chẳng ai bằng mình,” con nghĩ, đã được sinh sống nơi đất nước này, nếu so sánh với cuộc sống của biết bao người bên Việt Nam, bên Tàu, nói chung, cả vùng Đông Á, tất nhiên cả là một sự may mắn, được chúc phúc. Nhưng đặt vấn đề về tinh thần khó nghèo, hình như là điều không tưởng; thế sao Phúc Âm lại nêu lên.
- Thế đã bao lâu rồi anh bị phiền hà vì câu Phúc Âm này?
- Thưa cha, cỡ hơn kém ba năm.
- Những ba năm cơ à! Tôi đoán không lầm thì anh không thể giải quyết ý nghĩa câu này nếu chỉ tìm kiếm nơi thư viện hoặc nơi các bản dịch Kinh Thánh tiếng Mỹ hoặc tiếng Việt bởi chính những dịch giả đã dịch giả.
- Thưa cha, Sỹ nhà con nhanh miệng.
- Anh nghĩ tôi nói lặp hay sao.
- Thưa cha,
- Thưa bẩm gì, làm ơn nghe. Bá chặn Sỹ.
- Tôi nói những dịch giả đã dịch giả chứ không dịch thiệt. Anh Sỹ còn thắc mắc gì nữa không. Tôi không ngờ về đây ít bữa lại là cơ hội cho tôi thực chứng điều tạm gọi là hoạt động củaThần Khí, nói cách khác, có lẽ, năng lực tâm linh vẫn đang triển nở thay vì than phiền như ai đó thường kêu lên “Thời mạt pháp.” Nói cho đúng, coi chừng chính lời nhà rao giảng môn phái nọ, đạo giáo kia, kết án lại trở thành công cụ thách đố nhận thức đối với con người. Ngược lại, những ai tự cho mình nắm bắt được chân lý, và chỉ cho rằng điều mình nhận biết hoặc tin tưởng là chân lý, coi chừng trở thành kẻ ngăn cản sự thăng tiến nhận thức của người khác. Tôi cũng chân thành cảm ơn quý anh chị đã nêu lên những câu hỏi coi bộ quá đơn sơ, nhưng thách đố tâm trí đặt lại nhận thức; khiến tâm trí con người không bị ngủ quên thực trạng tâm linh, luôn đòi hỏi con người lúc nào cũng cần tỉnh thức. Chính lúc này, tôi cảm thấy cũng phải cảm ơn quý anh chị em một lần nữa vì đã khơi dậy nơi tôi cảm nhận sâu xa hơn điều mà Phúc Âm khuyến khích, “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện.” Cầu nguyện theo tôi nghĩ, lại mang thêm ý nghĩa khác; nó có nghĩa nghiệm chứng, hoặc đặt lại vấn đề nhận thức. Thế nên, không lạ gì Phúc Âm có câu, “Khốn cho các ngươi, biệt phái và ký lục, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết; các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào, các ngươi lại ngăn cản.”
- Riêng danh hiệu “Tinh thần khó nghèo,” danh hiệu này đã làm tâm trí tôi thao thức suốt một năm nhà tập. Nói như thế cũng không đúng, mà thêm một vài danh hiệu khác chẳng hạn “Sống đơn giản,” và sau này, “Đại diện đức Kytô,” cũng làm tôi tốn nhiều suy nghĩ sao cho hợp lý hợp tình.
- Sở dĩ tôi nói dịch giả, dịch giả, vì mãi sau này, hình như vào năm 1990, khi đang làm phó nơi một giáo xứ có trường tiểu học, bởi khó thể chấp nhận những bài giảng Phúc Âm nơi những sách hoặc bài giảng được viết sẵn, và nghe hoặc đọc đâu đó về bộ The Anchor Bible mới được xuất bản trước đó ít năm. Tôi phải nhờ văn phòng nhà trường đặt mua dùm vì nếu cá nhân mua, phải trả tới 1900 đồng, nhưng vào năm đó, một vài cuốn diễn giải về sách nơi Cựu Ước vẫn chưa in xong. Câu Phúc Âm tiếng Việt, “Phúc cho những kẻ có tinh thần khó nghèo vì Nước Trời là của họ” (Mt. 5:3), nơi cuốn Matthew của bộ The Anchor Bible do W. F. Albright và C. S. Mann biên soạn, được in năm 1987, theo tiếng Anh được dịch, “Fortunate are the humble in spirit, for theirs is the Kingdom of heaven.” Dịch giả giải thích, chữ “Fortunate” thường được dùng nơi ngôn từ Hy Lạp thời cổ chỉ về trạng thái đối nghịch giữa thần thánh và con người. Nơi tiếng Anh được đổi thành “Bless;” vì chữ này càng ngày càng được thông dụng trong ngôn từ nghi lễ. “Humble in spirit” chỉ về những người có cuộc sống chân chính (uprightness) hoặc hoàn hảo (perfection).
- Thưa cha, Thanh giơ tay, lên tiếng; xin cảm ơn cha, có thế mới hợp lý, hợp tình, và mới có thể áp dụng nơi cuộc sống.
- Thế theo anh thì nên hiểu ra sao?
- Con nhận thấy câu này nên được dịch là “Phúc cho những người sống công chính vì Nước Trời thuộc về họ,” nhưng nói như thế lại bị phiền hà với câu, “Phúc cho những kẻ khao khát công chính.” Có thể dịch giả dịch theo nghĩa đen từ thành ngữ, “Poor in spirit.” Thành ngữ này có nghĩa đơn sơ, chất phác. Nói theo ngôn ngữ Hy lạp, câu này nên được dịch là, “May mắn thay người có tâm hồn đơn sơ, chất phác.”
- Đặt vấn đề như vậy, có lẽ chúng ta nhận rõ thêm giá trị của nghiệm chứng, và chỉ nghiệm chứng mới có thể thăng tiến nhận thức. Thiển nghĩ, bởi có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến từng câu nói nơi đạo học tùy thời gian và địa điểm cũng như văn hóa nên nếu thiếu kiến thức, lại không nghiệm chứng, không đặt vấn đề mà chỉ đón nhận theo nghĩa từ chương, chúng ta khó thể nào thỏa mãn nỗi khát vọng tâm linh bẩm sinh của mỗi người. Cũng đã quá muộn, chúng ta cũng nên nghỉ ngơi, lấy sức làm việc ngày mai. Chúc quý anh chị một đêm an lành.
***
Thay vì họp tại nhà Tùy, tối hôm nay mọi người quy tụ tại nhà Thanh; bởi hôm qua, nhân kỷ niệm Thanksgiving mấy đứa nhỏ được nghỉ học; nên cha Hải cùng gia đình Thanh làm một chuyến câu bắt cá để dành ăn trong mùa lạnh. Cha Hải vui lắm; ngài câu được 9 con cá tương đối lớn từ 7 pounds tới 20 pounds. Số cá mọi người câu được đầy bốn thùng đá, mỗi thùng cỡ 100 pounds.
- Bố à, hay tối mai mình mời nhóm nhậu tại nhà mình ăn gỏi, lòng cá xào hành tây, thêm nồi đầu cá nấu lẫu ăn bún. Bố nghĩ có nên không?
- Ý kiến hay, cũng nhân tiện tỏ lòng biết ơn đến người dân đất nước này đã chấp nhận cho mình định cư, ba Thanh trả lời, cha nghĩ thế nào?
- Cũng là điều tốt nhưng có phiền lắm không? Cha Hải hỏi ngược lại.
- Không có chi đâu cha, tụi con nhóm họp nhiều lần rồi, mà còn vui nữa. Chị Thanh trả lời, đoạn quay qua anh Thanh nói, mình có nên hát karaoke không anh?
- Karaoke thì dễ rồi, lại có thêm chị Tiên và con gái, hai thợ karaoke, tha hồ xôm tụ. Nhưng em có cho tụi trẻ câu cá không?
- Có chứ anh, lần trước tụi nó vui ra phết. Câu cá ai mà không ham, dù không ăn cá cũng thích thú khi cá cắn câu. Anh phải nhờ mấy người đứng coi cho trẻ câu; những mốc cắm vẫn còn đó mà.
***
- Con xin mời cha! Vừa ăn vừa nghe hát cỡ nửa tiếng, sau khi ca xong, chị Tiên mời cha Hải.
Ngài không nói, không rằng, nhấp miếng bia cho sạch miệng đoạn tiến tới đón lấy microphone.
- Tôi không quen hát, chỉ quen giảng, nhưng đã lỡ chịu chơi thì đành chịu hát. Tôi sẽ trình bày nhạc bản Ai Lên Xứ Hoa Đào.
Tiếng vỗ tay ngạc nhiên bùng lên; thằng lớn con của Thanh chỉnh máy tính chọn nhạc.
- Ai lên xứ hoa đào, dừng chân bên hồ nghe chiều rơi,… Bản nhạc khá xưa, cha Hải hát không cần nhìn màn ảnh, chầm chậm đi quanh, dáng điệu dường như tưởng nhớ đến dư âm ngày cũ nào đó. Hết bản nhạc, ngài nói tiếp,
- Bây giờ mời mọi người thưởng thức bản Hoài Cảm. Nhạc trỗi lên, nhân dáng ngài chừng như đổi thay chút ít,
- Chiều buồn, len lén tâm tư, mơ hồ nghe lá thu mưa, dạt dào tựa những âm xưa, …
Không ngờ cha Hải có giọng truyền cảm tuyệt vời khi hát. Ngài hát nhỏ giọng; âm nhạc được điều chỉnh vừa nghe khiến lời ca theo giọng của ngài như khơi động tâm tình nhung nhớ xót xa nào đó thấm vào lòng mọi người. Tối nay, có thêm hai ông trùm của cộng đồng họ đạo nhập bọn, ông trùm Phong và ông trùm Hiểu. Hai ông trùm mới cũng xấp xỉ tuổi của hai ông trùm cũ, khá quen biết với Thanh và tương đối cởi mở hơn hai ông trùm cũ.
Tiếng vỗ tay lại ầm lên khi ngài vừa hát xong.
- Ngày còn trẻ chắc cha hát ăn khách lắm, chị Tiên khen.
- Thời còn đi lính, nơi phi trường Biên Hòa có dàn trống và mấy người bạn lính làm việc ở đó đánh ghi ta thùng; nên máu văn nghệ văn gừng của tôi nổi lên do đó cũng đàn đúm hát với họ.
- Hèn chi cha hát có vẻ điệu nghệ như thế.
- Không đơn giản như vậy đâu. Tôi mê nhạc, biết làm thơ, và mặc dầu không học nhạc theo trường lớp nhưng tự học nên quen. Tuy nhiên, hát cho đúng nhịp thì dễ, hát sao cho diễn xuất được tâm tình của bản nhạc mới cả là vấn đề.
- Sao cha hát nghe rõ và truyền cảm được như thế?
- Đấy mới là phần chính yếu của trình diễn. Hát mà người ta không biết mình hát gì, hoặc chói tai thiên hạ thì cần phải đặt vấn đề lại, nhưng thường thì người hát không để ý đến vấn đề này.
- Thưa cha, khi mình hát sao có thể nghe được mình hát thế nào.
- Chị muốn biết phải không?...
- Thưa cha, để anh Tiên tổ chức bữa tiệc mời cha truyền nghề. Sỹ nhà con đề nghị.
- Vâng, mời cha và quý vị tuần tới ghé tiệm con. Con sẽ đóng cửa lúc sáu giờ tối mời quý vị. Thanh, anh có thể mời thêm tay saxophone và ghi ta cùng anh chơi nhạc sống hôm đó được chăng? Anh Tiên hỏi.
- Để tôi hỏi ý kiến và mời họ. Tối thứ bảy nếu không có chương trình đặc biệt nào, thường thì không có chi ngăn trở. Thanh trả lời.
- Thưa bác, tụi cháu tham dự được không? Con trai lớn của Thanh hỏi.
- Bác mời ba má và các cháu. Nhà hàng không thiếu chỗ ngồi. Tiên trả lời.
- Muốn nghe được mình hát thế nào, phương cách hay nhất là thâu âm.
- Thưa cha, muốn thâu nhạc phải có người phối âm, phải thuê phòng thâu chịu sao nổi.
- Không khó như chị nghĩ đâu. Nhà chị có máy vi tính và có dàn karaoke phải không. Quá đủ, không phải thêm bớt gì, chỉ cần lên net download phương trình “Audacity” để thâu là mọi sự sẵn sàng. Tất nhiên, khi thâu tai nghe nhạc qua headphone; thâu giọng hát xong ráp vô nhạc là thành ca sĩ.
- Thưa cha, con có thâu thử nhưng nhạc thì rõ mà lời thì không ra gì, nghe không được.
- Chị thâu bằng hệ thống karaoke phải không?
- Thưa cha vâng.
- Tôi nghĩ, chúng ta đôi khi biết hoặc nghe riết nên không để ý. Người ta bảo, “Nghề chơi cũng lắm công phu” (Kiều), chị biết nhưng đã không chịu bỏ công sức thử.
- Con sẽ thử như cha nói. Nhưng sao ráp nhạc vô được?
- Khi thâu lời xong, “save” thành một “file;” đoạn thâu phần nhạc không có giọng hát qua mixer và save thành file khác. Dùng phương trình “Sonar” hay “Nuendo” để ráp nhạc và lời vô, đoạn điều chỉnh. Có điều, nếu dùng phương trình Nuendo 3, loại quảng cáo cho thử nghiệm, nhanh nhất chị phải mất hơn tháng tự tìm tòi thực tập. Nếu có người đã biết sử dụng chỉ cho chị, ít nhất phải một tuần. Một tuần này để chị làm quen với âm thanh của giọng hát và điều chỉnh theo ý thích; đồng thời nhận ra mức độ nào giọng hát không bị phá âm mà tiếng Mỹ gọi là “Saturated.” Thêm một tuần nữa để thực tập phát âm khi thâu. Chị làm ơn để ý, khi thâu hát rất nhỏ, đều, và để ý lấy hơi khi nào lúc hát. Càng hát to, càng bể và âm thanh không thể rõ được. Hát nhỏ nhưng phải mở rộng cổ họng, không được ép hơi, âm thanh mới đầy. Mới bắt đầu thâu hơi mệt nhưng riết rồi quen đi. Hát nhỏ mới rung giọng được, hát to không rung được. Tất cả lý thuyết chỉ có thế, thực hành mới là điều quan trọng.
- Lúc nãy cha chọn hát hai bài Ai Lên Xứ Hoa Đào và Hoài Cảm chắc có mang ẩn ý gì?
- Tôi thích bản Ai Lên Xứ Hoa Đào vì lời hát thật tuyệt vời. Tác giả phải là người rất giỏi về thơ văn. Chị thấy, chỉ đôi tiếng lật đi, lật lại mang ý nghĩa khác nhau; chẳng hạn “Đường trần nhìn hoa bướm rồi lòng trần mơ bướm hoa,” hoặc “Lâng lâng trong sương khói rồi bàng hoàng theo khói sương.” Văn chương như thế quả đáng cảm phục.
- Thưa cha, còn bài Hoài Cảm?
- Thoạt đầu tôi hát bản Hoài Cảm vì nhịp của nó ba phần tư ít người dám hát bởi hay bị lỗi nhịp. Thời đó, có chị thiếu nữ hàng xóm ở Biên Hòa, người miền Nam tôi quen biết, chị ta rất dễ thương, và hình như có cảm tình với tôi; trong khi mộng của tôi hơi cao. Tôi con nhà nghèo, thích văn thơ, thế nên sau trung học đệ nhất cấp tôi đăng lính không quân rồi làm tại phi trường Biên Hòa. Tôi dùng thời gian rảnh lấy xong tú tài một, tú tài hai và muốn lấy cử nhân luật và văn chương nên không dám vương mang dẫu thấy thích cô bé dễ thương ấy. Đùng một cái, cô bé đi buôn bị đụng xe chết. Dĩ nhiên lòng tôi cảm thấy xót xa nên khi hát bài Hoài Cảm, tôi cảm nghiệm được tâm tình của nhạc sĩ Cung Tiến, có lẽ ông ta viết bản nhạc này sau khi người yêu của ông ta chết. Chị thử nghĩ về mấy lời hát coi, “Lòng cuồng điên vì nhớ, ôi đâu người, đâu ân tình cũ. Chờ hoài nhau trong mơ, nhưng có bao giờ thấy nhau lần nữa… Cố nhân xa rồi, có ai về lối xưa.” Những lời này hát lên mà không thấm vào lòng thính giả được thì tôi nghĩ chẳng nên hát làm gì.
- Sao cha lãng đãng thế!
- Biết sao mà nói! Con người là giống hữu tình mà, ai thoát khỏi trầm tư đôi lúc.
- Con hiểu cha muốn nói gì rồi. Con xin cảm ơn cha, có lẽ từ nay con sẽ chỉ hát những bài mà con có thể cảm nhận được. Nhất định con sẽ thử thâu âm như cha nói. Con cảm ơn cha.
***
Hôm trước tôi đề nghị anh em đọc Phúc Âm để chuẩn bị tối nay chúng ta tiếp tục nghe khúc mắc của anh Thanh. Mời anh Thanh.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, như lần trước con có đề cập đến đức tin, theo Phúc Âm, hình như mang quyền lực nào đó, và nếu con nhớ không lầm thì cha đã nói đức tin chính là quyền lực nội tại nơi mọi người. Tuy nhiên, những sách vở viết về Phúc Âm thì con thấy hình như các tác giả chỉ nhắc đến đức tin như một danh hiệu nào đó rồi khuyến dụ chúng ta phải cầu xin Chúa ban thêm nhân đức tin. Kinh Tin Kính là kinh tuyên xưng đức tin, nhưng con đọc và suy nghĩ thì hình như kinh Tin Kính nói lên những điều dân Chúa phải tin. Con nhận thấy bất cứ những gì thường được gọi là tin, đều khác với đức tin theo Phúc Âm. Thêm vào đó, nếu con không lầm thì người ta đã hiểu lầm đức tin với tin tưởng và niềm tin. Niềm tin chứa đựng sự tin tưởng, nhưng tin tưởng nếu đem xếp hạng thì thuộc về giới hạn thấp, và niềm tin bao quát hơn. Đôi khi con đặt vấn đề; mình có chiếc xe thì mình có cần phải tin rằng mình có chiếc xe hay không! Mình biết mình có chiếc xe thì cần gì phải tin. Thế nên khi nói rằng tin điều gì, tự bản chất đã phần nào không chắc chắn. Suy từ đó, nói rằng tin điều gì mang nghĩa cho rằng điều đó đúng hay điều đó có thật chứ chưa biết thật, vẫn còn phần nghi ngờ nào đó. Xét như thế, nói rằng tin điều gì thì có thể tạm gọi đó là niềm tin, hay ước mơ điều đó đúng. Phúc Âm không nói về sự tin tưởng, không nói về niềm tin mà chỉ nói về đức tin, và nói về một đức tin mang quyền lực giải quyết mọi vấn đề; chứ không phải cho rằng hay tin rằng Chúa sẽ làm hay thực hiện. Con muốn nói, theo Phúc Âm, chính đức tin thực hiện như lời Chúa Giêsu nói cho người đối diện biết, “Đức tin con chữa con” (Lc. 8:48),“Đức tin con cứu con” (Lc. 7:50).
- Con trình bày nhận định này, nếu có gì sai cha, bố, và quý vị thử xét. Chúng ta thường hay dùng câu nói, “Tin vào Chúa,” hay “Tin thật có Chúa.” Thưa cha, thưa quý vị, nếu đã biết chắc chắn Thiên Chúa hiện hữu thì mắc mớ gì phải tin. Trong Phúc Âm, Chúa Giêsu khuyên dạy chúng ta gọi Thiên Chúa là Cha, “Lạy Cha chúng con ở trên trời; chúng con nguyện danh Cha cả sáng.” Câu nguyện cầu thẳng thắn, không nghi ngại, nhưng chúng ta lại nói ”Phải tin vào Chúa.” Con thử đặt vấn đề, nói rằng phải tin mang nghĩa mình ngu quá, không biết gì nên phải thế nọ, phải thế kia giống như dạy đứa con nít, không được nô nghịch bậy bạ, phải ngồi im, phải thưa, phải bẩm. Con không chống báng ai, chỉ đặt vấn đề để suy tư. Nhận xét như thế, con có cảm nghĩ, hoặc là mình bị những nhà thuyết giáo, truyền giáo cho là quá ngu, hoặc là chính họ đã không tin chắc chắn sự hiện hữu của Thiên Chúa nên sử dụng ngôn ngữ một cách sai lầm. Điều này có nghĩa, họ đã không nghiệm chứng và thực chứng sự hiện hữu của Thiên Chúa trong cuộc đời. Nói như thế có thể suy luận rằng, họ chẳng hiểu gì về Phúc Âm, hay là đã coi thường Phúc Âm. Thế nên khi nghe cha nhắc tới Thiên Chúa của đức Giêsu, con vẫn đang chờ xem cha sẽ nói gì. Trước đây, anh em chúng con cùng bác Tài đàm luận thì thấy rằng danh hiệu Thiên Chúa chỉ về quyền lực tối thượng đang hoạt động và ngự trị nơi mọi người, nơi tạo vật, mà các đạo học Đông Phương gọi bằng những danh hiệu khác nhau. Lần trước, cha nói chúng con đọc Phúc Âm để hôm nay hội thoại về đức tin. Thế nên, khi đọc Phúc Âm đặc biệt để ý đến đức tin, được gọi là “Lòng tin” nơi bản dịch Kinh Thánh của linh mục Nguyễn Thế Thuấn dòng Chúa Cứu Thế, và sau này cuốn Kinh Thánh Tân Ước cũng dùng như thế, con thấy Phúc Âm viết về đức tin hoàn toàn khác lạ, không giống như những gì được học hỏi và được viết nơi sách vở xưa nay. Con có cảm nghĩ, chính những vị thày dạy về đức tin đã coi thường Phúc Âm, không cần biết Phúc Âm nói gì, và chỉ dùng danh hiệu đức tin như một sự gì huyền nhiệm; để rồi phát biểu theo nhận thức hữu vi, loanh quanh, luẩn quẩn chẳng khác gì con kiến bò trên miệng ly, không đầu, không cuối, và cứ như tự trời rơi xuống; rốt cục kết luận phải, phải, và phải, cũng như lần trước con nêu lên khiếm khuyết của định nghĩa đức tin nơi thư Hipri.
Ngừng một chút, Thanh nói tiếp,
- Đọc nơi Phúc Âm, con thấy đức tin được trình bày như một thực thể quyền lực nơi mỗi người. Dẫu Phúc Âm dùng những dụ ngôn đôi khi nói về sự tin tưởng nơi đức Giêsu, nhưng vẫn kèm theo ước muốn, chứ không phải chỉ nói suông rằng tin là sự việc sẽ thành. Chẳng hạn nơi Phúc Âm Matthêu, đức Giêsu trả lời người đại đội trưởng rằng, "Ông cứ về đi! Ông tin thế nào thì được như vậy!" (Mt. 8:13). Con nghĩ, bình thường, người ta cứ cho rằng hay gán ép cho đức Giêsu làm phép lạ; nói như thế, làm sao chứng minh được những gì được gọi là phép lạ vẫn xẩy ra ngày nay? Thường thì câu trả lời lại được tạo dựng rằng Chúa, hay đức Mẹ, hay thánh nọ, thánh kia đáp ứng theo sự cầu khẩn. Con thử đặt vấn đề, vậy nếu không có ước muốn, phép lạ có thể xảy ra không? Và nói rằng thánh nọ, thánh kia làm phép lạ thì sao giải thích được những lời Phúc Âm minh xác, “Đức tin con chữa con; đức tin con cứu con.”
Đang thao thao bất tuyệt, Thanh ngưng lại hỏi,
- Thưa cha, con có nên nói tiếp không?
- Khúc mắc của anh là sự gì có thể xảy ra mà đức Giêsu đặt vấn đề nghi ngờ có còn đức tin trên mặt đất khi Ngài trở lại hay không. Anh cứ nói tiếp. Nhưng để tôi hỏi xem có ai phản bác điều gì chăng. Trả lời Thanh xong, cha Hải giơ tay hỏi,
- Có ai nhận thấy điều gì anh Thanh nói cần được giải thích hay có thêm ý kiến gì không?
- Thưa cha, con xin có ý kiến, ông trùm Phong lên tiếng, nếu như ông Thanh nói, Chúa Giêsu trả lời “Ông tin thế nào thì được như vậy” mà Chúa không làm phép lạ thì chẳng lẽ người đại đội trưởng làm phép lạ?
- Ông trùm quên rằng, Thanh trả lời, tôi muốn nói đến ước muốn của người đại đội trưởng chứ không nói người đại đội trưởng làm phép lạ; bởi Chúa Giêsu nói rõ ràng, ông tin thế nào thì được như vậy chứ không nói Ngài chữa hay Ngài cứu.
- Như vậy chẳng lẽ ước muốn là đức tin? Ông trùm Phong hỏi tiếp.
- Thưa cha, con phải giải thích thế nào bây giờ?
- Để tôi nói vắn tắt, nhưng đừng dựa vào những gì tôi nói mà cần suy nghĩ và nghiệm chứng, đặc biệt đừng nhắc lại lời tôi nói mới được. Con người là hình ảnh của Thiên Chúa, và linh hồn mình chính là Thiên Chúa nội tại. Ước muốn, ý định chính là hoạt động của linh hồn, của Thiên Chúa nội tại nên ước muốn mang quyền lực tối thượng của Thiên Chúa nơi mỗi người. Ước muốn ở đây nói theo trường hợp tâm linh, không phải ước muốn thế tục. Tôi chỉ có thể nói như thế; bởi anh chị em đã đàm luận với ông Tài về đạo học Đông Phương cũng như đã nhận biết về thực thể con người. Tôi nghĩ, để làm sáng tỏ vấn để hơn, ông trùm nếu có thời giờ nên nói chuyện với mấy anh em sau này. Còn có ai thêm ý kiến gì nữa, làm ơn cho biết.
- Thưa cha, sao con cầu hoài không được; chẳng lẽ con không có đức tin? Vợ Tình lên tiếng.
- Thế đức tin của chị là gì?
- Thưa cha, con không biết nên con mới hỏi. Chị Tình trả lời.
- Thưa cha, cũng giống như ông trùm Canh hay ông trùm Lực đã nói, các cha giảng sao thì tin theo vậy. Chị Sỹ trả lời.
- Tôi cũng tin theo các cha giảng giải nên cũng không biết đức tin là gì. Cha Hải mỉm cười trả lời, đoạn lại lên tiếng hỏi,
- Có anh em nào đã đọc qua Phúc Âm trả lời đức tin là gì được không?
- Thưa cha, con thì không biết lấy câu nào nơi Phúc Âm làm bằng chứng, nhưng cứ theo những gì “ngâm kíu” nơi đạo học Đông Phương cộng thêm với lời Kinh Thánh, đặc biệt nơi thư thánh Phao lô thì đức tin là quyền lực nội tại nơi mỗi người. Quyền lực này chính là quyền lực sự sống, quyền lực hiện hữu như bác Tài thường nói; mà hình như lần trước anh Thanh ví chúng ta giống như đứa trẻ tay cầm “credit card” mà chết vì khát bởi không biết cách nào dùng card để mua sữa. Chúng ta cũng thế, được sinh ra với đức tin nhưng không nhận biết đức tin là gì. Sỹ nhà con nói một hơi.
Thế là tiếng vỗ tay bùng lên cổ võ.
- Nói giỏi, tên thiền sư ngộ lúc nào vậy không biết! Hưng diễu!
- Thiền thì phải ngộ chứ không ngộ thì thiền làm chi.
- Anh nói thế thì, ông trùm Phong giơ tay, thì mọi người đều có đức tin à? Vậy những người vô đạo không tin Chúa, tin Mẹ gì ráo trọi; sao bảo rằng họ có đức tin!
- Nơi Phúc Âm, Chúa Giêsu phán rằng, “Kẻ nào bảo núi này xê đi mà nhào xuống biển mà trong lòng không nghi ngại nhưng tin rằng điều mình nói sẽ xảy ra, thì nó sẽ thấy thành sự” (Mc.11:23). Kẻ nào có nghĩa bất cứ ai. Chúa Giêsu không nói chỉ người Công giáo hay những ai thuộc Kytô giáo mà dùng danh hiệu chung “Kẻ nào.” Ah! Thưa cha, nếu vậy Chúa Giêsu không phải người Công giáo hay sao? Thanh giả đò ngỡ ngàng!
- Sao anh lại hỏi tôi, cha Hải đặt vấn đề. Năm nay tôi mới 83 tuổi thì sao biết ngày đó Chúa Giêsu theo đạo nào!
- Thưa cha, lại ông trùm Phong lên tiếng, nếu cha không biết làm sao chúng con biết?
- Có nhiều thứ tôi không biết lắm chứ không phải chỉ về tôn giáo của Chúa Giêsu. Có điều, lần trước tôi nói anh chị em đây đọc Phúc Âm thì tất nhiên họ đã biết Chúa Giêsu theo đạo nào. Anh Thanh giả đò ngạc nhiên hỏi chơi cho vui. Mới nói chuyện với anh em đây lần trước, tôi cũng bị lây cái đặc tính lãng đãng, tửng tửng của mọi người. Tôi nghĩ, ông nghe thì nghe vậy rồi để ý suy tư chứ chẳng nên có ý giải quyết vấn đề ngay lập tức; bởi có nhiều vấn đề liên hệ về nhận thức mà anh em ở đây đã biết nhưng không nhắc tới; thành ra khi nêu lên một vấn đề mới nào để rồi câu trả lời coi bộ ngớ ngẩn và phi lý chẳng khác gì các công án khiến người mới nghe sửng sốt. Ông trùm đừng bị ngạc nhiên. Tôi trả lời không biết để anh em nhớ lại, nơi Phúc Âm có ghi Chúa Giêsu theo đức Mẹ và thánh Giu se đi dự lễ nơi đền thờ Jerusalem, tức là đền thờ của đạo Do Thái. Nào có ai lạ gì chuyện này.
- Vậy thưa cha, Chúa Giêsu theo đạo Do Thái à?
- Giêsu ma lạy Chúa tôi! Sỹ nhà con lên tiếng, Chúa Giêsu không theo đạo Do Thái thì chẳng lẽ theo đạo Công giáo nhà ông à! Ông trùm ơi, về đọc Phúc Âm thôi!
- Chú nói vậy không nên! Ông Thung lên tiếng. Ông trùm Phong lần đầu tham dự với chúng ta, chú quên mất, ý kiến không đúng không sai rồi hay sao! Chú làm ơn nhớ dùm, dẫu nhận biết đã sai ngàn lần mà có được một lần thứ ngàn lẻ một không sai thì đã có được ngàn lẻ một nhận thức. Muốn ngộ thì phải sai, không sai không ngộ; bởi không sai, không biết đúng; mà đã không biết đúng thì luôn luôn sai; thế nên, người ngu nhất là người không bao giờ sai. Mời ông trùm nói tiếp.
Lại một tràng pháo tay bùng lên!
- Hoan hô anh cả. Anh cả nói say thì cứ say, uống không say nào hay. Nào uống, mời mọi người nâng chai. Đã không nâng thì thôi; nâng một lần là hết một chai. Tình cất tiếng hát.
Ông trùm Phong vừa bị Sỹ chỉnh cũng cảm thấy bớt căng thẳng nên cùng hòa tâm tình vui với mọi người. Dẫu quen biết nhưng những lần gặp gỡ và ăn nhậu các nơi khác, thái độ của mỗi người hoàn toàn khác với khi tham dự cùng nhóm này. Ông cũng hơi ngỡ ngàng khi bị Sỹ lên tiếng cắt ngang. Thế nên, khi nghe thấy ông Thung thẳng thừng lên giọng giáo huấn Sỹ chẳng khác gì thày đối với trò; ông hiểu được mọi người ở đây bất chấp cách thức ăn nói, mà vấn đề chính lại là nhận thức.
- Say thì say, cuộc đời này chưa thằng nào sợ thằng này nên say thì cứ say. Sỹ cao giọng. Nào mời anh cả, mời ông trùm.
Ông Phong lại càng ngạc nhiên, mấy người này kỳ cục, vừa nghiêm chỉnh đấy lại đã lè phè, lãng đãng.
- Uống để mừng đức Giêsu bỏ đạo. Sỹ cao giọng.
- Tại sao lại nói Chúa Giêsu bỏ đạo? Vậy mình theo Chúa Giêsu mình cũng bỏ đạo à?
- Thì Chúa Giêsu theo đạo Do Thái. Mình theo Chúa Giêsu; mình theo đạo Công giáo thì Chúa Giêsu bỏ đạo Do Thái nên mới có Công giáo!
- Ai nói Chúa Giêsu theo đạo Công giáo?
- Vậy ông theo đạo Công giáo hay theo Chúa Giêsu?
Thế là thiên hạ rối tung lên, theo Chúa hay theo đạo.
- Thưa cha, Phúc Âm không nói Chúa Giêsu sáng lập đạo Công giáo hay Tin Lành, Thệ Phản, Anh giáo, vậy ai lập nên những đạo này? Tình lớn giọng.
- Thưa cha, nơi Phúc Âm chỉ ghi, Chúa Giêsu sai các môn đồ đi rao giảng Tin Mừng Nước Trời và rửa tội cho muôn dân mà sao không thấy đạo nào có tên Tin Mừng Nước Trời?
Mấy ông trùm dẫu quen biết hết mọi người nhưng chưa bao giờ gặp trường hợp ý kiến ý bọ nhắng lên, vô trật tự đối với cha cụ như thế. Thường tham dự những buổi họp về điều hành cộng đoàn có linh mục làm chủ tọa, các ông trùm phải tỏ ra nghiêm chỉnh, ăn nói bẩm thưa đúng khuôn phép. Đàng này, bia rượu lộn xộn, cha ngồi chủ tọa giảng giải mà giống như quân hồi vô phèng, muốn uống gì thì uống, nói sao thì nói, lại dám đem cả Chúa Giêsu làm đối tượng phân tích, phân cốc. Nhưng sao không thấy cha nói gì mà còn tán đồng. Ông trùm Phong lỡ lời, lại được ông Thung, người ngoại đạo, dùng lý luận và qui ước lạ lùng, đúng sai không thành vấn đề; bởi không có sai không nhận ra điều đúng, bênh chằm chặp, khiến tên to miệng như Sỹ nhà con phải im lặng.
Cha Hải giơ tay ra hiệu im lặng, đoạn nói,
- Nhìn vào dòng lịch sử đạo học chúng ta dễ dàng nhận thấy, những vị tiên phong của một chủ thuyết đều là những vị không chịu khuất phục trước các khuôn mẫu, truyền thống. Anh em đã tìm hiểu về đạo học Đông Phương nên thấy rõ, chẳng hạn Lão tử, Trang tử, đặc biệt hơn là Thích Ca Mâu Ni, nếu họ cứ thần phục tư tưởng, chiều hướng lúc bấy giờ thì cũng chẳng có gì thành tựu đáng nói về sau. Đức Giêsu cũng thế, nếu chỉ như chúng ta, nhắm mắt, cúi đầu tuân theo Do Thái giáo thì sao có Kytô học, sao có Công giáo, Thệ Phản, Tin Lành, Anh giáo ngày nay. Chỉ tiếc là những người tin theo đã không để ý nghiệm chứng mà chỉ biết rập khuôn theo mẫu mực sẵn có khiến cho cái tinh tuý, cái gốc tủy của chủ thuyết, của đạo học, mỗi ngày một phôi phai. Lâu dần, những mấu chốt tâm linh bị lãng quên đến nỗi ngay những người được đặc biệt huấn luyện để thuyết giảng để triển dương giáo phái, cũng không thể nhận biết thì sao có thể nói đến tín đồ. Kết quả thế nào mọi người đều nhận thấy, người ta cứ bám vào các nghi thức vô hồn để rồi tin tưởng cứ làm đúng theo những nghi thức như thế hầu thỏa mãn một phần nào khát vọng bẩm sinh thường ngày đêm thôi thúc.
- Lục lọi sách vở anh em sẽ thấy, không một vị giáo chủ nào đứng ra lập tông phái, mà chính những người tiếp nhận chủ thuyết đứng lên cùng nhau thiết lập hệ phái để truyền bá. Thoạt đầu chỉ một nhóm với lòng kính thành đón nhận rồi lại truyền bá thêm để triển dương giáo phái. Theo dòng thời gian, nếu chủ thuyết được nhiều người đón nhận, tất nhiên tổ chức nhân sinh dưới sự hướng dẫn của chủ thuyết phải được thiết lập. Có chủ thuyết, có tổ chức nhân sinh lẽ đương nhiên phải có nội quy, luật lệ, giáo lý, cơ cấu phát triển, lịch trình sinh hoạt. Đây là thành phần thế tục của tổ chức. Điều đáng buồn lại do không nghiệm chứng chủ thuyết, và bởi không ai chỉ bảo nên tín đồ thường dùng danh tánh tổ chức như chiếc áo an toàn che lấp tâm thức trống rỗng nơi mình. Lần trước đề nghị anh em đọc Phúc Âm, tôi không hiểu anh em đã đọc như thế nào, và sau khi đọc anh em lãnh hội được những gì. Tôi nghĩ, những anh em nào đọc Phúc Âm mà không cảm thấy ngỡ ngàng về những câu nói chứa đựng trong đó đến độ té ngửa thì vẫn còn chưa biết cách đọc lời Chúa. Tôi thử nêu lên một câu rất đơn giản anh em đã gặp 8 lần khi đọc Phúc Âm, đó là câu, “Ai có tai để nghe thì hãy nghe” (Mt. 11:15; 13:9,43; Mc. 4:9,23; 7:16; Lc. 8:8; 14:35). Có ai cảm thấy giật mình hoặc bực mình vì câu nói nghịch thường này không? Thử hỏi, câu này mang ý nghĩa gì, làm sao có thể áp dụng vào cuộc đời mỗi người.
- Không thấy anh em nào lên tiếng, có lẽ chẳng ai để ý đến câu nói này dẫu đã đọc qua 8 lần. Không có cái đạo nào phát xuất từ Phúc Âm dạy về câu này; mà chỉ thấy hô hào nào đức tin Công giáo, nào đức tin Tin Lành, đức tin gì gì đó, nếu chỉ kể tên cả tháng cũng chưa hết. Và rồi cũng chỉ bốn cuốn Phúc Âm lại sinh ra giáo lý nọ, giáo lý kia, phải thế nọ, phải thế kia, nguyên những cái phải không cần phải. Lý do, nếu đầy trong lòng ắt phải tràn ra bên ngoài. Bởi vì lòng trống rỗng nên phải có luật hù dọa cho người ta sợ để giữ tín đồ. Không có luật buộc, nó không sợ bị phạt kiếp sau thành con sâu con bọ hay đời đời bị trầm luân nơi hỏa ngục thì nó không theo nữa; dẫu nó chẳng biết cái hỏa ngục được nói đến kinh khủng, khổ ải như thế nào. Tại sao tôi nói người ta không biết? Xin thưa, tại họ chưa chết. Người ta theo cái đạo sợ dù được gọi dưới bất cứ danh hiệu nào. Ông bạn tôi rất hãnh diện về các anh vì không ngờ tâm trí các anh rộng mở, dám đối diện với con người thực của mình. Dẫu mới một lần nói chuyện, tôi đồng ý với đặc tính rộng mở, không e ngại, không giới hạn suy tư, không lệ thuộc thói quen, truyền thống, nhưng coi chừng thiếu ý chí phấn đấu vì vẫn bị lệ thuộc mặc cảm. Tôi dám nói thẳng, miệng nói không sợ sai lầm, lòng nghĩ không sợ sai lầm, vì sai lầm có thể là cơ hội thăng tiến nhận thức vẫn chỉ là cái vỏ. Dám chấp nhận mọi hậu quả vì niềm tin, vì nhận thức bất chấp bị đời gán cho danh hiệu nào mới đủ can đảm đối diện với Phúc Âm. Nghỉ một chút, nhấp miếng bia, ngài nói tiếp,
- Anh em tin theo đức Giêsu, anh em có biết người ta đã kết án ngài thế nào không?
- Phạm thượng.
- Anh em có dám phạm thượng theo Ngài không đó mới là vấn đề; đó mới là thực trạng chúng ta phải tiến tới. Muốn phạm thượng như đức Giêsu, nhưng lại sợ người đời lên án thì chỉ còn cách cầu xin Chúa cất về nước thiên đàng cho sớm, và tôi biết, mọi người cũng như tôi, không ai muốn lên thiên đàng ngay lúc này.
Mọi người phá ra cười, thầm nghĩ, ông cha này dám tự đưa mình ra mà diễu, nhưng ngài nói hợp lý, hợp tình. Hèn chi lần trước ngài nói học theo Chúa Giêsu không được.
- Phúc Âm chỉ cho chúng ta mình là gì, như thế nào, trong khi chúng ta tự chấp nhận mình là thứ nô tài nhắm mắt tuân giữ điều lệ cho có giả tưởng an lòng. Nhắm mắt học thuộc lòng giáo lý mà không biết mấu chốt, căn gốc mình theo là gì, thế nào, để rồi không dám chất vấn quyền uy bởi không biết chính mình là gì! Anh em nên nhớ, tất cả những nhà cải cách đều gặp phải muôn ngàn chiều hướng phản đối; chẳng những bởi các thế lực thâm căn cố đế, mà còn từ xã hội đương thời đã quá quen và chấp nhận nỗi an bình giả tạo để rồi cố gắng bám víu lấy nó, hầu đàn áp nỗi lòng sôi động phát xuất từ sự khát vọng bẩm sinh. Nhìn lại thực tại, chúng ta sẽ thấy, giả sử không có TV người ta sẽ ra sao? Và TV đem lại gì cho họ? Dĩ nhiên bất cứ gì mang lại lợi ích cũng kèm theo cái hại của nó. Không có TV, khối người nổi điên vì chẳng có gì giúp họ đè nén nỗi thao thức tâm tư, và bởi không quen, nên không muốn suy nghĩ.
- Thưa cha, Hưng lên tiếng, thế chẳng lẽ Lão học đề nghị bớt, càng ngày càng bớt là sai lầm.
- Bớt để lộ ra, để nhận thực chính mình thế nào; thực thể mà lục tổ Huệ Năng gọi là bản lai diện mục, nhà Phật gọi là cái tâm, Atman của Ấn, hoặc linh hồn như chúng ta thường gọi. Hành trình bớt này cũng được gọi là hành động lau gương, lau bụi bặm che khuất cái tính nơi mình. Thiền, tu, quán, hành, tất cả đều là phương tiện để nhận ra thực thể chính mình chứ không phải trở nên ngu ngơ như người khùng điên; mặc dầu những vị thức ngộ dưới con mắt bình thường thế nhân bị coi giống như người điên. Đây là hành trình nhận thức, một hoạt động ý thức của tâm hồn chứ không phải hoạt động náo loạn hữu vi. Lão học gọi là vô vi, không làm gì nhưng không việc nào mà không làm. Ai có ý kiến nào thêm không?
Thế là mấy ông trùm cảm thấy tâm trí mình quay quay, không hiểu cha nói gì mà lại dính dáng đến nhà Phật, nhà Lão, Ấn, lại còn Atman, linh hồn. giáo lý dạy linh hồn là tính thiêng liêng chẳng hề chết được mà cha lại nói những gì tới thiền, quán, hành, rồi lau gương, rồi thức ngộ, nhận thức; mà sao mấy tay lãng đãng bất thường vì bia rượu này lại nghe coi bộ nghiêm chỉnh. Quái lạ, những cái mỏ bán trời không văn tự sao lại có thể chăm chú đến im hơi lặng tiếng khiến bầu không khí có vẻ tăng thêm phần nặng nề, trầm tư.
- Thưa cha, Tình giơ tay ý kiến, như vậy là cái hồn nghe, nhưng sao lại nói có tai nghe thì nghe?
Đang nói về bớt, về vô vi, không làm gì mà Tình lại hỏi về cái tai nghe, chẳng đâu vào đâu. Mấy ông trùm ngỡ ngàng, chẳng hiểu Tình muốn hỏi về cái tai để làm gì.
- Cái tai có thể nghe tự nó không?
- Thưa không, Sỹ lớn tiếng trả lời. Tai chỉ là phương tiện cho linh hồn nghe.
- Vậy tại sao phải nói có tai để nghe thì hãy nghe?
- Thưa cha, vì hồn dùng cái tai để nghe, và vì cái tai chỉ là phương tiện; nên mọi sự nghe được hay không, tùy thuộc cái tai, nhưng nghe được như thế nào lại tùy thuộc linh hồn. Ah! Hình như câu này nói về điều kiện để hồn nhận thức được gọi là nghe.
- Như vậy, anh em hiểu được tại sao Phúc Âm đưa lên những công án không đâu vào đâu đôi khi bị gán ép vào những dụ ngôn nghe có vẻ kỳ cục. Chẳng hạn, người ta không đổ rượu mới vào bì cũ, chẳng ai lấy vải mới vá áo cũ. Những chuyện thường tình như thế nhưng mang ý nghĩa ám định chỉ về điều kiện ắt có cho một tâm hồn muốn nhận thức.
- Hình như chúng ta đi quá xa trong sự bàn luận. Chúng ta chưa nói gì về Thiên Chúa của đức Giêsu; vấn đề khúc mắc về sự mất còn của đức tin anh Thanh đang nói dở bị đình lại; bây giờ lại thêm điều kiện để hồn nhận thức, tạm gọi là điều kiện tâm trí. Anh em thấy thế nào, nên dứt khoát từng đề mục hay cứ bàn luận lan man như thế này thì có lẽ không bao giờ cùng. Ai có ý kiến?
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, đây là lần thứ hai con được tham dự hội luận về Phúc Âm. Con xin cảm ơn cha và quý vị đã giúp con mở rộng lòng trí. Nói thì nói vậy nhưng thật ra có rất nhiều điểm không hiểu gì mà con không dám xía ngang. Con nghĩ, tốt nhất là cha giảng giải những gì thấy lợi ích cho phần rỗi chúng con. Riêng theo thiển nghĩ, xin cha giải đáp dứt khoát từng mục cho dễ thâu nhận kẻo đầu óc kém cõi của chúng con đang lùng bùng. Chả nói giấu gì, ngay vấn đề Chúa Giêsu theo đạo, bỏ đạo ra sao con cũng chưa biết cách nào phân định.
- Ông nói như thế thì chính cha cũng lùng bùng chứ đâu phải mình ông; vì cha có phải là Chúa Giêsu nhà ông đâu mà biết Ngài theo đạo nào và bỏ đạo nào. Nói rằng Ngài theo đạo Do Thái sao lại sai các môn đồ đi rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Bảo rằng Ngài theo đạo Công giáo thì khi Ngài còn sống làm chi có cái gì tên gọi Công giáo. Con nói thế phải không thưa cha? Bá lên giọng nói một hơi.
- Ông nói vậy thì Chúa Giêsu vô thần à?
- Ơ hay, ông trùm nói gì vậy? Chính ông vừa nói Chúa Giêsu vô thần mà lại gán cho tôi nói Ngài vô thần! Thưa cha, con nói thế đúng không?
Cha Hải cười cười vì thấy ông trùm bị dồn vô ngõ bí. Mình đã nói rồi, chẳng nên có ý định giải quyết dứt khoát bất cứ vấn đề gì, chỉ nên nghe rồi nghiệm, thế mà vẫn không chịu ngồi yên. Không đủ kiến thức, lập luận, mà ý kiến ý bọ dây dưa với mấy tay này, không cho nói thì khóc mà cho nói lại chỉ còn nước mếu máo, ấm ức mà chẳng thể nói được gì. Ngài đành ra hiệu im lặng rồi lên tiếng,
- Anh em có hiểu vô thần nghĩa là gì không? Người ta thường cho rằng những người không tham gia tôn giáo nào được gọi là người vô thần. Anh em nên để ý về những ngôn từ mình sử dụng, coi chừng nhiều khi sai sót hoặc kiến tạo phản cảm mà không biết. Trước hết thử hỏi, thần là gì. Tôi nghĩ, có lẽ ngay những người vỗ ngực xưng danh vô thần họ cũng không biết họ đang nói gì; vì họ không biết cái gì đang nói nơi họ. Cái miệng của họ tự nó đâu nói được mà chỉ là phương tiện cho hồn của họ hoạt động được gọi là nói mà thôi. Như thế, chẳng có ai vô thần mà chỉ có những người không nhận ra thần nơi mình. Ông trùm hiểu tôi nói gì chứ?
- Nói hay, Tình nói lớn.
- Làm cha nói phải hay, không hay sao đỗ cụ! Bá chêm vô.
- Thưa cha, ông trùm Phong lên tiếng, bây giờ con mới hiểu cha và quý vị đang bàn luận theo chiều hướng nào. Theo con, những vấn đề nào có thể dứt khoát xin cha cho phép bàn luận đến tận cùng, còn những vấn đề nào dây dưa xin cha nhắc nhở để đặt thành chủ đề. Thưa cha, có điều con thắc mắc là nếu không có ai được gọi là vô thần thì sao họ mệnh danh họ là người vô thần.
- Họ nghĩ là họ vô thần vì họ không biết chính họ là gì. Họ biết họ đang sống nhưng không biết thực thể sự sống nơi họ là gì. Họ có cuộc đời nhưng không dám đối diện với câu hỏi tại sao họ có cuộc sống này. Họ tưởng rằng cuộc đời là của họ, nhưng không nhận biết, họ chẳng có quyền hành gì về cuộc đời của họ. Họ không dám đối diện với nỗi khát khao bẩm sinh luôn thôi thúc họ nhận biết nên kiếm tìm những sự việc thế tục để che lấp. Nơi phương diện tôn giáo, tôn giáo không giúp được họ nhận thức về chính họ, và sự liên hệ tâm linh của họ với thực thể tâm linh tối thượng là Thiên Chúa. Sở dĩ tôi nói đến Thiên Chúa của đức Giêsu vì chúng ta cần nhận biết Phúc Âm nói gì về Thiên Chúa để nghiệm chứng. Có phải bất cứ vấn đề nào tôi vừa nêu lên là những gì chúng ta ngại ngùng suy tư hoặc chưa bao giờ đặt thành vấn đề để suy tư không? Tựu chung, những gì chúng ta bàn luận nơi đây cũng chỉ loanh quanh luẩn quẩn về những vấn đề ấy. Đoạn ngài tiếp,
- Như vậy, chúng ta tiếp tục nghe anh Thanh trình bày khúc mắc về sự sống còn của đức tin trong ngày Chúa Giêsu đến như nơi câu nói Phúc Âm, tiếp theo chúng ta nói đến Thiên Chúa của đức Giêsu, rồi tiếp đến điều kiện tâm trí để nhận biết, nhận thức Phúc Âm. Có ai thấy cần biết thêm những đề mục nào đã được nhắc tới mà còn dang dở không? Ngưng một chút, cha Hải tiếp, nếu không ai có ý kiến, mời anh Thanh.
- Thưa cha, con nói đến đâu rồi không biết?
- Anh hỏi tôi thì tôi biết hỏi ai!
Thế là cả làng phá ra cười. Hình như cha Hải cố tình dẫn dụ cho mọi người nhận thức mình đang nói gì, và như vậy liên hệ đến suy tư ý nghĩ đang biến chuyển nơi mỗi người. Lôi miếng giấy trong túi áo lật ra xem, Thanh nói,
- Con đang nói Phúc Âm trình bày một đức tin mang quyền lực. Con xin được nhắc lại, nơi dụ ngôn người đại đội trưởng đến xin Chúa Giêsu chữa cho tên hầu và được Ngài trả lời, “Ông đã tin sao, thì hãy được như vậy” (Mt. 8:13). Phúc Âm ghi rõ, Chúa Giêsu nói, “Quả thật, Ta bảo các ngươi, Ta chưa hề gặp được lòng tin lớn như thế nơi một người nào trong Israel.” Cứ theo thời đại bấy giờ, viên bách quản này thuộc triều đại Roma nên Chúa mới so sánh với dân chúng Israel. Chúa Giêsu không nói ta chữa cho người đầy tớ của ông nhưng chỉ nói “Ông đã tin sao thì hãy được như vậy.” Có thể nói, lòng tin mà Chúa Giêsu ca ngợi ở đây chính là sự tin tưởng và ước muốn cực mạnh nơi ông ta. Đối với người đàn bà loạn huyết, Chúa Giêsu minh xác, "Này con, hãy vững lòng, lòng tin của con đã cứu chữa con" (Mt. 9:22; Mc. 5:34; Lc. 8:48), mà chính người đàn bà đã phải tự đoan chắc dẫu chỉ được chạm đến áo Ngài thì sẽ được chữa lành. Ước muốn, ý định của bà ta thật mạnh mẽ. Đối với hai người mù đi theo về đến nhà, họ được lành mắt và Chúa Giêsu tuyên bố, "Các ngươi đã tin sao thì hãy được như vậy" (Mt. 9:29). Tại sao Chúa không chữa lành ngay khi họ kêu xin, “Lạy con vua David xin thương xót chúng tôi” mà để họ đi theo về tới nhà mới nói cho họ biết? Có thể rằng Chúa thử lòng tin của họ chăng. Với người phụ nữ có con gái bị quỉ ám, Chúa Giêsu lên tiếng không muốn đá động gì tới, nhưng qua lý luận và lòng tin tưởng, đoan chắc của bà, Ngài đã phải lên tiếng, "Này bà, lòng tin của bà lớn thật! Bà muốn sao thì hãy được như vậy!" (Mt. 15:28). Tất cả những trường hợp được chữa lành, Chúa Giêsu đều nói rõ ràng đó là lòng tin chữa, lòng tin cứu. Nơi Matthêu, khi các môn đồ không trừ được quỉ ám, Chúa Giêsu đã phải than lên, “Ôi thế hệ cứng tin và tà vạy! Cho đến bao giờ nữa Ta sẽ ở với các ngươi; cho đến bao giờ nữa ta sẽ phải chịu đựng các ngươi!” (Mt. 17:17). Câu Phúc Âm này minh chứng Chúa Giêsu đã nghĩ rằng các môn đồ của Ngài dùng đức tin trừ được quỉ, nhưng họ không làm được chỉ vì không biết đức tin là gì để rồi Ngài phải đoan chắc, "Quả thật, Ta bảo các ngươi, nếu các ngươi có lòng tin bằng hạt cải, thì các ngươi có bảo núi này: Hãy bỏ đây qua đó, nó cũng sẽ chuyển qua, và các ngươi sẽ không bất lực trước một điều gì" (Mt. 17:20; Mc. 11:22). Câu này rõ ràng minh chứng, Chúa Giêsu không bảo hãy cầu Ngài hoặc cầu Thiên Chúa; mà là, “Nếu các người có lòng tin bằng hạt cải.” Đã có lần con được xem hạt cải do một linh mục đi hành hương đất thánh đem về; nó nhỏ như hạt cát mịn. Thế nên, nói rằng nếu có lòng tin bằng hạt cải có nghĩa không có chút nào. Thêm vào đó, nơi Phúc Âm Matthêu đoạn 21 câu 21 lời đoan chắc này được lặp lại, "Quả thật, Ta bảo các ngươi, nếu các ngươi có lòng tin và không nghi ngại, thì các ngươi không chỉ làm được điều xảy ra cho cây vả, mà cho dù các ngươi có bảo núi này 'xê đi mà nhào xuống biển' thì sự cũng sẽ xảy ra" (Mt. 21:21; Lc. 17:6).
- Thưa cha, thưa bác, thưa ba, quý anh chị em, những câu Phúc Âm Matthêu minh chứng lòng tin mang quyền lực tối thượng nơi mỗi người. Trong trường hợp so sánh lòng tin với phẩm lượng hạt cải, con nghĩ để ám định rằng môn đồ của Chúa cũng chẳng biết đức tin là gì. Các môn đồ theo Chúa Giêsu, được chính ngài dạy bảo mà vẫn không biết đến nỗi Ngài phải than, “Ôi thế hệ cứng tin” là thế nào? Đồng thời nơi Phúc Âm Gioan, Ngài đương đường công bố, "Quả thật, quả thật, Ta bảo các ngươi: kẻ tin vào Ta, thì các việc Ta làm kẻ ấy cũng sẽ làm, và sẽ làm được những việc lớn lao hơn thế nữa" (Gioan 14:12). Qua kinh nghiệm sống, khi chúng ta nghĩ hay nói thực sự tin vào một chuyện gì mang tính chất chuyện đó có thật. Nhưng khi nóí tin vào một người nào, chúng ta nghĩ rằng những điều người đó nói ra sẽ xảy đến đúng như người ấy nói. Nơi câu Phúc Âm này, Chúa Giêsu minh xác, tin vào Ngài thì các việc Ngài đã làm, người được gọi là tin cũng sẽ làm được. Xét thế, tin vào đức Giêsu mang nghĩa ẩn chứa điều kiện thực hành nào đó chứ không phải chỉ nghĩ suông là tin chắc những điều Ngài nói là đúng, là sự thật thì có thể làm được như Ngài. Phải thế nào, thực hành những gì để câu Phúc Âm này trở thành hiện thực nơi mỗi người, có lẽ cần được cha nêu lên và giải thích cũng như đưa ra phương pháp áp dụng. Như vậy, thiển nghĩ, các môn đồ cũng như chúng ta, có đức tin nhưng đã không nhận ra, không nhận biết, không nhận thức được, không biết cách nào để thực nghiệm. Nói thế, phỏng những gì chúng ta tuyên xưng, mệnh danh là đức tin không phải là đức tin được trình bày qua Phúc Âm. Có, nhưng không biết nó là gì; có, nhưng không nhận thức được nên không dùng được. Người Mỹ có câu nói, “You don’t use it; you loose it,” anh không sử dụng khả năng của anh, anh sẽ mất nó. Tuy nhiên, con thực tâm nghĩ, đức tin nơi mình không thể biến mất vì nó chính là quyền lực của Thiên Chúa, quyền lực sự sống, quyền lực hiện hữu nơi mình mà chỉ vì không được nhận biết nên không xài được. Ngưng một chút, hơi đăm chiêu, Thanh nói tiếp,
- Thế cho nên, con nghĩ, Chúa Giêsu đặt vấn đề, “Phỏng khi Con Người trở lại có còn thấy lòng tin trên mặt đất nữa chăng” (Lc. 18:8), có thể rơi vào trường hợp cha đã nói, “Chỉ tiếc là những người tin theo đã không để ý nghiệm chứng mà chỉ biết rập khuôn theo mẫu mực sẵn có khiến cho cái tinh tuý, cái gốc tủy của chủ thuyết, của đạo học mỗi ngày một phôi phai. Lâu dần, những mấu chốt tâm linh bị lãng quên đến nỗi ngay những người được đặc biệt huấn luyện để thuyết giảng, triển dương giáo phái cũng không thể nhận biết thì sao có thể nói đến tín đồ. Kết quả thế nào mọi người đều nhận thấy, người ta cứ bám vào các nghi thức vô hồn để rồi tin tưởng cứ làm đúng theo những nghi thức như thế hầu thỏa mãn một phần nào khát vọng bẩm sinh thường ngày đêm thôi thúc.” Nói đến đây, giọng Thanh chùng xuống và im lặng. Vài giây sau lên tiếng,
- Thưa cha, con có câu hỏi hơi quá nhưng đã lỡ nghĩ đến nên xin cha giải thích. Đó là đã hơn hai ngàn năm qua, nói chung, Kytô giáo dạy gì để đến nỗi câu Kinh Thánh vẫn nằm chình ình đấy mà không thấy ai nhắc đến?
- Đến cả cuốn Kinh Thánh cũng trở thành phương tiện triển dương giáo phái phương chi là chỉ một câu. Anh chị em biết rõ, Kinh Thánh được viết bên Trung Đông nhưng bị lối nhìn, quan điểm Tây Phương diễn giải theo nghĩa từ chương thiếu nghiệm chứng. Thêm vào đó, những vị thông thái đó không dám chấp nhận một nhận thức hay quan điểm, có thể đúng và cũng có thể sai; hoặc là đúng nơi đất nước này, có thể sai nơi đất nước khác, đúng nơi trường hợp này, sai nơi trường hợp khác. Hơn nữa, để cho mau và dễ dàng minh chứng, người ta không thể bỏ được thói quen cố hữu đưa ra một điểm, một chủ đề nào đó và dùng mọi phương tiện gán ép minh chứng theo quan điểm của mình; chẳng hạn như anh vừa sử dụng Phúc Âm để minh chứng quyền lực lòng tin. Anh em để ý, diễn trình nghiệm chứng đi từ căn bản sống, hợp lý hợp tình, và chủ thể có thể chấp nhận được. Thí dụ, người Tây Phương chứng minh trái ớt lợi ích, thì tiền đề phải là lợi ích của trái ớt rồi từ đó diễn dịch, phân tích bằng nhiều cách để rồi minh chứng người này ăn thấy tốt, người khác ăn thấy ngon. Chiều hướng Đông Phương không làm thế mà đưa trái ớt ra trình diện trước, thử, và cho biết người này thích, người kia không ăn được cay, rồi tìm hiểu nguyên nhân tại sao người này thích, tại sao người khác không ăn được, và đối với mình thì sao. Nếu mình không ăn được, nghiệm chứng dừng lại nơi đó; vì nó không hợp với mình hoặc chỉ dùng với mực độ hơi cay; không ca tụng, không đoán xét vì nó là nó; nó không phải là bất cứ trái nào khác. Đông Phương nghiệm chứng; Tây Phương minh chứng, chứ không cần biết nó hợp với mình hay không. Anh minh chứng Phúc Âm nói về lòng tin mang quyền lực nhưng không trình bày nghiệm chứng. Những gì anh minh chứng chỉ là cái biết ngoài da, biết để mà biết, ai làm không được. Minh chứng từ Phúc Âm để rồi nghiệm chứng và tìm kiếm phương pháp thực hành để thực chứng; mà chưa thực chứng được có giải thích cách mấy thì cũng chỉ là hiểu biết, kiến thức. Anh em nên nhớ, đạo học Đông Phương không trình bày kiến thức mà dùng dụ ngôn, công án để hành giả thực chứng, biến nhận thức thành sự thể nơi mình. Đạo học Đông Phương không trình bày những lý thuyết suông mà đòi hỏi hành giả nhào vô, ngụp lặn trong đó sống với nó, biến nhận thức thành hành động. Thử hỏi, sự minh chứng quyền lực lòng tin đem lại lợi ích gì cho anh phương chi đối với chúng tôi chỉ là những người nghe. Biết để làm gì nếu không thể thực nghiệm, áp dụng nơi cuộc sống thì cái biết đó vô dụng, chỉ tiêu phí thời giờ mà thời giờ là chính cuộc đời. Biết những thực phẩm nơi bữa ăn ngon lành và bồi bổ, nhưng không ăn thì đói vẫn hoàn đói. Phỏng cái biết đó lợi ích gì cho cơ thể.
Thế là thiên hạ tối tăm mặt mày; bởi xưa nay như thói quen tưởng rằng hiểu biết những kiến thức sẽ nâng cao giá trị con người, giúp con người sống ý thức hơn; ai ngờ, sự hiểu biết kiến thức thiếu nghiệm chứng, thực chứng chỉ giống như thái độ giả tạo của lũ khỉ học làm người. Tất nhiên, người ta có thể dạy một con khỉ đánh đàn một bản nhạc tuyệt vời nhưng không thể nào dạy con khỉ trở thành nhạc sĩ. Cứ như những gì được minh chứng từ Phúc Âm đối với lòng tin đem suy luận, thì những giải thích, minh chứng xưa nay đang biến con người trở thành khỉ. Con người mang sẵn đức tin, lòng tin nhưng đã không thể nào sử dụng mà chỉ biết hô hào, quảng bá, minh chứng lòng tin chẳng khác gì khỉ chơi đàn. Lời Phúc Âm đâu đây vọng về nơi tâm trí, “Thật, tôi bảo thật các ông: ai nghe lời tôi và tin vào Đấng đã sai tôi, thì có sự sống đời đời và khỏi bị xét xử” (Gioan 5:24); "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: ‘Lạy Chúa! lạy Chúa!’ là được vào Nước Trời cả đâu! Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi. Trong ngày ấy, nhiều người sẽ thưa với Thầy rằng: ‘Lạy Chúa, lạy Chúa, nào chúng tôi đã chẳng từng nhân danh Chúa mà nói tiên tri, nhân danh Chúa mà trừ quỷ, nhân danh Chúa mà làm nhiều phép lạ đó sao?’ Và bấy giờ Thầy sẽ tuyên bố với họ: Ta không hề biết các ngươi; xéo đi cho khuất mắt Ta, hỡi bọn làm điều gian ác!” (Mt. 7:21-23); "Tại sao anh em gọi Thầy: ‘Lạy Chúa! Lạy Chúa!’, mà anh em không làm điều Thầy dạy? Ai đến với Thầy và nghe những lời Thầy dạy mà đem ra thực hành, thì Thầy sẽ chỉ cho anh em biết người ấy ví được như ai. Người ấy ví được như một người khi xây nhà, đã cuốc, đã đào sâu và đặt nền móng trên đá. Nước lụt dâng lên, dòng sông có ùa vào nhà, thì cũng không lay chuyển nổi, vì nhà đã xây vững chắc. Còn ai nghe mà không thực hành, thì ví được như người xây nhà ngay mặt đất, không nền móng. Nước sông ùa vào, nhà sụp đổ ngay và bị phá hủy tan tành” (Lc. 6:46-49); "Vì lòng dân này đã ra chai lại, chúng đã nặng tai nghe, chúng đã nhắm mắt lại" (Mt. 13:15). Lời Chúa như bữa ăn, không ăn, đói vẫn hoàn đói.
Những lời nói của cha Hải mang đầy thách đố như những nhát vồ đập vào màng tang người nghe khiến rúng động con tim tạo nên nỗi lo lắng, do nhận biết, đã bao lâu nay không hiểu biết Phúc Âm muốn nói gì để rồi tưởng rằng chỉ “nghe cho qua” là đủ. Ý nghĩ nào đó thoáng qua, thà đừng hiểu biết thì nỗi an bình tâm tưởng không bị giao động.
- Thưa cha, thế chúng con phải làm sao? Phương pháp nào để có thể áp dụng Lời Chúa? Ông trùm Phong lên tiếng hỏi.
- Có lẽ chúng ta chợt có cảm nghĩ thà không nhận thức được lời Phúc Âm sẽ có được nỗi an bình tâm tưởng. Và cũng có lẽ anh em lúc này đã hiểu được câu, “Ai từ chối tôi và không đón nhận lời tôi, thì có quan toà xét xử người ấy: chính lời tôi đã nói sẽ xét xử người ấy trong ngày sau hết” (Gioan 12:48). Ông trùm không cần vội lo lắng. Muốn thực chứng Phúc Âm cần nghiệm chứng; muốn nghiệm chứng cần hiểu biết và định tâm suy nghiệm. Phúc Âm cũng chỉ rõ điều kiện tâm trí để suy nghiệm và cũng là đề tài chúng ta sắp bàn tới. Riêng anh Thanh, chắc anh đã có thể trả lời được khúc mắc của anh.
- Thưa cha, đúng như cha nói, con cũng chợt có cảm nghĩ thà không để ý tìm hiểu về Phúc Âm thì có được nỗi an lòng giả tưởng. Càng biết về Phúc Âm thì càng như ngồi trên lửa; ngọn lửa ngu dốt đã bao lâu nay thiêu đốt mà mình vẫn an hòa chịu đựng nó. Nhưng thưa cha, chẳng lẽ đã hai ngàn năm qua người ta tránh đối diện với Phúc Âm?
- Họ không tránh đâu, nhưng nhận thức Phúc Âm với quan điểm hữu vi, từ chương thì cho đến muôn đời Phúc Âm cũng chỉ được mệnh danh là Lời Chúa; mà Lời Chúa thì chỉ để Chúa nghe, mình cứ an tâm và hãnh diện theo đuổi ước mơ thế tục của mình. Bây giờ có lẽ anh đã hiểu được tại sao nhà Phật gọi là thời mạt pháp.
- Thưa cha, ông trùm Hiểu lên tiếng, vậy bổn giáo lý chúng con được dạy từ đâu ra.
- Có thể nói, Phúc Âm thoát thai từ Cựu Ước và những giáo phái như Anh giáo, Tin Lành, Công giáo, Chính Thống giáo cũng từ Phúc Âm mà ra. Bổn hay giáo lý là lý thuyết niềm tin của Công giáo. Cũng như đức tin, chỉ có một Tin Mừng được diễn tả qua bốn Phúc Âm, nhưng từ những quan niệm khác biệt dựa trên các thư, người ta lại kiến tạo thành đức tin Công giáo, đức tin Tin Lành, đức tin Chính Thống, đức tin Anh giáo. Nhận định như thế thì bổn hay giáo lý cũng từ Phúc Âm được viết ra.
- Thưa cha, ông trùm Hiểu hỏi tiếp, sao bổn dễ hiểu mà Phúc Âm lại khó hiểu như thế?
- Thời còn nhỏ, chúng ta được dạy bổn đồng ấu và các kinh. Ngày xưa ở Việt Nam thì như thế nhưng nay giáo lý được phân định tùy trình độ. Bổn ngày xưa được viết để học thuộc lòng cho dễ nhớ vì cách đây 70 đến 100 năm ít người biết chữ; đặc biệt có quan niệm không nên cho con gái đi học vì e chúng chưa kịp lớn đã vội viết thư cho trai. Ngày nay, hầu hết biết chữ nên phương tiện học hỏi giáo lý cũng phải thay đổi.
- Thưa cha, ông trùm Hiểu hỏi tiếp, vậy những người không theo đạo Công giáo thì sẽ ra sao vì con được dạy là ai ngoài Công giáo không có ơn cứu rỗi, hoặc ai không được rửa tội thì sẽ không được vào nước thiên đàng.
- Đó chỉ là quan niệm xa xưa; có lẽ vì thời đó dân chúng còn đơn sơ nên nói gọn như thế cho tiện. Nói như anh Sỹ cho rằng các linh mục ở Việt Nam là đức chúa trời ngôi thứ tư; cha nói luôn luôn đúng và thực ra, mới chỉ mấy chục năm nay từ khi máy computer (vi tính) phát triển để rồi những phương tiện truyền thông cập nhật thì những suy tư thần học cũng phải được đặt vấn đề lại. Chẳng hạn câu hỏi, giã sử có loài người sinh sống nơi một hành tinh nào đó trong vũ trụ bao la bát ngát này thì ơn cứu độ của Chúa Giêsu có đến với họ không? Cho đến giờ vẫn chưa có câu trả lời, hoặc mới có mà tôi chưa biết. Chưa trả lời được cũng chỉ vì quan niệm hạn hẹp ơn cứu độ bị giới hạn nơi Chúa Giêsu mà quên rằng Chúa Giêsu được sai đến chứ không phải tự ý Ngài xuống thế. Riêng về quan niệm ai không được rửa tội thì không được vào nước thiên đàng đã bị lờ đi từ lâu vì Phúc Âm nói ai rửa tội cho thánh Giu se đâu hoặc ngoại trừ thánh Phao lô; Phúc Âm đâu có viết là có tông đồ nào chịu phép rửa tội đâu. Thật ra, tôi không nên trả lời ông về vấn đề này vì nó thuộc về tôn giáo. Trả lời như thế hơi bất nhã đối với những anh chị em thuộc tôn giáo khác. Thôi, cũng đành vậy, mong quý anh chị em thông cảm.
- Cha nói vậy chứ không phải Chúa Giêsu xuống thế để chuộc tội cho loài người à? Ông trùm Hiểu hỏi tiếp.
- Thế ông trùm, Bá cao giọng, ông có biết mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là gì không?
- Các cha vẫn thường giảng giải mà ông không biết hay sao lại còn hỏi như thế!
- Tôi không muốn nói đến các cha giảng giải, tôi chỉ muốn hỏi ông trùm. Ông có biết mục đích mà Chúa Giêsu được sai đến thế gian này làm gì không?
- Tôi không hiểu ông muốn hỏi gì vì ai không biết là Chúa Giêsu chịu đóng đanh trên cây thánh giá mà chuộc tội cho thiên hạ và đến ngày thứ ba sống lại. Ngay người ngoại đạo họ còn biết mừng lễ Sinh Nhật và ngày Chúa phục sinh. Thế mà ông hỏi mục đích là thế nào?
- Cho tôi nói, ông Thung lên tiếng khiến mọi người ngỡ ngàng, nếu tôi không lầm thì trong Phúc Âm, hình như Luca thì phải, có ghi lời đức Giêsu bảo hình như đi giảng Tin Mừng thì phải.
- Anh cả nói đúng, Thanh tiếp lời, nơi Phúc Âm Luca đoạn 4 câu 43 ghi lại, “Sáng đến, Ngài ra đi vào một nơi hoang vắng. Dân chúng đi tìm Ngài và đến nơi Ngài và họ cố cầm giữ Ngài lại, không để Ngài đi khỏi nơi họ. Nhưng Ngài bảo họ, ‘Ta còn phải đem tin mừng Nước Thiên Chúa cho các thành khác nữa, chính vì thế mà Ta đã được sai đến.’ Và Ngài đã rao giảng trong các hội đường nước Yuđê” (Lc. 4:43). Cứ theo câu này thì mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng tin mừng Nước Thiên Chúa.
- Tin Mừng Nước Trời chứ làm gì có tin mừng Nước Thiên Chúa, ông trùm Hiểu đính chính.
- Giêsu ma lạy Chúa tôi, ông trùm có biết mình nói gì không? Giọng Tình chán nản.
- Sao mà nóng tính thế, ông Thung lên tiếng, ông trùm Hiểu mới tham dự với chúng ta lần đầu, chưa đọc Phúc Âm mà. Chú lại quên rồi, ý kiến không đúng, không sai.
Cha Hải giơ tay ra hiệu, đoạn nói,
- Nước trời hay nước Thiên Chúa cũng là một, và chúng ta thường hay gọi là thiên đàng. Anh Thanh nói đúng, mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu chính là rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Nói theo kiểu tôn giáo, Ngài được Thiên Chúa Cha sai đến để rao giảng Tin Mừng Nước Trời.
- Thưa cha, vậy Chúa Giêsu không chịu chết à? Ông trùm Hiểu cố vớt vát.
- Có, Ngài đã chịu khổ hình, bị đóng đanh trên thập giá, chết, được mai táng trong mồ và ba ngày sau sống lại, hiện ra vài lần với các tông đồ, đồng thời sai các tông đồ đi khắp nơi rao giảng Tin Mừng Nước Trời và rửa tội cho họ nhân danh Thiên Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần.
- Thưa cha, nếu nói rằng Thiên Chúa ba ngôi là một, một Chúa mà ba ngôi thì chính là Chúa Giêsu tự ý đến thế gian chứ làm gì có Chúa Cha sai Chúa Con vì Cha và Con cũng là một. Ông trùm Canh luận lý.
- Nói hay, cha Hải khen, nói như thế, suy luận như thế tại sao ông trùm không đi tu làm linh mục?
- Thưa cha, ở Việt Nam thời ấy con nhà nghèo sao có thể đi tu.
- Gia đình tôi còn nghèo hơn gia đình ông nữa nên phải đi lính để có cơ hội học tiếp.
- Thưa cha, con thuộc hạng sinh viên sỹ quan động viên thì làm gì có cơ hội. Sau khi cải tạo về, mò mẫm kiếm miếng ăn không đủ sao dám có ý gì phương chi là mơ ước.
- Trở lại vấn đề, nói như ông trùm, rất đúng, nhưng nơi trường lớp thần học mà nói như thế sẽ bị chụp cho chiếc mũ rối đạo bởi không phù hợp với truyền thống. Vấn đề này thuộc về tôn giáo nhưng tôi muốn minh định rõ hơn một chút để anh em nhớ mà tránh lỡ phát ngôn đúng nhưng sẽ bị kết án là rối đạo hay chống đối. Tôi có thể giải thích như sau, vì người ta đã không nhận thức được thực thể Thiên Chúa Ba Ngôi; nói cho đúng, vì Phúc Âm được tìm hiểu theo nhãn quan thế tục, theo nghĩa từ chương, chữ nghĩa thế nào thì giải thích theo nghĩa đen như thế sợ bị kết án, sợ bị sai lầm nên không thể nào suy nghĩ được một cộng với một chưa chắc đã là hai. Chúng ta thấy, hỏi bất cứ ai nơi trần gian này một cộng với một là mấy họ sẽ trả lời như chiếc máy là hai, nếu không cho mình là khùng vì không biết một cộng một là hai. Không tin tôi, ngày mai về hỏi bất cứ ai, vợ quý vị hoặc con cái của quý vị một cộng một là mấy; họ sẽ ngỡ ngàng nghĩ rằng mình bị nóng đầu. Bởi vậy, nói rằng tự ý Chúa Giêsu xuống thế làm người cũng đúng mà nói rằng Ngài được sai đến thế gian cũng không sai. Tôi nghe thấy ông Thung nêu lên chủ thuyết “Ý kiến tự nó không đúng không sai” mà không thấy ai lên tiếng phản đối. Giờ chợt nhớ lại, tôi muốn hỏi, ai bày ra câu nói ngang ngược như thế?
- Thưa cha, bác Tài.
- Nếu tôi không lầm, dạo này anh em nói chuyện với người ngoài coi chừng hay bị phê bình là nói ngang lắm phải không?
- Cũng tại bác Tài, Tình lên tiếng, thưa cha, ngay mấy hôm đầu tiên, vợ con cứ thắc mắc sao bác Tài biết nhiều thứ như thế mà nguyên những thứ ngang như cua, nhưng suy xét, lại hợp lý hợp tình. Thưa cha, vợ con người nam, mấy tiếng cười nhẹ chợt nổi lên, con muốn nói, vợ con người miền Nam rất dễ thương nhưng thẳng thắn, bộc trực, nên dễ đưa ra nhận xét như vậy.
- Phải không chị Tình, Bá hỏi.
Cả bọn cười ầm lên.
- Mấy cái ông quỷ này, người ta nói một đàng lại nghĩ xằng một nẻo. Đúng là thứ óc thối. Vợ Sỹ lên tiếng.
- Bộ chị ấy không phải là người nam thì là người nữ à? Bá đổ thêm dầu vào lửa.
- Làm sao mà biết, muốn biết thì phải hỏi chị Tình, Phủ đế vô, người đáng hỏi không hỏi lại cứ thích nghe hơi, ngồi chõ.
- Thôi đi mấy ông ơi, nghe xem cha nói gì.
- Tôi nghĩ, anh em đã hiểu được câu Phúc Âm, “Của thánh đừng cho chó, châu ngọc chớ quăng trước miệng heo kẻo chúng dày đạp dưới chân và quay lại cắn xé các ngươi” (Mt. 7:6).
- Thưa cha, khi đọc đến câu này con không thể hiểu được Phúc Âm muốn nói gì, Thanh lên tiếng, sao Phúc Âm dùng chữ quá nặng nề như thế.
- Có lẽ chúng ta còn lệ thuộc ngôn từ quá nhiều. Thường thì những công án bất chấp văn tự, và mục đích của công án là thách đố, dồn tâm trí người đọc vào chốn tối tăm, u mê của suy tư để rồi nhờ đó chợt ngộ khi vô tình được sự việc, sự kiện soi sáng. Ai cũng biết, Phúc Âm được kiến tạo bằng sự kết hợp những dụ ngôn và công án, nhưng đã được mấy ai thức ngộ từ Phúc Âm. Thiển nghĩ, chúng ta bị ảnh hưởng quan niệm và lối suy luận Tây Phương quá nặng nên quên đề nghị nơi Trang học, “Được ý quên lời.” Đối với Đông Phương, nền luân lý đại chúng khuôn mẫu hóa con người bao nhiêu thì ngôn từ nơi đạo học lại được giải phóng khỏi các khuôn mẫu tâm thức bấy nhiêu; vì ý mới là điểm tới, ngôn từ chỉ là phương tiện; thế nên đôi khi sự giải thích có vẻ ngây thơ nhưng lại cần thiết đối với đại chúng. Chẳng hạn nơi Phật học có câu, “Ngón tay ta chỉ mặt trăng nhưng ngón tay ta không phải là mặt trăng.” Ai không nhận ra được sự thể này nhưng thử xét nơi hành trình tâm linh, đã bao người, và qua bao thế hệ, chưa nhận thức được câu giải thích quá ngây thơ này để áp dụng hay vẫn bị lệ thuộc ngôn từ thay vì hướng về điểm chính yếu. Tôi cũng cảm thấy hơi lạ bởi không thấy ai phản đối khi tôi nói đức tin là tâm điểm cao nhất của Phúc Âm; trong khi ai không thấy tất cả những sự rao truyền về Phúc Âm lại được cho rằng trung tâm điểm của công việc cứu chuộc của Chúa Giêsu là sự khổ nạn; dẫu mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng Nước Trời, người ta cũng rất ít nhắc tới. Nói như thế, hy vọng anh em suy nghĩ hầu nhận thực được sự thể; phân định thực thể để có thể ấn định điểm nào khi nghiệm chứng.
- Thưa cha, ông trùm Hiểu lên tiếng, ngón tay ta chỉ mặt trăng nhưng ngón tay ta không phải là mặt trăng là chuyện quá thường ai cũng biết thì mắc mớ gì phải nói.
- Ông trùm, câu này đã có hơn hai ngàn năm trăm năm mà vẫn đứng vững chẳng những nơi sách vở mà còn trở thành điều kiện thiết yếu dẫn dắt hành giả nghiệm chứng nơi hành trình thức ngộ. Thanh lên tiếng. Tuy nhiên, có thể vì nó quá hiện thực mà người ta đã coi thường không nhận ra giá trị thực tiễn của nó. Đồng ý nghĩa với câu nói này là câu, “Lời ta nói như chiếc bè” cũng đã bị coi thường. Tôi không muốn nói đến tôn giáo nhưng nếu đem so sánh sự thực hành tôn giáo và đạo học, chúng ta thấy rất rõ ràng. Chẳng hạn Phật học chỉ nhấn mạnh đến tâm ý, và đỉnh điểm nhận thức của hành giả dù áp dụng phương pháp nào cũng chỉ là kiến tính. Thế sao lại phát sinh những nghi thức cúng, kiến. Phật học nói về cúng dường, giúp người sơ căn nhận biết về tri thức để nghiệm chứng, nhưng sao lại có những tỳ kheo khất thực, và rồi muôn lý thuyết, quan niệm về khất thực phát sinh. Không nói đâu xa, Phúc Âm nói rõ, “Thiên Chúa là Thần Khí nên những kẻ thờ phượng Ngài phải thờ phượng trong thần khí và sự thật” (Gioan 4:24); vậy những nghi thức thờ phượng, đọc kinh, cầu nguyện, hành hương, viếng mộ, viếng đất thánh từ đâu ra; chắc chắn là không phải từ trên trời bỗng nhiên rơi xuống. Phỏng Lời Chúa chưa đủ thỏa mãn lòng khát khao bẩm sinh nơi mỗi người nên phải đặt ra những hình thức phiền hà mới được giải thoát, mới được cứu độ. Nói ra, coi chừng cha và anh em sẽ lên án con, nhưng chúng ta thử nghĩ, nói rằng Chúa Giêsu chịu chết chuộc tội thiên hạ vì yêu thương con người thì mắc mớ gì mình phải ăn ngay ở lành, phải tránh phạm tội bởi đã có Ngài chết thay, đền thế. Phỏng sống ngay thẳng tốt lành là từ chối ơn cứu độ vì không phạm tội thì lấy gì cho Ngài cứu. Nói đến đây, con hình như mang máng hiểu được ý nghĩa tại sao cha nhắc đến điều kiện tâm trí nếu muốn nghiệm chứng Phúc Âm.
- Nơi hành trình nghiệm chứng, cha Hải lên tiếng, nếu không để ý, chúng ta sẽ rơi vào nhiều trường hợp khó khăn, bế tắc. Có lẽ ai trong chúng ta cũng biết câu tục ngữ, “Người ta canh kiệu thì ngon, tôi canh hương án thì đòn vào lưng.” Không để ý hoặc hiểu sai ý nghĩa của một vài ngôn từ, coi chừng chúng ta rơi sâu vô quan niệm thế tục. Nói cho dễ hiểu, nếu anh em đã thức ngộ về Phúc Âm, thiển nghĩ, sự hiện diện của tôi nơi đây hoàn toàn vô ích. Thêm vào đó, khi đọc kinh sách, anh em cũng nên đặt lại vấn đề vì coi chừng sách vở đã được viết hoặc dịch từ nhiều năm về trước, những ngôn từ theo thời gian và địa phương thay đổi nên đôi khi có những câu vì không hiểu sự thể hay sự việc được câu nói hay dụ ngôn nhắc tới, mà chúng ta không thể tưởng tượng ra được; thế là bị rơi vào trường hợp nghịch thường, càng cố gắng chỉ càng gặp thêm khó khăn. Thí dụ câu tục ngữ, “Lấy râu ông cắm cằm bà.” Mặc dầu câu này cũng có nghĩa riêng của nó nhưng thực ra, câu này phải được nói hay viết là, “Lấy dâu ông, ném tằm bà.” Ý nghĩa chỉ về nỗi lòng tình tứ của người đàn ông tỏ bày với người đàn bà. Thử nghĩ lại coi, chúng ta đã bị lầm lẫn câu nói này đã bao nhiêu ngày tháng.
- Thưa cha, chị Tình lên tiếng, canh hương án là canh gì mà bị đòn vào lưng?
- Có câu chuyện ngụ ngôn như sau. Ngày xưa, có ông nhà quê kia đi dự đám tiệc, về nhà cứ tấm tắc khen chủ nhà cho ăn món canh củ kiệu tuyệt ngon. Dĩ nhiên, bà vợ nào không chiều chồng và không muốn nấu những bữa ăn ngon cho chồng con. Riêng bà vợ ông này người bắc, chứ không phải người nam, nói đến đây, vài người cười to tiếng, cứ thắc mắc không biết canh kiệu là canh gì mà lại được chồng mình thích như thế. Một hôm đi chợ ngang qua đình làng, bà vợ nhân tiện ghé vô cầu xin cho gia đình được an khang. Đến bàn hương án thắp nhang khấn vái, bà ta mới chợt nhớ chồng mình khen món canh kiệu. Bà nghĩ, kiệu hay hương án cũng đồng một thứ vì người bắc gọi hương án là bàn nhang khói cố định, kiệu là trang thờ do người ta khiêng các tượng thần cũng được thắp nhang trên đó. Bởi vậy, bà ta có ý nghĩ, kiệu hay hương án cũng đồng một thứ. Thế rồi bà ta vơ vét chân nhang cùng tàn nhang gói về nấu món canh kiệu, lòng hí hửng vì sẽ được chồng khen. Chẳng ngờ, đến bữa ăn, ông chồng thấy tô gì mà nổi lềnh bềnh chân nhang lại được bỏ vô mâm cơm bèn hỏi. Bà vợ trả lời thấy bố mình khen món canh kiệu ngon thì nhân tiện ghé qua đình làng, tôi lấy tàn nhang về nấu canh kiệu cho bố mình dùng. Ông chồng sững sờ, chợt nổi điên bưng ráo cả mâm cơm quăng ra ngoài. Nhân chuyện đó mới có câu tục ngữ, “Người ta canh kiệu thì ngon, tôi canh hương án thì đòn vào lưng.” Chẳng hiểu ông chồng có tức quá mà đánh vợ không nhưng tục ngữ nói vậy thì mình đọc vậy. Chị biết cái kiệu để rước Chúa, rước Phật chứ gì? Tôi nghĩ chị biết rành về những món liên quan tới củ kiệu hơn tôi.
- Thưa cha, cũng giống như chiếc gầu với chiếc môi, kỳ con mới cưới, về nhà ảnh, cô em nói đưa chiếc môi, con chẳng hiểu là cái gì, ngớ cả ra. Chị Tình với giọng ngọt ngào miền Nam nói.
- Thế nên, khi đọc kinh sách, chúng ta cần để ý ngôn từ. Vì nghiệm là nghiệm chứng cho mình; không ai biết mình suy nghĩ thế nào và cách nào. Tất cả những ý nghĩ, giả sử có thể xảy ra trong vòng luận giải nơi tâm trí, chúng không đúng, không sai, chúng là chúng. Mục đích của nghiệm chứng là thức ngộ chứ không đụng đến thần thánh hay phản nghịch, đối nghịch bất cứ chiều hướng nào. Kinh nghiệm cho thấy, nếu tự mình chứng được câu nào đó, hành trình nhận thức từ đó sẽ phát triển rất nhanh khi mình để tâm. Nào, bây giờ chúng ta tiếp tục tiết mục chi? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, nếu tôn giáo phát xuất từ đạo học mà không phát triển đạo học thì mục đích của tôn giáo là gì? Ông trùm Hiểu lên tiếng.
- Ông theo đạo mà lại hỏi mục đích của tôn giáo! Tôi làm sao trả lời được mục đích của ông. Nói đúng ra, ông theo thì ông đã biết tôn giáo sẽ dẫn ông đến mục đích nào chứ!
- Thưa cha, bố mẹ con đem con đến nhà thờ rửa tội khi mới sinh được ít ngày. Lớn dần học giáo lý, đi lễ, đi nhà thờ, thờ phượng Chúa, đọc kinh cầu nguyện xin Chúa ban cho khoẻ mạnh, gia đình an khang, nghe lời các cha giảng giải để biết đường sống tốt lành và được hưởng ơn cứu độ khỏi phải sa hỏa ngục. Có bao giờ con nghe nói về mục đích của tôn giáo đâu vì được dạy rằng Chúa đã tạo dựng nên mình do đó mình có bổn phận phải tôn thờ Chúa. Mình tôn thờ Chúa cần phải có mục đích sao, thưa cha.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, con có ý kiến trả lời ông trùm được không?
- Mời anh.
- Ông trùm không nhắc đến ngôn từ mục đích mà những gì ông nói chính là mục đích theo đạo của ông. Chẳng hạn đi nhà thờ để tôn thờ Chúa, cầu nguyện cho gia đình an khang, nghe lời giảng giải để sống tốt lành. Đó chính là những mục đích theo đạo của ông. Riêng về mục đích của tôn giáo nói chung, đều có cùng mục đích với các đạo học dẫu người ta biết hoặc để ý đến hay không. Tôn giáo và đạo học đều bắt nguồn từ lòng khát khao bẩm sinh nơi mỗi người. Lòng khát khao này chính là nỗi thao thức nhận biết thực thể mình là gì. Liên hệ giữa mình với thế giới, vũ trụ này ra sao, và cuộc đời mình có nghĩa gì để rồi sau khi chết mình thế nào. Tựu chung nơi cuộc đời, khi nào một người nhận thực được thực thể chính mình thì gọi là thức ngộ; nhà Phật gọi là thành Phật. Có ba con đường đồng hành nơi hành trình nhận thức thực thể chính mình tùy căn cơ mỗi người. Ai được sinh ra với lòng khát vọng mạnh mẽ, cuộc đời họ sẽ đi vào con đường chiêm nghiệm dù hoàn cảnh sống thế nào. Con đường khác, nhà Phật mệnh danh là minh triết, con đường thức ngộ nhanh nhất là dùng kiến thức, khả năng suy lý một cách ý thức để thức ngộ. Và hành trình còn lại đối với đại đa số quần chúng là tôn giáo. Tôn giáo đặt nền tảng trên niềm tin và cầu nguyện. Khi mình cầu nguyện, mình định tâm để bày tỏ ước muốn. Không có gì có thể làm mẫu mực để so sánh giữa ba dạng thức này vì mỗi dạng thức hòa hợp với căn cơ mỗi người. Các vị thức ngộ trước tác những tác phẩm được gọi là kinh chẳng hạn nhà Phật có Kinh Kim Cang, Kinh Đại Niết Bàn, Kinh Viên Giác v.v… Lão học có Đạo Đức Kinh, Trang học có Nam Hoa Kinh, Thiên Chúa giáo có Kinh Torah, Kytô học có Kinh Thánh Tân Ước. Những kinh này là căn bản, gốc gác cho các tôn giáo đi theo. Chẳng hạn Kytô giáo bao gồm Công giáo, Chính Thống giáo, Anh giáo, Thệ Phản, Tin Lành. Hệ phái Tin Lành lại gồm có khá nhiều học phái liên hệ. Mới tham dự với chúng tôi, ông trùm đã có thể nhận thấy sự khác biệt. Các kinh của đạo học có cơ cấu liên kết các dụ ngôn và công án lại với nhau tạo thành một câu truyện chỉ dẫn hành trình nhận thức. Dẫu tôn giáo lấy các kinh làm gốc nhưng vì tôn giáo phải đối diện với tổ chức nhân sinh không đồng nhất căn cơ và kiến thức, lại lắm chiều hướng, thêm vào đó, sự ảnh hưởng của nhãn quan hữu vi, hiểu biết kinh sách đạo học theo nghĩa từ chương, nên tôn giáo đặt nặng vào niềm tin và cầu khẩn thần thánh cứu giúp trong sự cố gắng tinh tiến của con người nơi hành trình tâm linh; mà ở Công giáo được gọi là hành trình đức tin. Con tạm dừng nơi đây, nếu có gì thiếu sót xin cha và quý vị bổ túc thêm. Xin cảm ơn.
- Thưa ông, Công giáo thuộc về Kytô giáo chứ không phải là Chúa Giêsu à?
- Thưa cha, nhờ cha giải thích.
- Nói chung, những người tin tưởng vào Thiên Chúa và đức Giêsu, được chịu phép rửa tội đều thuộc về Kytô giáo. Chữ Kytô từ tiếng Hy Lạp Christós, ngày xưa tiếng Việt mình đọc là KyTô. Ngày nay gọi chung những nhóm tin tưởng vào Chúa Giêsu là Christianity, tiếng Việt gọi là Kytô giáo.
- Vậy thưa cha, ông trùm Hiểu hỏi tiếp, thế sao kinh Ngày Chủ Nhật lại dạy rằng ai chẳng thông công cùng hội thánh thì chẳng được rỗi linh hồn mà sao lại có lắm đạo khác tin vào Chúa Giêsu chẳng thông công cùng hội thánh, vậy rồi sao?
- Lần trước cha đã giải thích với anh em rằng ngày nay người ta không nghĩ như thế nữa vì đó là quan niệm ngày xưa cả trăm năm rồi. Thanh trả lời.
- Thưa cha, nếu nói vậy thì trăm năm sau những gì chúng con tin tưởng bây giờ sẽ ra sao?
- Anh Thanh có thể giải thích được không? Cha Hải hỏi Thanh.
- Không những mới hơn kém trăm năm, quan niệm con người thay đổi, mà từ hai ngàn năm trước tới nay giáo hội Công giáo đã mấy lần họp công đồng, và cứ mỗi lần họp công đồng thì lại phát sinh thêm một bè phái khác bởi có thêm quan niệm và chiều hướng khác. Riêng vấn đề trăm năm tới ai mà biết; vì giả sử cuộc hội luận của chúng ta xảy ra một hoặc hai trăm năm trước, chắc chắn chúng ta phải bị kết án lên giàn hỏa thiêu. Thiển nghĩ, vấn đề ông trùm đặt ra thuộc về tôn giáo; chúng ta có lẽ để dành dịp khác nói chuyện hợp lý hơn. Quay về phía cha Hải, Thanh hỏi,
- Thưa cha, bây giờ chúng ta tiếp tục đến tiết mục nào?
- Khoan, thưa cha, cho con xin hỏi, ông trùm Phong lên tiếng, thưa cha, ông Thanh nói, kinh nhà Phật, kinh nhà Lão, kinh Tân Ước, vậy kinh chúng con đọc hằng ngày có thuộc về những kinh ấy không?
- Ông hỏi có lý! Cha Hải trả lời. Đây là lý do tại sao tôi nói mọi người nên để ý đến ngôn từ được viết nơi kinh sách. Nói về đạo học, được mệnh danh là “Kinh” có nghĩa những trước tác của các nhà thức ngộ để lại hầu giúp con người nghiệm chứng. Loại kinh này được viết dưới dạng dụ ngôn và những công án, ý nghĩa thâm sâu nhưng ngôn từ dùng một cách mập mờ, ám định giống như những truyện ngụ ngôn hoặc Ca Dao hay Tục Ngữ. Thí dụ, chúng ta thường nghe nói câu, “Ăn trông nồì, ngồi trông hướng,” “Mất bò mới lo làm chuồng,” hay “Thương thì cau bẩy bổ ba, chẳng thương cau bẩy bổ ra làm mười,” Nơi Phúc Âm có rất nhiều công án; chẳng hạn, “Kẻ nào yêu cha mẹ hơn ta không đáng là môn đệ ta,” hay, “Nếu mắt ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì móc mà quăng chúng đi.” Nói về kinh hạt, những anh chị em theo đạo Công giáo sẽ nhận ngay được sự khác biệt với kinh sách đạo học. Chẳng hạn kinh Ngày Chủ Nhật, kinh Lạy Cha, kinh cầu Chịu Nạn, kinh ăn năn tội. Những kinh này thường thì để cho giáo dân học thuộc lòng cho dễ nhập tâm và áp dụng nơi cuộc sống thường ngày. Kinh cầu Chịu Nạn thì giúp cho người đọc theo thứ tự cuộc đời Chúa Giêsu mà suy nghiệm. Kinh Lạy Cha, Kính Mừng, Sáng Danh giúp cho người đọc định tâm mà suy nghiệm những ý nghĩa nơi kinh. Nơi Ấn học có thực hành Yoga, và phổ thông nhất là ngôn từ Aum, miệng hành giả phát âm ngôn từ Aum trong khi thở ra và hít vào, ý dẫn luồng hơi chạy theo những trung tâm kinh mạch nhất định theo phương pháp nào đó. Nhà Phật cũng có mantra hay chuỗi bồ đề. Mantra bắt nguồn từ Ấn học, đó là một câu nói hay một công án, hành giả lặp đi lặp lại giúp định tâm nghiệm chứng. Chuỗi bồ đề của nhà Phật thì được dùng giống như niệm mantra nhưng ngôn từ ngắn gọn chẳng hạn A Di Đà Phật, hoặc Nam Mô Phật, nam mô A Di Đà
- Thưa cha, ông trùm Phong hỏi tiếp, Kinh Tân Ước chỉ được coi là kinh chứ không phải lời dạy của Chúa Giêsu sao?
- Lần trước ông không có ở đây tôi đã giải thích, chẳng hạn câu nói, “Cha ta và ta là một” là một công án nơi Ấn học mà RamaKrishna đã ngộ nơi một ngôi chùa cổ hơn kém năm ngàn năm về trước; cũng như câu, “Kẻ trước hết sẽ trở nên sau hết” là một công án nơi Lão học cỡ hai nghìn năm trăm năm trước đây. Đạo Đức Kinh được cho rằng Lão tử viết ra, nhưng Lão tử là danh hiệu của một cụ già đáng kính, không phải là tên của vị trước tác. Theo các học giả Kinh Thánh, Phúc Âm được viết vào khoảng năm 70 tới năm 100 sau công nguyên, và bốn thánh sử, Matthêu, Marcô, Luca, và Gioan chỉ là mệnh danh của nhóm người hay cộng đồng trước tác. Chúng ta đọc thấy nơi Phúc Âm, Chúa Giêsu sai các môn đồ đi rao giảng cho những con chiên lạc của Israel mà thôi. Sau này, nếu không có thánh Phao lô rao giảng cho dân ngoại thì chúng ta làm gì biết đến Công giáo hay Kytô giáo. Tôi chỉ biết kể ra như thế chứ không quyết đoán chuyện xảy ra thế nào. Tuy nhiên, Phúc Âm được gọi là Lời Chúa thì điều quan trọng là tìm hiểu và nhận thức Phúc Âm; nói gì thì nói, dẫu có cho rằng Phúc Âm là thế này, là thế kia hay được viết thế nào hoặc nên thế nào đâu có mang lại lợi ích gì cho nhận thức, cho phần rỗi con người. Gọi Phúc Âm là kinh theo nghĩa nơi đạo học hay gọi là Lời Chúa nào có chi phiền hà tới nhận thức về Phúc Âm. Điều quan trọng là làm thế nào để Phúc Âm trở thành hiện thực nơi cuộc sống của mình chứ hiểu biết về Phúc Âm thì đã hai ngàn năm qua, Lời Chúa vẫn mù mờ đối với mọi người, không riêng gì chúng ta. Tôi nói điều này anh em nên để ý, người ta đã không hiểu Phúc Âm nói gì và làm sao có thể áp dụng nơi hành trình đức tin nên đổ dồn vào con người của đức Giêsu. Thử hỏi, tôn thờ Chúa Giêsu, ca tụng Ngài thế nọ, thế kia có thay đổi gì được Ngài không; trong khi Ngài dạy, "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: "Lạy Chúa! lạy Chúa!" là được vào Nước Trời cả đâu! Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi” (Mt. 7:21). Thi hành ý muốn của Thiên Chúa là gì nếu không phải trước tiên cần nghiệm chứng lời Chúa, lời Phúc Âm, để rồi thực chứng trong cuộc đời. Không cần nói gì nhiều, tôi hỏi anh em có ai biết tại sao đức Giêsu biến nước thành rượu ở tiệc cưới Cana?
- Thưa cha, dễ mà, vì uống rượu ngon hơn uống nước lạnh ạ. Sỹ trả lời.
Thế là mọi người đang căng thẳng do nghe cha Hải giải thích chợt cười thoải mái vì câu trả lời có vẻ ngây ngô nhưng hiện thực, lại khác với ý nghĩ ai cũng biết bởi Phúc Âm viết vì nhà đám hết rượu đang giữa tiệc cưới.
- Thưa cha, Tình giơ tay, con nghĩ vì các môn đồ của Ngài là dân chài lưới quen ăn đầu sóng, nói đầu gió, nên bất kể, uống hết rượu, và Chúa Giêsu biết được bởi ngồi cùng bàn nên do e bẽ mặt vì mấy tên đệ tử ham ăn ham uống, Ngài phải biến nước thành rượu.
- Con đồng ý với Tình bởi theo Phúc Âm, lúc ấy Chúa Giêsu bực với mấy môn đồ quá mà Đức Mẹ lại nói nhà đám hết rượu nên Ngài trả lời ngang ngang cà bứa vì thẹn, “Này bà, giữa tôi và bà, nào có việc gì” (Gioan 2:4). Nơi cuốn Kinh Thánh Tân Ước 1994 nói tránh đi nên viết, "Thưa bà, chuyện đó can gì đến bà và con?” Bá hùa theo.
Mấy ông trùm ngớ ra, sao họ dám đem cả Lời Chúa ra mổ xẻ, diễu cợt, mà chẳng thấy cha nói gì, coi chừng lại có vẻ cổ võ nữa. Đồng ý rằng, ai thì cũng đang ngà ngà, say say, nhưng say sao cái nhà ông ngoại đạo lại biết về Phúc Âm rành hơn mình mà lại còn bênh mình khi lỡ cơ nữa. Ông trùm này nhìn ông trùm kia hội ý nhưng cũng không biết nên nghĩ thế nào và nên nói làm sao; trong khi thiên hạ, lương cũng như giáo, bất chấp, có cơ hội vui thì cứ vui. Còn cha Hải thì đã có tuổi rồi thế mà karaoke cũng hát, mà hát mùi mẫn nữa. Cái nhà chị Tiên bán phở lại đến đứng kè kè bên chỗ cha ngồi, cúi đầu nói gì không biết, ra bộ thân tình lắm giữa đám quân hồi vô phèng mà cũng chẳng thấy ai nói sao.
- Con cháu thánh Phêrô, nào cùng nâng chai. Đã không nâng thì thôi, nâng một lần là hết một chai. Tình khới xướng và nâng cao chai bia chờ mọi người.
Bốn ông trùm cũng đành nâng bia uống cạn để những chai bia mới chuyền tới.
- Nhân nói về kinh sách và nghiệm chứng, cha Hải nói tiếp, nếu nhìn tôn giáo qua quan điểm nhận thức, tôn giáo được coi như phương tiện để con người bày tỏ tâm hồn mình với các đấng linh thiêng tùy theo nhận thức của mỗi người khi họp nhau để thờ phượng. Những lời kinh, lời cầu nguyện tập thể được đại diện bởi vị chủ tế hướng dẫn và nâng tâm hồn người tham dự nếu họ thành tâm, nguyện ý và dồn hết mọi năng lực hòa lòng cùng diễn tiến của việc thờ phượng. Thử đặt mình vào trường hợp đó, sự cầu nguyện bày tỏ ý định và lòng chân thành cộng hưởng tạo nên sức mạnh tâm linh. Anh em nên để ý, nếu không, tốn giờ vô ích; tôi muốn nói, nếu tâm không thành thì may ra tạm có nỗi an bình giả tưởng.
- Thưa cha, ít nhất, Bá lên tiếng, họ đã có công tham dự.
- Tham dự bữa tiệc mà không ăn uống gì, thử hỏi chúng ta được gì? Hưng nói.
- Thưa cha, chính sự hiện diện đã bày tỏ tâm tình của mình với chủ mời. Bá thêm vô.
- Anh nói về giá trị của tâm tình qua sự hiện diện, vậy tâm tình ở đâu khi tham dự việc thờ phượng với tâm không thành, ý ở nơi khác. Tôi nhắc lại, khi cầu nguyện tức là sử dụng năng lực nội tại, năng lực sự sống của Thiên Chúa nơi mình được bày tỏ qua ý định, ước muốn. Năng lực nội tại hay năng lực sự sống chính là đức tin, lòng tin. Chúng ta đã nghe anh Thanh minh chứng đức tin qua Phúc Âm. Tôi muốn nhắc lại, chúng ta thường lầm tưởng sự tin tưởng, niềm tin, với đức tin. Đức tin là quyền lực của Thiên Chúa, quyền lực, năng lực sự sống nơi mỗi người. Quan niệm, hay cho rằng, hoặc nói rằng, tin tưởng Chúa nghe lời cầu nguyện của mình khác hẳn sự thể thực sự ước muốn điều mình muốn xảy ra. Phúc Âm ghi rõ lời đức Giêsu minh xác, “Tất cả những gì anh em lấy lòng tin mà xin khi cầu nguyện, thì anh em sẽ được" (Mt. 21:22). “Vì thế, Thầy nói với anh em: tất cả những gì anh em cầu nguyện và xin, anh em cứ tin là mình đã được rồi, thì sẽ được như ý” (Mc. 11:24). Như vậy, chúng ta thấy, quyền lực của lòng tin cũng chính là quyền lực nơi ý định, ước muốn của một người. Anh em đã biết, ý định, ước muốn phát xuất tự linh hồn, Thiên Chúa nội tại, chứ không phải nơi bộ óc. Vì thế, Phúc Âm được ghi, “Các ngươi đã nghe bảo: chớ ngoại tình. Còn Ta, Ta bảo các ngươi: Phàm ai nhìn người nữ để thỏa lòng dục thì đã ngoại tình với nó trong lòng" (Mt. 5:28). Chính ý định, ước muốn tạo nên một thực thể được gọi là ngoại tình trong lòng. Hơn nữa, Phúc Âm còn được viết, “Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ai giận anh em mình, thì phải bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì phải bị đưa ra trước thượng hội đồng. Còn ai chửi anh em mình là quân phản đạo, thì phải bị lửa hoả ngục thiêu đốt” (Mt. 5:22). Đã bao giờ anh em để ý câu nói, "Quả thật, Ta bảo các ngươi: mọi điều dưới đất các ngươi cầm buộc thì cũng sẽ bị cầm buộc trên trời, và mọi điều dưới đất các ngươi tháo cởi, thì cũng sẽ được tháo cởi trên trời" (Mt. 18:18). Ý định, ước muốn mang quyền lực ràng buộc con người chẳng những khi còn nơi cuộc đời dương thế mà còn kéo dài tới cuộc sống sau này của linh hồn.
- Thưa cha, chúng con được dạy rằng quyền cầm buộc hay tháo cởi do Chúa Giêsu ban cho các tông đồ và những đấng kế vị trong hội thánh. Nếu con không lầm thì cha vừa nói quyền cầm buộc hay tháo cởi điều gì đều ở nơi mọi người.
- Thường thì sự cầm buộc được hiểu theo hai nghĩa, người khác cầm buộc mình và mình cầm buộc chính mình. Phúc Âm nói về hành trình đức tin nơi mỗi người. Nơi tôn giáo, các vị bản quyền hay thuyết giảng giải thích và lấy quyền đó áp đặt trên tín đồ trong giới hạn tín đồ đã chấp nhận quy luật của tổ chức, chẳng khác gì nơi trường hợp chúng ta phải tuân theo luật lệ quốc gia, luật lái xe, mặc dầu chúng ta không đặt ra luật lệ lái xe. Những luật lệ này được đặt ra vì lợi ích nhân sinh, dĩ nhiên, ai không tuân giữ sẽ làm hại đến chính họ và những người khác nên phải được áp đặt một cách mạnh mẽ và hữu hiệu. Xét theo phương diện tâm linh, những gì chúng ta cầm buộc chính là những gì chúng ta theo đuổi, ước muốn. Vì ước muốn, ý định phát xuất từ linh hồn thế nên những gì chúng ta theo đuổi nơi cuộc sống này, khi thân xác qua đi, linh hồn vẫn tiếp tục theo đuổi ước muốn đó. Nhận xét như thế, anh em hiểu rõ ràng hơn trường hợp “Người ước muốn giầu có của cải, danh vọng thế tục thì khó vào Nước Trời hơn con lạc đà chui qua lỗ kim.” Tôi thử hỏi anh em, nếu mình muốn áp đặt hay cầm buộc sự gì đó trên người khác, họ có bị lệ thuộc sự cầm buộc của mình không? Ngược lại, nếu mình ước muốn làm lụng sao cho có tiền nuôi sống gia đình thì ước muốn này ảnh hưởng mình thế nào anh em biết rõ. Tuy nhiên, đối với một người khác lười lĩnh, nếu mình đặt vấn đề cầm buộc người đó phải chịu khó làm lụng lo lắng cho gia đình của họ thì ước muốn của mình có ảnh hưởng chi đến ông ta không? Thế cho nên, chúng ta có thể suy ra, sự cầm buộc do chính quyền lực của ước muốn, ý định của mình; nói cách khác sự cầm buộc do chính đức tin của mình, quyền lực của Thiên Chúa ngự trị nơi mình.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, con nhận thấy, đành rằng nhận biết đức tin theo Phúc Âm, nhận biết được quyền lực đức tin được phát biểu qua ước muốn, ý định, nhưng phương cách nào để sử dụng được đức tin thì con chịu thua. Chẳng lẽ ước muốn, ý định của con không công chính, hay còn bí quyết nào nơi Phúc Âm mà con kiếm chưa ra?
- Hèn chi anh nói mình giống như em bé một hoặc hai tuổi tay cầm credit card, nhưng chết khát vì không biết dùng nó để mua sữa. Nói vậy thì cũng có lý nhưng thay vì cầm credit card lại cầm phải lưỡi dao sắc bén thì sao? Anh chị em hãy bình tĩnh nghe tôi nói. Chúng ta có nhà để ở, nghề nghiệp an toàn, không thiếu thực phẩm, quần áo, dày dép, xe cộ, không thiếu thứ gì. Hồi tâm nhận định ai cũng nhận thấy, thực phẩm đối với chúng ta được tạm gọi là dư thừa nhưng làm sao có được bữa ăn ngon lại quá hiếm. Tại sao? Chúng ta quen nấu nướng và làm đồ ăn giỏi là đàng khác, nhưng vẫn hiếm có bữa ăn ngon. Xin thưa, vì cuộc sống của chúng ta quá đầy đủ. Cứ thử nhịn ăn một bữa hay một ngày xem ăn có ngon không. Tại sao chúng ta không nhìn thấy cuộc sống mình quá đầy đủ mà chỉ nhìn thấy khó mà có được bữa ăn ngon miệng? Lẽ thường, “Nhàn cư vi bất thiện,” nhưng “Bần cùng lại sinh đạo tặc.” Chúng ta không bần cùng và chắc chắn với tâm ngay chúng ta không phải là đạo tặc, nhưng vì có đầy đủ quá chúng ta rơi vào cảnh bất thiện, chạy theo ước muốn, bị cầm buộc bởi ước muốn, coi chừng không biết mình muốn gì nhưng vẫn ước, vẫn muốn. Nơi Phúc Âm có câu nói thoạt nghe rất nghịch thường, "Tôi nói cho các anh hay: phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cái nó đang có cũng sẽ bị lấy đi" (Lc. 19:26). Anh em nghĩ sao? Có phải tại mình thiếu thực chứng nên không nhận thực được đức tin nơi mình dẫu mình đã nghiệm chứng qua Phúc Âm, đồng thời cũng minh chứng được quyền lực của đức tin theo những gì đã được ghi trong đó?
- Thưa cha, Tình giơ tay, dẫu biết được, nghiệm được đức tin là gì, nhưng đó chỉ là cái biết ngoài da cũng như đứa trẻ biết trong tủ lạnh có sữa nhưng không lấy ra được mà uống thì cũng chỉ chết khát. Biết đức tin mà không sử dụng được, không thực hành, thực nghiệm được chẳng khác gì như cha nói, ngồi trước bàn tiệc mà không ăn, đói vẫn hoàn đói. Con dám bảo đảm với cha, mọi người đang hiện diện nơi đây, lúc này, chắc chắn biết được đức tin là gì, thế nào, nhưng ai cũng vậy, chẳng thể nào dùng đức tin nơi mình, dùng quyền lực sự sống, quyền lực hiện hữu, quyền lực của Chúa nơi mình để thực hiện được bất cứ chuyện gì. Như thế, chẳng khác gì dân chúng thời bấy giờ nghe Chúa Giêsu rao giảng và rồi cũng chẳng đi đến đâu. Nhiều lần con nghe các cha giảng, đức tin không có việc làm, hoặc là thiếu việc làm là đức tin chết. Nhưng sao nó mang nghĩa đóng góp công sức, tiền bạc mà thôi. Xét thế cũng giống như cha đã nói, ông nói gà, bà nói thóc. Con có thể nói mà không sợ ngượng miệng; giảng dạy Lời Chúa theo kiểu đó chỉ là lạm dụng. Con cũng cảm thấy nhức nhối gì đó nơi tâm tư vì không sử dụng được đức tin nơi mình, có thể giống như anh Thanh nói. Như cha vừa nhắc tới câu Phúc Âm, “Kẻ có thì được cho thêm mà nên dư dật, còn ai không có thì dù có ít cũng bị lấy mất.” Con nghĩ, nhận biết đức tin mà không biết cách nào sử dụng dẫu không bị lấy mất thì cũng kể như không có. Như vậy, tại sao Phúc Âm còn có vẻ thách đố, “Kẻ tin vào Ta thì mọi việc ta đã làm, kẻ ấy cũng sẽ làm được và còn làm được những điều lớn lao hơn nữa” (Gioan 14:12). Lời Chúa dồn chúng con tới đường cùng. Không biết thì thoải mái ăn nhậu, càng biết càng cảm thấy gần tới cửa hỏa ngục. Mặc dầu con không sợ hỏa ngục bởi Chúa ở trong con, Chúa phạt con thì Chúa phạt ai! Nhưng chính vì thế mà cứ phải đeo đẳng nỗi ấm ức hại người, mất vui. Phỏng còn cái hỏa ngục nào tệ hại hơn nỗi dằn vặt tâm tư.
Tiếng vỗ tay lại bùng lên, ai nấy mặt mày tươi rói vì cảm thấy thỏa dạ bởi đã có người nói lên được tâm trạng của mình. Bia tiếp tục cạn; bia cạn, bia lại tiếp tục được chuyền tới. Con nhà Tình hôm nay sao nói hay đến thế! Hay nức lòng người.
- Hoan hô, Bá la lớn, thưởng cho hắn một chai, nào mời mọi người cùng nâng chai!
Cha Hải nhìn mọi người vui vẻ cũng vui lây. Thánh Thần phải làm việc như vậy chứ, nếu không, câu nói nghi ngờ lòng tin trên mặt đất vẫn luôn thách đố dân Chúa. Đợi dăm ba phút, ngài giơ tay ra dấu im lặng.
- Mọi người vừa nghe anh Tình nói hay không?
- Thưa hay. Cả bọn đồng thanh thưa với những khuôn mặt rạng rỡ, vui vẻ.
- Thế nhưng, cha Hải nói tiếp, hay trật! Hay theo quan niệm hữu vi, thế tục.
Ai nấy chợt giật mình ngỡ ngàng, chú ý lắng tai nghe.
- Chúng ta đã bị tiêm nhiễm quan niệm hữu vi, thực hiện được một cái gì mới là làm được gì. Như vậy, chúng ta chưa hiểu đạo vô vi nơi Lão học, chưa hiểu ý nghĩa về hành động của Brahma, Thượng Đế nơi Ấn học. Tôi hỏi anh em, mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là gì nếu không chỉ là rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Biết như thế, thử hỏi câu, “Kẻ tin vào Ta thì mọi việc ta đã làm, kẻ ấy cũng sẽ làm được và còn làm được những điều lớn lao hơn nữa” (Gioan 14:12) mang nghĩa gì? Như vậy, nỗi thao thức chính thức phải là mình có rao giảng Tin Mừng Nước Trời hay không? Bất cứ ai đã nghiệm chứng Phúc Âm, đều có bổn phận rao giảng Tin Mừng Nước Trời; và chắc chắn, ai trong chúng ta cũng có thể rao giảng Tin Mừng như đức Giêsu đã làm. Thử nghiệm lại ý nghĩa câu, “Kẻ có thì được cho thêm mà nên dư dật, còn ai không có thì dù có ít cũng bị lấy mất.” Càng thực hành thì càng rành việc. Càng thực hiện rao giảng Tin Mừng thì bất cứ nơi nào, lúc nào cũng rao giảng được, ngay cả khi ở một mình. Nghiệm chứng không phải là phương pháp tuyệt vời nhất để rao giảng cho chính mình sao? Phúc Âm nói, “Hãy tỉnh thức” là thế. Có điều, anh chị em nên lưu ý; người Mỹ có thành ngữ, “ Don’t use it, you loose it,” nhưng đồng thời lại cũng có câu, “Use it, you abuse it;” Không sử dụng sẽ bị mất nhưng sử dụng coi chừng lạm dụng. Sự khôn ngoan luôn luôn dồn chúng ta tới đường cùng; thế nên muốn được khôn ngoan, chúng ta phải luôn tỉnh thức. Biết đức tin, biết Tin Mừng mà không thực nghiệm trong đời sống, không thực sự rao giảng bằng cuộc đời mình thì mất đức tin là cái chắc, mất ngay bây giờ, lúc này, đâu cần phải đợi lúc xuống hỏa ngục mới mất. Vậy Tin Mừng Nước Trời là gì theo Phúc Âm? Đã ai nghiệm chứng chưa?
Thế là mọi người ngớ ra!
- Dạ nghiệm rồi, nhưng thưa cha, chưa ngộ ạ! Sỹ nhanh nhẩu trả lời.
- Ngộ là thế nào? Cha Hải tiếp tục, biết được chanh thì chua nên khi nhìn thấy trái chanh hay miếng chanh đã cắt sẵn, nước miếng ứa ra đâu phải là ngộ; vì có nhìn thấy cả núi chanh mình cũng không bị chua.
- Thưa cha, nhưng ăn cả núi chanh sẽ bị ngộ độc.
- Đúng, ngộ độc cũng là ngộ; thế nên vì không làm được những chuyện như được viết nơi các dụ ngôn, chúng ta cảm thấy không có đức tin chứ gì? Sai, sai, sai, sai hoàn toàn, bởi chúng ta vẫn bo bo giữ quan niệm hữu vi; nói cách khác, quan niệm hữu vi tựa cặp kính màu khiến nhìn bất cứ sự vật gì cũng bị lệ thuộc màu sắc của cặp kính. Nhìn lại bản thân, cái miệng nói được, cặp tai còn nghe được, mắt nhìn được, còn suy nghĩ được, tim vẫn tiếp tục đập dẫu khi ngủ quên cả thân mình không là những phép lạ thì là thứ gì? Người mù được chữa lành có thể nhìn thấy thì được coi là phép lạ; vậy chúng ta đang nhìn được chẳng lẽ đùng một cái không nhìn được mới là phép lạ? Anh em đã thấy dụ ngôn nói người mù được sáng nói về việc gì nơi mình chưa? Đã ai nghe câu nói, “Có mắt mà như mù” bao giờ chưa? Bởi vậy Phúc Âm nói đến điều kiện tâm trí chúng ta sẽ bàn luận sau. Làm ơn, nghe dại tôi, hãy mở con mắt linh hồn ra mà nhìn, hãy vất tất cả những cặp kiếng màu sắc vô hình để nhìn cho rõ mà nghiệm chứng. Đâu phải vô lý mà câu nói coi bộ ngớ ngẩn đã hơn hai ngàn năm vẫn đứng vững nơi Phúc Âm, “Người ta không đổ rượu mới vào bì cũ.” Hãy động não đừng ngại suy nghĩ sai. Nói rằng sợ suy nghĩ sai lầm chỉ là lười lĩnh suy tư. Nói rằng không đủ khả năng để suy nghĩ tất nhiên chứng tỏ một tâm hồn giả đò ngu xuẩn. Tôi nói giả đò ngu xuẩn bởi không muốn suy nghĩ và vì suy nghĩ rất khó, đòi hỏi nhiều điều kiện như học thức, nhận biết về chính mình, và phải thường xuyên tỉnh thức nhận định. Chẳng lạ gì có câu nói, “Tội lỗi bởi sự ngu dốt mà ra,” mà gốc gác của ngu dốt lại là không suy nghĩ, là thực trạng khinh chê hồng ân được sinh ra làm người. Anh em biết câu nói khá nghịch thường của Đạt Ma sư tổ, “Chỉ có một tội độc nhất là tội vô minh vì tội này cầm giữ con người luẩn quẩn trong vòng luân hồi không thể thoát ra được.” Cho nên có thể nói, sự cứu độ chính là kích thích, thách đố, và giúp con người giải thoát khỏi vòng vô mình. Điều này có nghĩa khuyến khích con người suy nghĩ để nhận thức.
- Thưa cha, chúng con suy nghĩ nhiều lắm chứ, lúc nào cũng suy nghĩ, bộ óc luôn luôn làm việc cả ngay khi đang ngủ nữa mà. Sỹ lên tiếng.
- Ai nói bộ óc anh suy nghĩ? Anh tự thấy vậy hay sách vở nào nói vậy? Nói lộn, cho nói lại.
- Con cảm ơn cha; cha nói đúng, tội lỗi bởi sự ngu dốt mà ra. Phạt, phạt một chai, Sỹ dốc chai bia làm một hơi.
- Thưa cha, ông trùm Phong lên tiếng, chúng con được dạy phải tin với giáo hội thì suy nghĩ thế nào?
- Vậy ông nghĩ giáo hội là gì?
- Thưa cha, giáo hội bao gồm giáo hoàng, các hồng y, giám mục, linh mục.
- Tôi đồng ý các vị ấy thuộc về giáo hội Công giáo nhưng nếu không lầm, ông chưa đọc Công Đồng Vatican II hoặc chưa được nghe giảng về giáo hội. Công Đồng Vatican II định nghĩa giáo hội là dân Chúa. Ai không là dân Chúa? Ai không có sự sống, quyền lực hiện hữu nơi mình. Nếu hiểu giáo hội đúng nghĩa như thế, những chiều hướng tư tưởng, quan niệm khác biệt cần phải được nhận định cho đúng đắn. Nói cho dễ hiểu, một Thiên Chúa hoạt động nơi đức Giêsu cũng chính là Thiên Chúa đang hoạt động nơi ông, nơi tôi, nơi mọi người. Nói rằng phải tin với giáo hội là tin thể nào trong khi giáo hội chính là mọi người, không cần biết họ tin tưởng ra sao. Coi chừng nói phải tin với giáo hội chỉ để che lấp sự ngu dốt căn bản, gốc gác của mọi tội lỗi; đó là thực trạng thiếu suy nghiệm.
- Thưa cha, anh Linh, người mới tham dự giơ tay, cha nói như vậy chẳng lẽ xưa nay chúng con được dạy dỗ sai lầm?
- Anh nói đúng. Tất cả những gì anh đã được dạy dỗ xưa nay xét dưới quan niệm tâm linh đều hoàn toàn sai lầm. Cha Hải giơ tay, đừng vội cho rằng tôi nói ngang hay nói sai. Vừa rồi anh Sỹ nói bộ óc luôn luôn suy nghĩ đã thực sự sai thì quan niệm Phúc Âm theo nghĩa từ chương sao có thể đúng mà không sai. Tin theo đức Giêsu, tất cả mọi sự phải được nhận thức theo Phúc Âm và phải được nghiệm chứng bởi chính mình. Ca tụng bữa cơm ngon mà không ăn thì vẫn đói; nghe giải thích chỉ giúp mình nghiệm chứng chứ không ai có thể giãi bày cho mình thức ngộ được. Thí dụ, anh không thể nào giải thích lòng thương yêu của anh đối với vợ con để mọi người đang hiện diên nơi đây, hay ít nhất chỉ một người, ngoại trừ anh, có thể yêu thương vợ con anh như chính anh thì cũng không ai có thể giải thích nghiệm chứng Phúc Âm để cho anh thức ngộ được. Anh không nhớ lúc nãy, anh Sỹ nói, nghiệm nhưng chưa ngộ hay sao? Tất cả những sự giải thích, giảng giải chỉ là phương tiện cho chúng ta so sánh hay tham luận để thăng tiến nơi hành trình tâm linh. Đó là những cái biết của người khác, không phải cái biết của mình. Tôi nghĩ, anh đã hiểu tại sao tôi nói giảng giải, giải thích, luôn luôn sai lầm. Đúng đối với họ vì họ nghiệm chứng, sai đối với mình vì cái biết của họ không phải là cái biết của mình. Họ ăn; mình không no.
- Thưa cha, ông trùm Phong lên tiếng, bây giờ thì con có thể hiểu được câu nói, ý kiến không đúng, không sai. Con không ngờ câu nói đơn sơ không hợp lý chút nào mà có nghĩa thâm trầm như thế. Cha nói đúng, hiểu được thì hiểu nhưng con không thể nào giải thích tại sao không đúng, không sai, hay nó có ý nghĩa nào đối với con. Thế ra, đã bao lâu nay con cũng đã chẳng biết đức tin là gì, tin Chúa là như thế nào, và muôn vàn thứ khác nữa. Cảm ơn cha và quý vị đã giúp con đui mù nay được thấy. Con xin hết.
- Tôi hỏi ông thêm một câu, lời Phúc Âm nói, “Cho kẻ mù được thấy,” ông hiểu thế nào?
- Thưa cha, nhưng con vẫn còn bị mù. Ông trùm Phong nhẹ nhàng trả lời khiến nhiều người ngạc nhiên.
- Nói hay, thưởng một chai bia, Tình nâng chai lên giọng.
- Thưởng gì kỳ cục, vợ Tình nói chồng.
- Anh Tình, anh đề nghị thưởng có lẽ anh nên giải thích lý do.
- Thưa cha, ông trùm Phong đã không biết đức tin là gì dẫu theo đạo cả đời mà vẫn cố thủ tham gia giúp cộng đồng họ đạo, đáng thưởng một chai. Ông trùm dám nói lên nhận thức thực sự về mình không e ngại sai lầm hay tai tiếng, đáng thuởng thêm một chai, vị chi hai chai. Ông trùm cũng nhận ra không giải thích được cái đúng, cái hay của câu nói ngang ngược do bác Tài xúi dại, đáng thưởng một chai, vị chi ba chai. Ông trùm nhận biết mình mù trong khi còn đang sáng mắt, đáng thưởng một chai, vị chi bốn chai. Sự thể đáng thưởng bốn chai, con đề nghị thưởng mới có một, vẫn còn thiếu ba chai.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, thưởng thêm cho Tình một chai cho đủ cấp số ngũ hành của bộ lòng ruột. Nào mời mọi người, nâng chai.
- Anh Thanh có thể giải thích tại sao thưởng anh Tình một chai không?
- Thưa cha, hắn ngộ câu nói của ông trùm, vẫn còn bị mù.
- Như vậy, tôi nghĩ mọi người đã ít ra là nhận thức được câu Phúc Âm, “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức” (Lc. 4:18).
- Ông trùm Phong, ông thấy thế nào?
- Thưa cha, con thích lắm nhưng không giải thích được tại sao thích, chỉ biết lòng dạ thơ thới, không cảm thấy e sợ bất cứ gì, và người con nó cứ như bay bổng.
- Ông cảm thấy câu, “Loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn” ra sao?
- Thưa cha, con nghĩ, dù tiền của có đến bao nhiêu mà không nhận biết đức tin thì cũng quá nghèo.
- Ai có ý kiến gì về nghèo hèn?
- Thưa cha, nơi Phúc Âm tiếng Anh có câu nói nhắc tới chữ “Poor in spirit,” nơi cuốn sách đó ghi chú là “Simple minded,” cũng có nghĩa nghĩa là người đơn sơ, chất phác.
- Anh nói đúng, mặc dầu Phúc Âm thường nhắc tới hoàn cảnh nghèo khổ vật chất hoặc thân xác bất toàn, nhưng những câu truyện đó chính là những dụ ngôn không có thật được dùng như phương tiện ám định khuyến khích nhận thức mà thôi. Chẳng hạn ông trùm Phong vừa trả lời vẫn còn “Đui mù” trong khi mắt vẫn còn thấy sự vật, và “Quá nghèo” khi ông nhắc tới người có nhiều tiền của. Phúc Âm không nói đến việc giải quyết những chuyện thế tục; thế nên câu,“Tôi đến thế gian này chính là để xét xử: cho người không xem thấy được thấy, và kẻ xem thấy lại nên đui mù!" (Gioan 9:39) trở thành thách đố cho mọi người nơi hành trình tâm linh. Những người huênh hoang về học thức kinh viện thường hay né tránh giải thích câu này.
- Thưa cha tại sao? Sỹ hỏi.
- Tại đầu óc họ thông thái và luôn luôn suy nghĩ. Ngài mỉm cười giải thích.
- Phải phạt. Đầu óc còn có thể suy nghĩ thì phải phạt. Anh cả tính giải quyết sao đây. Tình nói lớn.
- Bạn bè với ông chẳng khác gì nuôi ong tay áo. Người ta bảo chị ngã em nâng, đàng này ông đạp.
- Bạn bè tốt là khi thấy té thì đỡ chứ không phải đợi lúc mình tắt thở rồi mới đốt nhang. Ông chưa tắt thở nên tôi tỉnh thức; miếng ngon nhớ lâu, điều đau nhớ đời; từ nay chừa thói quen chưa suy nghĩ đã nói. Tình trả lời.
- Thưa cha, chẳng ít thì nhiều cho tới thời điểm này, anh em chúng con cũng thức ngộ được đôi chút. Thế nên, con nghĩ nên tự giác đỡ phải bầu bán hoặc phạt hay tha.
- Được rồi, tôi chịu phạt, lần tới họp tại nhà tôi. Sỹ cao giọng, quay sang hỏi Tình, mấy con cờ nhỏ bên nhà ông họ đã bán hết chưa?
- Chưa đâu, ai mà dám rước của nợ ấy vào thời buổi gạo châu củi quế này.
- Để tôi. Sỹ nói nhỏ.
Tiếng vỗ tay lại ầm lên. Bia lại cạn, ồn ào không giảm chút nào đối với nhóm nhậu trong khi hai, ba người nhìn Sỹ gật gật đầu lúc nghe thấy hai tiếng cờ nhỏ.
- Chúng ta đều biết câu nói, “Cuộc sống giống như lái một chiếc xe đạp, để giữ thăng bằng thì phải luôn di chuyển” (Albert Einstein). Nơi hành trình tâm linh cũng thế, cần luôn tỉnh táo bởi những sự khôn ngoan, những việc xảy đến quanh ta đều là cơ hội thức ngộ. Hôm nay tạm dừng nơi đây. Lần tới, chúng ta sẽ bàn luận về Thiên Chúa của đức Giêsu. Có ai còn thắc mắc gì nữa không? Cha Hải nói.
- Thưa cha, ông trùm Phong lên tiếng, nói rằng Chúa Giêsu đến để cứu loài người thoát khỏi vòng tội lỗi, vậy những người không bao giờ nghe biết Chúa thì sao?
- Để tôi hỏi ngược lại ông một câu, vậy những người cố gắng không phạm tội có phải là từ chối ơn cứu độ? Tuy thế, nói vậy nhưng không phải vậy! Thiển nghĩ, anh em hãy để một tuần suy nghĩ về câu của ông trùm hỏi. Lần tới xem ý kiến của anh chị em thế nào. Chúc mọi người một đêm an bình.
***
Màn ăn nhậu tối nay quả là xôm tụ, có những bốn ông trùm, thêm Linh và một người nữa thuộc ca đoàn. Riêng đối với Linh, cỡ chừng 42, 43 tuổi, có bằng cử nhân vi tính (computer), có công việc vững chắc tại sòng bài, tham gia ca đoàn; anh cảm thấy lòng ruột luôn luôn áy náy vì câu hỏi của cha Hải, “Vậy những người cố gắng không phạm tội có phải là từ chối ơn cứu độ?” Sống nơi đất nước mà nền kỹ thuật tân tiến, chỉ cần thử chút xíu tóc người ta đã có thể biết mình “Dope” hay không. Có người bị ho, đi bác sĩ được cho uống thuốc đặc biệt trị ho. Dầu đã được nhận làm việc hơn một tháng, vì sòng bài mới mở cửa hoạt động chưa có đủ thời giờ kiểm chứng sức khỏe, văn phòng gọi lên đình chỉ công việc ngay lập tức bởi qua thử nghiệm tóc; kết quả cho biết trong tóc có chứa chất nhựa cây thuốc phiện. Người đó phải về gặp bác sĩ xin giấy chứng nhận đã được cho toa uống loại thuốc trị ho đặc biệt có chứa chất đó ba tháng trước. Đi làm công sở, lương lậu được tách thuế trước khi trả cho nhân viên. Sáng tới sở làm, chiều về lo cho con cái, dọn dẹp nhà cửa, cắt cỏ, sửa sang những chỗ hư hỏng lặt vặt từ hàng rào tới cửa bếp, ống nước, ống tiêu nếu bị trục trặc. Ăn được miếng cơm thì đã 6 hoặc 7 giờ tối, và lại phải chăm sóc con cái học hành, 9, 10 giờ mới được lên giường, và 5 giờ sáng đã phải thức dậy thúc giục con cái chuẩn bị ăn sáng, và chở con tới trường rồi vô sở làm thì còn giây phút nào ngơi nghỉ mà phạm tội, Linh tự đặt vấn đề. Thế mà chính ý nghĩ này lại rơi vào câu hỏi nghịch thường cha Hải đặt ra khiến suốt tuần anh cứ bối rối chẳng biết giải quyết ra sao. Trong khi người người hít hà rôm rả với những món cờ tây nướng, lòng, luộc, rượu mận ăn với bún, bia, rượu, thi đua chui vào bụng dạ nhóm nhậu, thì lòng ruột anh cứ chờ chực mong sao sớm đến giờ hội thảo may ra kiếm được câu trả lời cho yên ổn tâm tư. Mà sao mấy người coi bộ vô tư đến thế, ăn uống đã phè phỡn rồi lại còn karaoke, người lên hát, kẻ khen hay chừng như chẳng có gì đáng cho họ ưu tư, lo lắng. Linh cũng không thể nào hiểu được mấy người lớn tuổi này; miệng môi quá quắt, có thể nói bán trời không văn tự, bất cứ gì cũng trở thành đề tài bàn luận, không kiêng nể bất cứ thần thánh nào nhưng lại trang trọng tỏ lòng chấp nhận lầm lỗi mỗi khi lỡ miệng hoặc bị khuất phục một vài lý lẽ rất thường tình xưa nay mọi người mặc nhiên chấp nhận; ngược lại đôi khi có ai nêu lên quan điểm bình thường nhưng không hợp lý hợp tình nào đó thì họ lại dùng lý lẽ đả phá tới mức tối đa khiến người dám bênh vực cho lẽ thường tình ấy tối tăm mắt mũi không biết lối nào mà trả lời.
Và rồi màn ăn nhậu, hát hỏng cũng qua, cha Hải mở màn với câu hỏi,
- Sao, chúng ta bắt đầu cuộc hội thoại với điểm nào, hoặc ai có khúc mắc hay ý kiến gì xin mời nêu lên cho mọi người chứng giám!
- Thưa cha, Linh chộp vội cơ hội lên tiếng, lần trước cha đặt vấn đề nếu cố gắng sống tốt lành, tránh các dịp lỗi lầm thì có phải là từ chối ơn cứu độ của Chúa không? Cả tuần nay con cứ bối rối vì như cuộc đời con lúc này, dẫu muốn phạm tội cũng không có cơ hội, nhưng con đâu bao giờ có ý nghĩ coi thường hoặc từ chối ơn cứu độ của Chúa. Chẳng lẽ không có cơ hội phạm tội cũng phải cố kiếm cách phạm thì mới có tội để được Chúa cứu, bởi trong Phúc Âm con đọc được câu, “Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi sám hối ăn năn" (Lc. 5:32) khi những người Pharisiêu và những kinh sư chê trách đức Giêsu rằng ăn uống với người tội lỗi. Thưa cha, cố gắng sống tốt lành, tránh lầm lỗi thì bị cho rằng coi thường hoặc chối bỏ ơn cứu độ, và cho dù không có cơ hội phạm tội cũng vẫn được khuyên nên sống tốt lành như các cha giảng dạy nơi nhà thờ. Chẳng lẽ các cha cũng khuyên giáo dân chối bỏ ơn cứu độ của Chúa?
- Con cũng có nhận định như thế, Sỹ nói tiếp, hơn nữa, bà chủ nhà con cũng luôn luôn canh giữ con để ép con phải từ chối ơn cứu độ.
- Tôi ép ông bao giờ; già rồi mà còn không nên nết, ăn nói bậy bạ. Vợ Sỹ nói.
- Bà không ép tôi hả? Nào là cứ lải nhải xúi tôi phải ăn mặc đàng hoàng tỏ vẻ ta đây giàu có để khó vào được nước thiên đàng; nào là mới liếc qua cái mụ xồn xồn nào đó, khen người ta đẹp đã vội cấu tôi đau điếng lúc lái xe, lỡ gây tai nạn thì chỉ lên thiên đàng sớm; nào là nhậu say cũng bị lôi đầu dậy đi nhà thờ kẻo mắc tội trọng. Bà ngăn cản tôi phạm tội, xa lánh dịp tội, không là khinh chê ơn cứu độ thì là gì; bộ tôi nói oan lắm sao!
Cha Hải giơ tay ra hiệu Sỹ ngừng, đoạn hỏi,
- Thế tội là gì?
- Thưa cha, ông trùm Lực lên tiếng, tội là làm những việc mất lòng Chúa, lỗi đức yêu thương. Bất cứ những gì lỗi phạm đến mười điều răn của Chúa, và đặc biệt hai điều tổng kết “Thờ phượng một Đức Chúa Trời và kính mến Người trên hết mọi sự, sau lại yêu thương người ta như mình ta vậy” đều được gọi là tội.
- Thế những ai đang hiện diện nơi đây nếu lỡ phạm bất cứ điều nào trong mười điều răn có dám giơ tay lên không?
- Bộ không ai dám giơ tay sao? Tình lớn tiếng.
- Muốn phạm nhưng không có cơ hội sao mà giơ tay với giơ chân! Sỹ nhà con nói.
- Lần trước ông trùm Phong hỏi rằng đối với những người không bao giờ được nhận biết Chúa thì ơn cứu độ đối với họ thế nào? Mà bây giờ, anh chị em thấy, chúng ta không phạm bất cứ điều răn nào chẳng lẽ không được nhận lãnh ơn cứu độ? Vậy nói rằng Chúa cứu độ chúng ta thì cứu khỏi chuyện gì. Đồng thời, nói rằng Chúa chết vì tội lỗi của chúng ta mà chúng ta cố tình không phạm tội thì Chúa chết cho chúng ta về chuyện gì? Chẳng lẽ không dám phạm tội cũng là một cái tội để Chúa phải cứu? Cha Hải đặt vấn đề.
- Thưa cha, cái tội sợ nên không dám, Sỹ lên tiếng.
- Theo anh Sỹ nói, như vậy chúng ta không dám phạm tội vì sợ. Chúng ta sợ gì?
- Sợ mất lòng Chúa? Sợ bị phạt. Ông trùm Lực trả lời.
- Thưa cha, Chúa ở nơi mình như thánh Phao lô nói, “Thân xác anh em là đền thờ của Thiên Chúa” (1Cor. 3:16), thì khi mình phạm tội Chúa có phạm tội với mình không? Thanh hỏi.
- Chúa làm sao phạm tội được! Ông trùm Lực lại lên tiếng.
- Chúa ở nơi mình thì Chúa hoạt động nơi mình, và nếu Chúa không phạm tội sao mình có thể phạm tội? Tình lý luận.
- Nói thế cũng đúng, Thiên Chúa là đấng toàn hảo (perfect), nghĩa là không thiếu một thứ gì, lại ở nơi mình thì phạm tội với mình đâu có sao! Sỹ đế vô.
Thế là mọi người ngớ ra, chẳng biết đâu mà mò. Lý luận thế nào cũng không xong. Một đàng Thiên Chúa đang ngự trị và hoạt động nơi mọi người, đàng khác khi người ta phạm tội phỏng Chúa có phạm tội với họ không. Lý luận rằng Chúa không thể phạm tội lại hoạt động nơi con người thì sao con người có tự do để sa ngã. Nói rằng vì có tự do nên con người sa ngã thì giải quyết sao với sự hiện diện của Chúa nơi mình! Thánh Phao lô cũng nói, “Tôi sống nhưng không phải tôi mà là đức Kitô sống trong tôi” (Gal, 2:20); đồng thời nơi thư khác ngài lại tuyên xưng, “Điều tôi muốn, tôi không thi hành, nhưng tôi lại làm chính những điều tôi ghét” (Rom. 7:15), hoặc, “Sự lành tôi muốn, tôi không làm; còn sự dữ không muốn, tôi lại thi hành” (Rom. 7:19). Cả một sự đối nghịch không thể hòa giải khiến lòng ruột ai nấy đều cảm thấy như bị dồn vô góc tường không lối thoát. Cha Hải vẫn nhẹ nhàng nói chuyện với cụ Tài chừng như cố ý chờ xem có ai nẩy sinh ý kiến mới.
- Thưa cha, thưa bác, Đạt Ma sư tổ có nói, một vị phật không thể phạm tội được nên làm gì thì cứ làm, giết heo thì cứ giết, mổ bò thì cứ mổ, ăn mặn hay chay không thành vấn đề, trong khi đạo Phật cấm sát sinh. Hưng lên tiếng. Phỏng trong suy tư, sự thức ngộ nơi nhà Phật có liên hệ gì với việc phạm tội bên Phúc Âm?
- Người đã thức ngộ, nhà Phật được gọi thành phật vì đã kiến tính. Dĩ nhiên kiến tính cũng chính là thực chứng được linh hồn nơi mình, thực chứng được quyền lực tối thượng là Thiên Chúa ngự trị nơi mình. Cụ Tài giải thích.
- Nhưng sao, thưa bác, ngộ bên nhà Phật thì không thể phạm tội được mà ngộ bên Phúc Âm lại còn phải đối diện với tội lỗi, với cám dỗ, với nỗi sợ phạm tội? Có phải tại mình chưa ngộ được thực thể tội lỗi là gì! Thanh hỏi tiếp cụ Tài.
- Nói như vậy anh đã trở lại câu hỏi tội lỗi là gì. Bởi nếu muốn biết khi mình phạm tội Thiên Chúa có phạm với mình hay không thì cần phải biết thực thể tội lỗi là gì. Chúng ta vẫn có thói quen chấp nhận những chuyện thường tình mà quên đặt vấn đề. Câu truyện Sáng Thế đã bị hiểu theo nghĩa từ chương nên tội nguyên tổ được tạo dựng. Thử hỏi ai ở đó lúc ông Adong và bà Evà phạm tội để có thể ghi lại được, hay câu truyện Sáng Thế là một dụ ngôn ám định thực thể, sự thể nào đó bao quát quan niệm đại chúng nơi hành trình tâm linh, thức ngộ. Bởi đó muốn nghiệm chứng, nói cách khác, muốn giải quyết khúc mắc Thiên Chúa hay Thượng Đế có phạm tội hay không, và tội lỗi là gì, cần phải nghiệm chứng câu truyện Sáng Thế. Cụ Tài đặt vấn đề.
- Thưa bác, Linh lên tiếng, như vậy có phải tội lỗi phát sinh từ ước muốn, ý định nơi mỗi người? Mà ước muốn, ý định phát sinh từ linh hồn, nghĩa là phát sinh từ Thiên Chúa nội tại thì chẳng lẽ tội lỗi cũng từ Thiên Chúa mà ra?
- Sao anh dám cả gan nói thế, ông trùm Lực đe Linh, tội lỗi sao có thể từ Thiên Chúa mà ra. Bộ anh cứ ăn chơi hoang đàng rồi nói rằng tại Chúa ngự nơi anh bảo anh hoang đàng à?
- Thưa ông trùm, tôi đâu nói gì, Chúa nói trong tôi chứ tôi đâu có thể nói! Linh lý luận.
- Anh không nói chứ vậy cái gì vừa nói.
- Thưa cái hồn tôi dùng miệng tôi để nói. Mà cái linh hồn của tôi chính là Thiên Chúa trong tôi. Ông trùm hỏi cái gì nói thì đó chính là Chúa nói.
- Vậy anh là Chúa à? Chúa mà ăn bậy nói bạ như thế sao? Dám nói Chúa phạm tội!
- Tôi đề nghị anh Linh khoan trả lời, Thanh lên tiếng. Thưa ông trùm, có lẽ Chúa của anh Linh khác với Chúa của ông trùm do đó anh Linh theo luận lý dẫn tới kết quả nên được suy nghĩ lại như thế. Ông trùm tham dự hội luận lần thứ ba nên cũng rõ, chúng ta tôn trọng mọi ý kiến vì ý kiến tự nó không đúng, không sai. Ý kiến được coi là đúng hay sai tùy theo người nhận thức chứ không có ý kiến sai. Đã tự ngàn xưa có câu nói, “Không có học trò ngu mà chỉ có vị thày dốt.” Câu hỏi được nêu lên chính là tội lỗi là gì, và chúng ta chưa gỉải quyết, chưa nhận thức đúng nghĩa của tội lỗi, chúng ta đã vội đặt vấn đề Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi mỗi người phỏng khi mình phạm tội thì Chúa có phạm tội với mình hay không. Đặt vấn đề như thế, chúng ta đã rơi vào ngõ tối của suy tư vì chúng ta chưa phân định tội lỗi là gì đồng thời cũng chưa phân định Thiên Chúa như thế nào, ra sao. Chúa theo ông trùm quan niệm hay nhận thức khác với quan niệm của anh Linh về Thiên Chúa thế nào. Nếu ông trùm không chấp nhận Chúa phạm tội, ông trùm làm ơn dùng Kinh Thánh hoặc lý lẽ để chứng minh. Anh Linh không nói Chúa phạm tội nhưng cứ theo lý lẽ suy luận bình thường thì sẽ đưa đến kết quả tất nhiên như thế. Tôi nghĩ chúng ta hình như lạc đường trong suy tư hay đã không để ý điểm mấu chốt nào đó nên vẫn cứ luẩn quẩn với Chúa phạm hay không phạm khi mình phạm tội. Bác Tài đề nghị suy nghiệm câu truyện Sáng Thế, vì câu truyện này bị hiểu theo nghĩa từ chương nên kiến tạo tội tổ tông. Con cũng cảm ơn bác đã nhắc nhở, hình như chúng ta vẫn đang quanh quẩn nơi mắt kiếng quan niệm hữu vi. Bởi vậy, tôi đề nghị, chúng ta dành đôi phút dồn hết tâm trí suy nghĩ về câu truyện Sáng Thế may ra nhận thức về tội xem có gì tiến triển chăng. Xin cảm ơn.
- Cái mụ Evà này, cứ xúi người ta phạm tội.
Mọi người yên lặng suy nghĩ theo đề nghị của Thanh chưa được mấy giây, Sỹ đã lên tiếng khiến mọi người ngỡ ngàng. Số là chị Sỹ định nói nhỏ với chồng trong lúc mọi sự đang yên ắng nên giật giật áo chồng thì bị Sỹ nói toáng lên. Hắn là thế, không chịu nổi sự yên lặng nên kiếm cớ phá đám.
- Chúa ở nơi bà Evà xúi Chúa ở nơi ông Adong! Tình nhảy vô lên tiếng.
- Bà không xúi ông không phạm tội; ông thành tiên, bà xuống thế trần. Tùy thêm vô.
- Bà Evà đâu có xúi, bà mời ông Adong ăn.
- Vua nghe vợ mất nước, đàn ông nghe đàn bà tan hoang cửa nhà, mất cả hạnh phúc.
- Đàng sau một người đàn ông thất bại là một người đàn bà xúi dại.
- Nhưng trước khi ăn, bà ấy ước muốn nên thử vì mới nhìn đã thấy sướng mắt và tin chắc ăn sẽ được tinh khôn (Kn. 3:6).
- Hèn chi các bà thích làm đẹp, sáng, trưa, chiều gì cũng toàn diện.
- Cũng chỉ vì Chúa phán, “Người đàn ông ở một mình không tốt” (Kn. 2:18).
Tội bởi ước muốn, trong lòng mà ra, dục vọng, Thanh thầm nghĩ, vậy Phúc Âm nói gì? Chợt câu Phúc Âm về nơi tâm tưởng, “Khốn cho các ngươi, biệt phái và ký lục, các ngươi cất đi chì khóa mở đàng hiểu biết, các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản” (Mt. 23:13).
- Thưa bác, Tùy lên tiếng, bác không thuộc về phe phái nào, nam cũng như nữ, không Phật, chẳng Ấn, cũng không Công giáo. Bác nói do lối nhìn từ chương nên đã kiến tạo tội tổ tông nơi câu truyện Sáng Thế. Nhờ bác làm ơn phân tích soi sáng dùm chúng cháu.
- Có cha Hải hiện diện nơi đây nên tôi không dám múa võ trước cửa Lỗ Ban, nhưng thực ra, cho dù Kytô giáo chấp nhận, Cựu Ước dẫu đã được các chuyên viên Kinh Thánh sửa chữa và sắp xếp cho thuận với Tân Ước, nhưng Cựu Ước đã có thế đứng độc tôn của nó nơi thế giới đạo học mấy ngàn năm. So sánh với Lão học, Ấn học, Phật học, vị thế của Cựu Ước không thua kém gì. Phúc Âm bổ xung cho Cựu Ước thêm hoàn hảo chẳng khác gì Trang học bổ xung cho Lão học. Tôi đã nhắc nhở nhiều lần với anh chị em; đó là nên đặt mình vào vị thế nào đó của dụ ngôn hay công án để nghiệm chứng, nhưng có lẽ tại tôi quá tôn trọng cảm ứng của anh chị em chăng, nên không muốn áp đặt thành ra, ngay lúc này, cũng chứng tỏ anh chị em đã coi thường câu nói nơi Phúc Âm, “Hãy tỉnh thức.” Nhìn tổng quát vào Cựu Ước, và đặt mình vào vị thế của dân tộc được mệnh danh là dân Do Thái, chúng ta sẽ nhận thức rõ hơn về con người của mình. Sự thể tổng quát đầu tiên sau khi đọc xong Cựu Ước ai cũng nhận được đó là nơi tất cả mọi sự kiện, mọi sự việc diễn tiến nơi Cựu Ước đều minh chứng điểm độc nhất, và đó là có một quyền lực tối thượng đang hoạt động nơi tạo vật. Dân tộc Do Thái được nhắc đến đại diện cho mỗi người chúng ta. Chúng ta nhận ra dân tộc được gọi là dân Chúa mang tính chất sớm đầu tối phản cũng chính là tính chất nơi mỗi người. Mới được giải thoát khỏi vòng nô lệ của Ai Cập đã vội than vãn, kêu khóc để rồi mơ ước trở lại vòng nô lệ kềm kẹp dưới sự đàn áp của Ai Cập chẳng khác gì con người luôn muốn trở thành nô lệ thú tính thế tục. Khi đã thấy được an toàn thoát khỏi lo sợ kẻ thù đàn áp, dân Chúa đã muốn tuyên dương quyền năng thế tục của mình bằng cách kiến tạo con bò vàng. Thử để tâm nhận định nguyên nhân hay lý do tại sao dân chúng đúc bò vàng được gọi là để thờ, chúng ta sẽ nhận rõ được ẩn ý sự kiện và nó mang ý nghĩa, ta dựng ngươi lên được thì ta cũng có thể hạ bệ ngươi bất cứ lúc nào. Điều này chứng tỏ ngươi phải luôn thần phục ta. Rồi những câu truyện khác, đại khái, nhờ các tiên tri, dân Chúa nhận thức được một chút, lại nẩy ra những vị vua ở vị thế tuyệt đối quyền lực kiến tạo tuyệt đối sa đọa. Câu truyện sa ngã được tạo dựng chính là câu truyện của mỗi người, và dùng dân Chúa làm bình phong. Nếu bà Evà không nhìn thấy vẻ bề ngoài ngon ngọt của thứ được gọi trái cấm, và không có ước muốn toàn tri, tạm được đặt nơi miệng con rắn sao bà có thể ăn. Thử tự hỏi chính mình, trái cấm nào không hấp dẫn, thôi thúc chúng ta chiều theo? Ngay ngôn từ được dùng cũng mang ẩn ý khuyến khích suy nghĩ thâm sâu mà thường thì chúng ta không để ý. Một điều khác cũng rất thường tình; đó là khi vừa nuốt khỏi cổ, vừa đạt được sự toàn tri theo ý muốn, bà Evà đã vội đổ tội cho con rắn. Ai trong chúng ta không thế! Chúng ta không dám đối diện với thực thể lòng mình. Đây là ngõ hẹp mà Phúc Âm nhấn mạnh như một điều kiện thiết yếu nơi hành trình tâm linh. Chúng ta cũng coi thường câu nói, đàn bà không bao giờ sai; có lẽ câu này có phần nào ám định về câu truyện Sáng Thế. Evà không bao giờ sai nữa vì không còn cái sai nào, nếu nhìn theo quan điểm hữu vi, có thể mang lại hậu quả lớn hơn cái sai bà đã mắc phải. Nhận định đơn sơ như thế, nơi mỗi người đều chứa đựng bà Evà; mỗi người mang đầy đủ tính chất của bà Evà. Cho nên, nói rằng mọi người đều vướng mắc tội tổ tông thật ra cũng là một lối chạy trốn đối diện chính mình. Thiển nghĩ, phải nói rằng tội tổ tông ở nơi mọi người mà nhà Phật mệnh danh là dục, ước muốn những tham vọng thế tục, và không dám đối diện với chính mình. Ngưng vài giây, cụ Tài thêm, để bổ xung cho dễ dàng nhận thức về tội, chúng ta cần nghiệm chứng thêm ở Phúc Âm.
- Con xin cảm ơn bác. Nếu nhận thức câu truyện Sáng Thế như vậy, cháu thấy mới có thể tìm nơi Phúc Âm những nhận định về tội lỗi. Và nếu cháu không lầm thì tội nặng nhất nơi Phúc Âm lại là không chịu nghiệm chứng để nhận thức Tin Mừng Nước Trời và cũng do sự thiếu sót này mà những người nơi vị thế rao giảng trở thành kẻ ngăn trở nếu không muốn nói là cấm đoán người khác thức ngộ.
- Anh có thể dùng câu Phúc Âm nào để minh chứng? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, nơi Phúc Âm có câu, “Khốn cho các ngươi, biệt phái và ký lục, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết, các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản” (Mt. 23:13).
- Câu này chỉ riêng về trường hợp những người rao giảng không chịu nghiệm chứng mà giảng giải Phúc Âm theo nghĩa từ chương. Xét về ý nghĩa tội là gì, Phúc Âm nói đến khá nhiều nhưng thường thì được đặt chung với quyền lực của ý định, ước muốn. Cha Hải nhắc nhở.
- Thưa cha, sao cha không giải thích cho chúng con biết? Vợ Sỹ lên tiếng.
- Tôi đã rõ ràng tuyên bố lần trước; đó là tôi sẽ không giải thích Phúc Âm mà thách đố anh chị em nghiệm chứng Phúc Âm, bởi vì sự giải thích dẫu là phương tiện cho anh em thức ngộ nhưng lại thường ngăn cản sự thức ngộ của mọi người. Nói như thế, tôi nghĩ, anh chị em phần nào hiểu; tôi muốn nói chỉ hiểu câu Phúc Âm anh Thanh vừa nhắc tới, “Khốn cho các ngươi, biệt phái và ký lục, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết, các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản.” Thử hỏi, nếu ai đã nghiệm chứng hoặc thực chứng được câu Phúc Âm này có dám huênh hoang về giảng giải Lời Chúa nữa hay không. Lời Chúa không phải được viết để hiểu mà để nghiệm, để thực chứng, biến Lời Chúa thành tâm tư, thái độ nơi cuộc sống của mình.
- Thưa cha, chị Tình phát biểu, đầu óc chúng con lu bu, tối tăm, nghĩ được chỗ nọ thì quên mất chỗ kia thì sao mà nghiệm phương chi là thực chứng, thực hành!
- Phúc Âm có câu, cha Hải trả lời, “Phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cái nó đang có cũng sẽ bị lấy đi" (Lc. 19:26), chị có nhớ câu ấy không?
- Nhớ chứ cha, nhưng sao đã có lại còn được cho thêm trong khi kẻ không có lại bị lấy đi, nghe không hợp lý chút nào! Không có thì lấy đi cái gì, chẳng lẽ lấy mạng!
Giọng miền Nam của chị nghe hiền hòa dễ thương nhưng câu kết khiến mọi người chưng hửng.
- Đó, nghe rõ chưa, đi làm mà không mang tiền về là khốn khó đó con. Sỹ nói với Tình.
- Thì tớ đã mấy lần gần bán mạng rồi đó chứ. Có ở trong chăn mới biết chăn có rận, ai mà không biết lẽ thường này. Tình trổ giọng bi thương.
Cha Hải cảm thấy vui vui khi nghe giọng ngọt ngào dễ mến của chị Tình, nhưng cũng hơi ngạc nhiên vì qua lời nói chân thành, nhẹ nhàng mang đầy vẻ cương quyết lại dẫn đến câu kết gọn gàng không ai ngờ tới. Ngài nhẹ nhàng giải thích,
- “Phàm ai đã có” ở đây mang nghĩa ai càng thực tập nghiệm chứng, càng ngày càng quen suy nghiệm. Thế nên người nào không chịu khó suy nghĩ thì càng ngày càng chẳng suy nghĩ được gì. Thí dụ, chị mổ cá để phơi khô, càng mổ nhiều cá bao nhiêu, chị làm càng thành thuộc bấy nhiêu. Nếu tôi mà mổ cá để phơi, có lẽ chỉ làm cá nát bấy, ăn cũng không được phương chi phơi. Nói như thế chị hiểu rồi chứ.
- Cảm ơn cha, hèn chi mấy cái ông này quen thói ăn nói tào lao, con thấy chẳng đâu vào đâu.
- Dẫu các ông ấy nói không đâu vào đâu thì cũng là cơ hội cho mình đặt vấn đề suy nghĩ, và nếu các ông ấy nói sai, mình biết được điều đúng nhờ câu nói sai; nếu các ông ấy nói khó hiểu cũng đều là cơ hội cho mình thực nghiệm suy nghĩ. Lâu dần thành quen hợp với câu nói “Phàm ai có thì được cho thêm.” Tất cả mọi sự chẳng hạn nghiệm chứng, suy nghiệm, thực chứng nơi hành trình tâm linh đều đặt trên căn bản suy nghĩ, suy tư, và không ai có thể suy nghĩ dùm cho mình cũng không ai có thể giải thích để mình thức ngộ. Suy nghĩ là bước đầu tiên và cũng là bước cuối cùng. Chúng ta thường nghe câu nói, dẫu cuộc hành trình vạn dặm thì cũng phải bắt đầu bằng một bước chân. Suy nghĩ để nhận thức cũng thế; bây giờ, tôi xin mời anh em nào dùng Phúc Âm để nghiệm chứng về tội lỗi.
- Thưa cha, Tùy con lên tiếng, trong Phúc Âm có câu, "Bất cứ ai nói phạm đến Con Người, thì còn được tha; nhưng ai nói phạm đến Thánh Thần, thì sẽ chẳng được tha” (Lc. 12:10), thưa cha, tội phạm đến Thánh Thần là thế nào mà chẳng được tha?
- Anh có biết Thánh Thần ở đâu không mà có thể phạm?
- Thưa cha, Thiên Chúa ở đâu thì Thánh Thần ở đó, tuy ba mà một, tuy một mà ba. Tùy trả lời. Thiên Chúa ở nơi mỗi người thì Thánh Thần cũng ở nơi mỗi người. Thánh Thần đã ở nơi mình mà nói phạm đến Thánh Thần chẳng lẽ có ai đó khùng mà tự nói phạm đến mình ngoại trừ trường hợp tự tử.
- Thánh Thần ở nơi anh vậy hoạt động của Thánh Thần theo anh nghĩ là gì?
- Thưa cha, chẳng lẽ là ước muốn, ước mơ, khả năng tinh thần, suy tư, suy nghiệm. Nhưng nếu như thế sao lại gọi là “Nói phạm?” Chẳng lẽ con đì chính con?
- Nào, mời các hành giả thử thiền. Cha Hải thách đố.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, có lần con đã tự hỏi tội nói phạm đến Thánh Thần là tội gì nhưng không cách nào suy nghĩ được. Con lật cuốn New American Bible thì câu này được dùng động tự “Blaspheme,” thông thường nghĩa của động từ này cũng là phạm thượng. Thế nên con phải tra tự điển xem có nghĩa khác không. Một trong những định nghĩa của mệnh đề, “Blasphemy against the Holy Spirit” là “Irreverent or impious action or expressìon in regard to something considered inviolable or sacrosanct.” Thưa cha, theo nghĩa này thì chính là mình khinh thị hồng ân của Thiên Chúa nơi mình.
- Khinh thị hồng ân của Chúa là thế nào? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, theo con nghĩ thì đó là mình không nhận biết hay nói đúng hơn mình không sử dụng hồng ân nơi mình.
- Anh có nghĩ được nó có nghĩa bao gồm cả hai không? Tôi muốn nói là không nhận biết nên không thể sử dụng hồng ân nơi mình.
- Thưa cha, có thể như thế vì không nhận biết tất nhiên không thể sử dụng. Nhưng thưa cha, phỏng có thể chỉ nhận biết qua quan điểm thế tục. Thanh đặt vấn đề.
- Tôi thử nêu lên trường hợp thông thường như vừa rồi chị gì, chị Tình mới nói, đó là đầu óc lu bu, tối tăm, nghĩ được chỗ nọ thì quên mất chỗ kia thì sao mà nghiệm, phương chi là thực chứng, thực hành! Tôi chỉ nêu lên làm thí dụ chứ không mổ xẻ, phân tích đúng sai phải trái chi hết. Tôi thử đặt vấn đề, nói rằng lu bu sao công việc nhà cửa, con cái, toan tính làm ăn lại rành mạch, nếu không muốn nói là sắc sảo, thành công. Sự thể hữu vi này chứng tỏ một bộ óc sáng suốt, cần mẫn toan tính sao cho gia đình êm thấm và cuộc sống vươn lên. Thế nhưng, nếu xét về phương diện tâm linh thì lại rối lung tung, có phải đã chưa bao giờ thử hoặc chưa bao giờ có chút cố gắng để rồi rơi vào tình trạng “Kẻ không có thì dù có ít cũng bị lấy đi.” Tôi nói lấy đi chứ không lấy mạng đâu nha. Như vậy, có thể nói, có khả năng nhưng coi thường bởi thấy không lợi ích gì cho cuộc sống nhân sinh, thế tục. Nói cách khác là khinh thường. Giải thích như thế coi bộ hơi cưỡng ép, nhưng nếu nhận định về sự thể sự việc chúng ta thấy rõ, không suy nghĩ, nghiệm chứng Lời Chúa thì suốt đời ngu muội về nhận thức tâm linh. Ai hoặc Chúa nào có thể giúp người không suy nghiệm nhận thức, và ai có thể nhận thức dùm kẻ không suy nghiệm? Không ăn tất nhiên sẽ đói. Sự đói sao có thể tha bởi đâu ai có thể ăn dùm. Tóm lại tôi muốn nói rằng tội phạm thượng đến Thánh Thần tức là tội không suy nghiệm, không nghiệm chứng, bởi cho rằng mình không có khả năng suy tư. Đọc nơi Phật học, chúng ta thấy chính là tội vô minh.
- Thưa cha, vậy có thể nói tội phạm đến Thánh Thần là tội vô minh, tội không suy nghĩ về nhận thức tâm linh? Sỹ nhắc lại.
- Đã biết như thế mà còn nhắc lại, đâu có phải là ngộ!
- Tớ đâu có nói gì về ngộ, mà tớ chỉ minh xác cho chắc chắn để sử dụng hồng ân nơi mình tránh phạm thượng.
- Cần gì sử dụng hồng ân, dăm, sáu chai bia thì không muốn sử dụng cũng không biết mình nói gì! Lúc bấy giờ ai mà biết thánh thần hay tà thần lên tiếng, nhưng chắc chắn không phải là ông rồi.
- Ông nói sao ấy chứ, dẫu rằng cuộc đời không thằng nào sợ thằng này nhưng vợ tớ đang ngồi đó; ông vuốt mặt phải nể mũi chứ! Tớ còn mặt mũi nào mà ra vẻ huênh hoang đây?
Mọi người nín cười vì con nhà Sỹ tự mang mình ra diễu.
- Thưa cha, thường thì tội lỗi được cho rằng đó là kết quả của hành động. Tuy nhiên, con thấy nơi Phúc Âm nói lạ lắm, chẳng hạn, "Phàm ai nhìn người nữ để thỏa lòng dục thì đã ngoại tình với nó trong lòng..." (Mt. 5:28), hoặc "Phàm ai tức giận anh em mình thì sẽ can án" (Mt. 5:22), nếu con không lầm thì hai câu này nói về tội lỗi được gọi là “Để thoả lòng dục” và “Tức giận.” Như vậy, tội lỗi phát xuất tự tâm hồn mình chứ chưa nói đến kết quả của hành động. Nói khác đi, những ước muốn, ý định bất chính, chẳng nên, phát xuất tự tâm hồn được gọi là tội. Mà linh hồn mình chính là Thiên Chúa nội tại! Ah! Con xin lỗi, ước muốn thế tục phát xuất tự tâm hồn được gọi là tội. Vâng, Thiên Chúa không tạo dựng tội lỗi thì tội lỗi chính là sự dùng quyền lực tối thượng nơi mình để kiến tạo ước muốn, ý định bất chính, chẳng nên. Đức tin chính là quyền lực nơi ước muốn, ý định phát xuất từ tâm hồn, nhưng ý định, ước muốn chẳng nên, thế tục lại được coi là tội. Vậy tội là điều trái nghịch với đức tin. Không suy nghiệm để nhận thức đức tin là tội khinh chê hồng ân của Thánh Thần. Như vậy, tất cả mọi sự, Phúc Âm cho là phát xuất tự tâm, thưa cha?
- Anh nói đúng, Phúc Âm cũng như các đạo học khác được viết ra để dẫn dắt con người nơi hành trình tâm linh. Các đạo học khác chỉ đường dẫn lối nên theo; Phúc Âm chẳng những chỉ dẫn mà còn nói rõ con người là gì. Thích Ca nói, “Ta là Phật đã thành, các ngươi là Phật chưa thành.” Phúc Âm chỉ rõ, “Thiên Chúa ở cùng chúng ta.” Không nhận ra sự cao trọng của thân phận con người coi chừng lại là vách ngăn lớn nhất nơi hành trình thức ngộ.
- Cha nói sao, Thanh hỏi, Phúc Âm chỉ rõ Thiên Chúa ở cùng chúng ta? Con thấy xưa nay câu này thường được dùng để nói về sự hiện diện của Chúa Giêsu hơn hai ngàn năm trước nơi trái đất này!
- Chỉ dùng Cựu Ước, và thư thánh Phao lô, và nghiệm chứng thực thể linh hồn, anh chị em đã nghiệm được thực thể Thiên Chúa ngự trị nơi mình nên ước muốn, ý định của mình mang quyền lực tối thượng của Thiên Chúa. Quyền lực này dõi theo hành trình tâm linh thì được gọi là đức tin mà chạy theo dục vọng, ham muốn thế tục thì lại chính là tội. Như vậy, tại sao nghe thấy tôi nói Phúc Âm nói về thực thể Thiên Chúa ở cùng chúng ta anh em lại ngạc nhiên? Tôi đề nghị, anh chị em nên nghiệm chứng câu Phúc Âm, “Thời buổi đã mãn và Nước Thiên Chúa đã gần bên! Hãy hối cải và tin vào Tin Mừng” (Mc. 1:15). Nhưng cũng nhớ đừng quên câu, “Ai có tai thì nghe.”
- Thưa cha, vợ Sỹ giơ tay, sao cha không nói cho gọn, chứ chúng con biết lối nào mà mò, phương chi nói đến nghiệm hoặc chứng!
- Bu mày đừng có lo, cứ mua bia về để sẵn đấy, tớ sẽ nghiệm cho bu mày thấy. Sỹ lên giọng nói với vợ.
- Ông có mà nghiện thì giỏi. Nghe ông thì bán thóc giống đi mà ăn!
- Chưa mất váy hãy còn may mắn. Tớ đâu cần đi cày ruộng, đâm hà bá không lẹ hơn sao?
- Chị muốn giải thích về chuyện gì? Cha Hải hỏi chị Sỹ.
- Thưa cha, qua những lần tham dự, con thấy muốn suy nghĩ, nghiệm chứng, cần phải biết sách này nói gì, sách kia nói sao, đại khái những kiến thức mà con đâu đọc những thứ đó sao có thể suy nghĩ!
- Hành trình nào không bắt đầu bằng một bước chân. Chị không để ý câu Phúc Âm, “Phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cái nó đang có cũng sẽ bị lấy đi" (Lc. 19:26). Cơm ăn từng miếng, việc làm từng phần, không thể nào giải quyết mọi sự cùng một lúc. Tôi đề nghị, bắt đầu chị hãy suy nghĩ câu, “Ai có tai thì nghe,” câu này chị không phải kiếm tìm nơi sách vở mà ngay nơi chị. Thoạt tiên tự hỏi mình có tai không, hoặc ai là người mà không được sinh ra với cặp tai. Đoạn lại tự hỏi, tại sao nói có tai thì nghe bởi tai nào không để nghe! Rồi suy nghĩ tiếp, tai có thể tự nó nghe không? Chị đã nhận biết, khi linh hồn ra khỏi xác thì mọi sự đều đóng lại; điều này chứng tỏ tai chỉ là phương tiện cho cái gì đó nơi mình được gọi là linh hồn nghe. Và như vậy, tại sao lại nói có tai thì nghe! Tôi chỉ nói tới đây, nói thêm sẽ không giúp ích gì cho chị mà coi chừng chỉ làm phiền. Tất cả mọi sự đều ở nơi mình; vì thế nhà Phật nói, tất cả không ngoài tự tính. Lúc này chị không suy nghĩ được nhưng lòng vẫn để ý suy nghĩ tại sao lại nói có tai thì nghe. Đầu óc luôn luôn nghĩ đến câu nói và tìm mọi phương diện có thể chấp nhận được để trả lời. Khi làm việc chẳng hạn nấu nướng, rửa chén, quét nhà, hay giặt giũ quần áo đầu óc cũng luôn để ý trả lời. Trạng thái luôn để ý trả lời này được gọi là định tâm hay hành thiền hoặc tỉnh thức. Ngôn từ nghe có vẻ đao to búa lớn nhưng đơn giản chỉ như thế cho tới lúc nào đó, chị sẽ nhận ra câu trả lời có thể áp dụng trong mọi trường hợp thì đó được gọi là ngộ. Từ sự suy nghĩ liên tục để tìm câu trả lời này, chị sẽ có kinh nghiệm nghiệm chứng những câu khác, và như thế, lúc nào thấy vấn đề gì cần được tìm hiểu để giải quyết những câu khác, chị sẽ tự tìm tòi nơi sách vở hoặc hỏi ai đó.
- Thưa cha, sao mấy câu gì gì đó nghe có vẻ ngây ngô và ngang ngang thế nào ấy.
- Những câu nói như thế được gọi là công án. Những câu công án được ghi lại với chủ đích giúp cho người tìm hiểu dồn hết tâm ý để suy nghĩ, giúp họ định tâm nhận thức để tìm về bản nguyên sự vật hoặc sự việc hay sự thể. Nhờ sự định tâm tìm hiểu này, họ phải đối diện với thực thể nơi họ mà lục tổ Huệ Năng nhà Phật gọi là “Bản lai diện mục,” sự thể đích thực chính mình. Ai nhận thực được sự thể chính mình được gọi là thức ngộ, hoặc thành Phật như chúng ta thường nghe. Chẳng hạn đức Thích Ca đã giác ngộ nên gọi là Phật Thích Ca; nơi Lão học gọi là thánh nhân, Đông Phương học gọi chung là chân nhân.
- Thưa cha, thức ngộ thì sẽ ra sao, đem lại lợi ích gì cho cuộc sống?
- Chắc chắn rằng nó sẽ không đem lại lợi ích vật chất như một bữa ăn hoặc cái áo mặc hay tiền bạc, nhưng sự thức ngộ giúp chị nhận ra được chân giá trị làm người. Khi chị đã thức ngộ, những vẻ hào nhoáng, danh dự, hoặc bất cứ giá trị hữu vi, thế tục không đáng để chị để ý tới. Tâm hồn chị an định và hài hòa với cuộc sống dẫu nó thế nào. Trạng thái này được Lão học gọi là “Huyền đồng,” sống hòa hợp với bản thể tối thượng đang ngự trị và hoạt động nơi tạo vật. Chị sẽ nhìn nhận được ý nghĩa tuyệt vời của sự sống, và sự thánh thiện cũng được gọi là hồng ân hiện hữu tràn ngập ở muôn loài, muôn vật. Tâm hồn chị biết mở rộng hơn để đón nhận hồng ân này và không bị lệ thuộc vào bất cứ ràng buộc nào như tham, sân, si, hoặc những vẻ hào nhoáng, hơn, thua vô nghĩa của cuộc đời. Tôi không biết cách nào diễn tả. Có lẽ chị biết câu, “Người biết không nói, kẻ nói không biết” của Lão học. Nói tóm lại, cũng giống như chị thương chồng thương con chị. Chị biết rõ cay đắng, ngọt bùi thế nào nhưng không thể nào nói ra được.
- Thưa cha, phải mất bao lâu mới. . .
- Không ai trả lời được phải bao lâu. Có người mới sinh ra đã ngộ, và đa số chẳng bao giờ ngộ. Tuy nhiên, Phúc Âm nhắc nhở, "Anh em cứ xin thì sẽ được, cứ tìm thì sẽ thấy, cứ gõ cửa thì sẽ được mở cho. Vì hễ ai xin thì nhận được, ai tìm thì sẽ thấy, ai gõ cửa thì sẽ được mở cho” (Mt. 7:7-8). Bình thường, chúng ta lệ thuộc ngôn từ nên cho rằng cứ xin và đợi, Chúa ban cho hay không thì tùy ý Ngài mà không để ý thực tế. Chúng ta cầu xin cho làm ăn may mắn thì điều kiện tiên quyết là phải làm, đồng thời suy xét, tính toán công việc thế nào, sao cho có lợi. Trong khi bất cứ gì liên hệ tới cầu nguyện, cầu xin thì tâm tình chúng ta chẳng khác gì kẻ bàng quang hoặc mua vé số, cứ quăng ra đấy đợi Chúa thực hiện. Chúng ta quên rằng, cầu nguyện là bày tỏ ước muốn, sử dụng ước muốn, và nếu thực sự muốn, chúng ta sẽ thực hiện bất cứ gì, sử dụng mọi phương cách để đạt được ước muốn; nói cách khác, biến ước muốn thành sự thực. Kinh nghiệm cho chúng ta thấy, chỉ ước muốn suông mà không bắt tay hành động gì sẽ không có gì xảy đến. Nói như thế, vấn đề chính lại là thực hành, còn ngày giờ thì Phúc Âm cũng đã nói, "Anh em phải coi chừng, phải tỉnh thức, vì anh em không biết khi nào thời ấy đến”(Mc. 13:33). Người ta cứ nghĩ được gọi là thời điểm Chúa đến, hay ngày giờ trong những câu Phúc Âm khuyên nhủ hãy tỉnh thức và cầu nguyện là thời điểm thần chết gõ cửa, hoặc ngày tận thế. Không đâu, đó là thời điểm thức ngộ nếu chúng ta luôn luôn định tâm nghiệm chứng.
- Thưa cha, Tình hỏi, theo như cha nói thì tội phạm đến Thánh Thần nghĩa là tội khinh chê hồng ân khả năng suy tư, không dùng khả năng suy tư của mình để nhận thức nơi hành trình tâm linh. Thế sao con được dạy rằng tội phạm đến Thánh Thần là tội ngã lòng, không tin tưởng vào Thiên Chúa và vào giáo hội. Và nếu như cha đề nghị định tâm hay hành thiền để nghiệm chứng thì lại chống nghịch lại giáo hội vì giáo hội dạy phải tin với giáo hội.
- Thưa cha, Thanh giơ tay, con xin được trả lời câu hỏi này.
- Mời anh.
- Thưa cha, bác, bố, và mọi người, đây chỉ theo suy tư và lập luận cá nhân của con, nếu có gì còn thiếu sót, cha làm ơn bổ túc. Thứ nhất, nếu không suy nghĩ mà cứ học theo như “Monkeys see, monkeys do” thì sẽ rơi vào trường hợp như cha đã giải thích, “Canh hương án thì đòn vào lưng.” Kinh nghiệm sống minh chứng rõ ràng, người này sắm tầu đánh tôm thì làm ăn nên; kẻ khác sắm tầu đánh tôm thì tán gia bại sản. Cũng một nồi canh, cũng mắm muối như thế mà người này nấu thì ngon; kẻ khác nấu ăn không được. Nói như thế, tất nhiên sự suy nghĩ nhận định phải làm gì và làm thế nào nơi cuộc sống là điều kiện thiết yếu để tiếp tục kiếp nhân sinh. Nếu không suy nghĩ, tính toán, chắc chắn thất bại hầu như 99 phần trăm; bởi có những người sinh vào số bọc điều chẳng cần làm cũng có ăn. Nhưng nơi hành trình đức tin, hành trình tâm linh, không suy nghĩ, suy nghiệm thì suốt đời mê muội. Có câu nói, “Tội lỗi bởi sự ngu dốt mà ra.” Nếu nói ngu dốt do trời bắt tội, sao có thể làm ăn nên, sao thừa tiền của làm nhà to, mua xe xịn huênh hoang với đời? Chuyện đời không ngu dốt mà nói rằng ngu dốt nơi nhận thức đức tin, chỉ là bào chữa, lừa đảo. Thế nên phải nói là khinh chê hồng ân suy tư, nhận biết. Xét về phương diện chấp nhận bảo sao nghe vậy cho qua, thì chúng ta đã bao nhiêu ngày tháng từ lúc sinh ra đến nay quá quen thuộc và nhàn hạ, tha hồ ăn nhậu, chẳng phải ưu tư, chỉ tới nhà thờ hay chùa chiền cho có mặt trong khi hồn mãi đâu đâu, nếu không muốn nói để ý đến hình dáng nào mình thích để rồi sinh ra muôn thứ tội ngoại tình trong lòng mà vì ngu dốt đã không để ý. Hơn nữa, cho dù có nguỵ biện rằng không biết nên không có tội thì cứ thử, không biết lái xe, không biết luật lái xe, cứ leo lên xe mà lái sẽ nhận thức được có tội hay không có tội ngay lập tức. Nhận thức như thế, nếu con không lầm, câu nói, chúng ta phải tin với giáo hội chỉ dành cho trẻ nhỏ học bổn đồng ấu hoặc đối với những người tiền sử, hay ít nhất cách nay cỡ ngàn năm. Thực tâm nhận định, con nghĩ, câu nói này nếu còn cố thủ được áp dụng thì chính là lối ngu dân để trị. Mượn cớ rằng dân Chúa đơn sơ, thiếu hiểu biết nên phải bảo cho người ta biết để tin; con nghĩ, chỉ là thứ cả vú lấp miệng em. Đọc nơi đạo học Đông Phương, một lục tổ Huệ Năng, không biết ký tên của mình đã thức ngộ hơn hai ngàn năm và để lại phương pháp đốn ngộ, “Kiến tính thành phật.” Nhìn về Ấn Độ, vị đại thánh của họ, RamaKrishna, chỉ mới học tới lớp tư trường làng. Thiển nghĩ, hơn hai ngàn năm qua từ ngày đức Giêsu rong ruổi trên trái đất này rao giảng Tin Mừng Nước Trời, mà mãi cho tới giờ, con dân Chúa vẫn chưa được biết Tin Mừng Nước Trời là gì thì tin với giáo hội là tin thế nào? Bao nhiêu tiền của, mồ hôi nước mắt, bao nhiêu công sức, rồi thánh nọ, thánh kia, dòng kín, dòng hở, bao nhiêu tiến sĩ trong giáo hội, thế mà ngày nay Phúc Âm vẫn cứ như là thần chú để những vị pháp sư giáo hội giảng giải theo quan điểm thế tục, luân lý. Thử hỏi, bao nhiêu con dân Chúa đã ra đi với lòng khát khao nhận biết Tin Mừng Nước Trời, nhận biết đức tin của họ, bây giờ dồn đọng ở đâu? Con đồng ý với cha, ngồi trước bàn tiệc, không ăn sẽ đói vì không ai có thể ăn dùm cho mình. Lời Chúa, lời Phúc Âm rành rành trước mặt, không suy nghĩ, nghiệm chứng sẽ bị mù tối vì không ai có thể suy nghĩ dùm cho mình, phương chi tin dùm cho mình, mà sao lại nói phải tin với giáo hội? Con xin hỏi, với nhận định đơn sơ như thế, nói rằng tin với giáo hội có nghĩa lặp lại những gì người khác đã nói cho mình nghe chẳng khác gì ăn cơm mớm, nuốt vào những gì người khác mửa ra rồi lại mửa ra giống y như thế; phỏng có phải chứng tỏ chẳng những một thân xác ăn không tiêu mà còn chứa đựng bên trong một tâm hồn bệnh hoạn? Phỏng có thể vì coi thường hồng ân suy nghĩ nên thân xác, đền thờ của Thiên Chúa một ngày một trở nên vô cảm với đức tin nên mất hết sức sống thần linh, và cũng vì miệng nói tin nhưng không biết mình tin gì nên dẫu mang danh có đạo, mượn cớ tin theo đức Giêsu chỉ để che lấp một tâm hồn vô thần do thờ chủ nghĩa thế tục. Con nhớ hôm nọ cha nhắc tới câu ngạn ngữ, “Khi con vật ăn no, chúng ngủ; khi con người có đầy đủ cơm no, áo ấm, người ta suy nghĩ.” Đàng này không khuyến khích, nói cách khác, lại ngăn cấm suy nghĩ thì con người biến thành thứ gì? Khỉ không ra khỉ, người chẳng ra người vì không suy nghĩ. Thưa cha, thiển nghĩ, khinh chê hồng ân suy tư thì tất nhiên chuyện phải xảy ra như thế.
Tràng pháo tay bùng lên, Thanh nói lưu loát nhưng đầy vẻ hung hăng, thách đố, chẳng khác gì đánh võ miệng, chuẩn bị cho một trận chiến khốc liệt. Nói không ngưng nghỉ, liên miên lý nọ, lẽ kia trào ra tiếp nối. Thiên hạ nghe thấy khoái cả lỗ tai; niềm phấn khởi nào hừng hực dâng lên cùng với ý tưởng phải suy nghĩ để sống đúng kiếp người, không chịu ăn cơm mớm, không chịu chấp nhận làm thứ lưỡng chừng giữa người và khỉ. Mấy ông trùm thì sợ muốn đứng tim. Sợ vì qua những lời biện luận của Thanh đã phơi bày lòng ruột vô cảm của các ông do không để ý đến lời Phúc Âm, dẫu nhà có sách nhưng không thèm đọc, do đọc cũng không biết sao mà hiểu, mà áp dụng vào cuộc đời. Đến khi Thanh nói tới “Nuốt vào những gì người khác đã mửa ra, rồi lại mửa ra giống thế,” hình ảnh Thanh nêu lên khiến tâm trí ông nào ông nấy cảm thấy ghê sợ. Thế rồi cảm nghĩ bao nhiêu công lao giúp góp cho đạo từ xưa tới nay bay theo mây khói dâng lên. Nghĩ làm sao, suy làm sao, và phải giải quyết cách nào những câu hỏi cứ dồn tới khiến lòng các ông chùng xuống.
- Khoan, tôi nói chưa hết! Thanh nói lớn, ra hiệu cho mọi người thinh lặng. Nói về tội phạm đến Thánh Thần. Ngày xưa con cũng được dạy, tội phạm đến Thánh Thần là tội ngã lòng. Thử đặt vấn đề tại sao phát sinh sự thể ngã lòng. Con nhận thấy, bởi trước hết không biết đức tin là gì. Điều này con dám chứng thực, ngay bây giờ, nếu hỏi tất cả mọi người chúng ta đức tin là gì, con nghĩ nhiều nhất chúng ta chỉ có thể nói lên những minh chứng như cha nói hôm nọ, chứ chưa, hay không thể nào thực chứng đức tin theo Phúc Âm. Chính bởi không biết đức tin là gì nên rơi vào trường hợp niềm tin hay tin tưởng. Và xưa nay, nay xưa nói chung, những người tin theo đức Giêsu, lấy Phúc Âm làm chuẩn cũng ít ai để ý minh chứng đức tin theo Phúc Âm, phương chi thực chứng theo Phúc Âm. Nói như vậy có nghĩa, chỉ tin theo đức Giêsu theo nghĩa từ chương, cho rằng những gì đức Giêsu đã làm, những gì Ngài đã nói qua Phúc Âm là có thật. Chính sự thể tin theo một cách mù mờ này dẫn đến sự cầu nguyện theo ý nghĩa xin ơn và phó mặc, tin tưởng rằng nếu mình sống xứng đáng thì được Chúa ban ơn, nếu Chúa không ban thì đành rán chịu không dám kêu ca. Mọi người bây giờ đều biết, Chúa Giêsu minh xác qua Phúc Âm, “Đức tin con chữa con, đức tin con cứu con,” hoặc, “Hãy xin sẽ được, hãy gõ cửa, sẽ mở cho, hãy tìm sẽ thấy,” nhưng thử hồi tâm nhớ lại, đã bao lâu nay mình cầu nguyện, cầu xin như thế nào. Bao nhiêu người bỏ ngày giờ, tốn tiền phi cơ hay xăng xe đi Fatima, Missouri, La Vang, Lộ Đức, cầu khỏi bệnh nọ, tật kia, rồi nào nước suối Lộ Đức, nước phép Đức Mẹ, mà tiền mất, tật vẫn mang. Con thử hỏi, Chúa ở khắp mọi nơi, bộ Đức Mẹ nơi nhà thờ mình thường dự lễ không là Đức Mẹ? Hay Đức Mẹ da vàng không thiêng mà Đức Mẹ da trắng mới thiêng, hoặc bụt nhà không thiêng? Con đồng ý với Bá, sự tốn tiền vé phi cơ hay mua xăng đổ xe cũng như ngưng chuyện làm ăn bỏ thời giờ mà đi chứng tỏ lòng khát khao muốn được chữa lành; ý định mạnh lắm chứ, thế sao đã chẳng gì xảy ra. Lần này không được, lần khác không xong, tất phải ngã lòng. Con nghĩ, chưa bỏ đạo hãy còn tốt lành chán. Nhưng, nếu nói tội phạm đến Thánh Thần là tội ngã lòng, con nghĩ, chỉ là nói tào lao vì chẳng hiểu ngã lòng là thế nào. Nói như thế rơi vào trường hợp nói nhưng không biết mình nói gì. Giáo hội không có luật kết án người ngã lòng mà trái lại, giáo hội phải mang trách nhiệm đã không giúp dân Chúa hiểu biết, không giúp họ nhận biết đức tin nên mới sinh ra ngã lòng. Chính ngay những người bỏ đạo, giáo hội cũng không có luật nào kết án họ. Nhận định như thế, nếu nói tội phạm đến Thánh Thần là tội ngã lòng vậy biết bao người không biết Công giáo là gì, chưa bao giờ được nghe đến tên Giêsu họ cũng phạm tội ngã lòng hết sao? Phỏng nếu không biết lòng tin, đức tin, thì lấy gì mà ngã? Nếu nói như thế, tất cả giáo dân Công giáo đều ngã lòng và đều mắc tội phạm đến Thánh Thần. Như vậy, tội này từ đâu ra? Xin thưa, từ trách nhiệm của giáo hội. Tội của các đấng làm thày, lãnh lương dân Chúa mà không biết đức tin là gì để rao giảng cho họ biết. Ôi, dân Chúa thật đáng thương. Hồng ân thì không nhận biết mà chỉ e bị phạt vì theo đạo.
- Ông nói như thế thì bao công lao chúng tôi giữ đạo không được ơn ích gì à? Ông trùm Lực lên tiếng.
- Ông giữ đạo thì ông biết chứ tôi làm sao biết mà nói công lao giữ đạo của ông, Thanh trả lời, hơn nữa tôi có nói gì về tôn giáo đâu; tôi suy luận về tội phạm đến Thánh Thần và thực trạng được gọi là đức tin nơi đại chúng mà. Ông thấy phần nào tôi nói về đạo, làm ơn cho tôi biết.
- Vậy ông không tin với giáo hội à?
- Thưa ông trùm, tin với giáo hội là tin thế nào? Bộ ông không biết kinh Tin Kính hay sao? Trong vòng hội luận ở đây, chúng tôi không nói về tôn giáo nên càng không biết đến niềm tin tôn giáo. Tôi chỉ đặt vấn đề đức tin theo Phúc Âm. Tôi muốn nói rõ, ở đây, chúng ta chỉ mới minh chứng được đức tin theo Phúc Âm chứ chưa thực chứng được. Nếu ông thấy rằng đức tin theo Phúc Âm nghịch với những điều mà ông tin thì đó là Phúc Âm chứ không phải tôi. Tôi không kiến tạo đức tin mà chỉ đưa lên nhận định đức tin theo Phúc Âm mà thôi. Hơn nữa, một điều rõ ràng ai cũng biết, ý kiến không đúng không sai; thế nên ông hãy giữ lấy đức tin của mình, không ai có thể đụng chạm đến được.
Cha Hải không nói gì; thái độ của ngài dường như bàng quang nghe hai người đối thoại.
- Sao ông nói ngã lòng không có tội và ngay cả bỏ đạo cũng không có tội.
- Tội lỗi phát sinh ngay tại ước muốn, ý định con người chứ không phải bị kết án mới được gọi là có tội. Thưa cha, Thanh hướng về cha Hải hỏi, trong giáo luật có luật nào lên án người ngã lòng hoặc người bỏ đạo không?
- Không có luật nào như thế vì họ bỏ đạo tức không theo đạo nữa thì sẽ không bị ràng buộc bởi giáo luật. Tôi muốn nhắc lại, tôn giáo là một tổ chức thế tục được cấu tạo bởi những người bày tỏ lòng khát khao bẩm sinh theo cùng chiều hướng, niềm tin, và nguyên tắc chính yếu của tôn giáo là tin tưởng và cầu nguyện, cầu khẩn. Vì tôn giáo là tổ chức do con người họp lại nên cần phải có quy luật, điều lệ, tôn chỉ, và mục đích thành văn. Dĩ nhiên, không ai có quyền bắt ai phải tin theo niềm tin của mình. Tuy nhiên, thực tế chứng minh, người ta theo tôn giáo nhưng hỏi đến niềm tin là gì thì lạng quạng phương chi đức tin. Tôi nghĩ, làm người trên thế gian, hành sự nên chuyên tâm, đừng nên bận tâm về kết quả ra sao. Thêm nữa, con người luôn luôn sai lầm; ngược lại nếu nhận thức được sai lầm mới thăng tiến được; bởi kẻ nào chưa từng mắc phải lỗi lầm cũng là kẻ chưa bao giờ thử làm việc gì cả. Nói cách khác, chỉ có kẻ chết mới không bao giờ bị sai lầm nữa. Bất cứ ai, còn sống là còn lầm lỗi, chẳng thế mà cổ nhân có câu, “Đa thọ đa nhục” sao! Riêng đối với ông trùm Lực, do những biện luận đặt vấn đề về đức tin và lỗi phạm đến Thánh Thần mà anh Thanh đã nói, khuyến khích ông đặt lại vấn đề về tâm tình giữ đạo thì đó là cơ hội tốt. Có phải nhiều vấn đề xảy đến nơi tâm tư khiến ông bối rối không biết sao giải quyết nên sợ mình đã sai bao lâu nay. Tỷ dụ, ông thấy đìều mà ông gọi là đức tin xưa nay khác hẳn những gì được nhắc đến nơi Phúc Âm nên muốn minh xác đức tin của mình chứ gì? Thực ra, nếu ông chịu khó tìm hiểu, như tôi vừa lặp lại lần trước, tất cả các tôn giáo đều đặt căn bản trên sự tin tưởng và cầu nguyện. Sự thể mà các tôn giáo gọi là đức tin chính là sự tin tưởng chứ không phải là đức tin như Phúc Âm nói tới. Chỉ có một đức tin theo Phúc Âm mà thôi; thế sao chúng ta nghe thấy nào là đức tin Công giáo, đức tin Anh giáo, đức tin Tin Lành, và ngay cả đức tin Phật giáo. Lần trước tôi cũng đã giải thích, những giáo phái thuộc Kytô giáo đều phát xuất từ Phúc Âm. Nơi bốn Phúc Âm chỉ nói về một đức tin, nhưng thực tại ra sao chúng ta đều nhận thấy rõ ràng. Sự thể diễn biến này bắt đầu đã hơn hai ngàn năm, trãi qua bao thời đại và còn tiếp nối. Vấn đề đơn giản chỉ là làm thế nào và bằng cách nào chúng ta nghiệm chứng được Lời Chúa để áp dụng nơi cuộc đời hầu thăng tiến nhận thức tâm linh, nhận thức đức tin theo Phúc Âm. Trên trái đất này hơn bảy tỷ người, được bao nhiêu người Công giáo? Vậy những người khác sẽ ra sao? Nếu theo Chúa Giêsu thì nhiệm vụ rao giảng Tin Mừng Nước Trời của chúng ta quá lớn lao, mà chúng ta đã nhận biết và nhận thức được Tin Mừng Nước Trời là gì chưa; đó mới là điểm chính yếu. Bình thường, chúng ta quan niệm theo đạo để được lên thiên đàng, như vậy chúng ta đâu theo Chúa Giêsu mà nói chi tới tin tưởng nơi Ngài! Lời Chúa qua Phúc Âm, “Các con là ánh sáng thế gian, các con là muối ướp mặn đời” (Mt. 13-14). Không nghiệm chứng Phúc Âm sao có thể ướp mặn đời, sao có thể soi sáng thế gian. Mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng; theo Chúa, nhiệm vụ của chúng ta là gì? Mỗi người phải tự trả lời cho mình.
- Thưa cha, truyền bá Tin Mừng thì Phúc Âm là Tin Mừng, sao không in nhiều ra phát cho người ta đọc, ông trùm Lực nói tiếp.
- Thưa ông trùm, Sỹ nhà con nghe ông trùm Lực hỏi mà cảm thấy khó chịu; biết thì thưa thốt, không biết dựa cột mà nghe; đã được giải thích như thế mà còn nói nhăng nói cuội chẳng chịu hiểu biết gì, hắn nghĩ, nên lên tiếng, dẫu Phúc Âm có nghĩa là Tin Mừng nhưng Tin Mừng Nước Trời mà đức Giêsu được sai đến để rao giảng là gì ông trùm đã biết chưa. Kinh Thánh kiếm đâu không được nhưng thử hỏi, nhà ông trùm có cuốn Kinh Thánh mà ông trùm có đọc không? Thưa cha, tội là gì chưa giải quyết xong mà cứ hỏi han lòng dòng như thế này phỏng còn cái tội nào vô minh hơn?
- Thưa cha, con có thể tóm tắt về tội được không? Thanh lên tiếng.
- Mời anh, cha Hải không nói nhiều, chỉ gọn hai tiếng.
- Thưa cha, nếu xét theo mục đích xuống thế làm người của Chúa Giêsu, thì bất cứ những gì ngăn cản người ta nhận biết Tin Mừng Nước Trời đều bị coi là tội. Bởi thế Ngài đã lên án nặng nề đối với những người biệt phái và ký lục, “Khốn cho các ngươi biệt phái và luật sĩ, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết; các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản” (Mt. 23:13). Thêm vào đó, theo như dụ ngôn người Samaritanô tốt lành, bất cứ những gì ngăn cản con người sống yêu thương cũng được coi là tội. Nhận xét như vậy, những lề luật không hợp nhân bản, không hợp lý hợp tình đều là cớ cho người ta phạm tội. Theo câu Phúc Âm, "Phàm ai nhìn người nữ để thỏa lòng dục thì đã ngoại tình với nó trong lòng..." (Mt. 5:28) thì tội chính là những ước muốn, ý định chẳng nên. Nơi hành trình nhận thức Tin Mừng Nước Trời, trước hết cần phải biết Nước Trời, Nước Thiên Chúa là gì. Thế nên, Phúc Âm khuyên nhủ, “Tiên vàn hãy kiếm tìm Nước Thiên Chúa và sự công chính của Người” (Mt. 6:33). Theo lý luận hữu vi mà nói, một ông đại sứ mang thông điệp tới một quốc gia khác thì bức thông điệp chắc chắn quan trọng hơn, bởi không ông đại sứ này thì đã có ông đại sứ khác. Xét thế, con muốn đặt vấn đề đó là, theo Phúc Âm, mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng dẫu Ngài tự ý đến hoặc được sai đến thì Tin Mừng Nước Trời, Tin Mừng Nước Thiên Chúa phải mang tầm quan trọng hơn cuộc đời của Ngài. Tóm lại, tội phát xuất tự trong lòng và bất cứ những ý định, ước muốn nào làm hại đến con người cũng như ngăn cản hành trình nhận thức Tin Mừng, hành trình thức ngộ đều được coi là tội. Thưa cha, nếu suy xét như thế thì coi chừng đã bao lâu nay chúng ta đắm chìm trong tội nặng nề nhất đó là tội không chịu suy nghĩ để nghiệm chứng Tin Mừng; ấy là con chưa dám nhắc đến một vài phương diện khác chẳng hạn tâm trí chưa thoát khỏi quan niệm hữu vi, mà Phúc Âm đề nghị cắt bỏ, hoặc đã coi thường Lời Chúa qua Phúc Âm vì khinh thường hồng ân suy tư nơi mình. Riêng nhận định về tội theo quan điểm luân lý, thế tục, con nghĩ, đó chỉ là kết quả hay sản phẩm của những lầm lỗi tâm linh bởi khi đã thức ngộ thì có muốn phạm tội cũng không thể.
- Ông nói sao! Không thể? Tớ đang muốn phạm tội mà không có cơ hội mới đúng. Sỹ lên tiếng.
- Anh Sỹ nói không có cơ hội nghĩa là như thế nào? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, tội bởi trong lòng mà ra thì dễ rồi, đàng này không có cơ hội để trình bày lòng ruột mình mới quả là phiền.
- Nào có ai cấm ông đâu! Tình đế vô.
- Bộ ông tưởng dễ à! Đi biển ngày đêm vật lộn với sóng gió, về đến nhà thì tù túng mà không được bước ra khỏi cửa như ông thì có cơ hội cũng chỉ giương mắt mà ngó! Ai cấm thì người ấy biết; cái phiền là người bị cấm.
- Coi chừng cái thiên đàng của người này lại là chốn ngục tù cho kẻ khác; hèn chi người xưa có câu, “Cá trong lờ đỏ hoe con mắt, cá ngoài lờ ngúc ngoắc muốn vô.” (CaD).
- Ôi! Cái thú đau thương mà cũng khoe!
- Hai ông ấy đang đấu nhau, hai bà có muốn nhào vô không? Tùy khích tướng.
- Để ông ấy tự do muốn đấu đá ai thì đấu đá kẻo lên thiên đàng ông ấy sợ buồn. Vợ Sỹ nói.
- Tớ nói thế không đúng à. Thiên Chúa là Thần Khí thì có lên thiên đàng Chúa vẫn là Thần Khí không cô đơn chết đi được à? Sỹ trả lời vợ.
- Đấy là Thiên Chúa của đức Giêsu mà!
- Chẳng lẽ còn có Thiên Chúa nào khác?
- Sao không! Nào là Thiên Chúa Công giáo, Thiên Chúa của người Do Thái, Thiên Chúa Anh giáo v.v… Lại còn những người chứng minh không có Thiên Chúa chứ chưa nói tới người không tin. Phủ đế vô.
- Làm sao có người chứng minh được không có Chúa? Không có Chúa sao có họ để chứng minh không có. Ông trùm Lực lên tiếng.
Sỹ nghe thấy ông trùm Lực hỏi như thế, bực quá, giơ tay nhưng cha Hải đã lên tiếng,
- Thực ra, không ai biết rõ tôn giáo phát sinh từ bao giờ, chỉ biết rằng từ ngàn xưa người ta đã có những tâm tình cảm nhận thế giới nào đó khác với thế giới hữu hình mà họ có thể dùng cảm quan nhận biết được. Cảm nhận này được chia sẻ và dần dần truyền bá để rồi kiến tạo sự thể được gọi là tôn giáo tự nhiên. Nói như thế, chúng ta có thể nhận thức được lòng khát vọng bẩm sinh nơi mọi người chỉ tiến triển khi được để ý. Dĩ nhiên, những gì chúng ta tạm gọi là cảm nhận mang nhiều mức độ khác nhau và cũng chất chứa nhiều nguyên nhân. Dần theo thời gian, điều kiện sinh sống khá hơn nên nhận thức của con người càng ngày càng phát triển. Anh em còn nhớ câu nói, “Khi những con vật ăn no thì chúng ngủ; trái lại khi con người có cơm no, áo ấm thì họ suy nghĩ.” Như vậy, cho tới khi sự suy tư của con người phát triển đến mức độ nào đó, nhận định, nhận thức khởi nguồn và phát triển, nhưng đạo học phải đợi tới khi có được chữ viết mới được ghi lại. Có thể nói được rằng, dần qua thời gian, chẳng biết bao nhiêu thời kỳ phát triển của con người, những sự khôn ngoan, nói cách khác, các ngụ ngôn, công án thuở ban đầu chỉ do sự truyền miệng chẳng khác gì Tục Ngữ, Ca Dao, Vè, hoặc Phong Dao của dân Việt mình. Thế rồi khi chữ viết được quảng bá đại chúng, những công án, dụ ngôn được một số người thâu thập và ghi lại, và sau đó lại có người san định cho có thứ tự lớp lang được gọi là kinh. Nhận định như thế, chúng ta có thể thấy sự liên hệ giữa tôn giáo và đạo học. Tất nhiên, có những nhóm người khác nhau thì cũng có những văn hóa khác nhau nên cũng có những đạo học khác nhau, nhưng tựu chung tất cả đều khởi sự từ một điểm; đó là con người; bởi không có con người, lấy gì để nói. Thí dụ, không có chúng ta, không có hội thoại về đạo học. Thực thể chỉ là một, nhưng được diễn giải, kinh nghiệm, nghiệm chứng qua những chiều hướng khác nhau nên chúng ta có các đạo học khác nhau và những tôn giáo khác nhau.
- Thưa cha, ông trùm Lực lại lên tiếng, cha nói tất cả đều bắt đầu từ con người vậy không có Thiên Chúa à?
- Tôi đã đưa ra thí dụ mà ông trùm không để ý. Ông trùm thử nghĩ, nếu không có ông trùm ở đây, ông trùm có hỏi được không.
- Thưa cha, con không ở đây thì vẫn có con.
- Thưa cha, Sỹ nhảy vô, có phải ý cha muốn nói, giả sử không có ông trùm, thỉ sao có câu hỏi, nghĩa là phải có ông trùm mới có được câu hỏi. Không có ông trùm thì lấy gì mà hỏi.
- Có ai biết câu nào trong Phúc Âm nói về sự kiện này không? Cha Hải lờ luôn ý kiến của ông trùm, đoạn hỏi.
- Thưa cha hình như Phúc Âm có câu gì đại khái nói Thiên Chúa của kẻ sống; Thanh nêu ý.
- Nơi Phúc Âm Luca có câu, “Mà Người không phải là Thiên Chúa của kẻ chết, nhưng là Thiên Chúa của kẻ sống, vì đối với Người, tất cả đều đang sống" (Lc. 20:38), cha Hải nói. Câu này mang hai nghĩa nếu chúng ta để ý suy nghiệm. Thứ nhất, linh hồn không thể chết; thứ hai, những người đã chết không thay đổi được gì; chỉ những người còn sống mới có thể nghiệm chứng. Tôi mới lặp lại câu ngạn ngữ, “Khi những con vật ăn no, chúng ngủ, nhưng khi con người đã đầy đủ cơm no, áo ấm thì người ta suy nghĩ,” có lẽ ông trùm không để ý. Nếu tôi không lầm thì ông bạn già của tôi hay nhắc đến câu nói của Pascal, “Thiên Chúa là đấng không thể dò thấu. Chúng ta không thể nói gì về Ngài. Thế nên tất cả những gì chúng ta nói về Thiên Chúa chỉ đều là tưởng tượng.” Vì chúng ta không thể nói được gì về Thiên Chúa nên những gì chúng ta nói về Thiên Chúa đều phát xuất từ lòng khát khao nhận biết nhờ kinh nghiệm sống và nhận thức để rồi được diễn tả bằng cách này hay bằng cách khác. Cũng bởi thế có câu nói, “Những con vật chúng sẽ nghĩ Thượng Đế có bốn chân.” Cha Hải giọng đều đều mang vẻ xót thương diễn giải.
- Thưa cha, nếu nói như vậy thì Thiên Chúa chỉ là sản phẩm của tưởng tượng? Ông trùm Canh lên tiếng.
- Thiên Chúa là sự sống nơi ông như Phúc Âm Gioan có viết, “Thiên Chúa là sự sống” (Gioan); ông có thể nói gì về sự sống này? Có lẽ ông không biết câu, “Người biết không nói, kẻ nói không biết” nơi Lão học. Ông biết ông có sự sống nhưng không thể nào diễn tả được và dù có cố gắng diễn tả cũng chẳng thể nào nói cho đúng được. Cuộc đời có nhiều thứ không thể nói được dẫu mình biết hoặc đã nghiệm chứng. Không nói đâu xa, ông lái xe đến đây phải không! Bây giờ, mang kìm, búa ra tháo tung chiếc xe của ông ra xem trong đó có cái gì được gọi là chiếc xe không. Cũng như ngay chính ông tên là Canh, vậy bây giờ ông giải thích thế nào cho một người mù có thể nhận biết được ông ra sao. Ông đã bao giờ tự trả lời câu hỏi “Tôi là ai chưa?” Chúng ta đã chưa thể nào trả lời cho chính mình câu hỏi “Mình là ai” phương chi nói về Thiên Chúa. Bởi vậy, Pascal dùng hai chữ “Tưởng tượng” để ám chỉ tất cả những gì chúng ta có thể nói về Thiên Chúa. Ông đã hiểu sai ngôn từ Pascal muốn dùng. Nói như vậy, anh em hãy để ý nghiệm chứng những câu nghe như ngớ ngẩn chẳng hạn, “Ai có tai thì nghe,” hoặc “Được ý quên lời,” hay “Lời ta nói như chiếc bè,” cũng như “Ngón tay ta chỉ mặt trăng nhưng ngón tay ta không phải là mặt trăng.” Chúng ta cần suy nghiệm đến tận cùng để những câu nói này nhập tâm. Đây chính là điều kiện nhận thức cốt lõi cho mọi hành trình nghiệm chứng; bởi nếu không, chúng ta sẽ rơi vào nhận thức hữu vi không thể nào vượt qua được. Tôi có thể nói thẳng điều này mong anh em hiểu và đừng nản chí. Tất cả chúng ta nơi đây, chưa ai ngộ, mà may ra có được vài người nghiệm chứng được một vài công án. Lý do, tâm trí chúng ta còn bận bịu với những câu nói nghịch thường, còn muốn hiểu biết theo hữu vi thì ngộ thế nào; chúng ta quá khát khao kiến thức nên dễ bị lừa dụ. Thử hỏi, trước Công Nguyên ít nhất là 300 năm, Kinh Thánh đã được viết (bộ Ngũ Kinh, Pentateuch), ai cũng biết nơi sách Khởi Nguyên có câu, “Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài,” mà mãi cho tới nay, năm 2015, đã được mấy ai thực sự nhận thức mình là hình ảnh của Thiên Chúa, hay nếu có ai dám công bố rằng mình là hình ảnh của Thiên Chúa đều bị mọi người dè bỉu cho rằng phạm thượng, nhất là mấy người Công giáo. Và rồi hai ngàn năm qua, thánh Phao lô đã minh định thân xác mỗi người là đền thờ của Thiên Chúa thì đã có người nào nhận chân được sự thể này chưa, hay là anh chị em mới được nghe nói tới! Phỏng chúng ta tuyên xưng đức Giêsu chịu chết để chuộc tội cho thiên hạ, chuộc tội cho mình vì chẳng có gì dính dáng tới mình mà lại tự dưng có được niềm tin đã có người chịu đựng kết quả đáng bị kết án do cuộc sống của mình tạo nên? Chúng ta có biết mình nói gì không? Chúng ta có biết mình tuyên xưng gì không? Chúng ta có hiểu câu Ca Dao, “Đầu ngòi có con ba ba; kẻ gọi con trạnh, người la con rùa, ý muốn nói gì? Vì lý do gì chúng ta lên tiếng thách thức, nếu không muốn nói là kết án, người khác vì họ không quan niệm giống mình? Có phải tại họ vạch trần niềm tin trống rỗng nơi lòng ruột của mình nên e sợ mình đã tin sai lầm do đó mình phải kết án họ để lấp liếm? Hay vì chính mình đang nghi ngờ niềm tin của mình nên kết án họ hầu có được cảm nghĩ an bình tâm tưởng giả tạo?
- Thưa cha, nếu như vậy sao Phúc Âm có câu, “Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã thì hãy móc mà ném đi? Ông trùm Canh hỏi tiếp.
- Nơi Phúc Âm có 2 câu, “Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục. Nếu tay phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân phải sa hoả ngục” (Mt. 5:29-30). Kinh nghiệm sống minh chứng, từ xưa đến nay không ai thực hiện câu này theo nghĩa từ chương, hơn nữa, thiển nghĩ, Phúc Âm được viết để hướng dẫn nhận thức Tin Mừng, đức tin, tâm linh, nên câu này mang nghĩa bất cứ những gì ngăn cản, hoặc ảnh hưởng làm sai lệch tâm ý người nghiệm chứng đều phải gạt bỏ chẳng khác gì đề nghị nơi Lão học, bớt, càng ngày càng bớt. Tại sao chúng ta lại sợ những quan niệm của người khác làm mình vấp phạm nếu mình đã nghiệm chứng và thực chứng được điều mình tin tưởng. Khi mình còn e ngại tức là mình đã chưa nghiệm chứng tới tận cùng. Một người khi đã vô tình hay hữu ý ăn trái ớt và biết nó cay (thực chứng) thì cho dầu ngàn vạn người nói hoặc bao nhiêu sách vở minh chứng nó không cay cũng không thể nào lung lạc được sự nhận biết ớt cay của người đó. Câu Phúc Âm nói về điều kiện tâm trí của người nghiệm chứng chứ không nói về người nào khác.
- Thưa cha, thế phải làm sao đối với những người rao giảng sai lạc về Phúc Âm hoặc những chủ thuyết khác?
- Phúc Âm không được viết để rao giảng mà tất cả những gì được Phúc Âm viết chính là để hỗ trợ cho Tin Mừng Nuớc Trời. Phúc Âm được viết để nghiệm chứng chứ không phải phép thần thông, hay thuốc cao đơn hoàn tán cần phải được quảng cáo, rao bán. Nơi Phúc Âm Marcô được viết, “Thời buổi đã mãn và Nước Thiên Chúa đã gần bên, hãy ăn năn hối cải và tin vào Phúc Âm” (Mc. 1:15) Động từ “Ăn năn hối cải” được dịch từ tiếng Hy Lạp “Metanoia” có tới hơn 10 nghĩa, và nghĩa chính của nó là “Thay đổi chiều hướng,” hoặc, “Cải tạo (brain wash) tư tưởng.” Vào thời đức Giêsu rao giảng, chưa có ngôn từ hay văn từ “Phúc Âm.” Thiển nghĩ, nếu viết lại theo lời rao giảng thì nên viết, “Thời buổi đã mãn và Nước Thiên Chúa ở nơi các ông, hãy thay đổi chiều hướng quan niệm và tin vào lời ta nói.” Tôi sẽ nói về chuyện này khi nói đến điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm. Bởi vậy, nếu chúng ta nhận thức được những vị khai sáng các tôn giáo, tôi nói các vị khai sáng chứ không phải sáng lập, các vị ấy được coi như những tiên tri Thiên Chúa gửi đến cho những sắc dân khác nhau thì có gì phải đặt vấn đề. Có thứ đạo học nào khuyến khích nghiệm chứng không có Thượng Đế bao giờ! Có tôn giáo nào dạy không có Thượng Đế trên thế gian này. Anh em để ý, bất cứ những ai tuyên xưng họ vô thần để rồi chứng minh không có Thượng Đế, chắc chắn họ không biết họ nói gì, vì nếu đã không có Thượng Đế thì mắc mớ gì phải chứng minh. Tôi cho rằng những ai không tin có Thượng Đế chắc chắn chẳng biết gì về sự sống nơi họ; nói cách khác không hiểu gì về sự hiện hữu của họ. Họ tưởng rằng óc họ nghĩ, miệng họ nói, nhưng đến khi sự sống nơi họ rời bỏ thân xác, có lẽ đó là sự minh chứng hùng hồn về những gì họ quan niệm. Tôi nhận thấy, mối nguy hại nặng nề nhất đối với mọi người đó là quan niệm và diễn giảng Phúc Âm theo nghĩa từ chương; đó là cách thức tuyệt vời để minh chứng đức Giêsu nói những lời không tưởng.
- Thưa cha, nhưng lại được đông người nghe theo bởi dễ hiểu.
- Phúc Âm được viết để sống mà muốn áp dụng vào cuộc sống phải nghiệm chứng; nếu chỉ tìm hiểu Phúc Âm theo nghĩa từ chương đó chính là phỉ báng Lời Chúa. Anh em nhớ trong Phúc Âm có câu, “Giả như anh em thuộc về thế gian, thì thế gian yêu thích cái gì thuộc về nó. Nhưng vì anh em không thuộc về thế gian và Thầy đã chọn, đã tách anh em khỏi thế gian, nên thế gian ghét anh em” (Gioan 15:19). Những người không nghiệm chứng mà rao giảng Phúc Âm theo nghĩa từ chương tất có ý đồ nào đó, hoặc vì cuộc sống, hoặc danh vọng, hay ham quyền lực. Anh em nên nhớ, quyền lực luôn luôn thu hút những kẻ không có đạo đức. Không có đạo đức tức là làm bất cứ gì vì lợi ích riêng tư. Không có đạo đức là những kẻ lừa đảo, cố gắng lấy lòng quần chúng để lạm dụng họ cho mục đích riêng hay mưu đồ nào đó. Tuy nhiên, người ta có thể đánh lừa được một số người nhưng không thể đánh lừa mọi người. Chiếc kim bọc trong vải sẽ có ngày lòi ra. Chỉ có điều, những người nhận thức được thì họ cũng không nói gì vì không muốn dây dưa với hủi; bởi họ coi những kẻ mỵ dân đáng bị tránh xa như thứ cùi.
- Thưa cha, sao con thấy nơi net có những bài viết minh chứng không có Thiên Chúa. Ông trùm Canh lên tiếng.
- Có phải họ đang chứng minh sai lầm của họ không, cái sai lầm do thiếu nghiệm chứng mà suy luận kinh sách đạo học theo nghĩa từ chương. Như tôi vừa nói, tìm hiểu Phúc Âm theo nghĩa từ chương là cách tuyệt vời nhất để minh chứng đức Giêsu nói những lời không tưởng. Hãy cầu nguyện cho họ, nhưng đừng cầu nhiều, chỉ cầu một điểm; đó là cầu cho họ thức ngộ câu, “Ai có tai thì nghe.”
- Thưa cha, tại sao không cầu xin Chúa soi sáng và thay đổi lòng dạ để họ nhận biết Chúa.
- Những người đã dám lên tiếng nói hoặc viết thành sách hay đương đường công bố trên net, có lẽ học thức của họ hơn hẳn chúng ta, và vì đã quá quen với lối suy luận từ chương dựa trên kiến thức, nhất là quá lệ thuộc quan niệm thời nay, “Những gì khoa học không chứng minh được thì không có,” nên chỉ còn chờ họ may ra thức ngộ, hoặc vô tình họ nghiệm được một cộng một chưa chắc đã bằng hai. Thêm vào đó, cầu nguyện là dùng nguyện lực nơi mình, năng lực sự sống, hay đức tin. Thử hỏi chúng ta đã thực sự nhận biết đức tin nơi mình chưa? Chỉ cầu nguyện khơi khơi, nói lên những lời tha thiết nghe có vẻ tốt lành thánh thiện rồi cho rằng mọi chuyện đã có Chúa lo thì lại càng không giúp họ được gì. Anh em nên nhớ, thực sự cầu cho người ta thế nào thì mình nhận được thế ấy. Năng lực đức tin bộc phát nơi mình thì mình lãnh chứ có gì liên quan đến họ.
- Thưa cha, sao mình không lên net giải thích cho họ biết. Ông trùm Lực nêu ý kiến.
- Có lẽ ông trùm quên lời anh Thanh nói hôm nọ, “Ý nghĩ, quan niệm của người ta chẳng khác gì chiếc đinh, càng đóng chiếc đinh càng lún sâu vô khó bề gỡ nổi.” Tuy nhiên, chúng ta nên nhận thức một sự thể chẳng ngờ; chẳng hạn như trường hợp của thánh Phao lô bị quật ngã ngựa và kết quả ra sao mọi người đều biết. Trường hợp viết lách của những người đủ khả năng nhận thức theo học thức, kiến thức thế tục, ít nhất lại là cơ hội cho những kẻ mù mờ như chúng ta nhận thức thâm nghiêm hơn nơi hành trình đức tin. Tỷ dụ, chúng ta tuyên xưng tin vào Thiên Chúa, tin vào đức Kytô, vậy chúng ta tin thế nào hay cũng chỉ biết hô lên là tin, nhưng không thể nói được chúng ta tin rao sao! Tuần rồi có ai đặc biệt tìm hiểu về Thiên Chúa theo Phúc Âm không?
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, con thích câu nói của Pascal, “Thiên Chúa là Đấng không thể dò thấu,” nhưng sao khi tìm những câu nói về Thiên Chúa nơi Phúc Âm, hình như chỉ có một câu trực tiếp nói về Thiên Chúa nơi Phúc Âm Gioan, “Thiên Chúa là Thần khí nên những kẻ thờ phượng cũng phải thờ phượng trong thần khí và sự thật (4:24). Thưa cha, nói như thế thì cũng kể như không nói gì vì ai có thể biết Thần Khí của Thiên Chúa! Nơi những câu khác thường được viết theo kiểu ám định, hình như mục đích bắt người đọc phải nghiệm chứng chứ không giải thích dẫu lời văn có vẻ giải thích. Chẳng hạn, "Hãy mến yêu thù địch và khẩn cầu cho những người bắt bớ các ngươi; ngõ hầu các ngươi nên những người con của Cha các ngươi, Đấng ở ttên trời, vì Người cho mặt trời mọc trên kẻ dữ và người lành, và làm mưa trên người ngay và kẻ ác... Vậy các ngươi hãy nên trọn lành, như Cha các ngươi trên trời là Đấng trọn lành" (Mt. 5:45; 48). Phỏng Thiên Chúa Đức Giêsu rao giảng nhìn nhận bản thể của con người chứ không xét xử con người theo thị dục nhân loại. Như thế, sự trọn lành không lệ thuộc quan điểm thị dục con người; thưa cha, như vậy, cần phải nhận biết mọi sự xảy đến với mình đều là cơ hội thăng tiến đức tin.
- Nói như vậy thì Thiên Chúa không công bằng à? Tốt lành thì được thưởng, xấu xa phải trừng phạt chứ, nếu không thì thế giới này loạn à? Ông trùm Lực lên tiếng.
- Thưa cha, nhận định này nhờ cha giải thích, Thanh cầu cứu.
- Anh Thanh nói đúng, cha Hải xác nhận, nhận biết mọi sự xảy đến với mình chính là những cơ hội cho mình thăng tiến, nói cách khác, cho mình thức ngộ; đó là tâm thức của người biết mở rộng tâm hồn nơi hành trình tâm linh, mà chỉ những ai để tâm nghiệm chứng Phúc Âm mới có thể chấp nhận được. Câu nói nghe có vẻ nghịch thường nhưng lời Phúc Âm giải thích lại đòi một nhận thức sâu xa. Hãy suy nghĩ, “Vì Người cho mặt trời mọc trên kẻ dữ và người lành, và làm mưa trên người ngay và kẻ ác.” Sự thể diễn tiến của thiên nhiên không lệ thuộc vào ước muốn hay ý định của riêng ai. Nếu đem con rau giống cấy giữa trời nắng chang chang nơi mảnh đất khô cằn sỏi đá thì kết quả thế nào ai cũng biết, hoặc phơi cá khô lúc trời mưa sẽ ra sao. Câu kết luận đòi hỏi một tâm thức chiêm nghiệm thâm sâu, “Vậy các ngươi hãy nên trọn lành như Cha các ngươi trên trời là Đấng trọn lành.” Anh em có thấy câu này mang máng ý nghĩa của câu nơi Lão học, “Trời đất bất nhân nên thánh nhân cũng bất nhân” không? Sự thể như thế thì cần phải sống hòa hợp với cuộc đời, và như vậy đòi hỏi nhận thức đúng đắn thay vì lấy quan niệm, chiều hướng hoặc ý thích của mình làm căn bản để nhận định. Câu Phúc Âm này thách đố nghiệm chứng vị thế và liên hệ của con người với Thiên Chúa. Trước hết, cần nhận biết Thiên Chúa thế nào. Thứ đến, trở nên trọn lành như Cha các ngươi đòi hỏi những điều kiện, trạng thái ra sao. Thế nào là sự trọn lành của Thiên Chúa? Và nguyên tắc nào để con người hữu vi có thể trở nên trọn lành giống Thiên Chúa. Những vấn đề này không thể giải thích mà cần cả đời nghiệm chứng. Tôi nhắc lại, Phúc Âm được viết cho người nghiệm chứng chứ không để giải thích vì càng giải thích, càng phải đối diện với những sự thể không thể giải thích.
- Thưa cha, nếu đã không giải thích được thì sao có thể truyền bá? Ông trùm Canh lên tiếng.
- Các ông tốt lành quá nên không để ý đến câu nói, “Chân thành, năng nổ, nhưng thiếu hiểu biết chỉ là phường phá hoại,” coi chừng tạo nên phản cảm được gọi là “Những người ngu hữu ích” cho đối phương. Đừng nổi nóng khi nghe thấy tôi nói thế. Thử hỏi, chúng ta đã nghiệm chứng được Phúc Âm chưa mà đòi truyền bá. Rao giảng Phúc Âm theo nghĩa từ chương, như tôi đã nói, chỉ minh chứng đức Giêsu hay Phúc Âm nói điều không tưởng. Tôi nhắc lại, Phúc Âm được viết để người tin theo nghiệm chứng. Phúc Âm là đạo học, không phải chuyện cuộc đời của Chúa Giêsu. Dùng lý luận nhân sinh, hữu vi để giải thích Phúc Âm là điều tai hại lớn lao cho người nghe, chỉ tạo thêm cớ cho người ta vấp phạm.
- Thưa cha, tại sao Phúc Âm không chỉ cách nào cho người ta thực hành để nghiệm chứng. Ông trùm Canh hỏi tiếp.
- Có đấy chứ nhưng chúng ta không để ý tìm hiểu. Đọc Phúc Âm, chúng ta không thấy câu nào nói phải ngồi thiền với tư thế này hoặc cử động kia như thường được chỉ dẫn cho các hành giả nơi Ấn học hoặc Phật học. Phúc Âm đưa ra những phương pháp hoàn toàn về nhận thức nơi tâm trí mỗi người. Anh em thấy, bao nhiêu pháp nơi Phật học chỉ dồn về một nguyên tắc, “Kiến tính thành Phật.” Mà kiến tính là diễn trình của tâm thức để nhận thức, kiến tính lúc nào cũng được, nơi đâu cũng được. Tất cả những phương pháp quán tưởng, tư thế liên hoa, kiết già được đề nghị, truyền bá chỉ với chủ đích giúp hành giả định tâm. Nhưng diễn tiến nhận thức trong khi định tâm thế nào thì Phúc Âm nói rất nhiều, tôi tạm gọi là điều kiện tâm trí để nghiệm chứng, sẽ nói tiếp theo phần nhận định hay nhận thức về Thiên Chúa theo Phúc Âm. Mời anh Thanh nói tiếp.
- Thưa cha, nơi Phúc Âm Matthêu được viết, "Ta là Thiên Chúa của Abraham, Thiên Chúa của Isaac, và Thiên Chúa của Yacob! Người không phải là Thiên Chúa của kẻ chết, mà là của người sống" (Mt. 22:32). Phỏng câu này nói về phần hồn của Abraham, Isaac, Yacob vì Phúc Âm Gioan được viết, “Thần khí mới tác sinh, xác thịt thì không ích gì” (Gioan 6:63). Nói như thế phỏng ám chỉ thân xác và cuộc sống nhân sinh chỉ là phụ thuộc hay nơi chốn cho linh hồn cư ngụ một giai đoạn thời gian. Phần hồn không thể chết và như thế thân xác là phương tiện. Nhưng sao lại nói, “Xác thịt không ích gì? Thưa cha, nếu không có xác thân đối diện với cuộc đời, chịu đựng năm chìm bảy nổi sao linh hồn có cơ hội thăng tiến. Đồng ý rằng mọi sự khốn khó đều phát sinh từ ước muốn, tham vọng, nhưng nếu không có xác thân thì lấy phương tiện nào để thức ngộ nhờ những cơ hội cuộc đời? Thêm vào đó, nếu không có xác thân sao Thiên Chúa lại phải tạo dựng; chẳng lẽ sự hiện hữu nhân sinh được tạo dựng chỉ vì lầm lỗi phí phạm. Dẫu biết rằng, thân xác không là gì, chỉ như chiếc thuyền chở hồn qua bến bờ bên kia của cuộc sống hữu hình nơi một đoạn đường tâm linh, nhưng nơi đoạn đường tâm linh này cần phải có xác thân làm phương tiện thì tất nhiên xác thân vẫn có giá trị của nó. Thưa cha, cha nghĩ sao về giá trị của thân xác nơi hành trình đức tin?
- Tôi chẳng nghĩ chi hết. Trước nhất, chúng ta nên trực diện thực tại cuộc đời, giàu thì người ta ghét, đói rét thiên hạ khinh, thông minh sẽ bị lắm kẻ ganh tị rình rập đả phá; tất nhiên, với một tâm hồn bình thường đã phải gánh chịu biết bao sóng gió nơi kiếp nhân sinh. Thứ đến, xác và hồn là một bất khả phân ly dẫu bị tham vọng, ước muốn phát xuất tự linh hồn áp lực thân xác lệ thuộc, nhưng điều kiện cuộc đời cũng đóng vai trò quan trọng hoặc kìm hãm, bó buộc con người tham vọng ấy dẫu muốn cựa quậy cũng không được, hoặc thuận lợi được gọi là thời thế tạo anh hùng, nhưng lại bị đối diện trường hợp quyền lực tuyệt đối sẽ rơi vào sa đọa tuyệt đối. Hồn và xác luôn luôn đối diện chiến trận giữa tham vọng và ý hướng thượng như lòng khát khao bẩm sinh. Anh em có nhớ câu tục ngữ, “Trói lại mà đánh khen hay chịu đòn;” dẫu tham vọng nhưng không có thời, không có cơ hội thì con người cũng đành phải chấp nhận, và tất nhiên, vì tham vọng không được thỏa mãn, con người phải đối diện với bất đắc chí. Thử nhìn giá trị của thân xác theo quan điểm hữu vi. Anh em có chiếc xe, đẹp, xấu, tốt, dở, không thành vấn đề nhưng có ai muốn phá hủy nó để rồi đi bộ không, hay vì mục đích dùng nó như phương tiện nên nếu nó hư hỏng vẫn phải sửa. Dẫu anh em coi nó không có giá trị nhưng nó vẫn tự mang giá trị đưa đón anh em đi nơi này, nơi kia. Phúc Âm dùng sự việc hữu vi để ám định sự thể tâm linh nên thường không đặt nặng vấn đề nhân sinh mà có chăng nhắc nhở chẳng nên lo lắng thái quá cho cuộc sống hữu vi như đã được chép, "Vì vậy Thầy bảo cho anh em biết: đừng lo cho mạng sống: lấy gì mà ăn; cũng đừng lo cho thân thể: lấy gì mà mặc. Mạng sống chẳng trọng hơn của ăn, và thân thể chẳng trọng hơn áo mặc sao? Hãy xem chim trời: chúng không gieo, không gặt, không thu tích vào kho; thế mà Cha anh em trên trời vẫn nuôi chúng. Anh em lại chẳng quý giá hơn chúng sao? Hỏi có ai trong anh em có thể nhờ lo lắng mà kéo dài đời mình thêm được dù chỉ một gang không? Còn về áo mặc cũng thế, lo lắng làm gì? Hãy ngắm xem hoa huệ ngoài đồng mọc lên thế nào mà rút ra bài học: chúng không làm lụng, không kéo sợi; thế mà, Thầy bảo cho anh em biết: ngay cả vua Sa-lô-môn, dù vinh hoa tột bậc, cũng không mặc đẹp bằng một bông hoa ấy. Vậy nếu hoa cỏ ngoài đồng, nay còn, mai đã quẳng vào lò, mà Thiên Chúa còn mặc đẹp cho như thế, thì huống hồ là anh em, ôi những kẻ kém tin! Vì thế, anh em đừng lo lắng tự hỏi: ta sẽ ăn gì, uống gì, hay mặc gì đây? Tất cả những thứ đó, dân ngoại vẫn tìm kiếm. Cha anh em trên trời thừa biết anh em cần tất cả những thứ đó. Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và đức công chính của Người, còn tất cả những thứ kia, Người sẽ thêm cho. Vậy, anh em đừng lo lắng về ngày mai: ngày mai, cứ để ngày mai lo. Ngày nào có cái khổ của ngày ấy” (Mt. 6:25-34). Xét như thế, có lẽ đặt vấn đề về giá trị thân xác nơi hành trình tâm linh là do tại chúng ta còn bị ảnh hưởng quá nhiều bởi kinh nghiệm sống thế tục chăng? Phúc Âm nói về giá trị cuộc sống, “Thần khí mới làm cho sống, chứ xác thịt chẳng có ích gì. Lời Thầy nói với anh em là thần khí và là sự sống” (Gioan 6:63). Đồng ý rằng, một tinh thần minh mẫn ở trong một thân xác tráng kiện, nhưng nếu chỉ lo sao cho thân xác tráng kiện mà quên phần tâm linh, Phúc Âm nhắc nhở, “Ai yêu quý mạng sống mình, thì sẽ mất; còn ai coi thường mạng sống mình ở đời này, thì sẽ giữ lại được (Gioan 12:25). Tâm tính phát xuất tự linh hồn, nhưng nếu tâm tính chỉ chiều theo thế tục thì mất tất cả, nghĩa là không thể thức ngộ được. Vì thế có thể nói, thân xác là điều kiện cần thiết cho hồn thức ngộ nơi hành trình tâm linh, nhưng một người nếu không nhận thức thì cũng chẳng có gì đáng nói, sẽ ra đi như muôn ngàn người đã ra đi không biết Tin Mừng Nước Trời là gì.
- Thưa cha, ông trùm Lực lên tiếng, sao cha không nói cho chúng con biết Tin Mừng là gì để,
- Ông muốn nói để khỏi sống một cuộc đời vô ích? Tôi đã nói rồi mà ông không để ý. Đó là Phúc Âm viết để nghiệm chứng, để sống chứ không phải chỉ để cho hiểu biết. Bao nhiêu năm rồi ông chưa để tâm tìm hiểu thì đợi thêm một đôi tuần nữa không sao. Vấn đề chỉ là ông có suy nghiệm hay không! Ông có áp dụng Phúc Âm vào cuộc sống của ông được hay không chứ không phải biết hay không biết. Dĩ nhiên, biết thì ông chắc chắn sẽ biết, nhưng biết mà không thực hành, coi chừng phiền hơn.
- Thưa cha, chẳng lẽ biết mà không thực hành lại là một cái tội; thế thì thà không biết còn hơn.
- Điều ông vừa nói chính là điểm mấu chốt để phân biệt người theo đức Giêsu và người theo tôn giáo, theo đạo. Người tin theo đức Giêsu thì Phúc Âm chính là cuộc sống, thái độ, tâm tính, sự đối xử của họ; còn kẻ theo tôn giáo dẫu lấy Phúc Âm làm chuẩn thì cho dù biết cũng như không; bởi Phúc Âm chẳng giúp ích cho họ được gì. Có thể thực trạng này tạo nên câu nói, “Ai có tai thì nghe.” Anh Thanh, mời anh nói tiếp.
- Thưa cha, theo Phúc Âm, Thiên Chúa thấu suốt và nhìn tận cõi lòng chứ không xét bề ngoài theo lối nhìn của con người như được viết, "Còn ngươi bố thí thì tay trái đừng biết điều tay phải làm, hầu việc ngươi bố thí được giữ kín và Cha ngươi là Đấng thấu suốt kín ẩn sẽ hoàn trả lại cho ngươi" (Mt. 6:3). Và theo như câu, "Còn ngươi khi cầu nguyện thì hãy vào buồng, khóa cửa lại mà cầu nguyện với Cha ngươi, có mặt cả nơi kín ẩn; và Cha ngươi, Đấng thấu suốt cả nơi kín ẩn sẽ hoàn trả lại cho ngươi. Cầu nguyện thì các ngươi chớ lải nhải như người ngoại! Chúng tưởng hễ nói nhiều thì sẽ được nhậm. Chớ bắt chước chúng vì Cha các ngươi biết rõ các ngươi cần gì, trước khi các ngươi xin Người" (Mt. 6:6-8). Tiếng Mỹ dùng chữ “Inner room” có nghĩa trong lòng mình. Như thế, cầu nguyện tự trong lòng, sống nhận thức và cảm nghiệm Thiên Chúa đang hiện hữu và hoạt động nơi mình, và thực sự biết mình muốn gì.
- Tại sao anh nói thực sự biết mình muốn gì? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha vì theo kinh nghiệm riêng con, bình thường, cầu thì cầu nhưng ước muốn lung tung, thêm nữa, chỉ muốn những chuyện không cần thiết.
- Anh nói đúng. Chúng ta nên để ý về thái độ khi cầu nguyện. Cầu nguyện là bày tỏ ước muốn, ý định, tức là sử dụng quyền lực nội tại nơi mình là đức tin, quyền lực của Thiên Chúa nơi mình để kiến tạo điều mình muốn.
- Thưa cha, như vậy, hai câu Phúc Âm này ngụ ý nói Thiên Chúa ngự trị ngay nơi mình, Thanh nói thêm.
- Anh không sai, tất cả những gì được nói đến nơi Phúc Âm đều đổ dồn về Tin Mừng Nước Trời, Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi mọi người.
- Thưa cha, con đồng ý với cha vì Phúc Âm cũng nói, "Trong các tiên tri đã có viết: Hết thảy chúng sẽ là môn sinh của Thiên Chúa. Phàm ai nghe và học nơi Cha thì sẽ đến với Ta"(Jn. 6:45). Điều này có nghĩa Thiên Chúa ngự trị nơi mình, dẫn dắt mình nhưng mình có nhận biết hay không.
- Đến với đức Giêsu có nghĩa am hiểu những lời dạy của Ngài. Như vậy đến với Ngài tức là nghiệm chứng những điều Ngài dạy, nghiệm chứng Phúc Âm. Cha Hải bổ xung.
- Thưa cha, ông trùm Lực giơ tay, sao con không thấy cha nói gì về đi nhà thờ hay đọc kinh. Chẳng lẽ Phúc Âm không dạy thờ phượng Chúa à?
- Ông trùm nên đọc Phúc Âm thì sẽ biết. Giọng Bá bực bội vì ông trùm Lực cắt ngang dòng tư tưởng. Trong Phúc Âm chỉ dạy khi cầu nguyện thì đọc kinh Lạy Cha, chứ thời đó chưa có đạo Công giáo.
- Chú nói như thế thì Chúa Giêsu không phải là người Công giáo à?
Câu hỏi như trái bom bùng nổ giữa những tâm trí đang chăm chú chiêm nghiệm chợt bị đánh động. Ai không biết thời đức Giêsu chưa có đạo Công giáo thế mà ông trùm không nhận ra để rồi nêu lên câu hỏi chẳng khác gì ngớ ngẩn. Và những tiếng xì xèo qua lại nổi lên. Cha Hải đưa mắt thản nhiên nhìn đám người đang xì xèo mà lòng cảm thương cho dân Chúa. Câu Phúc Âm trở về nơi tâm trí, "Ôi thế hệ cứng lòng không chịu tin và gian tà! Tôi phải ở cùng các người và chịu đựng các người cho đến bao giờ nữa?” (Lc. 9:41) khiến ngài cũng thấy cảm thương cho đức Giêsu. Các môn đồ được Chúa trực tiếp dạy dỗ, cùng ăn uống, cùng rong ruổi theo Ngài rao giảng mà còn như thế thì dân Chúa xa mặt cách lòng, đậm in nơi tâm trí những quan niệm và lối nhìn thế tục thì cầu mong gì thức ngộ. Lỗi tại ai? Cha Hải lặng người suy tư! Tại hệ thống giáo điều, nhờ đó người ta có quyền lực nên Lời Chúa đã bị che lấp. Tại con người không chịu nghiệm chứng, mà chỉ cố tình hiểu biết theo nghĩa từ chương về Phúc Âm! Không có trường lớp nào chỉ dạy cho các “đấng làm thầy” nghiệm chứng thì sao có thể giảng dạy và chia sẻ nghiệm chứng! “Khốn cho các ngươi biệt phái và luật sĩ, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết; các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản” (Mt. 23:13); câu Phúc Âm đang lên án ai? Ôi hai ngàn năm đã qua, bao công lao, tiền bạc của dân Chúa như đổ xuống sông, xuống biển! Bao đền đài nguy nga ẩn tàng muôn lời cầu khẩn, nhưng đức tin thì vẫn còn mãi xa xăm đối với dân Chúa. Phỏng Chúa muốn thế? Câu hỏi đơn sơ nhưng ngàn đời chẳng ai có thể trả lời lại trở về với tâm tư cha Hải. Ngài chỉ nhẹ nhàng nói,
- Lần trước anh em đã có nhắc nhở tới nơi Phúc Âm có viết Chúa Giêsu theo Đức Mẹ và thánh Giu se đi lễ và ở lại đền thờ Jerusalem. Phúc Âm là đạo học phát sinh ra Chính Thống, Công giáo, Anh giáo, Thệ Phản, Tin Lành sau này. Thời đức Giêsu chưa có Công giáo.
- Thưa cha, sao trong kinh cầu Chịu Nạn có câu “Chúa Giêsu truyền thánh Phêrô cai hội thánh?
- Thưa cha, Tình nhảy vô, nếu nói theo kinh cầu thì Chúa Giêsu bỏ đạo Do Thái và thiết lập đạo mới nên sai thánh Phêrô làm đầu.
- Ăn nói tào lao! Bá lên tiếng. Mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng. Đạo Công giáo, rồi nào giáo hoàng, giám mục, linh mục được phân định sau này. Có ai gọi là giáo hoàng Phêrô bao giờ đâu; ngay như thánh Phao lô được gọi đặc biệt bằng cách quật ngã ngựa có danh xưng giám mục bao giờ. Làm ơn đọc lại Phúc Âm xem có câu nào nói Chúa Giêsu bỏ đạo Do Thái và thiếp lập Công giáo đâu. Phúc Âm cũng không có chữ nào được gọi công giáo. Đồng ý rằng ý kiến không đúng, không sai, nhưng làm ơn nói có sách, mách có chứng. Ý kiến cũng cần phải dựa trên căn bản nào đó vì nếu chuyện gì cũng hỏi, sao có thể giải quyết được hết. Con đề nghị, vì lợi ích của đa số, xin cha hướng dẫn đi đúng vô lịch trình tìm hiểu và nghiệm chứng Phúc Âm. Còn những vấn đề Chúa Giêsu thế này, thế kia, hãy hỏi Chúa, và hãy để Chúa trả lời.
- Nếu Chúa không trả lời thì sao? Tùy con diễu.
- Thì không có tai để nghe, nên không nghe. Phủ đế vô.
- Không nghe nên muốn nói sao thì nói, bày gì thì bày, Sỹ thêm.
Cha Hải giơ tay ra hiệu im lặng, đoạn nói,
- Như anh Thanh vừa trình bày qua Phúc Âm, Thiên Chúa của đức Giêsu hiện diện và hoạt động nơi tạo vật. Thiên Chúa là Thần Khí, không ai có thể hình dung được. Ngài chính là sự sống nơi mọi loài, và chúng ta thấy từ ngàn xưa tới giờ, trãi qua bao niên đại, nào thiên tai, chiến tranh, những biến chuyển không ngờ của vũ trụ, những hiểm họa bệnh dịch hoành hành cũng không thể nào tiêu diệt được sự sống đang tùy thời, tùy nơi phát triển. Phúc Âm dùng những hình ảnh chim chóc, bông dại ngoài đồng minh chứng sự hiện diện và hoạt động của Thiên Chúa ngay nơi những tạo vật thường tình, nhỏ bé mà chúng ta ít khi để ý tới. Nói cách khác, Phúc Âm trình bày một Thiên Chúa hoạt động nơi mỗi người, quyền lực sự sống nơi mỗi người; thế nên, khi cầu nguyện, chúng ta sử dụng năng lực, quyền lực của Thiên Chúa nơi mình. Suy nghiệm thâm sâu hơn một chút, phải nói rằng Thiên Chúa là chính quyền lực hiện hữu hiện diện nơi tạo vật hoặc mọi tạo vật đều là hiện thể của Thiên Chúa dưới những dạng thức khác nhau. Nhận thức như thế chúng ta mới có thể trả lời câu hỏi đã bao năm vẫn đợi câu trả lời đó là, giả sử nơi hành tinh nào đó nơi vũ trụ có sinh vật như loài người sinh sống thì ơn cứu độ có đến với họ không. Xin thưa, vì Thiên Chúa là quyền lực hiện hữu hiện thể nơi mọi loài, nơi tạo vật thế nên Thiên Chúa vẫn hiện diện bất cứ nơi đâu, và như vậy, ơn cứu độ của Thiên Chúa cũng hiện diện bất cứ nơi hành tinh nào trong vũ trụ vô biên này.
- Thưa cha, nếu nói như thế thì dù cho không biết Chúa Giêsu cũng vẫn có ơn cứu độ? Ông trùm Lực lên tiếng.
- Theo ông, ơn cứu độ là gì? Cứu khỏi cái gì và độ thế nào? Bá nhảy vô lên tiếng.
- Chú là người Công giáo mà không biết ơn cứu độ à? Ông trùm phán.
- Thưa ông trùm, giọng Bá hơi có vẻ gằn, tôi muốn biết quan niệm của ông trùm về ơn cứu độ chứ chưa chắc quan niệm của ông trùm giống quan niệm của tôi về ơn cứu độ. Nhà Phật cũng dùng ngôn từ cứu độ vậy ơn cứu độ của Thiên Chúa có giống với sự cứu độ của đức Thích Ca hay khác thế nào theo quan niệm của ông?
Thấy ông trùm Lực bị dồn vào ngõ bí, cha Hải lên tiếng,
- Tất cả những diễn trình nơi Phúc Âm đều phụ trợ cho Tin Mừng đức Giêsu rao giảng. Thế nên, chúng ta hãy đợi khi bàn thảo đến Tin Mừng rồi sẽ nhận định Tin Mừng cứu độ hay giải thoát con người thế nào. Hiện giờ chúng ta mới nói đến Thiên Chúa mà đức Giêsu rao giảng qua Phúc Âm. Anh em thử nhớ lại những gì đã thảo luận về mấy đạo học Đông Phương, chẳng hạn, Phật, Lão, Ấn, và Kinh Thánh. Ai có thể nói lên điểm chung của những đạo học Đông Phương, làm ơn trình bày cho mọi người biết.
- Mời thiền sư thấy đủ thứ, Tình lớn tiếng.
- Tớ còn đang ngâm kíu, chưa kịp ngộ. Sỹ thoái thác.
- Sao, cư sĩ Hưng, ông Thung đề nghị, thiền sư ngâm kíu thì cư sĩ nhà chùa cần lên tiếng chứ nếu không ai biết đấy là đâu.
- Ai dám qua mặt bác Tài, Hưng điềm nhiên từ chối.
- Phe ta mà không ai dám chẳng lẽ mời phái quần thâm thì mất mặt bầu cua. Ông Thung hối thúc.
- Không ai nói thì con xin nói, Thanh lên tiếng. Tuy nhiên, mấy cuộc họp đầu tiên, con mãi đang vui thú tại Chicago, nên nếu thiếu sót gì, con mời bác Tài bổ túc. Trước hết, mục đích của đạo học Đông Phương chính là giúp và dẫn dắt con người đạt tới giác ngộ. Tất nhiên, một điều rõ ràng, các vị trước tác kinh sách đều nhắc nhở qua nhiều kiểu cách, và cũng chỉ tóm lại là không ai có thể giúp mình giác ngộ; mà sự giác ngộ phải tự mình; bởi sư phụ chỉ có thể dẫn vào tới cửa, tu hành tại bản thân. Ai cũng biết, một cây cổ thụ, cũng xuất phát từ một cây con, đài cao chín tầng, bắt đầu từ một nền đất, và hành trình vạn dặm, cũng phải khởi đầu bằng một bước đầu tiên; thế nên, hành giả phải trãi qua bước chân đầu tiên đó là nhận biết chính mình, hoặc nói cách khác, hồi tâm trực diện để biết mình thực sự là gì, thế nào, mình là ai. Dĩ nhiên, giác ngộ không có nghĩa là thế giới thay đổi, thay đổi chỉ nơi bản thân mình. Trong hành trình nhận biết mình là ai, hành giả phải đối diện với muôn chiều hướng tham sân si nơi mình, những thách đố nhận thức, những ngộ nhận đâu là bản thể tuyệt đối, cội nguồn của mọi sự hiện hữu, hữu hình cũng như vô hình. Lẽ đương nhiên, cái mình biết thì không khó, cái khó thì mình không biết; thế nên hành giả cần định tâm quán tưởng. Nơi lãnh vực này lục tổ Huệ Năng sáng tạo ra hành thiền. Hành thiền tức là làm gì thì làm nhưng tâm trí luôn luôn định về một điểm, một vấn đề nào đó để quán tưởng. Cho đến khi nào hành giả nhận ra sự thể mà lục tổ gọi là “Bản lai diện mục” hoặc giác ngộ, thời điểm ấy đã thực sự trả lời được câu hỏi “Tôi là ai?” Tiếp theo, con sẽ trình bày về nhận thức tôi là ai của Phật học, Ấn học, Lão học, và Kinh Thánh. Ngưng một chút để nhấp ngụm bia, Thanh tiếp,
- Con xin khởi đầu bằng nhận thức Ấn học. Nơi kinh sách diễn giải, các tác giả kinh sách Ấn học hay đề cập đến thực thể tối thượng được gọi là Đại Ngã như một vị chúa tể mang nhân tính, chẳng hạn đức Thế Tôn hoặc Thượng Đế hay nhân cách hóa bằng đại danh xưng "Ta" v.v... Chẳng hạn nơi kinh Bhagavad Gità viết, "Này Arjuna, Ta là Đại Ngã ngự trị trong tâm hồn vạn vật: Ta là lúc khởi đầu, là chốn trung gian và là cứu cánh của vạn vật... Trong các tập Phệ Đà, Ta là Sàmaveda. Trong số các bản thể ngời sáng, Ta là bản thể ngời sáng; Ta là bản thể Vàsava. Trong các quan năng Ta là tinh thần (Manas), và trong khắp phù sinh Ta là tri thức... (CTC. Tr.100-101). Ta là thần chết cấu xé muôn loài; Ta là nguyên ủy của tất cả những gì sắp sửa sinh ra. Trong các phẩm hạnh của nữ tính, Ta là danh giá, là giàu sang, là thịnh vượng, là lời nói, là ký ức, là thông minh, là đức kiên trì và lòng tha thứ... (CTC. Tr.103). Ta là trò xảo trá của kẻ đại bịp, và là sự rực rỡ của những vật thể huy hoàng. Ta là vinh quang; Ta là quả cảm; Ta là chân tính của lẽ phải...; Ta là yên lặng của mật tính và là tri thức của những bậc hiền giả. Ta là hạt nhân của tất cả thực hữu. Chẳng có chuyện gì, dù chuyển động hay bất động lại có thể hiện hữu ngoài Ta (CTC.Tr.105). Đại khái, Đại Ngã hiện hữu nơi tất cả và tất cả đều ở trong hay là một với Đại Ngã. Tất cả những biến chuyển đều là hành động của Đại Ngã. Nhịp tim một người đập, ý tưởng của người đó, lời ăn tiếng nói cũng đều là hành động của Đại Ngã.
- Đối với nhà Phật, thực thể con người không phải chỉ là thể xác được bắt nguồn từ thời điểm sinh vào cõi trần để rồi lúc nào cũng bị đe dọa bởi bệnh, lão, và chết chóc. Nó cũng không phải chỉ bao gồm một hệ thống những cảm giác, dục vọng, tình tự, tư tưởng vẫn thường gây nên cá tính mỗi người. Vượt lên trên hai thành phần vô thường đó, nhà Phật trình bày một thành phần hết sức linh diệu nữa; thường được gọi là Tâm, là một và có đồng những đặc tính của thực thể tuyệt đối, nghĩa là vô trụ, vô biên, thường tịch, thuần nhất. Trong kinh Thủ Lăng Nghiêm, Phật có giảng cho ông A Nan về cái Tâm to lớn của con người bằng cách so sánh với cõi hư không và các thế giới: "A Nan, ngươi nên biết rằng, cái cõi không gian kia, sinh ra trong tâm ngươi, chỉ nhỏ bé như một đám mây điểm trên trời xanh, huống hồ là những thế giới còn nằm trong không gian thì thấm vào đâu với cái Tâm của ngươi" (XDNSQ; Tr.35-36). Tâm thường trụ hay tâm thể tuyệt đối nơi con người là gốc gác cho mọi sự biến chuyển của cuộc đời, là nguồn phát sinh mọi sự được gọi là pháp. Bởi vậy nhà Phật nói vạn pháp tự Tâm, không có pháp ngoài Tâm. Hai câu tiêu đề làm then chốt nhận thức nhà Phật đó là "Tam giới duy Tâm, vạn pháp duy thức." Nói như vậy có nghĩa mọi sự vật trên cõi đời này đều phát sinh do nơi tâm thể, song cách thức chuyển hóa của Tâm thành sự vật là do thức quy định nên. Nói cách khác, Tâm thể không biểu hiện, thức là sự biểu hiện của Tâm (XDNSQ; Tr.37). Đây chính là điểm đức Đạt Ma Sư Tổ đã nói, "Cả thế giới được nghĩ trong tâm. Tất cả chư Phật, quá khứ và vị lại đã và sẽ được tạo thành trong tâm" (KCGL; Tr.201). Như vậy, chúng ta có thể nói, đối với Phật học, con người là hiện thể của tâm, và tất cả cũng chỉ là biến dịch của tâm tùy duyên.
- Cao điểm của Lão học là Huyền Đồng, sống hòa hợp làm một với thiên địa được gọi là thánh nhân. Điểm đáng chú ý nơi Lão học đó là “Thiên địa bất nhân, dĩ vạn vật vi sô cẩu.” Sự thể biến dịch của trời đất không thiên vị ai; nên thánh nhân cũng không vì ai mà thiên vị. Sự biến chuyển của trời đất theo những chu kỳ riêng biệt, nghịch với biến dịch này tất thất bại; biết thì sống, không biết thì khốn khổ. Tào như nước; nước là nguyên tố căn bản thiết yếu cho mọi sự sống. Nước ẩn tàng mọi nơi chốn. Tào ẩn trong mọi loài, là sức sống và biến chuyển của mọi loài. Tào thường được gọi là Đạo, “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật.” Có thể câu này lấy ở Dịch học vì dịch có nghĩa biến chuyển, thời điểm chuyển đổi. Nói cách khác, Tào sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật nhưng áp dụng vào nghiệm chứng nhất nguyên nơi thực thể con người hình như phải nói, Cái một bao gồm hai; hai đối diện cái ba sinh ra hay tạo nên vạn vật; vì Tào ẩn tàng nơi mỗi người. Thế nên, trạng thái hòa nhập với Tào hay huyền đồng sẽ có lẽ sống vô cầu, vô công, và vô danh. Tào cũng như Brahma đang hoạt động, biến chuyển nhưng không được để ý vì vạn vật đang biến chuyển trong Tào. Thưa, có ý kiến nào phản bác xin cho biết trước khi vô nhận định về Kinh thánh?
Không ai nói năng, hoàn toàn im lặng như tâm trí mọi người vẫn chìm đắm với thực thể Tào, Brahma đang chuyển vận nơi mỗi người, ngoại trừ những tiếng chai bia đụng bàn.
- Xin cảm ơn, và con xin tiếp tục tóm gọn nhận thức về Kinh Thánh. Tuy nhiên, như cha đã nói, hãy còn một vài phần về Phúc Âm chẳng hạn điều kiện tâm trí khi nghiệm chứng, và Tin Mừng Nước Trời nên con chỉ nói nhận thức về Thiên Chúa của đức Giêsu. Hớp một ngụm bia thấm giọng, Thanh tiếp,
- Đại khái, xuyên qua Cựu Ước, bất cứ sách nào, từ Sáng Thế Ký cho tới Dân Số, Xuất Hành, Nhị Luật, các Tiên Tri, Thánh Vịnh, Cách Ngôn v.v…đều hiển nhiên nói đến Thiên Chúa nhúng tay thực hiện những sự việc dù cho dân chúng ngoan ngoãn tuân theo, thờ phượng Ngài, hoặc khi đã sống một cách quá độ nhưng biết hối cải. Có thể nói một cách tổng quát, tất cả các sách nơi Cựu Ước chỉ nói về hoặc minh chứng một điểm, và đó là có một quyền lực tối thượng là Thiên Chúa hoạt động giữa dân Ngài, nơi tạo vật. Con nói giữa dân Ngài chỉ để phân biệt người Do Thái tự nhận làm con riêng của Thiên Chúa cũng như dân Việt có huyền thoại con rồng cháu tiên; vì dẫu được gọi dân ngoại thờ các ngẫu tượng, nhưng nhiều trường hợp Cựu Ước cũng nhắc đến họ nhận ra quyền uy bất bại của Thiên Chúa của dân Do Thái. Nơi sách Sáng Thế Ký có nói, “Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài.” Như thế, chẳng những Cựu Ước nói lên sự hiện diện của Thiên Chúa giữa dân chúng mà còn đưa lên nhận thức mỗi người là hình ảnh của Thiên Chúa. Nơi thư thứ nhất gửi giáo đoàn Côrintô, thánh Phao lô minh xác, thân xác mỗi người là đền thờ của Thiên Chúa và Thần Khí của Thiên Chúa ngự trị nơi mỗi người. Nếu để tâm nghiệm chứng, hình ảnh Thiên Chúa Ba Ngôi, một Chúa ba ngôi, cũng như ba ngôi một Chúa chính là thực thể xác, hồn, ước muốn, bất khả phân ly nơi một người.
- Tựu chung, các đạo học Đông Phương như Ấn, Phật, Lão, và Kinh Thánh đều quy về một điểm độc nhất; đó là có một Quyền Lực Tối Thượng được mệnh danh bằng những danh hiệu khác nhau chẳng hạn, Chân Như, Brahma, Thượng Đế, Ông Xanh, Ông Trời, Thiên Chúa. Quyền lực tối thượng này đang hiện diện và hoạt động nơi mọi loài, mọi vật, hữu hình cũng như vô hình. Hơn nữa, nơi thư thứ nhất gửi giáo đoàn Côrintô, Phao lô nhắc nhở thân xác mỗi người là đền thờ của Thiên Chúa và Thần Khí của Thiên Chúa ngự trị nơi mỗi người. Và như thế, hành trình thức ngộ chính là nghiệm chứng được thực thể Uyên Nguyên này, được gọi là Thiên Chúa nơi mình. Thưa cha, thưa quí vị, con xin hết.
- Vỗ tay, Thanh dứt lời mà mọi người vẫn im lặng như trầm tưởng, đến khi Sỹ nhà con hô lớn vỗ tay, mọi người mới hình như giật mình vừa vỗ vừa la, ồn ào lại nổi lên.
Đợi tiếng vỗ tay và ồn ào ngớt, cha Hải lên tiếng,
- Có một điểm cần để ý nơi Cựu Ước đó là “Hãy trở nên thánh thiện như Thiên Chúa” nơi sách Lêvi đoạn 19, câu 1. Vấn đề được đặt ra đó là lấy gì làm căn bản để con người có thể trở nên thánh thiện như Thiên Chúa? Nếu chúng ta đặt vấn đề bảo con chó trở nên khôn ngoan và có thái độ như con người, thử dùng lý luận và suy tư để đi đến kết luận chúng ta sẽ có câu trả lời ra sao?
- Thưa cha, Tùy con giơ tay, không thể được vì con chó không có gì làm gốc gác, căn bản để có thể có thái độ của con người. Có câu nào đó nói rằng, chúng ta chỉ có thể dạy cho con khỉ đánh một bản nhạc piano tuyệt vời, nhưng không thể nào dạy con khỉ trở thành nhạc sĩ. Con khỉ cho đến muôn đời thì vẫn là con khỉ bằng chứng là qua bao thế hệ, người ta chưa ai gặp được thứ khỉ nào biến hóa trở nên giữa người và khỉ. Thực tại minh chứng, dẫu có những con khỉ làm xiệc, những con heo, con chó đã được tập luyện, đến khi nghe một mệnh lệnh như ký hiệu nào đó thực hiện chuyện gì thì đó là phản ứng theo thói quen luyện tập mà thôi. Con khỉ được luyện tập để vác rổ xin tiền nhưng không thể nào có thái độ của con người. Không nói gì đâu xa, một con khỉ có được luyện tập đến mấy, đem so với một đứa trẻ mười tuổi chắc chắn sẽ khác rất xa.
- Thế nguyên tắc nào hay dựa vào sự thể nào Kinh Thánh nói con người “Hãy trở nên thánh thiện như Thiên Chúa?” Cha Hải thách đố.
- Thưa cha, con hiểu ý cha muốn nói. Thưa cha, câu nói nơi sách Lêvi thoạt nghe như khuyến khích, nhưng để ý suy nghĩ, đó lại là một mệnh lệnh, một điều luật, hay điều kiện, Thanh lên tiếng. Bởi vì Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi con người; thêm vào đó theo sách Sáng Thế Ký đã nói con người là hình ảnh của Thiên Chúa; hơn thế nữa, thánh Phao lô minh xác thân xác mỗi người là đền thờ của Thiên Chúa. Đàng khác, cũng như thánh Phao lô tuyên xưng, “Tôi sống nhưng không phải tôi mà là Chúa Kitô sống trong tôi.” Rảo qua các đạo học Đông Phương, tất cả đều quy về một điểm đó là mọi sự mọi vật đều là hiện thể của Quyền Lực tối thượng dưới những dạng thức khác nhau. Xét thế, cuộc đời, thân xác một người chỉ là phương tiện cho Thiên Chúa hoạt động chẳng khác gì nhận thức Ấn học trình bày. Như vậy, hãy trở nên thánh thiện tức là hãy nhận thức vượt lên lối nhìn thế tục chẳng khác gì trở thành thánh nhân theo nhận thức Lão học. Thưa cha, nói như thế, trở nên thánh thiện là cắt bỏ suy nghĩ thế tục để nhận biết thực thể chính mình?
- Thưa cha, thưa quý vị, Tình nãy giờ ngồi uống bia nghe bàn luận bất chợt lên tiếng. Nếu nói thánh nhân là sống hòa hợp với thiên nhiên, vô cầu, vô công, vô danh; lại xét Thiên Chúa ở khắp mọi nơi, hiện thể dưới những dạng thức khác nhau thì như Phúc Âm nói, “Hãy nhìn chim trời, không gieo vãi, không gặt hái, không tích vào kho lẫm” (Mt. 6:25), và như chúng ta thấy, chim không cầu, không công, không danh, sống hòa hợp với thiên nhiên, phỏng chúng nó là thánh nhân?
- Con chim là con chim, ở đây chúng ta đang nói chuyện về con người, về thực thể hiện hữu của con người, mắc mớ gì ông hỏi về chim. Muốn hỏi về chim, về nhà mà hỏi xem có lãnh đủ không! Sỹ minh định.
- Con chim vô cầu, vô công, vô danh sao chúng đánh nhau?
- Vậy mấy con gà mái đá gà cồ cũng vô cầu, vô công, vô danh sao?
- Con chim, con thú sống theo bản năng sao được gọi là vô cầu, vô công, vô danh!
- Vậy con chim không phải là hiện thể của quyền lực sự sống hay sao?
Người này hỏi một câu, kẻ khác lý luận một đường, lao xao như đám ong mất chúa. Cụ Tài giơ tay ra hiệu im lặng, đoạn lên tiếng,
- Anh Tình xưa nay ít nói mà hỏi câu nào trúng câu đó. Vậy, oánh mày, oánh tao thì anh gặp thánh nhân giết thánh nhân ư?
- Thưa bác, Phủ hỏi, sao lại oánh mày, oánh tao? Trong Lâm Tế Lục là gặp Phật giết Phật mà! Sao có thể lấy “Râu ông cắm cằm bà được như vậy?”
Cũng tội cho mấy cụ trùm, không hiểu cụ Tài nói gì. Đang tự nhiên bày ra oánh mày, oánh tao, lại còn gặp thánh nhân, giết thánh nhân, gặp Phật giết Phật. Mấy cái người này ăn nói gì kỳ cục; mà nào có ai còn trẻ gì cho cam, đến ngay cụ Tài già khú đế rồi cũng chẳng để ý lời ăn tiếng nói. Thật ra, Phủ đã tham dự mọi cuộc hội đàm mà vì chưa ngộ được công án đơn giản “Oánh mày, oánh tao” cũng không thể hiểu cụ Tài nói gì phương chi mấy cụ trùm. Một số người còn đang nghe ngóng xem có thêm tia sáng nào rọi tới mở rộng nhận thức thì Tình đã lên tiếng,
- Thưa bác, chuyện đã như thế thì nó phải thế. Con hổ không được sinh ra để ăn cỏ thì cứ thánh nai, thánh hươu mà ăn thịt. Tình nói nghe không đâu vào đâu.
- Nơi sách Sáng Thế Ký (Khởi Nguyên) có câu, “Và Thiên Chúa đã thấy mọi sự Người đã làm ra: và này tốt lành quá đỗi” (1:31). Tôi nghĩ, mấy anh chị em Công giáo không lạ gì câu nói, “Mọi sự từ Thiên Chúa mà ra.” Đồng thời theo nhận thức về đạo học Đông Phương vừa được anh Thanh trình bày, mọi sự mọi vật từ hữu hình đến vô hình đều là hiện thể của quyền lực tối thượng. Nơi Ấn học, một trong những đức tính thiết yếu mà hành giả rất khó đạt tới đó là yêu thương mọi loài. Nơi nhà Phật, Một số hành giả ở trần cố ý cho muỗi đốt. Thế mà như anh Tình vừa nói, con hổ không chịu ăn cỏ. Mọi loài, mọi tạo vật là hiện thể của quyền lực tối thượng dưới những dạng thức khác nhau nên mỗi vật mỗi loài mang sự thánh thiện riêng của chúng. Trái ớt phải cay, lửa phải nóng, con rắn mang nọc độc v.v… Mọi vật, mọi loài sống theo bản năng ngoại trừ con người vì con người mang quyền lực được Phúc Âm gọi là đức tin, quyền lực tối thượng của Thiên Chúa, của Thượng Đế, của Tào, của Brahma, của Chân Như. Ngưng một chút, cụ Tài tiếp,
- Câu hỏi anh Tình nêu lên nghe thì thuận lý lẽ, nhưng ẩn chứa sự nghịch thường không thể hòa hợp, nếu không để ý sẽ được coi như công án khiến khối người suy nghiệm cả đời không giải quyết nổi. Đa số các công án dùng hữu vi để dẫn dắt tâm trí bước vào hành trình tâm linh. Đàng này anh dùng hữu vi gán ép cho đặc tính tâm linh. Chúng ta nhận thấy loài vật sống theo bản năng trong khi con người vừa bản năng vừa ước vọng, đam mê, ý định. Tôi có thể giải thích bản năng; chẳng hạn, ai đó trong chúng ta, qua một đêm ngủ, sáng hôm sau thức dậy thấy mình mẩy đau nhức và nhận ra rằng khí hậu có điều gì thay đổi. Tôi gọi những người như thế là họ hàng nhà cóc vì tôi thuộc về loại đó. Chúng ta nghe đây đó, trước khi có những trận lụt hay động đất một số con vật tự động rời chỗ ở đi nơi khác. Hoặc, nếu thấy kiến bò lên cao, sắp có mưa lớn. Thế nên, có thể nói rằng muôn loài mang sự thánh thiện của chúng vì tất cả đều là hiện thể của quyền lực tối thượng dưới những dạng thức khác nhau. Con người dẫu mang quyền lực đức tin nhưng lại cũng có tham vọng nên hành trình trở về sự thánh thiện nguyên bản được gọi là hành trình tâm linh, hành trình đức tin.
- Thưa cha, Phủ hỏi, nếu tất cả là hiện thể của quyền lực tối thượng trong hành trình biến chuyển thì đến một ngày nào đó con người sẽ nhận biết đức tin; thế sao Phúc Âm lại đặt vấn đề có còn thấy đức tin ngày đức Giêsu trở lại.
- Trước hết, cha Hải lên tiếng, điều hiển nhiên ít ai để ý đó là từ lối nhìn hữu vi, người ta đã nhận ra sự biến chuyển của tạo vật mỗi ngày mỗi trở nên khá hơn; chẳng hạn chúng ta thấy con cái, đặc biệt là các cháu chắt của chúng ta rất thông minh. Những em bé năm hay sáu tuổi bây giờ có thể nói chúng thông minh hơn chúng ta thời kỳ mười hai hay mười ba tuổi. Nếu để ý nhìn lại cuộc sống, con người kiến tạo cuộc sống càng ngày càng tiện nghi và thoải mái hơn. Từ nhận thức này, Darwin suy nghĩ và viết ra thuyết tiến hóa; đồng thời vì không để ý suy nghĩ vượt lên, chúng ta thấy người ta ngày nay vẫn còn bị lệ thuộc thành ngữ, “Những gì khoa học không chứng minh được thì không có.” Tuy nhiên, họ quên rằng cũng đã có câu nói, “Không có gì mới dưới ánh mặt trời” (Gv. 1:9). Tôi đề nghị, anh em nên suy nghĩ, đặt vấn đề để suy nghĩ, nhưng cũng nên để ý những gì chúng ta có thể nhận biết, có thể suy nghĩ tới đều không phải tự nhiên. Tất cả mọi sự đều có nguyên nhân, đều có cội nguồn và câu hỏi chính yếu phải là chúng từ đâu ra. Nhà Phật nói về cái duyên, nghe thì hợp lý lắm nhưng xem ra bởi không thể giải thích được nên tạm gọi là duyên. Tôi đưa ra thí dụ; ngày xưa người ta thờ thần sấm sét; ngày nay khoa học đã tiên đoán được sấm sét sẽ xảy ra ở vùng nào và vào khoảng thời điểm nào, nhưng không xác định rõ được thời điểm nào sét đánh và chính xác nơi nào. Sự hội hợp giữa hai đám mây, âm điện tử và dương điện tử, nhập vô nhau được gọi là duyên. Lối nhìn hữu vi là thế. Dĩ nhiên, hai đám mây mang điện tử đối nghịch chạm vô nhau thì tạo thành sét nhưng vấn đề lại là đám mây từ đâu ra, từ đâu tới, và nếu không có đám mây lấy chi được gọi là duyên cho chúng hội hợp. Thêm một quan niệm khác cũng cho rằng con người do chỉ vật chất tạo thành. Nếu tôi không lầm thì chúng ta có chuyên viên nhà Phật, hãy để chuyên viên giải thích theo quan điểm nhà Phật và chúng ta thử suy nghiệm. Mời anh Hưng,
- Thưa cha, thưa bác, nói rằng nhà Phật quan niệm thì oan cho đức Thích Ca vì đức Thích Ca chỉ rao giảng về giác ngộ chứ không giải quyết về những khốn khó của kiếp nhân sinh. Những người sau này suy nghiệm về những lời giảng của đức Thích Ca rồi viết kinh nọ, kinh kia và cũng bị ảnh hưởng bởi lối nhìn thị dục nên dùng thành ngữ “Cứu nhân, độ thế” gán cho ngài để câu khách hầu triển dương nhóm của họ. Và cũng do lối nhìn hữu vi, người ta đưa ra chủ thuyết con người chẳng là gì, chỉ là duyên hội hợp của tứ đại đó là đất, lửa, khí, và nước. Đây cũng là bốn yếu tố cấu thành nên toàn bộ vật chất thuộc về vật lý của thế gian.
- Mọi người nghe thuận lý không? Tuy nhiên, tư tưởng xuất phát từ đâu nơi con người? Thế rồi những cảm giảc phát sinh từ đâu? Lại là cái duyên, chính cái duyên mới phiền vì cơ cấu của nhiễm sắc thể di truyền nơi con người đẩy cái duyên ra ngoài lý lẽ. Chúng ta cũng nhận thức được, sự vật hữu hình được sinh bởi vô hình và rồi sự vật hữu hình sẽ trở về vô hình. Tôi nói sự vật hữu hình trở về vô hình chứ không phải phát sinh vô hình mà ngược lại. Để tôi giải thích, trước khi chúng ta muốn làm việc gì, chúng ta đã có sẵn toan tính. Toan tính là vô hình và thực hành sự việc theo toan tính là hữu hình. Tuy nhiên, người ta thường cho rằng toan tính do bộ óc nghĩ ra; xin thưa, dứt khoát bộ óc không thể suy nghĩ được gì mà nó chỉ là phương tiện để cho tư tưởng, toan tính nơi tâm hồn được thể hiện. Tư tưởng không thể nào được phát sinh từ vật chất như bộ óc mà là từ tâm hồn, linh hồn con người. Linh hồn là gì tôi nghĩ mọi người đã biết. Qua hành trình nghiệm chứng chúng ta dùng những lời khôn ngoan để hướng dẫn, nhưng không lệ thuộc ngôn từ hay chiều hướng của những vị trước tác. Đã có ai đọc kinh Tăng Nhất Tập của nhà Phật? Trong đó lời kệ của đức Thích Tôn ghi rằng, “Đừng tin điều gì do kinh sách. Đừng tin điều gì do tập quán lưu truyền. Đừng tin điều gì vì được người ta nhắc đi nhắc lại. Đừng tin điều gì do bút tích của thánh nhân. Đừng tin điều gì do người ta tưởng tượng ra rồi gán cho thần phật nói. Đừng tin điều gì vì uy tín của thày dạy. Nhưng hãy tin vào điều các con đã từng trãi, đã kinh qua và suy xét cho là đúng, có lợi cho các con và kẻ khác. Lòng tin ấy sẽ thăng hoa đời con, và các con hãy lấy đó làm tiêu chuẩn.” Có ai thấy mấy lời kệ này giống câu nói nào nơi đâu không?
- Thưa cha, hình như những lời kệ này chỉ là giải trình câu nói của đức Thích Ca, “Đừng vội tin những gì ta nói mà hãy nghiệm chứng. Tin vào những lời ta nói mà không nghiệm chứng tức là khinh ta.”
- Mấy câu này đã được truyền tụng đã hơn hai ngàn năm, thế mà cho mãi tới ngày nay người ta vẫn học đòi nhân danh khoa học để luận bàn thế nọ, thế kia trong khi không hiểu gì về khoa học. Có lần coi TV nơi băng tầm Discovery về một chương trình khoa học. Họ giải thích rằng máu chuyển vận tới não qua các kinh mạch li ti rồi thế nào đó phát sinh tư tưởng, sáng kiến mới. Tôi nghĩ, mấy người đó có lẽ họ không biết họ nói gì do không bao giờ tự hỏi khi hồn ra khỏi xác họ rồi thì óc họ có còn nghĩ được không, hoặc tim họ còn đập được không! Tôi ngưỡng mộ những thành quả các nhà khoa học đã tìm tòi và áp dụng đem lại lợi ích cho con người, nhưng cũng cảm thương cho họ; vì bị lạm dụng bởi những kẻ mang ý đồ chẳng nên cũng không ít gì. Đọc những tin tức trên net về thực trạng lạm dụng các chất hóa học pha chế vào thực phẩm chẳng những để nuôi súc vật mà còn áp dụng tai hại đến rau cỏ, thực phẩm cho người, chúng ta thấy, sự thiếu nhận thức gây những hậu quả rất tai hại. Bởi con người phải đối diện, tranh sống nơi thế giới hữu vi nên quen suy nghĩ theo lối hữu vi, do đó không chịu nghiệm chứng. Tất nhiên, ai cũng biết, chúng ta được sinh ra với đức tin vì đức tin là quyền lực sự sống, quyền lực hiện hữu, mà không nghiệm chứng nên không biết; do đó câu hỏi nơi Phúc Âm cho tới nay không ai dám đụng tới. Bây giờ chúng ta đã biết đức tin là gì, thế nào theo Phúc Âm, hy vọng ngày đức Giêsu trở lại sẽ có khối người nhận biết. Tóm lại, câu hỏi nơi Phúc Âm, anh Phủ nêu lên, đặt vấn đề về nhận thức chứ không phải có hoặc không vì đức tin là quyền lực sự sống thì sự sống vô hình không phải là sự sống ư, không phải là đức tin ư!
- Chúng ta đi ngược về vấn đề đức tin quá nhiều, cha Hải nói tiếp, vấn đề là nghiệm chứng chứ không phải tìm hiểu; bởi vì hiểu biết coi chừng chặn đường thức ngộ. Anh em nên nghiệm chứng những gì đã hiểu. Xưa nay kinh sách chỉ là phương tiện chứ không phải là chân lý. “Tận tín thư bất như vô thư;” tin hết vào sách vở thà đừng có sách vở còn hơn. Chỉ nghiệm mới ngộ, không nghiệm, không ngộ. Chúng ta tìm hiểu điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm. Có ai có ý kiến gì không?
Mọi người như ngậm hột thị. Dĩ nhiên, muốn nghiệm phải đọc, mà muốn đọc thì phải biết chữ. Chẳng lẽ phải biết chữ cũng là điều kiện!
- Thưa cha, phải biết chữ để đọc. Sỹ lên tiếng.
- Tôi hỏi điều kiện tâm trí để nghiệm chứng; không biết chữ thì nghe cũng có thể nghiệm được.
- Vậy thì con bù trớt rồi.
- Thưa cha, Thanh giơ tay, hình như có lần cha nhắc tới động từ gì nơi ngôn ngữ Hy Lạp. Con lật sách Kinh Thánh Tân Ước bản dịch năm 1994 của mười bốn dịch giả tại Sàigòn mà cũng chẳng hiểu gì thêm.
- Nơi sách Kinh Thánh Tân Ước bản dịch năm 1994 xuất bản tại Sài gòn trang 184 có câu, “Sau khi ông Gioan bị nộp, Đức Giêsu đến miền Galilê rao giảng Tin Mừng của Thìên Chúa. Người nói: “Thời buổi đã mãn, và triều đại Thiên Chúa đã đến gần. Anh em hãy sám hối và tin vào Tin Mừng” (Mc. 1:14-15). Nơi phần ghi chú được viết, “Anh em hãy sám hối và tin vào Tin Mừng: Từ Hy lạp Metanoia theo nghĩa gốc là nghĩ khác trước, đổi ý, đổi tâm tình, đổi não trạng, hối tiếc, hối hận. Ở đây, chắc phải hiểu sám hối (metanoia) theo chủ đề căn bản trong Cựu Ước, cách riêng, từ ngôn sứ Giêrêmia: thay đổi hướng đi, triệt để quay về với Thiên Chúa của Giao Ước và dấn bước vào một cuộc sống mới. Đức Giêsu còn kêu gọi dân chúng lấy đức tin mà đón nhận toàn diện thông điệp Người công bố”, cha Hải rở sách đọc. Sau đó ngài nói tiếp; trước hết tôi lưu ý anh em, thời kỳ đức Giêsu rao giảng chưa có bất cứ gì được mệnh danh là Phúc Âm vì Phúc Âm được viết vào những năm 70 tới 100 sau Công Nguyên.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, bản dịch của linh mục Nguyễn Thế Thuấn được viết, “Thời buổi đã mãn và Nước Thiên Chúa đã gần bên,” hai bản dịch tiếng Việt đều dùng ngôn từ “Gần bên.” Thưa cha, theo nghĩa từ chương, gần bên nghĩa là đang kề cận, đang tới, sắp xuất hiện, nhưng nơi bản tiếng Mỹ của cuốn New American Bible được viết là “At hand,” trong câu, “The kingdom of God is at hand.” Thưa cha, “At hand” có nghĩa đang hiện diện sẵn sàng chứ không gần, chẳng kề, cũng không sắp. Đồng thời câu rao giảng của Gioan Tiền Hô nơi New American Bible cũng là, “Kingdom of God is at hand.” Trong khi nơi bản tiếng Việt, Phúc Âm Matthêu cũng ghi Gioan Tiền Hô rao giảng “Nước Thiên Chúa đã gần bên.” Con lật thêm nơi cuốn Kinh Thánh Holy Bible cổ lỗ sĩ, không biết từ đời nào cũng thấy ghi “At hand” (Mt. 3:2; 4:17; 10:7; Mk. 1:15; Lk. 10:11), dẫu một hai nơi “At hand” cũng mang nghĩa đang trờ tới chẳng hạn nói thời giờ đã trờ tới. Hơn nữa, như thánh Phao lô minh xác, “Anh em không biết sao? Anh em là đền thờ của Thiên Chúa và Thần Khí của Chúa ngự trong anh em” (1Cor. 3:16), thì con nghĩ câu này nên được dịch là, “Thời buổi đã mãn và Nước Thiên Chúa đang hiện diện nơi mỗi người.” Thêm vào đó, dịch như thế mới soi sáng cho tâm trí khi phải nghiệm chứng câu, “Tiên vàn hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính của Người” (Mt. 6:33) bởi vì nếu Nước Thiên Chúa sắp đến hay đang đến thì không thể nào nghiệm chứng được.
- Ý kiến hay, ai có thêm nhận thức gì khác? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, Sỹ nhà con lên tiếng, nếu lấy những nghĩa khác của động từ Hy Lạp Metanoia mà thay thế vào động từ sám hối, con thấy lạ, khó tưởng tượng nổi. Này nhá, nếu thay vô câu nói sẽ thành, “Anh em hãy suy nghĩ khác trước, đổi ý, đổi tâm tình, đổi não trạng, và tin vào lời ta nói.” Quá hay! quá lạ lùng! Thế sao con chưa bao giờ được nghe? Thưa cha, nếu nói như thế, tha hồ suy nghĩ lung tung, nghiệm chứng lộn tùng phèo lên cũng không sợ bị rối đạo. Chúa Giêsu thách đố tuyệt vời, nhưng, thưa cha, tại sao lại có câu “Chúng ta phải tin với giáo Hội?” Chẳng lẽ giáo hội hơn Chúa Giêsu? Ôi, nào ngoài giáo hội không có ơn cứu rỗi, phải tin với giáo hội, không rửa tội không được vào nước thiên đàng. Thưa cha, giáo hội có theo Chúa Giêsu không? Con, con phải đặt vấn đề thế nào đây? Sỹ nhà con hình như đang phải đối diện với một trận chiến nội tâm kinh khủng được diễn tả qua những lời nói ngập ngừng.
- Anh theo đạo chứ anh có sống đạo đâu mà lo! Câu trả lời của cha Hải lại nghịch thường. Sự thể đã diễn tiến hai ngàn năm; bao nhiêu người đã ra đi chưa bao giờ nghĩ tới điều anh nghĩ! Bao nhiêu người đã ra đi không biết Tin Mừng Nước Trời là gì! Bao nhiêu người đã đổ bao công sức, thời giờ, tiền tài, ngay cả cuộc sống và đã ra đi mà không biết đức tin theo Phúc Âm là như thế nào! Hy vọng anh nhận thức được câu Phúc Âm, “Hãy biết thương xót như Cha các ngươi trên trời là Đấng thương xót?” (Lc. 6:36).
- Nhưng thưa cha, tại sao nào là Anh giáo, Tin Lành, Thệ Phản, Chính Thống, Công giáo mà đã hai ngàn năm qua cũng chưa kiếm ra?
- Có thể cũng có những người đã kiếm ra mà chúng ta không biết, nhưng đại đa số vì suy nghiệm Phúc Âm theo nghĩa từ chương và cũng không biết điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Tin Mừng.
- Sao cha không giảng cho người ta biết? Sỹ lại hỏi.
- Giảng làm sao! Đây là anh nhận thức được như thế! Anh thử giảng xem có ai thèm nghe không hay chỉ mang vạ vào thân! Lời Chúa đã hơn hai ngàn năm rồi, anh nói không giống những gì người ta đã được nghe quen tai thì sẽ thế nào? Tôi đã minh định với anh em là tôi chỉ thách đố chứ không giải thích. Ai có tai thì nghe! Ai nghiệm chứng thì người ấy biết.
- Thưa cha, Phủ lên tiếng, như vậy, câu “Ai có tai thì nghe” cũng là công án, cũng là điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm.
- Anh có thể giải thích thêm được không? Cha Hải đề nghị.
- Thưa cha, cái tai tự nó không nghe được mà chỉ là phương tiện cho linh hồn nghe. Như vậy câu này đòi hỏi điều kiện nào đó nơi linh hồn một người. Ah! Thưa cha, đúng là câu này đòi hỏi điều kiện tâm trí của một người vì hoạt động của linh hồn là tâm trí.
- Anh nói đúng. Phúc Âm nói đến điều kiện tâm trí của một người để nghiệm chứng. Ai có ý kiến?
- Anh Sỹ, anh thử nghĩ lung tung, nghĩ lộn tùng phèo xem sao! Cha Hải nhắc lại lời Sỹ nói.
Cả nhà im lặng. Không hiểu sao cha Hải lại bới ra được những câu hỏi hóc búa như thế. Lời Chúa rành rành ra đấy có chữ nào điều kiện, có chữ nào tâm trí mà lại được gọi là điều kiện tâm trí. Tiếng chai bia đụng bàn do quân ta nhấc lên bỏ xuống mượn bia kích thích suy tư liên tục nổi lên. Đợi một đôi phút không thấy ai nói gì, cha Hải nói,
- Để tôi đọc một số câu trong Phúc Âm và anh em thử suy nghĩ xem sao, cha Hải đề nghị.
- Thưa cha, có thể coi câu, “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Chúa" (Lc. 18:25) là một trong những điều kiện được không? Thanh hỏi.
- Anh giải thích được không?
- Thưa cha, con chợt có ý nghĩ nhưng không biết có thể chấp nhận được chăng nên chưa dám chắc mình suy luận đúng. Đó là hình như Phúc Âm dùng danh hiệu Nước Thiên Chúa hay Nước Trời để ám định một thực thể hay trạng thái nào đó chứ không phải là nơi chốn được gọi là thiên đàng như thường được giải thích theo nghĩa từ chương. Thanh nói.
- Thế anh nghĩ Nước Thiên Chúa là gì, Nước Trời là gì?
- Thưa cha, Nước Trời hay Nước Thiên Chúa cũng là một vì Phúc Âm dùng cả hai danh hiệu như nhau. Mà Thiên Chúa ở khắp mọi nơi trong khi Phúc Âm lại dạy “Tiên vàn hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính của Ngài” (Mt. 6:33). Chúa đã ở khắp mọi nơi sao còn phải tìm, sao phải khuyến khích tìm kiếm, mà lại tiên vàn, chuyện đầu tiên, điều cần thiết nhất!
- Chúng ta thường nghe đến danh hiệu thiên đàng nhưng chúng ta có biết thiên đàng là gì không?
- Thưa cha, thiên ám chỉ Thiên Chúa, đàng là đường; thế nên thiên đàng là đường lối của Thiên Chúa. Ông trùm Phong lên tiếng.
- Có thể chữ thiên từ danh xưng Thiên Chủ, phát âm theo chữ Hán mà chúng ta gọi là Thiên Chúa. Chúng ta đọc trong lịch sử, ngày xưa trên hết là vua, rồi đến chúa nọ, chúa kia, về sau được gọi lãnh chúa chăng. Đàng, có lẽ lại bởi chữ đạo mà ra. Tôi không đọc được bất cứ tác giả nào viết về nguyên căn của “Thiên đàng” mà chỉ thấy nơi Wikipedia trên net có bài viết về thiên đàn. Tác giả định nghĩa “Thiên đàn” là đàn thờ trời, nơi hoàng đế hằng năm đến tế trời đất. Có thể “Thiên đàng” là ý được tạo thành do một trong hai nguyên chữ này chăng. Chúng ta cũng nên nhớ, tiếng Việt thuộc loại đơn âm và có đặc tính viết theo phát âm, viết thế nào phát âm thế ấy. Anh em đã đọc Phúc Âm nên thấy rõ, trong Phúc Âm không có văn tự “Thiên đàng.” Có điều lạ, nơi Phúc Âm thì được viết, “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Chúa" (Lc. 18:25), nhưng chúng ta thường nghe thấy nói, “Người giầu có khó vào nước thiên đàng hơn con lạc đà chui qua lỗ kim,” Anh em có nhận thấy điều gì khác lạ không?
- Thưa cha, câu nói đảo ngược câu viết. Chị Sỹ lên tiếng.
- Thưa cha, câu nói hình như biểu thị đặc tính đồng hóa, đồng thời khiến câu nói nghe thuận tai hơn, Thanh nêu ý kiến.
- Anh nói đúng. Nhìn lại lịch sử, dân tộc Việt đã đồng hóa dân tộc Chàm. Nhắc đến đặc tính đồng hóa chúng ta nhớ lại, gần ngàn năm (700) nô lệ người Tàu, gần trăm năm (80) bị Tây đô hộ mà cùng lắm thì mình mang dòng máu lai cho thông minh hơn chứ không mất gốc. Lại nữa, dẫu nhờ Alexandre de Rhodes (A lịch sơn Đắc Lộ) dùng mẫu tự Latin ráp vần theo giọng nói nên chúng ta có ngôn ngữ Việt ngày nay, nhưng, thử để ý coi, ngôn ngữ Việt độc nhất vô nhị không giống bất cứ ngôn ngữ nước nào chung quanh. Biết nói tiếng Việt, chỉ để ý học nội trong một tháng là có thể đọc sách. Nói lòng dòng như thế tôi chỉ muốn chứng minh cho anh em, khi nghiệm chứng một công án hay dụ ngôn, bất cứ khía cạnh nào cũng được giảo nghiệm, nhận định. Trở lại câu, “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Chúa" (Lc. 18:25), ai có ý kiến gì thêm?
- Thưa cha, Thiên Chúa ở khắp mọi nơi thì sao lại có Nước Thiên Chúa?
- Nước Thiên Chúa là nước phép, Sỹ lên tiếng khiến mọi người ngạc nhiên. Thế rồi hắn ngang ngang cò bứa nói tiếp, thì nước nào chẳng là nước, Tào như nước ở mọi nơi mọi chốn. Cha là đức chúa trời ngôi thứ tư làm phép nước thì nước trời không là nước phép thì là nước gì? Chẳng lẽ bia!
- Lý luận hay nhưng trật lất. Thiên Chúa ở khắp mọi nơi thì Nước Thiên Chúa cũng ở khắp mọi nơi. Con nói thế đúng không thưa cha, Tình đột nhiên lên tiếng.
- Vậy “Tiên vàn hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa” chẳng lẽ là nghiệm chứng Thiên Chúa?
- Rồi sao? Cha Hải nói ngắn gọn.
- Thưa cha, Thanh nói, như vậy câu “Người giầu có khó vào nước thiên đàng hơn con lạc đà chui qua lỗ kim” có nghĩa người ước muốn giầu có của cải, danh vọng thế tục thì không thể nào thức ngộ được vì ước muốn của họ ở đâu thì lòng dạ họ ở đó. Hèn chi Phúc Âm nói mang Tin Mừng đến cho kẻ nghèo khó. Liên hệ với suy tư này, thiên đàng cũng có thể mang nghĩa đường, hoặc hành trình tiến tới, hay nhận biết nước trời, tức là Phúc Âm. Nói tóm lại, thiên đàng là hành trình nhận biết Tin Mừng Nước Trời. Tuy nhiên, xưa nay thiên đàng thường được hiểu theo nghĩa nơi chốn nào đó được những người theo Ky Tô giáo mơ tưởng. Con nói mơ tưởng vì chẳng biết nó là gì nên cứ tưởng tượng một cách đối nghịch với thực thể hiện hữu phiền hà nhân sinh. Con cũng chợt có ý nghĩ, không biết chừng, thiên đàng mang đồng nghĩa hay nhận thức về Nước Trời, Nước Thiên Chúa.
- Tại sao anh lại nhắc đến kẻ nghèo khó?
- Thưa cha, Phúc Âm nói đến tinh thần khó nghèo có nghĩa đơn sơ, chăm chú, định tâm vào điều gì đó không để ý hay thiết tha lối sống chạy đua theo thời, tức là người khao khát nhận biết thực thể chính mình. Con nhận thấy Phúc Âm thường bị hiểu lầm là nói về những người nghèo đói vật chất. Cứ thuận lý mà nói, Cựu Ước thường nói tới những ai tôn thờ Chúa và sống cuộc đời chính trực thì sẽ được giầu có, và giầu có là hồng ân Chúa ban; trong khi nghèo đói là tại sống chẳng nên. Thánh Phao lô cũng nhắc nhở người không làm thì chẳng nên ăn (2Thes. 3:10). Thêm vào đó, hơi phi lý khi nói muốn theo Chúa phải bán hết gia tài đem cho người nghèo khó, thiếu ăn vật chất, vậy lấy gì sinh sống; chẳng hạn như hiện tại bởi theo Chúa đâu có nghĩa là phải lên rừng ở. Hơn nữa, đối với cuộc sống bình thường, sao không nói hãy tự lo cho mình, chẳng nên làm gánh nặng cho những người khác, và cũng không ai muốn làm phiền bất cứ ai ngoại trừ những trường hợp tâm hồn bệnh hoạn, thì hiểu nghèo đói thuộc về vật chất không hợp lý, hợp tình với nghiệm chứng; bởi có thể càng giúp người nghèo vật chất càng cảm thấy tội lỗi hơn vì càng thấy có nhiều trường hợp cần được giúp hơn. Đàng khác, coi chừng giúp người bằng cách cho chác vật chất lại trở thành khuyến khích hoặc ngăn cản họ thăng tiến. Nếu hiểu được câu, cho một người con cá không bằng dạy họ câu cá, hợp lý hợp tình hơn. Thưa cha, nếu nghĩ như thế, câu, “Gia tài của ngươi ở đâu thì lòng dạ ngươi cũng ở đó” cũng có thể là điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm.
- Anh nói có lý. Nếu tôi không lầm, anh em đã đàm luận về ý nghĩa của hai chữ “Cúng dường” được đức Thích Ca giải thích là giúp cho người ta ngộ về một câu kệ nào đó. Tôi muốn nhắc nhở anh em, tất cả các đạo học chỉ nói về hành trình thức ngộ tâm thức. Mặc dầu đôi khi nhắc tới những chuyện thế tục thì chỉ dùng thế tục dẫn dắt tâm trí nơi hành trình tâm linh. Riêng hai chữ “Khó nghèo hay nghèo khó” nơi Phúc Âm đặc biệt chỉ về những tâm hồn đơn sơ, chăm chăm chú chú nhận thức nên được gọi là tinh thần nghèo khó mặc dầu vẫn bị hiểu sai là cố gắng sống đơn giản. Tinh thần nghèo khó không dính dáng gì tới vật chất mà chính là định tâm nghiệm chứng, hành thiền; bởi như Phúc Âm đã nói, “Thần khí mới tác sinh, xác thịt không ích gì.” (Gioan 6:63). Bình thường, mới nghe đều hiểu là coi thường thân xác nhưng không phải thế. Mọi sự nơi Phúc Âm chỉ chú trọng tới Tin Mừng Nước Trời. Bây giờ thử nghiệm chứng về câu hoàn toàn thế tục xem thế nào! Đó là câu, “Kẻ yêu cha mẹ hơn ta không đáng là môn đệ ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn ta không đáng là môn đệ ta” (Mt. 10:37). Cha Hải đổi đề tài.
- Không yêu vợ mới đáng lo chứ cha mẹ và con cái thì không yêu cũng chẳng thoát! Sỹ lý luận.
- Thằng con bất hiếu, thằng cha vô phúc. Bá kê vô.
- Vậy ai đang ngồi kia mà ăn nói kỳ cục thế, vợ Sỹ chỉnh Bá.
- Ai có tật thì giật mình; “Giáo ngoại biệt truyền, bất chấp (lập) văn tự.” Bá đổi lời của lục tổ để bào chữa lỡ miệng.
- Đúng là tên say khôn! Bố mình không chửi cứ giả mù sa mưa chửi bố người khác.
- Đó là say dại! Coi chừng gặp trường hợp giả mù chửi đại nhưng lại quên “Thương cha chớ chọc ăn mày” (Thành Ngữ) cái ấy mới khôn!
- Cơm có thể ăn bậy, lời nói không thể nói loạn! Tình thêm.
- Thường đi cạnh bờ sông, sao có thể không bị ướt giày! Phủ tán vô.
- Có gì đâu, không bùng nổ trong yên lặng sẽ diệt vong trong lặng yên, Sỹ thêm dầu vào lửa.
- Không sợ đối thủ giỏi như thần, chỉ sợ đồng bọn ngu như lợn. Bá phát cáu!
- Ha, ha, người tài thì vất vả! Thanh chọc.
- Chỉ có kẻ tầm thường mới không bị người khác đố kỵ. Phàm những kẻ có cái tâm u ám thì hay ngộ nhận lời nói của người khác! Bá đấu tiếp.
- Thất bại cho dù hoa lệ đến đâu cũng vẫn là thất bại! Tình đế vô.
- Sao các ông đấu tớ nặng thế; lỡ miệng chút xíu mà cứ làm như tử thần gõ cửa; Bá gỡ gạc.
- Nếu miệng ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì nên ngậm bia! Phủ chêm vô.
Mấy ông trùm nghe thiên hạ đấu Bá chỉ vì lỡ lời mà cảm thấy lạnh lùng; không ngờ mấy người ăn nhậu này có những cái miệng gớm thế. Những trường hợp khác khi ngồi ăn nhậu với họ sao thái độ họ khác mà lúc họp nhóm họ lại sát ván đến như vậy. Mấy ông trùm nhìn nhau, ánh mắt như ra dấu nên coi chừng mà lòng cảm thấy hãy còn may mắn. Nhất là ông trùm Lực đã bị lỡ miệng hai lần. Lại thấy Tùy hơi lớn giọng,
- Bách khoa toàn thư tán gái có viết, vâng lời tăm tắp chỉ là tiểu thừa, đối đầu vừa phải mới là thượng sách. Nhưng có điều, già néo đứt giây, bởi trên thế giới này cái gì cũng đều có bán, ngoại trừ thuốc chữa hối hận.
- Nhưng từ điển khôn ngoan có câu, chẳng có tình yêu nào tha thiết bằng mối tình âm thầm tuyệt vọng; vì thà yêu mà mất mát còn hơn chẳng mất gì, dẫu tâm hồn nào cũng e sợ thú đau thương. Hưng lên tiếng.
Bá dường như nhận thấy thiên hạ đã trúng đài nên đành làm thinh. Một “cái đầu” sao địch lại đội quân tứ xứ bởi dù không cố ý chăng nữa, chúng khẩu đồng từ nhà sư cũng chết. Đành chịu thiệt nếu muốn chiếm tiện nghi, hắn nghĩ. Ông Thung thấy Bá không đấu ngược sau khi Tùy và Hưng kẻ tung người hứng nên nói,
- Chú Sỹ, yêu vợ đáng lo hơn hay yêu cô hàng xóm lo lắng hơn?
- Phúc Âm có nói, "Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được” (Lc. 14:26).
- Đến ngay cả chính mình cũng phải dứt bỏ thì phương chi cô hàng xóm.
- Nhưng Phúc Âm đâu nói gì về bỏ cô hàng xóm. Nói tới bỏ cha mẹ, vợ con, thì mình vẫn còn cô hàng xóm. Tiên phở thêm vô. Thưa cha, những gì Phúc Âm không nói tới thì tất nhiên không nên coi thường mà phải yêu thương người ta như mình ta vậy cho trọn luật yêu người.
- Thiếu gì thứ Phúc Âm không nói tới; chẳng hạn như gỏi cá, mộc tồn, đeo kiếng mát lái xe mô tô lạng qua lạng lại. Nhưng anh chị đã lập gia đình được bao nhiêu năm rồi, anh Sỹ?
- Dạ thưa cha, mới có 35 năm ạ. Chị Sỹ trả lời. Thằng lớn nhất nhà con năm nay 33 tuổi, thân xác cao, to hơn bố.
- Vậy trong 35 năm anh chị có nhớ đã bao nhiêu lần cãi nhau không?
- Chời! Cha hỏi chuyện đó sao mà có thể nhớ. Sỹ trả lời. Cha và mọi người biết rõ, mấy bà không bao giờ sai mà nguyên những cái đúng không thể chấp nhận được. Mà hình như cũng lạ, ngày nào im hơi lặng tiếng để gia đình êm ấm, trên thuận, dưới hòa thì ăn không biết ngon, ngủ chẳng đẫy giấc. Thế mới lạ kỳ.
- Vậy anh có để ý trạng thái của mình hay của cả hai người khi có chuyện cãi vã không? Cha Hải hỏi tiếp.
- Thưa cha, không nói giấu gì, hình như chúng con cãi nhau cho vui cửa vui nhà vì chẳng lẽ vợ chồng cứ ngồi nhìn nhau mà không nói lên lời như ngày mới gặp!
- Tôi muốn hỏi về nhận thức trạng thái khi hai người cãi nhau chứ không phải lý do.
- Con cũng chẳng biết trả lời thế nào vì cũng không hiểu cha muốn biết về điều gì.
- Để tôi giải thích. Nguyên nhân cãi nhau như anh nói thì chỉ là những chuyện thường tình. Chẳng hạn, chị muốn trồng mấy luống rau, nhờ anh cuốc đất; mà vì mắc lo bữa nhậu, thế là hai người cãi nhau. Vậy hai anh chị có yêu thương nhau thật tình không.
- Thưa cha không đâu, nhà con quen dạ đẻ cách năm đôi nên con cái cả tá, mặc dầu mới cưới được 35 năm.
- Như vậy, khi chị ấy nhờ cuốc đất mà đang không phải làm gì, anh vui vẻ cuốc đất cho chị ấy trồng rau thì có cãi nhau không?
- Cha muốn nói đến cái ý hoặc là cái tâm tình lúc xảy ra chuyện cải vã?
- Anh nói đúng.
- Cãi thì cãi nhưng con nói bà ấy đi pha miếng cà phê và thế là huề!
- Như thế, nguyên nhân mọi sự rắc rối chỉ là khác quan niệm, hay ý thích.
- Thưa cha đúng.
- Vậy khi cãi vã, ý thích hay quan niệm của anh thân thiết với anh hơn đối với chị ấy.
- Thưa cha, nếu cái đúng của bà ấy có thể chấp nhận được thì có chi đâu mà nói.
- Thế trước khi chưa cưới thì sao?
- Thưa cha, ngày ấy nhà con dễ thương lắm; bảo gì nghe nấy. Chứ nếu ương bướng như bây giờ, con cho de luôn.
- Vậy giả sử chuyện gì anh thấy chị ấy có lý, anh có làm theo không?
- Có chứ, thưa cha; lệnh bà mà. Cái gì đã không hợp ý thì ối giời ơi, chỉ Chúa biết.
- Điều tôi muốn anh em để ý; đó là nguyên nhân khiến những chuyện xô xát xảy ra chính là bất đồng ý kiến. Lúc xô xát, ý kiến của mình thân thiết với mình hơn ngay cả với vợ mình dẫu hai người tha thiết yêu nhau. Ai không nhận ra điều tôi vừa nói?
- Xét nơi thực tại, đối với một người, có người nào thân thiết với mình hơn cha mẹ, vợ con không? Trong chương trình học mục vụ đặc biệt về cố vấn mà tiếng Mỹ gọi là “Counceling,” một nguyên tắc cần phải nghiêm chỉnh chấp hành; đó là linh mục không nên cố vấn cho cặp vợ chồng gặp rắc rối nếu một người là anh em họ hàng của mình; vì dẫu thế nào, vị linh mục cũng sẽ thiên vị bởi tình thân họ hàng. Xét câu Phúc Âm, "Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được” (Lc. 14:26), nếu đem ý nghĩ, ước muốn, ý định, quan niệm thay thế cho cha mẹ, con cái, vợ chồng, và ngay cả chính bản thân mình thì anh em nhận thấy thế nào?
- Hay tuyệt! Tình bỗng nói.
- Hay thế nào? Cha Hải hỏi Tình.
- Thưa cha, Phúc Âm viết thâm trầm quá. Hèn chi cứ như là nghịch thường. Nhưng thưa cha, tại sao nơi cuốn Kinh Thánh Tân Ước lại giải thích là đức Kitô đòi hỏi một tình yêu tuyệt đối. Tình lý luận.
- Anh nói thế hơi oan. Nơi Kinh Thánh Tân Ước ấn bản năm 1994 tại Sài gòn, trang 93 được chú thích như sau, cha Hải rở sách và đọc, “Ngay cả những liên hệ, những tình cảm thân thiết nhất cũng phải được xét lại: người môn đệ phải đặt tình yêu Chúa Kitô lên trên mọi tương quan gia đình, trên chính mạng sống mình nữa. Quả là một đòi hỏi quyết liệt và tuyệt đối, chưa hề có ông thầy nào dám đưa ra cho môn đệ của mình. Nguyên điều này cũng mặc nhiên cho thấy Chúa Kitô chính là Thiên Chúa” (KTTU; tr. 98).
- Thưa cha, Thanh lên tiếng. Giải thích cha vừa đọc chứng tỏ dịch giả không nghiệm chứng mà chỉ chú giải theo nghĩa từ chương, hữu vi. Thưa cha, giải thích như thế rất nghịch thường và không hợp lý lẽ cũng như nhận thức thực tại. Thưa cha, nếu luận bàn Phúc Âm như thế sao có thể chấp nhận chứ chưa nói đến áp dụng câu, “Nếu mắt ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì móc mà quăng nó đi!” (Mt. 5:29).
- Thưa cha, Sỹ giơ tay, nói theo lời chú thích trong sách tất sẽ luôn luôn lỗi luật yêu thương và sẽ phát sinh vô cảm để rồi tiến tới lạm dụng Lời Chúa; bởi con cũng thấy có gia đình lục đục chỉ vì người vợ yêu Chúa quá đỗi, lúc nào cũng chỉ muốn quanh quẩn cầu nguyện và đọc kinh, dự lễ nơi nhà thờ, còn cơm nước để chồng con đi làm về thổi nấu và sinh lắm thứ phiền hà trong gia đình.
- Thưa cha, Phủ lên tiếng, câu giải thích cuối cùng, “Nguyên điều này cũng mặc nhiên cho thấy Chúa Kitô chính là Thiên Chúa” (KTTU; tr. 98), con thấy hình như nhà chú giải nào đó đã viết tào lao, có lẽ chỉ biến Phúc Âm thành không tưởng. Cứ lý luận mà nói, đòi hỏi một tình yêu tuyệt đối không thể nào mặc nhiên cho thấy Chúa Kitô là Thiên Chúa. Vợ con, và tất cả các bà vợ đều đòi hỏi một tình yêu tuyệt đối từ người chồng; nếu nghe thấy chồng mình chàng vàng với người nào thì coi chừng các bà xé xác kẻ muốn cuỗm chồng của họ. Như vậy cũng mặc nhiên cho thấy họ là Thiên Chúa à?
- Hèn chi cha nhắc nhở về lời kệ của đức Thích Tôn trong cuốn Tăng Nhất Tập, “Đừng tin điều gì do kinh sách, nhưng hãy tin vào điều các con đã từng trãi, đã kinh qua và suy xét cho là đúng, có lợi cho các con và kẻ khác.” Tình thêm vô.
- Tôi có lời khuyến khích anh em. Không ngờ phản ứng của anh em về lời chú giải nơi Kinh Thánh Tân Ước mạnh mẽ đến thế. Tôi nghĩ nếu nhận định thêm sẽ còn nhiều vấn đề cần bàn luận. Chỉ xin anh em nhớ câu, “Đừng dựa dẫm vào bất kỳ ai trên đời này vì ngay cái bóng của mình cũng từ bỏ mình những lúc tăm tối.” Và xưa nay kinh sách chỉ là phương tiện chứ không phải là chân lý. “Tận tín thư bất như vô thư;” tin hết vào sách vở thà đừng có sách vở còn hơn. Chẳng còn nhiều giờ nữa, ai có chể giải thích câu, “Kẻ yêu cha mẹ hơn ta không đáng là môn đệ ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn ta, không đáng là môn đệ ta“ mời lên tiếng. Cha Hải hướng về Tình, mời anh Tình.
- Thưa cha, ở đây lắm bậc thức ngộ nên nghiệm chứng thì con dở nhưng nghiện bia thì cũng tạm được. Cha bảo con nói thì con xin tóm tắt ý nghĩa của câu “Kẻ yêu cha mẹ hơn ta không đáng là môn đệ ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn ta, không đáng là môn đệ ta.“ Con xin được trình bày như sau. Hồi tâm nhận thức về chính mình, chúng ta thấy không có ai hay bất cứ vật gì hữu hình mà có thể thân thiết với chúng ta bằng tư tưởng, quan niệm, ước muốn, đại khái được gọi là vọng tưởng, ngay như cả cha mẹ, vợ chồng, con cái. Thế nên câu Phúc Âm dùng cha mẹ, vợ chồng, con cái mang ý nghĩa ám định về ước muốn, vọng tưởng của mỗi người. Khi định tâm, dồn hết tâm trí vô bất cứ dụ ngôn hay công án nào nơi Phúc Âm, chúng ta phải gạt bỏ học thức cũng như kiến thức, ước muốn, chỉ đối diện với Lời Chúa bằng tâm hồn mình để nghiệm chứng. Dầu chúng ta cần sự khôn ngoan hướng dẫn thì cũng nên nhớ lại lời kinh Kim Cang, “Ưng vô sở trụ, nhi sinh kỳ tâm.” Tất cả mọi sự nơi mình; Lời Chúa nói về thực thể và sự thể chính mình. Thưa cha, con xin hết.
- Vỗ tay; Sỹ nhà con hô hào.
Và bia lại cạn, những chai bia mới tuần tự được chuyền tới mỗi người. Cha Hải rở cuốn Kinh Thánh Tân Ước tìm gì trong đó, đoạn chiêu ngụm bia, lên tiếng,
- Nơi Matthêu đoạn 10 câu 39 được viết, “Ai giữ lấy mạng sống mình, thì sẽ mất.” Mời anh em!
- Thưa cha, Thanh giơ tay, câu này nơi bản dịch của linh mục Nguyễn Thế Thuấn viết là, “Kẻ cố tìm sự sống mình thì sẽ mất.” Thưa cha, hình như bản dịch 1994 dùng văn từ có vẻ hơi ngây ngô vì nói như thế phần nào ám định muốn tự tử cũng không sao trong khi luật đời lên án tự tử.
- Anh nói không sai, nhưng câu này nếu dịch như Nguyễn Thế Thuấn cũng khiến cho người đọc đầu óc quay quay vì trước khi có được sự sống thì làm sao mà cố tìm và khi mình đã có cuộc đời, nghĩa là đã đang sống sao đặt vấn đề cố tìm làm chi.
- Thưa cha, nói rằng ai giữ lấy mạng sống mình thì sẽ mất và kẻ cố tìm sự sống mình; cả hai đều khiến đầu óc quay cuồng vì câu nói quá ư nghịch thường chẳng khác gì mang năng lực nhiếp hồn sao có thể nghiệm chứng. Sỹ phát biểu.
- Thưa cha, ông trùm Phong lên tiếng. Có thể sách in sai vì cuộc đời một người được Chúa ban cho chứ đâu phải cứ kiếm mà được. Con đồng ý với ông Thanh, trước khi được sinh ra sao có thể nói là kiếm tìm sự sống của mình vì lúc đó đã có mình đâu. Con nghĩ chắc chắn có sự sai sót nào khi in ấn.
- Không in sai đâu vì nơi sách tiếng Mỹ, New American Bible, cũng được viết, “Who finds his life will lose it, and whoever loses his life for my sake will find it.”
- Thưa cha, như vậy bản tiếng Mỹ còn khó hiểu hơn vì câu nói có vẻ thật bình thường. Con nghĩ, bản dịch của linh mục Nguyễn Thế Thuấn cho chúng ta một chìa khóa để mở đó là chữ “Cố.” Thiển nghĩ, cố tìm sự sống mình có nghĩa chỉ cho rằng cuộc đời này là trên hết, không còn gì đáng nói nên lo an hưởng, lo kiếm đủ mọi cách sống sung sướng, thoải mái theo ý mình mà quên rằng ai cũng phải chết. Dĩ nhiên, phần kết luận của câu nói, “Thì sẽ mất” chỉ về sự chết của xác thân nên ai cũng thế, đọc hay nghe đến nó tưởng rằng chuyện thường lại muốn tránh nhắc tới. Nơi khác trong Phúc Âm Luca, khi một người xin về chôn cất bố của ông ta mới chết, Chúa Giêsu bảo, “Cứ để kẻ chết chôn kẻ chết của họ. Còn anh hãy đi loan báo Triều Đại Thiên Chúa” (Lc. 9:59-60). Con mất mấy tháng vật lộn với câu nói này. Thoạt đầu con thắc mắc, tại sao kẻ chết có thể chôn kẻ chết. Tại sao không được viết hãy để anh em họ hàng và gia đình chôn cất bố anh ta mà lại nói người chết chôn người chết, chẳng lẽ cầu siêu để ma hiện hình về chôn người chết. Mãi sau, khi vô tình nghĩ tới câu nào đó, “Sống như là đã chết” con chợt nghĩ ra chữ “Chết” có hai trường hợp. Thân xác chết và chết về đường tâm linh. Như thế, con hiểu câu ấy nói rằng hãy để những người chết về đường tâm linh, chỉ sống như những thân xác biết thở chôn xác chết. Theo ý nghĩa này áp dụng vô câu “Kẻ cố tìm sự sống mình thì sẽ mất” lại bị chữ “Sẽ” đánh lừa. Nếu chỉ đơn giản nói lối nào cũng chết thì dễ dàng biết bao bởi thân xác chết là chuyện hiển nhiên phải xảy ra. Như vậy, câu này cũng thuộc về điều kiện tâm trí khi nghiệm chứng đó là những ai không nhận biết hoặc không dám đối diện với sự thể cuộc đời, đến ngày nào đó sẽ chết, mà cứ lo sống như là sẽ không bao giờ chết thì cũng phải chết, vẫn mất mạng sống thế tục.
- Vậy điểm chính yếu của câu này nói về gì?
- Thưa cha, điểm chính yếu không nói nơi câu này nhưng lại nói nơi câu, “Hãy để kẻ chết chôn kẻ chết của chúng. Còn anh hãy đi loan báo Triều Đại Thiên Chúa” (Lc. 9:59-60). Dĩ nhiên, thưa cha, thưa quý vị, muốn loan báo Triều Đại Thiên Chúa hay Nước Thiên Chúa thì cần phải biết mình loan báo gì nên cần được chuẩn bị, mà chúng ta đang nơi tiến trình tìm hiểu về điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Tin Mừng Nước Thiên Chúa, Tin Mừng Nước Trời, thì thưa cha, con chưa có thời gian để suy nghiệm nên không thể nói lúc này. Nhưng giới hạn trong điều kiện tâm trí thì câu, “Kẻ yêu cha mẹ hơn ta không đáng là môn đệ ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn ta không đáng là môn đệ ta” (Mt. 10:37) nhắc nhở mọi người rằng khi đối diện những câu nói nơi Phúc Âm, hãy để lòng thanh tịnh, không lệ thuộc bất cứ điều gì, cho dù kiến thức, quan niệm, ước muốn hay yêu thích để đối diện với câu nói, hay công án, hoặc dụ ngôn, và mở rộng lòng để nghiệm chứng. Trạng thái tâm hồn lúc này có thể dùng câu nói của anh Bá, “Bất chấp văn tự” hoặc câu nơi kinh Kim Cang của nhà Phật, “Ưng vô sở trụ” để áp dụng.
- Nói hay, Tình chợt thốt.
- Anh Tình nói hay thế nào?
- Thưa cha, nghe Thanh nói xong, con chợt nhận ra không thể ngờ Phúc Âm được viết thâm trầm đến thế, nhưng theo nghĩa từ chương lại đầy vẻ ngang ngược bất chấp thiên hạ nghĩ gì. Xưa nay con chỉ nghĩ, tất nhiên Lời Chúa mang sự khôn ngoan khó hiểu. Nghĩ đến đây, con cũng phải có lời cảm ơn bác Tài và cảm ơn cha. Lối khuyến khích giống như khích tướng trong khi không chấp nhất những bất đồng nhỏ nhoi, hoặc thiển cận thế tục mà cố moi nơi lòng ruột chúng con để dẫn dắt từng bước, từng bước. Quả là hay, con xin cảm phục.
- Anh nói thế coi chừng bị kết án phạm thượng, và chẳng những thế, có thể nói vô tình lên án chúng tôi. Đơn giản hơn, tôi chỉ muốn nói, chính Thiên Chúa nơi mỗi người dẫn dắt chúng ta nhận thức. Tôi nghĩ, anh em chắc chắn chưa chấp nhận được lời tôi vừa nói, nhưng một điều khẳng định, tôi phải nói và chỉ nói được thế mà thôi. Để tôi dùng Kinh Thánh minh chứng, và khi đã nhận ra, xin anh em để tâm nghiệm chứng trong cuộc đời mình. Trước hết, nơi Phúc Âm có viết, “Chẳng ai đến với tôi được nếu Chúa Cha, là Đấng đã sai tôi, không lôi kéo người ấy” (Gioan 6:44). Câu này rõ ràng chứng tỏ chính Thiên Chúa đã dẫn dắt anh em tìm hiểu hầu nghiệm chứng Phúc Âm. Không những thế, nơi sách Công Vụ Tông Đồ, đoạn 2, câu 17 đến câu 18 nhắc lại lời tiên tri Joel, “Sẽ xảy ra trong những ngày sau hết, Thiên Chúa phán: Ta sẽ đổ Thần Khí Ta trên mọi xác phàm, và con trai, con gái các ngươi sẽ tuyên sấm, thanh niên của các ngươi sẽ thấy thị kiến, kẻ già lão trong các ngươi sẽ chiêm điềm mộng. Và cả trên các tôi trai, tớ gái của Ta, trong những ngày ấy, Ta sẽ đổ Thần Khí Ta xuống và chúng sẽ nói tiên tri” (CVTD; 2:17-18). Chúng ta thấy rõ, lời tiên tri Joel nơi Cựu Ước cũng hùng hồn minh chứng Thần Khí Thiên Chúa nơi mọi người; vấn đề còn lại là chúng ta có nhận biết hay không.
Một cánh tay giơ lên, Sỹ nhà con, nhưng cha Hải ra hiệu nói,
- Hãy để tôi nói hết. Nơi Phúc Âm Matthêu được viết, cha Hải lật sách và đọc, “Có kẻ thưa Người rằng: "Thưa Thầy, có mẹ và anh em Thầy đang đứng ngoài kia, tìm cách nói chuyện với Thầy." Người bảo kẻ ấy rằng: "Ai là mẹ tôi? Ai là anh em tôi?" Rồi Người giơ tay chỉ các môn đệ và nói: "Đây là mẹ tôi, đây là anh em tôi. Vì phàm ai thi hành ý muốn của Cha tôi, Đấng ngự trên trời, người ấy là anh chị em tôi, là mẹ tôi" (Mt. 12:47-50). Tôi nghĩ, đến lúc này anh em đã hiểu được thi hành ý Chúa, thi hành ý Cha của đức Giêsu chính là nghiệm chứng những Lời Chúa, nghiệm chứng Phúc Âm. Anh em đã thấy vị thế người nghiệm chứng Phúc Âm cao trọng như thế nào; xin anh em để tâm cho khỏi uổng phí cuộc đời trước mặt Thiên Chúa. Nói như thế anh em cũng nên để ý câu Phúc Âm, "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: ‘Lạy Chúa! lạy Chúa!’ là được vào Nước Trời cả đâu! Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi. Trong ngày ấy, nhiều người sẽ thưa với Thầy rằng: ‘Lạy Chúa, lạy Chúa, nào chúng tôi đã chẳng từng nhân danh Chúa mà nói tiên tri, nhân danh Chúa mà trừ quỷ, nhân danh Chúa mà làm nhiều phép lạ đó sao?’ Và bấy giờ Thầy sẽ tuyên bố với họ: Ta không hề biết các ngươi; xéo đi cho khuất mắt Ta, hỡi bọn làm điều gian ác! Vậy ai nghe những lời Thầy nói đây mà đem ra thực hành, thì ví được như người khôn xây nhà trên đá” (Mt. 7:21-24).
- Anh Sỹ muốn nói gì?
- Thưa cha, con chỉ muốn hỏi cho rõ về câu của tiên tri Joel, “Ta sẽ đổ Thần Khí của Ta xuống và chúng sẽ nói tiên tri.” Nói tiên tri là thế nào thưa cha?
- Có phải anh liên tưởng đến những thày bói hay những người tiên đoán các sự việc sẽ xảy đến trong tương lai phải không? Ngôn từ “Tiên tri” nơi Kinh Thánh có nghĩa rao giảng Lời Chúa chứ không phải tiên đoán chuyện thế tục hay bói toán.
- Chú mày định làm tiên tri bói toán hay sao mà thắc mắc? Phủ hỏi Sỹ.
- Người ta bói Kiều được tại sao không bói Kinh Thánh được, nghề không vốn mà!
- Chú mày đã thử bao giờ chưa?
- Đang định thử, nhưng phải chờ thức ngộ đã chứ!
- Chừng nào thử cho tớ biết; có khi mặc quần lộn ngược, người ta lại tưởng mình là siêu nhân đấy, ha ha.
- Kinh nghiệm minh chứng, người thiện bị thiên hạ khinh; ngựa hiền bị người ta cưỡi. Minh bạch tỏ tường thì không có đường chấm mút. Bởi vậy, da mặt không dày sao có thể làm hội trưởng.
- Sao mà mới nghe lóm được vài câu Kinh Thánh đã có người ngộ chức vị tiên tri rồi ta! Tình cao giọng.
- Chưa thử sao biết. Trên đời này chưa thằng nào sợ thằng này nên thằng này cũng chưa ngán thằng nào, chỉ sợ thằng dám làm!
- Nói hay! Tùy con nhào vô. “Chưa buôn thì vốn còn dài; buôn thì vốn đã theo ai mất rồi!” (CD).
- Hỡi cô coi bói cho người, số cô, cô để cho ruồi nó bâu! Tình nói thêm.
- Chưa thử, chưa biết. Dù thất bại chăng nữa cũng là mẹ của thành công; bởi đó là phương tiện tốt nhất truyền bá nghiệm chứng tới ít nhất một số người. Sỹ giải thích.
- Anh Sỹ, anh định truyền bá thế nào? Cha Hải hình như thấy Sỹ có ý tưởng lạ nên hỏi.
- Thưa cha, con chợt nghĩ tới một vài cách. Thứ nhất, xưa nay đã có bói Kiều thì bói Kinh Thánh ảnh hưởng chỉ có hơn chứ không kém. Tiếp theo là bói Kiều chỉ người bói giải thích, đàng này bói Kinh Thánh khuyến khích hay gợi ý cho người nghe nghiệm chứng, hay ít nhất để tâm suy nghĩ Lời Chúa. Con nghĩ, phương pháp cũng có những cách khác nhau, hoặc là để khách hàng tự lật Kinh Thánh, hay làm những thẻ xóc giống như xin xâm nhưng quan trọng lại là người giải xâm, vì bất cứ câu nào cũng phải gài khách hàng để tâm suy nghĩ. Nói cho đúng, mục đích chính là khuyến khích suy tư lời Kinh Thánh mà thôi.
- Anh không ngại bị cho là buôn thần bán thánh sao?
- Thưa cha, con không bắt ai phải đóng góp cũng chẳng xin xỏ ai. Hơn nữa, mọi người đều cho là làm không được, chưa chắc đã làm không được bởi chưa thử nên chưa biết. Con cũng không nhân danh ai mà làm chuyện này thì ai có nói, tai họ gần miệng nên họ nghe chứ con đâu có nghe.
- Thưa ông Sỹ, ông trùm Lực lên tiếng. Tôi theo đạo cả đời lại đã nhiều năm làm việc cho nhà thờ nhà thánh mà vẫn còn lờ mờ nếu không mốn nói là chẳng biết gì về Lời Chúa. Nghe cha và quý ông nói, đầu óc tôi quay mòng mòng, thì làm sao những người bình dân hoặc không biết đọc, không biết viết có thể nghiệm trứng, nghiệm cà được, may ra nghiện bia chăng; vì bình thường tôi cố lắm thì cũng chỉ được một chai, mà mới lần thứ hai tham dự nhóm họp bàn luận, tôi đã làm đến chai thứ ba rồi.
- Khi đi vợ đã dặn rằng, bia mời thì uống, bia mua thì đừng, Tình tiếp lời. Đoạn hắn ngân nga theo cung Quan Họ Bắc Ninh, ông trùm đừng lo, uống không say nào hay, uống cho trời và đất lăn quay.
Cả nhóm gật gù vỗ tay theo nhịp; Tình hát hết rồi mà vẫn còn vỗ. Mấy ông trùm càng ngỡ ngàng, chẳng hiểu được cái nhóm nhậu này ra sao. Lúc thì nghiêm nghị, yên lặng, khô khan nứt cả tường nhà, khi lại ăn nói bạt mạng cười nhạo đủ mọi thứ chuyện, chọc chạch người nọ, đưa lên đoạn đầu đài người kia giống quân hồi vô phèng chẳng ai nói ai nghe. Ai vô tình hở ra điều gì khác thường là mọi thứ miệng đổ dồn vào phân tách, phân cốc lộn xì ngầu. Nhất là tâm trạng ông trùm Lực, vừa nêu ý kiến một cách đứng đắn, Tình chớp ngay lấy, cho rằng phải vâng lệnh bà, thế rồi tửng tửng ca lung tung mà cả đám lại gật gù vỗ tay ra chiều ưng ý lắm. Chưa dứt vỗ tay, Sỹ đã vội lên tiếng,
- Ông trùm nói thế không phù hợp với thời đại này. Một lục tổ Huệ Năng, nhà Phật, không biết chữ, nhà nghèo phải đi đốn củi nuôi mẹ bệnh hoạn, thế mà chỉ nghe lời tụng kinh Kim Cang đến câu, “Ưng vô sở trụ, nhi sinh kỳ tâm” đã giác ngộ; trong khi bà chủ nhà, biết đọc chữ nho thì phải là người có học, lại không hiểu gì chứ chưa nói đến thức ngộ. Bởi thế, khi lục tổ Huệ Năng nhờ quan biệt giá Giang Châu là Trương Nhựt Dụng viết kệ lên tường, quan biệt giá coi thường nói, ông cũng làm kệ à. Ông trùm biết Huệ Năng trả lời sao không, “Muốn học vô thượng Bồ Đề chẳng nên khinh khi kẻ sơ học. Hạ hạ nhơn hữu thượng thượng trí, thượng thượng nhơn hữu một ý trí.” Kinh nhà chùa còn giác ngộ được cả một vị Ngũ tổ phương chi Lời Chúa. Con người đã được sinh ra với tất cả mọi sự cần thiết chẳng những cho cuộc đời này mà còn cho hành trình đức tin, hành trình tâm linh. Ông trùm không nhớ lời tiên tri Joel à. Để tôi nhắc lại, “Thiên Chúa phán, trong những ngày sau hết Ta sẽ đổ Thần Khí của Ta trên mọi con cái xác phàm; con trẻ sẽ nói tiên tri; người già nằm chiêm điềm mộng; và thanh thiếu niên thấy được thị kiến.” Lời Chúa đoan chắc như thế thì ai mà không thể ngộ được; vì ngộ chính là Thần Khí nơi con người ấy thức ngộ cái bản lai diện mục của mình. Hơn nữa, sự thức ngộ không lệ thuộc học thức, tiền tài hay danh vọng, không cần đẹp trai như tôi cũng không phải cao ráo như ông trùm mới ngộ, mà coi chừng, mấy đứa trẻ lầng nhầng con cháu mình ngộ, sau đi tu làm giám mục thì mình chỉ còn cách lạy chúng sói cả đầu.
- Chết cha tôi rồi, đầu tôi bị hói; coi chừng đó là dấu hiệu hai thằng cháu nội của tôi đi tu làm giám mục như ông nói thì nguy. Ông trùm Phong diễu.
- Đừng lo, đừng lo, Tình nhào vô, cùng lắm chúng nó đi tu thì chỉ mới dám mục chứ mình mục rồi thì ông nội, ông ngoại vẫn là ông mục; bởi nó chưa có thể, mới chỉ dám thôi mà.
- Sao ông lại nói là ông mục! Ông của giám mục chớ! Ông trùm Hiểu lần đầu lên tiếng diễu.
- Không, thưa ông trùm, Tình giả đò nghiêm trang, tôi chắc chắn ông cũng như mọi người đây đã mục rồi. Cha thì linh mục, mục mà linh, còn mấy đứa con cháu chúng ta may ra chỉ mới dám mục thôi, chứ chưa mục ạ!
- Chú Sỹ, ông Thung lên tiếng, thế khi bói chú có cần ông từ hay nhang đèn chi không?
- Có phải bỏ tiền cúng tổ không? Tùy hỏi.
- Nếu có thì cúng tôi chứ làm gì có tổ mà cúng. Sỹ trả lời.
- Lần tới ông bà Tiên phở cúng dường bữa nhậu; vậy ông thày có bói cho một quẻ xem dạo này tiền có vô như thác nước mà ra chỉ nhỏ giọt như khe nứt may ra trở thành triệu phú được không? Phủ bàn vô.
- Bói thì được chứ, nhưng không biết đức tin của hành giả thế nào! Chuyện gì thì khó, chứ muốn triệu phú thì chỉ cần đức tin bằng hạt cải là sẽ thành. Sỹ ỡm ờ.
- Ông thày nói chuyện khó là chuyện gì? Chị Tiên hỏi.
- Chị hỏi vậy nhưng đã nghiệm chứng gì chưa? Chị nên biết, không ai ăn dùm, uống dùm cho mình được, như bác Tài thường nói, thì cũng không ai nghiệm chứng dùm cho mình được. Vậy đức tin của chị là gì mới là vấn đề đáng nói vì đây là bói Kinh Thánh, không phải bói Kiều, bói Hoa Mai, hay bói mu rùa bởi vì tôi chưa mù.
- Ông thày nói như thế, không dựa trên căn bản nào hết thì lấy gì mà nghiệm!
- Đây tôi giải thích cho chị, Lời Chúa phán, “Người ta không lấy rượu mới đổ bì cũ, cũng không lấy vải mới vá áo cũ” Chị về nghiệm một trong hai câu đó rồi mình gặp lần tới. Đừng hỏi thêm gì nữa vì thiên cơ bất khả lậu, mà phải nghiệm chứng.
- Đang nói bói sao ông thày nói đến rượu?
- Không có rượu, bói không linh, cũng như linh mục không có rượu làm lễ không thành.
- Thưa cha, có phải thế không ạ? Chị Tiên hỏi cha Hải.
- Anh Sỹ nói đúng, nhưng chỉ đúng với anh ấy mà thôi.
- Thưa cha, như thế thì làm sao mà bói đúng cho con được.
- Đúng hay sai thì chị biết. Dù anh ấy bói sai hay bói đúng thì chỉ chị biết chứ ai có thể biết mà hỏi tôi!
Mọi người vừa nghe cha Hải nói đều cảm thấy giật mình; không thể ngờ được ngài trả lời ngang ngửa như thế, nhưng chợt nghĩ lại, lời lẽ coi bộ đơn giản nhưng ý tứ kỳ cục mà lại hợp lý, hợp tình, và đồng thời nhận ra lối trả lời của ngài cũng như không trả lời. Cha Hải nói tiếp,
- Anh Sỹ nhắc đến câu Phúc Âm mà đã giải thích được chưa?
- Thưa cha, con còn đang ngâm kíu. Nhưng lo gì, lời Chúa phán, “Anh em đừng lo phải nói làm sao hay phải nói gì, vì trong giờ đó, Thiên Chúa sẽ cho anh em biết phải nói gì. Thật vậy, không phải chính anh em nói, mà là Thần Khí của Cha anh em nói trong anh em” (Mt. 10: 19-20). Làm việc cho Chúa thì chắc chắn Chúa phải lo. Chúa không lo thì mình chỉ còn đường chết. Đấy, cha thấy, trói lại mà đánh khen hay chịu đòn là thế đó.
- Thế anh đã ngộ chưa?
- Thưa cha, ngộ gì ạ?
- Thì rượu mới, áo cũ đó.
- Thưa cha, mới nói mà con đã quên mất; có tí tuổi rồi nó vậy đó cha ạ. Con mới ngâm kíu được chút chút nên nhớ đã có lần bác Tài thách đố anh em Công giáo tụi con lý giải câu “Người ta không đổ rượu mới vào bì cũ” nơi Phúc Âm. Bác nói, Lời Chúa mắc mớ gì đến rượu mới hoặc áo cũ. Bác còn nói, các đạo học đòi hỏi con người cần bỏ quan niệm cũ để nhìn sự việc và sự vật như chính nó thay vì đeo kiếng màu quan niệm để rồi không thể nhìn xác thực bất cứ vật gì. Bác lại nói phải đặt mình nơi mỗi trường hợp hoặc sự kiện, buông hết, bỏ hết, không nhớ gì, không nghĩ gì mà đối diện với thực thể sự vật và sự việc để nhìn thấy cái mới, cái mà ngôn từ không nói lên được, nghĩa là phải được chim quên ná, được cá quên nơm, chứ nếu cứ bo bo giữ quan niệm của mình rồi vác Chúa Giêsu ráp vào thì hỏng, hỏng “chăm phần chăm.”
- Ông Sỹ nói làm sao, cụ trùm Hiểu lên tiếng. Ông nói phải được chim quên ná, được cá quên nơm là thế nào? Chẳng lẽ chúng ta phải trở thành thứ vô ơn, ăn cháo đá bát mới nghiệm trứng, nghiệm cà được à? Rồi gì nữa, chẳng lẽ Chúa Giêsu không biết điều đơn giản là rượu giữ trong bình sành là tốt nhất hay sao mà phải nói đến rượu mới không đổ bình cũ. Mấy cái bình nylon ngày nay đựng rượu sao có thể bằng bình sành ngày xưa. Rõ ngay trước mắt, cũng Heineken, đựng trong chai thủy tinh uống ngon hơn loon nhôm không phải thế sao?
- Giời, ông trùm suy luận hay nhưng mà hay không đúng. Bá lên tiếng. Thưa ông, thời đức Giêsu chưa có bình sành đựng rượu chỉ có hũ sành đội trên đầu đi lấy nước thôi ạ. Mà Phúc Âm nói đến bì đựng rượu làm bằng bong bóng con vật; không hiểu con vật nào nhưng chắc chắn là không phải bong bóng lợn; bởi người Do Thái coi heo thuộc loại nhơ uế. Như vậy, bong bóng con vật đã cũ rồi không thể co giãn được nữa mà đổ rưọu mới vô thì nó sẽ nổ tung ra, hết uống, hết nhậu. Có lẽ Chúa cũng biết câu, “Cắt cổ không bằng đổ rượu” nên khuyên người ta chớ dốt nát mà biến thành hoang phí uổng của trời. Riêng cái vụ “Được chim quên ná, được cá quên nơm” thì đó là câu nói nơi sách Nam Hoa Kinh của Trang Châu. Không biết lý do gì mấy soạn giả người Việt mình lấy câu này viết nơi sách về Tục Ngữ, Ca Dao bỏ bớt mất câu cuối, có lẽ vì không hiểu nó nói gì. Chính thức, câu đó được viết, “Được chim quên ná, được cá quên nơm, được ý quên lời.” Trang Tử khuyên rằng nếu đã hiểu được ý nghĩa câu nào hay sự việc nào thì hãy quên lời nói đi, suy nghiệm ý của nó và sống sao cho ý nói đó biến thành của mình. Cái anh chàng Sỹ này có lẽ có tí tuổi và bị vợ đì nhiều quá nên quên hết mọi sự cần thiết, chỉ nhớ những gì muốn nhớ và được phép nhớ nên ăn nói kiểu đó đã làm phiền ông. Thôi thì hãy vì Chúa mà tha thứ cho hắn.
- Ông nói cái gì, Sỹ nhào vô, ai dám đì tớ! Tớ áp dụng Lời Chúa, buông hết, bỏ hết, bỏ cả kiếng trong kiếng ngoài để nhìn sự vật như chính nó, không bị ảnh hưởng bởi ước muốn, quan niệm, mà nói bị đì à? Hôm nọ nghe bác Tài nói phải quên hết, được ý quên lời thì tớ quên lời không đúng sao mà nói lòng thòng mất giờ. Riêng việc ông trùm Hiểu, tên ông ấy là Hiểu mà không muốn hiểu, không muốn ngộ; đâu ai có thể dạy thằng yếu đánh vật. Bộ ông quên rằng không ai có thể ăn dùm, cũng không ai có thể uống dùm thì cũng không ai có thể suy nghĩ, nghiệm chứng dùm bất cứ ai. Giải thích chỉ làm hại thánh nhân, bịt đường thức ngộ của hành giả; bởi giải thích chỉ giống như ngón tay chỉ mặt trăng, chỉ như chiếc bè, hay ông thày dẫn dắt tới cửa. Ông quên câu nói, chúng ta chỉ có thể dẫn con lừa tới dòng suối, còn uống nước hay không thì tùy nó sao! Vớ vẩn, hãy để lòng trống không cho Thánh Thần làm việc. Không tin lời tôi nói, cha đang ngồi đó, hỏi đi, mắc mớ gì phải giải thích, giải xâm!
- Vậy anh Sỹ, đã ngộ được câu rượu mới bì cũ chưa hay còn vẫn còn phải ngâm kíu?
- Thưa cha, ngày nao con chưa ngộ, chưa đặt bảng bói. Vì lỡ thiên hạ xóc nhằm câu chưa ngộ thì quê lắm, mất cả chì lẫn chài. Nhưng có lẽ, con chỉ cần làm dăm ba câu, những câu nào mình đã ngộ. Lật Kinh Thánh, coi bộ phiêu diêu quá; lỡ ai đó lật phải chuyện con bò vàng rồi giải thích họ sẽ trúng số thì tiêu tán đường mất. Nhưng thưa cha, không sao, con sẽ cầu nguyện xem thế nào.
- Cầu nguyện làm sao, thà cầu trúng số khỏi phải bói với toán.
- Thưa cha, con đã làm rồi ấy chứ. Trước khi mua số, con cầu nguyện, sau khi mua số, con cũng cầu nguyện mà hình như Chúa không thiêng với người Công giáo, chỉ thiêng với quân ngoại đạo. Xin lỗi, tôi nói lộn, người không theo đạo.
- Như vậy là tại theo đạo chứ đâu theo Chúa. Tình chêm vô.
- Hay cha cầu dùm cho con, may ra đỡ vất vả coi với dòm. Sỹ nói với giọng năn nỉ.
- Anh nói như chuyện đùa. Nếu cầu trúng số mà được thì mắc mớ gì tôi cầu cho ai. Thế nên có câu nói, cố cầu không bằng đừng cầu còn hơn. Những sự việc thế tục xảy ra theo lý của chúng mà vì thiếu hiểu biết nên chỉ còn đường chấp nhận.
- Chấp nhận thế nào, thưa cha, ông Tiên phở hỏi.
- Thì không bay được như chim nên đành đi bộ, đi xe. Cha Hải nói.
- Mua số không trúng thì lo đi cày lấy tiền cho vợ shopping, Tình thêm.
- Thưa cha vậy tại sao nhiều người lương giáo lãnh được phép lạ hơn người Công giáo?
- Tại họ không lấy rượu mới đổ bì cũ.
- Thưa cha, con lương giáo đây, sao cầu Chúa cũng không được. Tùy nói.
- Tại anh lấy rượu mới đổ bì cũ.
- Nghĩa là sao, chưa cha?
- Anh cầu trong trường hợp nào?
- Thưa cha, làm cực quá, dĩ nhiên cầu trúng số cho đỡ khổ.
- Ai giải thích được anh Tùy cầu không thiêng.
- Thưa cha, bởi anh ấy không thực lòng. Ông trùm Hiểu trả lời.
- Vậy biết bao người cầu vẫn không được chẳng lẽ họ cũng không thực lòng!
- Thưa cha, con có ý kiến. Thanh giơ tay nói.
- Mời anh.
- Thưa cha, con chỉ có thể nói theo kinh nghiệm riêng của mình và suy nghiệm thêm một chút theo Phúc Âm. Nhiều lần để ý đến tâm tình khi con cầu nguyện, con nhận thấy rằng mình chỉ cầu những điều không cần thiết; nghĩa là mình cầu chơi chơi, được cũng tốt mà không được cũng chẳng thiệt hại gì. Đôi khi con tự hỏi, mình cầu điều đó để làm gì, với mục đích gì, đồng thời lại chợt nghĩ đến những hậu quả có thể xảy đến với một tâm hồn đầy tham vọng để rồi nghĩ rằng nếu lỡ ra cầu được ước thấy thì lại e ngại thà không được điều mình cầu còn hơn. Từ nhận thức đó con đặt vấn đề thử nhìn vào thực tại và thấy rằng những gì thiết yếu cho cuộc sống, con có quá dư thừa. Chẳng hạn tim con đang đập, giả sử nó ngưng đập ngay lập tức thì sao? Có gia đình hài hòa; nhà cửa dù không cao sang nhưng vẫn hơn điều kiện cần thiết; tiền tài không phải lo, có xe, có ghe đi chơi những ngày đẹp trời làm bạn với trời mây, trăng nước. Đôi khi con tự hỏi, nếu có thêm vài trăm ngàn Mỹ kim, con sẽ phải làm gì với chúng và rồi phải thế nào. Có lẽ chỉ bận rộn hơn hoặc vào sòng bài mua vui rồi có thể vui quá mất luôn cả nhà cửa, xe, thuyền. Thử hỏi, giả sử triệu phú, mỗi bữa con có ăn thêm được vài chén cơm hoặc vài ly rượu không mà coi chừng lại béo phì ra, mất cả vẻ đẹp lão bây giờ càng thêm phiền. Có câu nói, “Cố cầu không bằng đừng cầu còn hơn,” nhưng con e sợ tham vọng hay vọng tưởng của mình nên không cầu coi chừng là trạng thái tuyệt vời nhất vì Phúc Âm có nói, "Khi cầu nguyện, anh em đừng lải nhải như dân ngoại; họ nghĩ rằng: cứ nói nhiều là được nhận lời. Đừng bắt chước họ, vì Cha anh em đã biết rõ anh em cần gì, trước khi anh em cầu xin” (Mt. 6:7-8). Khi nghĩ đến con tim ngừng đập và liên tưởng đến câu Phúc Âm này, con cảm thấy cuộc đời mang ý nghĩa đậm đà hơn và an lòng với hồng ân sự sống. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp con bị đẩy vô góc tường cuộc đời, không nơi xoay xở, lúc đó con chỉ còn biết dồn hết tâm tư cũng như hy vọng vào lời cầu và tự nhủ, bởi không đường trốn chạy, chấp nhận mọi sự có thể xảy đển thì thực ra, chưa bao giờ kết quả xảy đến tồi tệ như con có thể nghĩ tới và chấp nhận. Có một câu Phúc Âm con thích lắm nhưng chưa làm sao áp dụng được trong cuộc đời đó là câu, “Vì thế, Thầy nói với anh em: tất cả những gì anh em cầu nguyện và xin, anh em cứ tin là mình đã được rồi, thì sẽ được như ý” (Mc. 11:24). Con vẫn cứ thấy mình cầu chơi chơi chứ chưa có thể cầu như mình đã được; vì nếu đã được thì cảm ơn chứ đâu cần nói gì thêm. Đàng khác, khi cầu nguyện, con vẫn còn thấy lắm thứ tạm gọi là ước mơ hay ý muốn nhào vô; đôi khi so sánh sự cầu nguyện của mình với tâm tình của đứa bé; lúc nó đòi sự gì thì tất cả tâm trí nó chỉ dồn vào sự đó; nó chỉ muốn cái đó chứ không cái nào khác thế mà con tập cũng chưa được. Hơn nữa, nếu nhận thức rằng những gì mình cầu cho người khác sẽ xảy đến cho mình thì chẳng lẽ mình đã có đầy đủ như cuộc sống hiện tại mà vì thấy người ta nghèo khó, khổ sở, lại cố gắng cầu cho họ có cuộc sống dễ thở hơn phỏng lại mang thêm ít nhất là ý niệm tham lam vì biết rằng mình cầu thì mình được! Hình như, con vẫn còn luẩn quẩn, chỉ nói lên được như thế. Con xin hết.
Trong khi Thanh nói, cha Hải hý hoáy viết xuống một vài điểm nên khi Thanh nói xong, ngài lên tiếng,
- Những gì anh vừa nói chứng tỏ anh có nhận định rõ ràng về tâm tình của mình khi cầu nguyện. Chẳng hạn, cầu chơi chơi bởi những điều cầu không thực sự cần thiết, đặt vấn đề giả sử những gì bất lợi có thể xảy đến, nhận ra lời cầu không cần thiết, tâm trạng chấp nhận cuộc đời là hay hơn hết, thế nào là cầu xin như đã được, con người lắm mơ ước, tham vọng, tâm tình của đứa bé khi muốn một chuyện gì. Cầu cho người kém may mắn hơn mình.
- Thưa cha, như vậy bất cứ gì cũng không thể vô cầu, vô công, vô danh và vẫn không ưng vô sở trụ, và hình như vẫn nghịch với câu Thánh Vịnh, “Hãy tĩnh lặng và nhận biết Ta là Thiên Chúa” (TV. 46:11), vẫn chưa huyền đồng. Tình nói.
- Vậy chứ cầu nguyện là gì? Sao ông không nói. Sỹ nhà con thách đố Tình.
- Nói chi! Có gì mà nói, bởi cầu nguyện là tĩnh lặng và huyền đồng thì nói chi! Người biết cầu nguyện, hay thực sự cầu nguyện thì không nói, không cầu; những người không biết cầu nguyện thì cầu, thì nguyện, thì muốn thế này, ước thế kia; coi Thiên Chúa như con ở để sai bảo làm việc này, không làm việc nọ. Tình nói một hơi.
- Con không khóc sao mẹ biết mà cho bú. Dân chúng không kêu ca khát nước sao Chúa biết mà sai ông Môi sen đập đá cho có nước! Ông trùm Lực lên tiếng.
- “Ôi, thế hệ cứng tin và tà vạy! Cho đến bao giờ Ta sẽ ở với các ngươi, cho đến bao giờ nữa, Ta sẽ phải chịu đựng các ngươi!” (Mt. 17:17; Mc. 9:19; Lc. 9:41). Chúa phán. Tình đọc lại câu Phúc Âm.
Cha Hải nhìn người nọ, người kia chừng như cố dùng thần giao cách cảm để đoán họ nghĩ gì trong khi nghe mấy người đối đáp.
- Chúa mới nói được thế chứ ông là Chúa đâu mà nói như thế. Ông trùm Lực nói.
- Đó là lời Chúa phán qua Phúc Âm, tôi chỉ lặp lại thôi mà! Giọng Tình mang vẻ cố gắng nhẹ nhàng.
- Như vậy tớ cầu nguyện ít nhất 6 đến 7 tiếng một ngày. Ôi, mất gần nửa đời người rồi mà có thấy gì đâu! Rồi nào nghiệm chứng, nghiện bia, chỉ thấy “thích” chứ ngộ thì chưa.
- Quái, lục tổ cho rằng ngồi nhiều sinh bệnh nên phải hành thiền; ông cầu nguyện 6, 7 tiếng mỗi ngày mà không ngộ được thì thực là quái lạ; hay là bu nó quấy phá không huyền đồng được. Tình nói.
- Ai quấy phá ổng. Ngủ như chết, giả sử cháy nhà, cháy thành than rồi cũng không biết. Chị Sỹ phân bua.
- Bộ ngủ không là cầu nguyện à? “Hãy tĩnh lặng và nhận biết Ta là Thiên Chúa.” Lúc ngủ là hòa nhập với quyền lực vũ trụ, là huyền đồng; lúc bấy giờ tâm thức vô cầu, vô công, vô danh, không ưng vô sở trụ thì chẳng lẽ ưng vô mộng du? Sỹ lý luận. Thưa cha, có phải thế không ạ?
- Anh vừa nói vô cầu, vô sở trụ, sao còn đặt vấn đề phải hay trái! Đã vô cầu sao còn phải; đã ưng vô sở trụ thì lấy gì làm gốc để phán đoán là sai! Sao còn hỏi!
- Cha hỏi vậy thì con biết hỏi ai!
- Gặp Phật, giết Phật, gặp pháp, bỏ pháp; bỏ pháp thì ngơ ngơ, mình ta một cõi đơn độc. Đó là huyền đồng và ưng vô sở trụ; đâu cần phải hỏi. Phủ thêm vô.
Đến lúc này cha Hải mới lên tiếng,
- Anh Thanh đối diện với tâm trạng của con người khi cầu nguyện; anh Tình nói lên thực trạng của cầu nguyện; anh Sỹ áp dụng cầu nguyện vào cuộc đời; xét theo luận lý thì nghe xuôi tai lắm nhưng khi cháy thành than rồi mới áp dụng vô cầu, vô công, vô danh vì lúc đó muốn "vô" cũng không được. Tôi có câu hỏi, từ nãy tới giờ chúng ta đang áp dụng câu nào nơi Kinh Thánh, có ai để ý không?
Thế là cả đám ngớ ra! Lúc nói cố tìm lý lẽ biện luận, dùng ý nghĩ tào lao thiên tướng để minh chứng điều mình nói là đúng, chứ nào ai để ý đến Phúc Âm nói gì!
- Thưa cha, anh Thanh đi con đường hẹp, chú Sỹ nghiệm xét bất cứ gì, chú Tình dựa vào Kinh Thánh để suy luận; Phủ dựa câu nói nơi Lâm Tế Lục để phân tích, ông Thung đưa ra nhận định.
- Anh em nên nhớ cuộc đàm luận này để làm mẫu mực cho nghiệm chứng. Thoạt tiên chúng ta cần mở rộng tâm hồn nhận biết và chấp nhận thực trạng con người mình như thế nào. Khi đối diện với dụ ngôn hay câu nói Phúc Âm hay công án nào đó, đặt mình vào môi trường được nhắc đến và nghiệm xét mọi sự. Nơi thư thứ nhất gửi giáo đoàn Thesalônikê, thánh Phao lô khuyến khích, “Đừng dập tắt Thần Khí! Đừng khinh thị các ơn tiên tri! Nhưng hãy nghiệm xét mọi sự; điều gì lành hãy giữ lấy. Hãy kỵ điều dữ bất cứ dưới hình thức nào” (1Thes. 5:19-22). Hơn nữa, một trong những bức ngăn tâm trí chúng ta thức ngộ lại chính là quan niệm và học thức cũng như kiến thức của mỗi người. Phúc Âm được viết, “Người ta không đổ rượu mới vào bì cũ; cũng không ai lấy vải mới vá áo cũ” (Lc. 5:36-37). Dẫu rằng muốn nghiệm chứng cần càng nhiều kiến thức càng tốt, nhưng kiến thức cũng như những lời khôn ngoan và mọi sự vật sự việc trong cuộc sống đều là phương tiện để chúng ta nghiệm chứng mà thôi chứ không phải mục đích tiến tới. Ưng vô sở trụ nghĩa là như thế. Hơn nữa, chẳng những bì cũ đã lâu ngày bị khô, dòn không thể giãn hơn thì những quan niệm, kinh nghiệm, kiến thức chẳng khác gì chiếc bì cũ, cái áo cũ, sẽ bị rượu mới, vải mới tàn phá. Thế nên, khi nghiệm chứng, quăng hết, bỏ hết, để lòng tĩnh lặng đối diện với Lời Chúa qua dụ ngôn hay công án, cố đặt mình vô câu nói tối tăm đó mà vùng vẫy, mà nghiệm xét mọi khía cạnh. Khi đã tự mình nghiệm được câu nào đó, hành trình sẽ rộng mở một phương trời mới, một nỗi an bình tâm tư và một niềm vui khó tả cũng như không thể chia sẽ cho bất cứ ai mà chỉ người nào chứng người ấy biết.
- Tôi không hiểu mọi người nghĩ thế nào, nhưng theo tôi, sự ngã ngựa của thánh Phao lô coi chừng mang nghĩa ám định về cơ hội đột phá của mỗi người nơi hành trình tâm linh. Đọc Công Vụ Tông Đồ, anh em thấy, sau khi bị ngã ngựa, thánh Phao lô hoàn toàn đổi ngược chiều hướng, từ quan điểm đến cách sống chẳng khác gì kết quả tâm linh của những người đột phá; bởi áp dụng nghĩa chính yếu của động từ Hy Lạp “Metanoia” vô câu Phúc Âm Marcô 1:15. Cũng có thể rằng chính vì thế, thánh Phao lô mới mạnh dạn nhắc nhở chúng ta phải nghiệm xét mọi sự. Để ít phút suy tư, lời khuyên của thánh Phao lô, “Hãy nghiệm xét mọi sự” hoàn toàn đối nghịch với truyền thống Công giáo đã bao năm bền vững; đó là chúng ta phải tin với giáo Hội. Tất nhiên, nghiệm xét mọi sự chính là không tin ai hết mà đặt lại vấn đề về bất cứ sự việc, sự thể, thói quen, tập quán, quan niệm, truyền thống, sách vở, và các lời rao giảng. Có thể nói đây chính là nổi loạn tâm thức nơi tiến trình của hành trình tâm linh. Phúc Âm nói về trạng thái tâm thức này qua câu, “Ai đã tra tay cầm cày mà còn ngoái lại đàng sau thì không thích hợp với Nước Thiên Chúa” (Lc. 9:62). Thử hỏi, mắc mớ gì Phúc Âm nói đến chuyện cầm cày mà không có câu nào nói về cuộc sống dân chúng phải làm lụng, chăm sóc vườn tược thế nào! Anh em nhớ về lật sách sẽ thấy, Phúc Âm đang kể về việc người theo Ngài muốn xin về từ giã người thân; thế mà đức Giêsu giáng ngay cho một câu không đâu vào đâu, “Kẻ nào tra tay cầm cày…” Nói như thế có giống lối nói ám định của người Việt mình không? Nói một câu tục ngữ, ca dao nào đó khiến cho ai có tật thì giật mình. Rõ ràng mình chủ đích nói móc người khác nhưng đối phương chỉ còn nước ngậm tăm chết điếng trong lòng. Quan niệm, ước vọng, kiến thức, căn bản cho cuộc đời thế tục thường được coi là kho tàng để một người phân định khi đối diện với một sự việc hay sự kiện. Phúc Âm dạy rằng, ai nghiệm chứng hay đối diện với Phúc Âm mà tư duy còn bị lệ thuộc vào căn bản suy tư thế tục này thì sẽ không thể thức ngộ. Đến đây, tôi mời anh em nghiệm chứng câu Phúc Âm, “Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục. Nếu tay phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân phải sa hoả ngục” (Mt. 5:20-21).
- Đó thấy chưa, người ta chưa móc mắt đi hãy còn là may mắn lắm. Chị Sỹ nói nhắn chồng.
- Đây là Phúc Âm được viết chơi cho vui chứ hơn hai ngàn năm qua có cha cụ nào, ngay cả giám mục, giáo hoàng, thèm tuân theo đâu mà bu mày móc lò tớ. Sỹ trả đòn.
- Ai bảo Lời Chúa viết chơi cho vui? Tình nói.
- Không viết cho vui thì đã có khối kẻ đui mù què quặt đầy nhà thờ. Không thế, chẳng lẽ mọi người không ai có tội! Vậy Chúa xuống thế làm gì? Hay là vì người ta theo đạo chứ không theo đức Giêsu nên coi thường Phúc Âm.
- Nghiệm thì không nghiệm, chứng chẳng thèm chứng, chỉ ăn nói tào lao. Phủ lên tiếng.
- Nghiệm gì, chứng cho mà mù mắt, cụt tay à. Sỹ hô lớn.
- Thưa cha, nhà con sợ mù mắt, cụt tay nên không dám chứng. Chị Sỹ trình cha Hải.
- Nói vậy mà cũng nói; Lợn chết đâu sợ nước sôi! Người chưa mù mới sợ mù chứ! Sỹ lý luận.
- Không mù nhưng có mắt cũng như không; sợ cũng không thấy, không sợ cũng không thấy. Lời Chúa nói không sai, “Ta đến cho kẻ mù được thấy và kẻ thấy được lại nên đui mù” (Gioan 9:39). Thanh nhẹ nhàng nói.
- Ai chứng được câu Phúc Âm anh Thanh vừa nhắc tới. Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, con chứng được một nửa, Sỹ vội vã trả lời.
- Nói gì giống như truyện trạng Quỳnh vậy? Tùy con diễu.
- Truyện trạng Quỳnh là gì anh Tùy, chị Tình hỏi.
Thế là cả đám cười ầm lên. Chị Thung cũng thắc mắc không hiểu truyện trạng Quỳnh là thế nào mà mấy ông ma mãnh này cười có vẻ đắc ý nên để ý xem có ai giải thích không.
- Anh chứng được một nửa thế nào? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, làm cho người mù được thấy thì con không làm được mà chỉ có thể chắc chắn làm cho kẻ thấy được thành đui mù. Sỹ trả lời.
- Và người được thực chứng đầu tiên là chính mình. Tình thêm vô.
- Tớ còn đang nghiệm mà! Sỹ nói, phải ngâm kíu mới thực chứng được.
- Đúng là chuyện trạng Quỳnh. Tùy lặp lại.
- Anh Thanh, anh giải thích câu Phúc Âm đó được không?
- Thưa cha, làm cho kẻ mù được sáng theo nghĩa hữu vi. Khiến kẻ sáng trở nên mù tối theo nghĩa tâm linh.
- Có ai hiểu anh Thanh nói gì không?
- “Cá trong lờ đỏ hoe con mắt; cá ngoài lờ ngúc ngoắc muốn vô.” Hưng chợt đọc câu Ca Dao.
- Thưa cha, Phủ lên tiếng, nếu hiểu Phúc Âm theo nghĩa đen tức là trở nên mù tối. Những câu truyện, những sự kiện được viết trong Phúc Âm được gọi là dụ ngôn; mà dụ ngôn là câu chuyện ẩn dụ, văn viết một đàng, ý một nẻo chẳng khác gì Ca Dao. Cháu nói vậy đúng không bác Tài?
- Tại sao anh không hỏi cha Hải mà lại hỏi tôi. Cụ Tài hỏi ngược lại.
- Thưa bác, cháu đâu dám đánh trống trước cửa nhà sấm. Lỡ nói sai thì sao!
- Anh nói hay hơn tôi, cha Hải nói, vì tôi không dám giải thích cho người Công giáo, bởi có một lần được mời ăn cơm tối nơi một gia đình kia, bữa cơm khá thịnh soạn, tôi lòng ngay nói thật khi có người hỏi về câu móc mắt, chặt tay, sao không thấy ai áp dụng. Một đôi cụ trong bàn ăn lấy làm khó chịu cho rằng tôi không tin đó là lời của Chúa Giêsu phán. Và từ đó, không bao giờ tôi giải thích Phúc Âm giống như nói chuyện với mấy anh em ở đây.
- Thế vậy cha giảng kiểu nào?
- Thường thì giải thích theo nghĩa từ chương và đa đá vào luân lý hầu giúp người ta sống tốt lành hơn theo nghĩa hữu vi để họ được yên tâm, thoải mái. Anh em nên nhớ, theo như ông bạn tôi nói thì anh em thuộc loại người ít nhất có thể nói có học và đặc biệt có tâm hồn mở rộng để tìm hiểu. Và khi ít nhất đã hiểu được phần nào nguyên tắc và quan điểm của đạo học Đông Phương, quan niệm của anh em rộng mở hơn và nhận định chân thành hơn, ít bị thiên vị bởi cũng phần nào nhận chân được thực thể con người và cuộc đời của mình cho nên dám suy nghĩ. Đa số người ta tính toán công việc làm ăn, mánh mung giỏi lắm nhưng lại lười suy nghiệm tâm linh bởi thấy chẳng được lợi ích hữu vi chút nào. Tâm hồn của họ giống như bụng dạ trẻ sơ sanh, không nên cho ăn tái bò hoặc thịt heo nướng chao. Họ theo đạo đa số để được yên lòng vì không nhận biết chính họ nên luôn luôn e sợ. Dĩ nhiên, “Nhân chi sơ, tính bổn thiện,” nhưng, “Đa thọ thì đa nhục.” Cuộc đời ai không lầm lỗi, trong khi chưa nhìn ra sự thánh thiện nơi mình; ít nhất chưa nhận ra quyền lực sự sống, quyền lực hiện hữu nơi một người. Chính vì thế họ mắc bệnh sợ nhưng lại ỷ y phó mặc cho các nhà thuyết giảng giải quyết dùm để có được nỗi an bình giả tạo. Dân Chúa quả là đáng thương nhưng biết sao hơn. Thú thật, đôi khi ngứa miệng, tôi đưa ra một vài suy nghiệm Phúc Âm lúc nói chuyện với một số người Công giáo. Dẫu biết Phúc Âm đã răn đe rõ ràng, “Của thánh đừng cho chó, chớ quăng châu ngọc trước miệng heo, kẻo chúng dày đạp dưới chân và quay lại cắn xé các ngươi,” nhưng tôi vẫn hồ hởi vấp phạm, cứ đem của thánh cho chó nên bị cắn khá nhiều lần. Lần nào tôi cũng tự hứa với lòng, im miệng, ngứa thì cứ kiếm rượu, kiếm bia mà uống; nói ra người ta chửi, đổ vạ cho mà cũng không chừa. Thế mà anh em biết không, Lời Chúa cứ như động lực thúc đẩy tôi phải nói ra, ép tôi phải ngứa mồm. Chúa xúi dại tôi, đành chịu!
- Thưa cha, sao cha nói cha cứ đem của thánh cho chó là thế nào?
- Mấy tiếng “Đem của thánh cho chó” là lời Phúc Âm, tôi dùng ráp vào câu nói thay vì giải thích dài dòng.
- Thưa cha, của thánh đừng cho chó là sao?
- Tôi mất sáu tháng rưỡi nghiệm chứng câu này. Đại khái là đối với những người không đủ khả năng để hiểu và những người không muốn hiểu thì chẳng nên nói gì. Coi chừng nói ra sẽ bị lên án hoặc phải nghe đây đó những lời than phiền, khinh chê. Sau nhiều lần lỡ miệng một cách tốt lành nhưng dại dột, tôi cố tìm hiểu tại sao người ta nói này nói nọ về những đìều tôi trình bày theo suy nghiệm của mình; tôi có cảm nghĩ rằng những lời tôi giải thích Phúc Âm đe dọa sự tin tưởng nơi họ. Nói dài dòng, lang thang rồi, trở lại câu móc mắt, chặt tay. Ai có ý kiến gì không?
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, nếu đem so sánh với câu, “Kẻ yêu cha mẹ hơn ta không xứng hay không đáng làm môn đệ ta,” thì câu, “Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục. Nếu tay phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân phải sa hỏa ngục,” (Mt. 5:20-21) ý nghĩa cũng gần như nhau. Nơi câu yêu cha mẹ, con cái, cha mẹ, con cái được coi như vọng tưởng, mơ ước, quan niệm, hiểu biết, thì khi nghiệm chứng phải dẹp bỏ hết chúng, chỉ “Ưng vô sở trụ” để đối diện với câu Phúc Âm. Nơi câu móc mắt, chặt tay, nếu coi quan niệm, kiến thức hay bất cứ mơ ước, tập quán, thói quen nào ngăn cản hành trình tâm linh thì phải dứt bỏ nếu không chẳng thể nào thức ngộ được. Thưa cha, đại khái, con chỉ nghĩ được đến thế.
- Nói vậy quá đủ vì phải để dành phần cho người nghe nghiệm chứng. Bây giờ chúng ta thử chọn vợ cho hoàng tử. Đã ai nghiệm chứng về dụ ngôn Mười Nàng Trinh Nữ chưa?
- Thưa cha, dụ ngôn này hình như được viết để chống lại quan niệm “Chúng ta phải tin với giáo Hội.” Tình lên tiếng.
- Nói lộn, cho nói lại. Sỹ chặn Tình.
- À, xin lỗi, Công giáo không theo Phúc Âm.
- Cái này anh nghiệm hay chứng đây? Chúng ta không nói đến tôn giáo; chúng ta chỉ bàn về Phúc Âm. Thanh nói.
- Nhưng…
- Không nhưng chi hết! Muốn nói đến Công giáo, làm ơn đi ra nhà thờ. Sỹ bồi thêm.
- Nhà thờ đâu có bia.
- Chúa cũng biết bia độc hơn rượu nên không có bia.
- Tại sao vậy? Ông trùm Phong lên tiếng.
- Tại chỉ có mộ bia chứ không có mộ rượu.
- Nói thế mà cũng nói.
- Bộ không đúng sao! Ông trùm thử tìm tất cả các nghĩa trang trên thế giới này có cái nào là mộ rượu không! Người ta nói có sách, mách có chứng đàng hoàng mà yếu nhân đức tin.
- Đang nói dụ ngôn Mười Nàng Trinh Nữ thì bẻ quặt, bẻ quẹo sang mộ bia, mộ rượu. Chị Sỹ nhăn chồng.
- Thì có gì đâu, mười nàng trinh nữ thì năm nàng được gọi là khờ dại, năm nàng được cho là khôn ngoan. Các ông tính sao thì tính, tôi thích chọn mấy nàng khôn ngoan vì “ba năm ở với người đần; không bằng một chốc đứng gần người khôn” (CaD).
- Nếu vậy phải lấy vợ già bởi có câu, “Có phúc lấy được vợ già; vừa sạch cửa nhà, lại ngọt cơm canh; vô phúc lấy phải trẻ ranh, nó ăn, nó phá khổ anh trăm đường.” Phủ nhào vô.
- Trời ơi! Mấy cái ông này, vợ nào không già, chẳng già trước thì già sau. Đang nói về mười trinh nữ lại bắt quàng vợ già, vợ trẻ. Chị Sỹ lại lên tiếng.
- Dụ ngôn mười nàng trinh nữ được chia hai nhóm, một nhóm khờ dại, một nhóm khôn ngoan, vậy chị có biết nhóm nào già, nhóm nào trẻ không?
- Thì khôn ngoan hơn tất nhiên phải già hơn chứ có gì mà phải suy nghĩ!
- Tôi thấy cả hai nhóm đều già vì tính theo tuổi thì từ ngày ấy đến nay đã hơn hai ngàn năm tuổi rồi. Thế nên nếu nói khờ dại thì già cũng chưa chắc khôn ngoan hơn vì lại cũng có câu, “Chó dại có mùa, người dại quanh năm, đến già vẫn còn dại.” Vân đế vô.
- Anh đâu có vợ sao có thể nghiệm chứng! Vợ già có cái thú của vợ già; vợ trẻ có cái thú của vợ trẻ. Thanh nói lang thang.
- Thú gì, hay thú đau thương. Gương của bao nhiêu ông lão về Việt Nam cưới vợ trẻ đang rành rành ra đó chưa sáng mắt ra sao. Đúng là vô phúc lấy phải trẻ ranh.
- Thôi đi các chú. Vợ tôi đâu còn trẻ gì mà vẫn “Khổ anh trăm đàng” thì các chú cũng ráng cắn răng mà chịu…
- Không còn răng mà cắn mới phiền chứ có răng đã đứt cả lưỡi.
- Mấy cái ông này, bộ hôm nay sao quả tạ chiếu hay sao mà ăn nói lung tung. Chị Sỹ lại lên tiếng.
- Người ta đang “Nghiệm xét mọi sự” như lời thánh Phao lô dạy. Sao bu mày nóng thế. Đấy, mọi người im lặng để bu mày muốn nói gì thì nói. Sỹ biện luận, không cho nói thì khóc, cho nói thì mếu.
- Chị Sỹ có ý kiến gì không? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, con đang chờ cha giải thích mà mấy ông này cứ nói lăng quăng.
- Thì mấy ông ấy còn đang nghiệm xét, vậy chị nghĩ thế nào về dụ ngôn Mười Nàng Trinh Nữ.
- Thưa cha, Phúc Âm nói năm trinh nữ nửa đêm hết dầu không được tham dự tiệc cưới nên bị gọi là khờ dại, còn năm nàng mang thêm dầu được gọi là khôn ngoan.
- Thế tại sao họ hết dầu?
- Thưa vì họ không mang thêm.
- Chị có biết lý do gì họ không mang thêm không?
- Thưa cha vì họ đâu có ngờ đám rước dâu bị trễ.
- Dĩ nhiên, nếu đám rước dâu không bị trễ họ đâu hết dầu, nhưng nguyên nhân tại sao họ hết dầu chị có thể đoán được không?
- Tại họ không nghiệm xét đã vội nói. Sỹ đế vô.
- Họ không nghiệm xét nghĩa là sao? Cha Hải hỏi dồn.
- Thưa cha, họ đã không suy nghĩ, không tính toán mà cứ theo thói quen tưởng rằng đám rước dâu không bị trễ.
- Vậy năm nàng mang thêm dầu đèn họ già hơn nên có kinh nghiệm phải không?
- Thưa cha, sự khôn ngoan không đợi tuổi tác mà tùy thuộc con người.
- Như vậy kết luận của dụ ngôn Mười Nàng Trinh Nữ là gì?
- Thưa cha, đúng rồi, Sỹ nói, mục đích của dụ ngôn này khuyến khích suy nghĩ. Quay nhìn vợ, Sỹ tiếp, bu mày thấy chưa, phải nghiệm xét mọi sự.
- Vâng thưa ông, còn sự gì mà ông chưa nghiệm xét.
Cả làng phá ra cười. Ấy, ngôn ngữ ám định là thế đó; nói một đàng, hiểu một nẻo.
- Chúng ta thấy, Phúc Âm khuyển khích suy nghĩ; cũng như nơi dụ ngôn xây tháp hoặc tính toán trước khi lâm vào chiến trận.
- Thưa cha, sao Phúc Âm không viết thẳng ra và cứ ngoắc ngoéo dụ ngôn, dụ nghiếc. Ông trùm Hiểu lên tiếng.
- Tất cả các kinh sách đều viết theo kiểu ám định để cho chúng ta suy tư và thức ngộ.
- Thưa cha, vậy nếu không suy tư thì theo đạo vô ích à?
- Tôi ăn ông trùm có no không, tôi uống bia ông trùm có say không?
- Thưa cha, tâm trí tối mù như chúng con thì suy gì mà suy. Các cha đã bao nhiêu năm ăn học để dạy dỗ chúng con…
- Để tôi giải thích, cha Hải ngắt lời, ông trùm thử nhớ lại hoặc nhìn chung quanh. Chúng ta giỏi dang về những chuyện tính toán sao cho có cuộc sống hài hòa, dễ chịu, tránh cảnh nước đến chân mới nhảy hoặc lâm vào cảnh khốn cùng, sao lại nóí tâm trí tối mù! Chúng ta đã không để ý suy tư mà tưởng rằng chỉ nghe giải thích để hiểu được là đủ. Thưa không, tất cả những gì người khác giải thích, tất cả những sách vở, và mọi sự xảy ra nơi cuộc sống đều là phương tiện hay cơ hội cho chúng ta suy nghĩ, nhưng đã không để ý, không đặt vấn đề. Có phải lần đầu ông trùm nghe thấy câu khuyên nhủ, “Hãy nghiệm xét mọi sự” của thánh Phao lô không? Kinh Thánh đã được viết trước khi chúng ta được sinh ra mà chúng ta không đọc chỉ nghe cho qua. Đi nhà thờ, nào có ai để ý linh mục giảng giải gì đâu. Đã có những câu nói, giảng dai, giảng dài, giảng dại, giảng dốt, nghe mà đau lòng. Đồng ý rằng có câu nói, “Không có học trò ngu, chỉ có những vị thày dốt,” nhưng đàng này học trò coi thường thì Chúa còn bị phê phán phương chi linh mục. Chúng ta đọc trong Phúc Âm thánh Luca, Chúa Giêsu đuổi quỷ câm điếc thì người ta cho rằng dùng quyền năng của chúa quỷ Beelzebul; vào nhà ông Jakêu thì bị cho rằng làm bạn với phường tội lỗi. Ngày nay các linh mục thì bị cho rằng giảng dài, giảng dại, rồi cứ đinh ninh tâm trí rối mù nào có khác chi đâu. Chúng ta thử nghĩ coi, có phải thái độ của chúng ta đối với Lời Chúa giống như thái độ của năm nàng trinh nữ khờ dại không. Không suy tư, không nghiệm xét thì giống như nhà Phật nói, “Vô minh,” mà theo Đạt Ma sư tổ thì tội vô minh là gốc gác của mọi sự tội lỗi và cũng là tội độc nhất. Đã có người cho rằng “Tội lỗi bởi sự ngu dốt mà ra” cũng bị càm ràm, thế này, thế kia. Không suy nghĩ nên bị cho rằng ngu dốt thì không chịu; có lẽ vì thế Phúc Âm phải nói rõ hơn, “Đừng tưởng chỉ nói lạy Chúa, lạy Chúa là được vào Nước Trời, nhưng những kẻ làm theo ý Cha Ta” (Mt. 7:21). Thử hỏi, sao biết ý Chúa mà thực hiện nếu không suy nghĩ, nghiệm xét. Chúng ta không thể nói tâm trí chúng ta mù tối trong khi có cuộc sống hài hòa. Cho rằng những người sống vất vưởng đầu đường, xó chợ là không biết tính toán cho cuộc sống thì chúng ta thừa thông minh để suy nghĩ. Vấn đề chỉ là chúng ta có suy nghĩ Lời Chúa hay không. Đây cũng là lý do tôi chủ trương không giải thích mà chỉ đặt vấn đề, khuyến khích mọi người suy nghĩ.
- Bây giờ chúng ta đổi đề tài, nói về dụ ngôn những nén bạc. Một ông chủ sắp đi xa, trao cho ba người đầy tớ, một người năm nén bạc, người khác hai nén, và người còn lại một nén. Khi trở về, người nhận năm nén và hai nén làm sinh lời thì được khen thưởng và người nhận một nén đem chôn thì bị kết án là đầy tớ tồi tệ và biếng nhác (Mt. 25:14-29). Anh Sỹ đã nghiệm xét chưa?
-Thưa cha, con vẫn còn đang ngâm kíu, chưa nghiệm được gì vì thấy hình như ông chủ quá phi lý.
- Anh nói sao mà phi lý?
- Thưa cha, thứ nhất, hai người đầy tớ làm lợi thì được thưởng là chuyện thường tình phải có, nhưng nếu lỡ đem vốn làm thương mại, “Chưa buôn vốn vẫn còn dài; buôn thì vốn đã theo ai mất rồi,” vậy ông chủ phải trừng phạt thế nào? Nhất là vào thời buổi người khôn của khó lúc này, bỏ tiền vào nhà băng cũng bị mất giá. Chẳng lẽ ông chủ khuyến khích người ta lừa đảo, bởi nếu không lừa đảo, thương mại sẽ bị lỗ. Riêng về vụ người đầy tớ chôn tiền, có làm thiệt hại chi đâu mà bị kết án là tồi tệ và biếng nhác. Vậy nếu thua lỗ thì lấy gì mà đền bù. Người đầy tớ này trung thành, biết giữ gìn và tôn trọng tiền tài của chủ, không dám tơ hào, lại lo lỡ ra thiếu hụt mà chủ không biết ơn đã giữ của lại còn bị la lối thì chỉ nên bỏ đi làm cho người khác.
- Anh đã quên không nghiệm xét câu trả lời của người làm công, "Thưa ông chủ, tôi biết ông là người hà khắc, gặt chỗ không gieo, thu nơi không vãi. Vì thế, tôi đâm sợ, mới đem chôn giấu nén bạc của ông dưới đất. Của ông đây, ông cầm lấy!" (Mt. 25:24-25), và câu kết của dụ ngôn, “Vì phàm ai đã có, thì được cho thêm và sẽ có dư thừa; còn ai không có, thì ngay cái đang có, cũng sẽ bị lấy đi” (Mt. 25:29).
- Thưa cha, như vậy là người làm công này sợ bị sai lầm chứ không phải lười biếng và tồi tệ. Như vậy con hiểu thêm được một chút, Phúc Âm không có câu nào nói Chúa phạt mà chỉ nói hành vi nào đó đáng bị phạt. Thôi rồi, câu này nói về chúng con vì được dạy dỗ “Chúng ta phải tin với giáo Hội” mà đã chẳng hiểu giáo hội là gì thì chớ, lại e sợ bị phạt vì sai lầm. Hèn chi cha khuyến khích cứ suy nghĩ, nếu nhận thấy mình suy nghĩ sai cả ngàn lần tất nhiên đã nhận thức được ngàn lần. Linh nói một hơi. Nếu con không lầm thì Phúc Âm cũng có dụ ngôn nào đó, hình như về cây vả đã không sinh trái nên bị cắt đi để ám chỉ về chúng con. Ôi! Cả đời theo đạo! Linh than trong khi thở dài chán chường.
- Anh suy nghĩ không chỉnh về dụ ngôn cây vả rồi. Dụ ngôn được viết như thế này, cha Hải mở Phúc Âm đọc, "Người kia có một cây vả trồng trong vườn nho mình. Bác ta ra cây tìm trái mà không thấy, nên bảo người làm vườn: "Anh coi, đã ba năm nay tôi ra cây vả này tìm trái, mà không thấy. Vậy anh chặt nó đi, để làm gì cho hại đất? Nhưng người làm vườn đáp: "Thưa ông, xin cứ để nó lại năm nay nữa. Tôi sẽ vun xới chung quanh, và bón phân cho nó; may ra sang năm nó có trái, nếu không thì ông sẽ chặt nó đi" (Lc.13:6-9). Chúng ta biết, cây vả trồng nơi miền Nam nước Mỹ nơi đâu cũng được và luôn luôn sinh trái. Thế nên, vấn đề được nêu lên chính là tại sao cây vả không có trái những đã ba năm. Chủ vườn ra lệnh chặt cây vả thì người làm vườn xin thêm một năm để vun xới và phân bón. Thử hỏi, đã ba năm không có trái thì sao lại xin thêm một năm để phân bón? Như vậy cây vả đã hơn ba năm không được phân bón. Điều này chứng tỏ người làm vườn đã mấy năm rồi không phân bón hoặc đã bỏ phân sai lầm khiến cây vả không sinh trái. Đồng ý với anh, nếu đặt giáo dân nơi vị thế cây vả không sinh hoa trái thì đáng bị chặt bỏ, nhưng cây vả chỉ biết đón nhận phân, nước, sương sa, hoặc nắng ấm chứ không biết bò ra tiệm mua phân, giáo dân cũng thế! Đã được dạy dỗ phải tin với giáo hội thì sao dám suy nghĩ Lời Chúa bởi e sợ sai lầm. Như vậy, điều rõ ràng là dụ ngôn cây vả không sinh trái nói về sự làm việc thất trách của người làm vườn, của hàng rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Năm nay anh độ ba mấy, bốn chục; cả đời theo đạo mà không biết Tin Mừng Nước Trời đức Giêsu rao giảng là gì thì lại càng không biết đức tin theo Phúc Âm là gì. Nếu không đặt vấn đề, không suy tư để tìm hiểu nguyên nhân mà kết án, mà chặt cây vả thì sẽ ra sao? Giáo hội chỉ còn các đấng các bậc nhưng không có con chiên. Không có con chiên thì giảng cho ai.
- Thưa cha, như thế lỗi tại các cha? Linh hỏi, giọng ngỡ ngàng.
- Tôi không nói thế mà nếu hiểu thế thì cũng không sai. Nhưng nguyên nhân dẫn đến sự sợ hãi sai lầm của dân Chúa chính là câu nói “Chúng ta phải tin với giáo hội.” Một thực thể hiển nhiên ai cũng có thể hiểu; đó là tất cả sự thể được gọi là đức tin nơi các tôn giáo đều chỉ có nghĩa là tin tưởng đúng như thế về những gì được nghe. Hồi tâm nhận định về kinh nghiệm sống chúng ta thấy; một điều rõ ràng đó là mỗi người chúng ta đã có cả bao nhiên ngàn điều mình thực sự tin tưởng, cho là đúng, nhưng hầu hết đều dẫn đến thất bại. Đức tin theo Phúc Âm nói về quyền lực bẩm sinh nơi mỗi người mà chúng ta không nhận biết. Chuyện này hãy để hạ hồi phân giải. Tóm lại, dụ ngôn Cây Vả Không Sinh Trái nói về nhiệm vụ của các bậc rao giảng Phúc Âm.
- Thưa cha, chẳng lẽ các cha đã giảng sai?
- Các ngài giảng không sai nhưng đã không rao giảng Phúc Âm mà giải thích Phúc Âm theo nghĩa từ chương, biến tôn giáo thành con hầu, đầy tớ cho luân lý. Hãy để tâm nhận định, tôn giáo phát xuất tự lòng khát vọng bẩm sinh nơi mỗi người. Luân lý là con đẻ của tổ chức xã hội gìúp con người sống hài hòa với mọi người, với xã hội. Như vậy, luân lý phụ giúp con người thực hành tôn giáo. Một con người sống tốt lành, hài hòa với mọi người mới có thể trở thành một tín đồ chân thực. Và nơi thực tế chúng ta nhận thấy ra sao? Người ta đang dùng tôn giáo để dạy luân lý! Quái đản! Thử hỏi, mấy đứa xì ke ma túy, ăn trộm, ăn cắp, cướp giật, vợ nọ, con kia, lộn chồng, bồ nhí, có đi nhà thờ không? Thế dạy luân lý cho những người tốt lành có phải vô tình mang ẩn ý chỉ dạy cho họ thực hiện những điều chẳng nên chăng? Có câu nói, “Nếu anh rao giảng về hỏa ngục, dân Chúa sẽ tìm kiếm hỏa ngục.” Hình như câu này là thành ngữ nơi đất Ái Nhĩ Lan.
- Thưa cha, Linh hỏi tiếp, sao giáo hội khuyến khích đọc Phúc Âm, sống Phúc Âm, đem đạo vào đời?
- Anh em làm ơn thông cảm cho tôi mấy phút trả lời câu hỏi này vì nó thuộc về tôn giáo. Nếu tín hữu đã quen đọc Phúc Âm tất nhiên không cần phải khuyến khích. Sự việc khuyến khích đọc Phúc Âm chứng tỏ dân Chúa không có thói quen đọc Phúc Âm. Lý do tại sao, anh Linh nên tự tìm hiểu bởi nếu tôi nói ra sẽ bị cho rằng chống đối hay rối đạo bởi đem của thánh cho chó. Nói đến sống Phúc Âm coi chừng phiền lớn nếu sống theo nghĩa từ chương; nói ra thì vô cùng lộn xộn. Có thể nói, sẽ phát sinh sự thể tội lỗi bởi sự ngu dốt mà ra. Đem đạo vào đời làm sao nếu hiểu Phúc Âm theo nghĩa luân lý. Mấy thằng kẻ trộm đến gặp anh thông báo chúng sẽ ăn trộm nhà anh để anh có cơ hội dạy nó không nên ăn trộm nhà anh, nhưng đi nhà khác mà ăn trộm hay sao? Anh có dám mang luân lý ra nói với mấy người lộn vợ lộn chồng, bảo họ bỏ nhau mà đi với người khác không? Coi chừng lợi đâu không thấy nhưng răng chẳng còn. Anh em thấy, gốc gác phiền hà bởi không suy nghĩ, không suy nghiệm, không nghiệm chứng, mà cứ ngâm kíu. Có phải không bố Sỹ?
- Thưa cha đúng “chăm phần chăm.” Chỉ có bu nó nhăn nhó khi con nói chuyện với cô hàng xóm chứ ai mà nhào vô nói nọ kia, con đấm cho lợi đâu không thấy nhưng răng chẳng còn.
- Đúng không mẹ Sỹ?
- Thưa cha, nhà con nói xạo đó. Con đâu cần nhăn nhó vì nhà đã có hòn đá mài.
Mấy người được dịp cười thoải mái. Chị Sỹ dám nhăn chồng mỗi khi Sỹ nói quá thì ăn nói tự nhiên là điều hiển nhiên. Chị Tình không hiểu chị Sỹ nói gì thầm nghĩ, mắc mớ gì nói đến hòn đá mài dao. Số là Sỹ hay làm món nhậu nên mua hòn đá mài dao cho tiện mỗi khi dao cùn, lụt. Hai gia đình quen biết nên hay qua lại, do đó chị Tình biết nhà Sỹ có hòn đá mài nhưng không hiểu tại sao chị Sỹ lại nhắc đến nó trong khi câu chuyện đang nói về giảng giải Phúc Âm theo nghĩa từ chương, luân lý.
Chị Tình còn đang ngẫm nghĩ lý do thì cha Hải đã lên tiếng,
- Ai có khúc mắc nào nữa, nếu không, chúng ta tóm lược điều kiện tâm trí khi nghiệm chứng Phúc Âm.
- Thưa cha, câu Phúc Âm được viết, "Thầy bảo thật anh em: dưới đất, anh em cầm buộc những điều gì, trên trời cũng cầm buộc như vậy; dưới đất, anh em tháo cởi những điều gì, trên trời cũng tháo cởi như vậy” (Mt. 18:18), cầm buộc và tháo cởi tùy thuộc ý định, ước muốn; mà ý định, ước muốn mang quyền lực nội tại chính là đức tin theo Phúc Âm, nếu con không lầm thì cũng giống như nhận thức vọng niệm sinh nghiệp của nhà Phật. Thanh lên tiếng.
- Anh em nên để ý, “Chân lý là chân lý dù dưới hình thức nào: Công giáo, Phật giáo, Ấn giáo. Chân lý không là độc quyền của ai cũng không thể chứa đựng trong một hệ thống hay giáo phái nào hữu hạn, hà huống lại bị chứa đựng trong một danh từ hạn định” (PHTH; Tr. 63). Cũng như nơi trường hợp ngôn ngữ, một cái nhà, dù gọi nó bằng tiếng Tàu, tiếng Anh, hay tiếng Việt khác nhau thì nó vẫn là cái nhà không chi khác biệt. Tuy nhiên, suy nghiệm hay nghiệm chứng các đạo học thì không gì khác biệt, nhưng không nên so sánh quan niệm tôn giáo. Chẳng hạn vấn đề thiện, ác, “Đối với Phật giáo, tâm mới quan trọng. Việc làm không quan trọng bằng ý niệm của người thực hiện công việc; vì có kho việc làm coi bộ lành nhưng thật ra chứa ác niệm và nhiều khi việc thấy là ác mà chứa thiện niệm. Phật giáo luận về thiện ác đều căn cứ nơi tâm chứ không chú trọng về sự tướng của việc làm” (PHTH; tr.151). Hơn nữa, xét theo phương diện giải thoát, Phật giáo không có vai trò nào giúp con người; mà chỉ kiến tính mới giải thoát con người; tương tự, không có tôn giáo nào giải thoát con người được. Tôn giáo giúp hay không tùy con người chứ không phải nơi quyền lực của tôn giáo. Thế nên, tôi chủ trương không giải thích, chỉ đặt vấn đề, bàn cãi để khuyến khích suy nghĩ và tự chứng nghiệm. “Một người có thể đọc thuộc vô số kinh luận mà không kiến tánh thì chỉ là một kẻ phàm tục tầm thường” (GLTH; tr. 204).“Giáo lý không thể giúp người ta chuẩn bị thức ngộ, giáo lý không thể tạo ra sự giác ngộ. Mộng không thể học được, chết không thể học được. Lãnh hội được Phật tánh nơi mình lại càng không thể học được” (GLTH; tr. 205). Có điều tôi lưu ý anh em, phương pháp thức ngộ dù cho thế nào chăng nữa chỉ là lý thuyết. Hành trình thức ngộ tức là nghiệm chứng. Chúng ta thường hay lẫn lộn giữa hiểu biết phương pháp và nhận thức để thức ngộ.
- Thưa cha, nếu nói rằng lý thuyết, kinh sách, giáo lý, ngay cả tôn giáo không thể giúp con người thức ngộ thì cần gì phải đọc sách nọ, sách kia, kinh này, kinh nọ mà chỉ cần kiến tính. Ông trùm Phong hỏi.
- Ai muốn trả lời câu hỏi này!
- Thưa cha con, Thanh giơ tay. Trước hết, xin cảm ơn ông trùm đã nêu câu hỏi; vì cũng chính câu này đã dằn vặt tâm trí tôi bao lâu nay cho tới khi nhận thực được vai trò của nghiệm chứng. Đã bao lâu nay, chúng ta tin tưởng nơi kinh sách nhưng thử đặt vấn đề, những sự hiểu biết về kinh sách nếu không được áp dụng nơi cuộc sống hay nơi tâm trí, phỏng có sự gì khác biệt. Con muốn nêu lên một thí dụ, hiện nay, thiên hạ bán đầy chợ các máy móc điện tử ca nhạc, đọc kinh sách, truyện nọ, truyện kia, nhưng những máy chứa kinh đó thì thế nào? Chúng có mọc ra được cái miệng thay đổi giọng nói hoặc đôi mắt liếc nhìn xem có ai nghe chăng. Kinh sách, giáo lý, cũng thế; tất cả chỉ là phương tiện; có thể được coi là giúp chúng ta hay không tùy thuộc mỗi người đón nhận nhận thức được ghi lại và thực hành nghiệm chứng để rồi áp dụng nơi cuộc đời, đặc biệt nơi tâm thức của mình hay không. Phúc Âm có câu, “Mù mà lại dắt mù được sao? Lẽ nào cả hai lại không sa xuống hố. Học trò không hơn thầy, có học hết chữ cũng chỉ bằng thầy mà thôi” (Lc. 6:39-40). Con không chấp nhận được câu này theo nghĩa từ chương nhưng khi nghĩ về hành trình tâm linh mới chấp nhận nó được. Ai cũng thấy rõ, nếu so sánh sự hiểu biết và nhận thức hữu vi của chúng ta với mấy thầy cô vỡ lòng ngày xưa, chắc chắn chúng ta hiểu biết nhiều hơn vì chúng ta trãi qua nhiều thăng trầm trong cuộc đời. Nhưng nếu xét theo nhận thức tâm linh, mình tiến, họ giúp mình khai phá nội tâm thì họ cũng thăng tiến không ngừng nơi lãnh vực tâm linh. Có câu nói, “Cùng tột của thông minh chẳng khác gì ngu đần;” có lẽ chúng ta cần suy nghĩ và nghiệm chứng thâm trầm hơn. Dĩ nhiên, khi nghiệm chứng, nhà Phật dùng ngôn từ “Quán tưởng,” nghiệm xét mọi sự và mọi mặt, giống như trong Lâm Tế Lục, “Không tin ai hết, không để ai lừa dụ.” Nhưng chứng nghiệm điều người khác đã nghiệm, tránh mất thời giờ tìm đầu mối coi chừng lạc hay luẩn quẩn chẳng khác gì câu truyện tìm dê đã mất. Nhà Phật xác định, tu là hành trình tu chứng, chứng ngộ; không nghĩ gì để Phật tánh hiển lộ, chẳng khác gì Lão học có câu nói, không làm gì nhưng không việc gì không làm. Tu giống như hành động lau gương, nhưng không phải lau, xóa gì mà cũng không cần cố gắng gì. Như vậy, chúng ta cần kinh sách để làm phương tiện tham khảo chứ kinh sách không thể giúp gì cho người không nghiệm chứng.
- Nếu đã như thế cần gì nghiệm, cần gì chứng, cứ sống tự nhiên, đã được sinh ra thì phải sống như chim trên trời, như bông huệ ngoài đồng để Phật tánh hiển lộ, để quyền lực sự sống hoạt động. Mắc mớ gì phải viễn vông bày đặt suy nghĩ rồi lại phải vật lộn với ý tưởng của mình. Sỹ hùng hổ phát biểu.
- Nói thế mà cũng nói, Phủ lên tiếng. Mục đích của các đạo học chính là hướng dẫn con người trở về với bản nguyên thực thể sự sống, sự thánh thiện của sự hiện hữu, giải thoát tâm hồn con người khỏi nhận thức sai lầm để có một tâm hồn an định. Nếu chú còn ước mong nghiệm chứng để cuộc đời giầu có, dễ thở hơn, muốn gì có nấy, thì thà cứ sống như mấy con chuột còn hơn. Bởi nhận định cuộc đời như vậy, nên tôn giáo mới có thể đứng vững từ ngàn xưa tới nay, miễn sao giúp con người an tâm do đó đã có quan niệm cho là ru ngủ. Nói như chú, miễn sao cảm thấy mình sống hài hòa với cuộc đời, không cần biết tại sao mình được sinh ra, không hiểu mục đích cuộc đời mình sống để làm gì, và rồi sẽ đi về đâu sau khi chết thì không có gì phải nói. Cứ sống như cây thông đứng giữa trời mà reo khi có gió thì cũng có ngày ăn năn vì bị cưa xuống đem xẻ thành gỗ làm nhà.
- Thưa cha, sao cha không trả lời! Ông trùm Hiểu lên tiếng.
- Tôi đã giải thích về vị thế tôn giáo và đạo học cũng chỉ là phương tiện cho con người thức ngộ mà có lẽ ông không để ý. Hơn nữa, có tiếng là theo tôn giáo này, tôn giáo kia, cũng như Thiền tông này, Phật tông kia mà không nghiệm chứng thì cũng chỉ là theo danh hiệu. Vả lại, cả đời ông theo tôn giáo thì tất nhiên ông biết tôn giáo ông theo dạy về những sự gì. Mục đích tôi về đây theo lời mời của ông bạn tôi đây là ông Tài để nói với mấy anh em trong nhóm nhậu về nghiệm chứng Phúc Âm, một trong những đạo học Đông Phương. Dầu tôi là linh mục Công giáo nhưng nếu nói về tôn giáo thì quá bất công đối với những anh em không theo Công giáo. Ông trùm cũng nên hiểu cho, như tôi vừa trả lời anh Linh, mới chỉ một vài vấn đề khuyến khích đọc, rao truyền Phúc Âm, cũng như đem đạo vào đời với truyền thống đọc và hiểu theo nghĩa từ chương sẽ không giải quyết nổi lòng khát vọng bẩm sinh nơi mỗi người. Đã mấy lần tôi nhắc đi nhắc lại, không ai có thể ăn dùm, uống dùm cho mình thì cũng không ai có thể suy nghĩ, nghiệm chứng để mình thức ngộ được. Tôi đã lặp lại nhận định của cụ Nghiêm Xuân Hồng rằng, “Giáo lý không thể giúp người ta chuẩn bị thức ngộ; giáo lý không thể tạo ra sự giác ngộ. Mộng không thể học được, chết không thể học được. Lãnh hội được Phật tánh nơi mình lại càng không thể học được” (GLTH; tr. 205). Qua bao ngày tháng giải thích kinh Phật, cụ để lại lời nói rõ ràng như thế, nhưng chúng ta nào để ý. Cũng đã mấy lần tôi nhắc nhở, tất cả những sự giải thích, sách vở, hoặc hội thoại nơi những phương tiện truyền thông, cũng như sự việc xảy ra chung quanh ta hằng ngày, đều là phương tiện. Sự thức ngộ đến từ nghiệm chứng, và chỉ nghiệm chứng mới có thể giúp người ta thức ngộ. Tôi thử nêu lên một thí dụ, có ai dạy ông phải yêu thương vợ con, gia đình ông như thế nào không? Hay là bất cứ những lời khuyên nhủ, giải thích, minh chứng, đều như nước đổ đầu vịt bởi gia đình ông không phải là gia đình của bất cứ ai. Giả sử, nếu ông áp dụng lời khuyên của ai đó vào cuộc sống gia đình của mình, coi chừng bị đá ra khỏi nhà từ lâu rồi. Trãi qua bao năm tháng với những thăng trầm trong cuộc sống, ông mới có thể thức ngộ về lòng yêu thương đối với gia đình, vợ con. Ông nói đi, nói đi, xem bất cứ ai nơi đây có thể thương yêu vợ con ông như chính ông được không? Về phương diện này, mọi người đều phải ngậm tăm, và chính ông, thức ngộ được nhưng cũng chẳng nói được gì.
Cha Hải nói một hơi, lòng cảm thấy bực bội vì câu hỏi của ông trùm muốn mình đưa ra một thứ bánh vẽ may ra người nghe có được nỗi an bình giả tạo. Nhưng không, ngài cảm thấy xoa dịu nỗi lòng khát vọng nhận thức của con người là một sự lừa đảo, một tội lỗi không thể được tha thứ mà Phúc Âm đã lên án, “Khốn cho các ngươi, Biệt Phái và ký lục, các người cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết. Các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngưoi lại ngăn cản” (Lc. 11:52; Mt. 23:13). Nói mà ngài cảm thấy nỗi đau nào đó dâng lên! Dân Chúa khao khát nhận biết Lời Chúa nhưng lười suy nghĩ vì không được khuyến khích; hơn nữa, không ai chỉ đường nghiệm chứng nên cứ chờ giải thích, tưởng rằng những sự giải thích chẳng khác gì gói mỳ ăn liền để nghĩ rằng nghe được lời giải thích hữu vi về sự thánh thiện là đã tốt lành đủ.
- Thưa cha, nếu như vậy thì sao chúng con có thể thức ngộ? Ông trùm Canh hỏi.
- Điều ông hỏi chính là lý do tôi bay về đây theo lời mời của ông Tài. Có lẽ lần đầu tiên ông trùm dùng ngôn từ thức ngộ. Như tôi đã nói, tất cả các đạo học đều quy về một mối đó là có một quyền lực tối thượng đang hoạt động nơi tạo vật; tuy thế, các đạo học khác nhau mệnh danh quyền lực tối thượng này với những danh hiệu khác nhau. Một trong những đạo học Đông Phương đó là cuốn Kinh Thánh nói về những hoạt động của Thiên Chúa giữa loài người. Trong cuốn Kinh Thánh có bốn Phúc Âm, và chúng ta đang hội thoại về một vấn đề nơi bốn cuốn Phúc Âm, đó là điều kiện tâm trí khi nghiệm chứng Phúc Âm. Chúng ta đã nói qua về điều mà Phúc Âm gọi là con đường hẹp, điều kiện tiên quyết cho hành trình thức ngộ. Con đường hẹp chính là hồi tâm đối diện chính mình, mở rộng lòng để nhận ra mình tốt lành, thánh thiện cũng như không nên không phải như thế nào, và đồng thời chấp nhận đó thực sự là mình. Để đạt đến sự thể này, anh Thanh đưa ra phương pháp lấy giấy, chia làm hai, một bên viết tất cả mọi sự tốt lành thánh thiện của mình từ ý nghĩ, lời nói, đến hành động đã qua của mình. Bên còn lại, viết xuống tất cả những gì không nên không phải của mình từ ý nghĩ, lời nói, tới hành động. Đoạn mở rộng lòng chấp nhận đó là mình. Và rồi, chúng ta bàn về con người là hình ảnh của Thiên Chúa; chứng minh mọi người có linh hồn. Tiếp đến chúng ta bàn thảo về Thiên Chúa của đức Giêsu theo Phúc Âm, đoạn nói về lòng tin hay đức tin theo Phúc Âm; thêm vào đó là tội lỗi tự đâu ra. Và bây giờ, tôi nhắc lại những câu nói về trạng thái tâm trí một người nên có khi nghiệm chứng những dụ ngôn và những câu nói nơi Phúc Âm, được tổng kết đại khái, “Ai có tai thì nghe,” hoặc có nơi được viết, “Ai có tai để nghe thì nghe” (Mt. 11:15; 13:9,43; Mc. 4:9,23; 7:16; Lc. 8:8; 14:35).
1/ “Người ta không đổ rượu mới vào bì cũ; cũng không ai lấy vải mới vá áo cũ” (Lc. 5:36-37).
2, “Kẻ nào cầm cày mà quay trở lại thì bất kham đối với Nước Thiên Chúa” (Lc. 9:62).
3/ “Kẻ yêu cha mẹ hơn Ta, không đáng là môn đệ Ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn Ta không đáng là môn đệ Ta” (Mt. 10:37).
4/ “Hãy để kẻ chết chôn kẻ chết của chúng” (Lc. 9:59-60).
5/ “Nếu mắt của ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì móc mà quăng chúng đi; nếu tay của ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì chặt mà quăng chúng đi” (Mt. 5:20-21).
6/ Dụ ngôn mười nàng trinh nữ.
7/ Dụ ngôn ba người giúp việc.
8/ Kiên trì nghiệm chứng, “Phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cái nó đang có cũng sẽ bị lấy đi" (Lc. 19:26).
9/ Và kinh nghiệm thánh Phao lô để lại, “Nghiệm xét mọi sự” (1Thes. 5:19). Nói cách khác, phương pháp thực dụng này chỉ là cách diễn giải Metanoia.
- Tôi có một câu hỏi, cha Hải nói tiếp, chúng ta nghiệm chứng gì?
- Thưa cha, thì nghiệm xét Phúc Âm. Sỹ nhanh nhẩu trả lời.
- Tôi muốn nói chúng ta đang nghiệm xét lòng vòng để tiến tới mục đích chính. Vậy anh em có biết mục đích mà chúng ta muốn tiến tới là gì không?
- Thưa cha, mục đích của cuộc đời là ơn cứu rỗi. Ông trùm Phong trả lời.
- Tôi đồng ý ơn cứu rỗi là cùng đích của mọi cố gắng tâm linh. Nhưng chủ đích của những cuộc hội thoại này là gì? Và cứu rỗi thì cứu khỏi điều gì?
- Thưa cha, ông trùm Hiểu lên tiếng, Chúa Giêsu chết để chuộc tội cho chúng ta thì cứu chúng ta khỏi tội lỗi.
Thế là mọi người cảm thấy hoang mang, đang nghiệm chứng Phúc Âm, cha Hải lại hỏi về mục đích của hội thoại nghiệm chứng. Ông trùm Hiểu trả lời là Chúa cứu chúng ta khỏi tội lỗi mà có ai nói gì về tội lỗi đâu trong khi cha Hải hỏi về chủ đích của những cuộc hội thảo. Thuở ban đầu, mọi người hứng chí muốn tìm hiểu về đạo học, nay đến Phúc Âm cũng thuộc về đạo học. Đâu có ai nghĩ tới mục đích tìm hiểu đạo học để làm gì, chỉ gặp vấn đề nào không thuận tai là đấu, chứ khi rượu bia đã sừng sừng thì chưa chắc đã biết mình nói gì phương chi để ý người khác nói.
- Thưa cha, Thanh giơ tay, con từ Chicago về, thấy anh em nhóm nhậu đã đang bàn thảo và được hướng dẫn bởi bác Tài nên nhào vô tiếp tục, và cũng chưa bao giờ đặt vấn đề mục đích của những cuộc hội họp này. Có lẽ nên mời anh cả giải thích.
- Thích thì có chứ giải thì có gì đâu mà giải. Thuở ban đầu, các chú bắt cóc tôi làm trọng tài, thế rồi ham vui đàn đúm với mấy chú, lại rủ luôn nhà tôi đi theo cho khuây khỏa. Thực ra, tôi nào biết chi đâu; nói như thế cũng không đúng, nghe cụ Tài trình bày và các chú bàn luận, biết thêm thì có biết nhưng hỏi biết gì thì không trả lời được. Có điều, tôi cảm thấy cuộc đời mình có ý nghĩa hơn, dám nhìn thẳng vào mình không trốn tránh và nhận ra nhiều sự khôn ngoan tốt lành nơi mấy chú. Đấy, nói thì nói vậy, nhưng tôi cũng đang không biết mình nói gì và nên nói gì nữa. Có lẽ chú Hưng là người nói đầu tiên nên giải thích tại sao chúng ta nói về đạo học.
- Nếu tôi nhớ không lầm thì thuở ban đầu anh cả đề xướng chúng ta cùng nhau để tìm hiểu về tôn giáo vì thấy những vị thuyết giảng lúc thì nói như thế này, lúc nói như thế kia đối nghịch nhau, và anh cả đề nghị mỗi người đọc sách tìm hiều về một tôn giáo nào đó rồi trình bày, và chúng ta cùng nhau bàn luận. Lý do, anh cả muốn dùng cá tính thông thường nhưng đặc biệt của nhóm nhậu đó là dám nói thẳng, nói thật, không kiêng nể bất cứ hình thức nào hầu mong có thể giải quyết thắc mắc. Như vậy, mọi sự do anh cả bới ra vì thấy những điều bất đồng khó thể chấp nhận để chúng ta bàn hươu, tán vượn may ra có nhận định đúng đắn về những vấn đề nào đó chăng. Xét như thế, mục đích khởi đầu chỉ là gỡ rối tơ lòng khi phải đối diện với những điều chướng ta, gai mắt.
- Chướng tai thì có chứ gai mắt thì không. Tùy nói thêm.
- Người ta nói cho có vẻ dư giả văn chương mờ! Sỹ phụ họa.
- Ông bạn già, ông nhận xét thế nào. Cha Hải hỏi cụ Tài.
- Tôi thấy anh em có lòng khát khao muốn nhận biết về đạo học Đông Phương thì ngứa miệng nói chuyện cho vui. Như cha cũng biết rõ, nói là để kiểm chứng hoặc hệ thống lại suy nghĩ của mình. Có điều hơi ngạc nhiên là câu hỏi của cha đơn giản như thế sao nó lại có thể biến thành công án khiến anh em ở đây tối tăm mặt mày!
- Thưa bác, nhờ bác giải thích hay minh chứng rõ hơn. Thanh lên tiếng.
- Giải thích cũng vô ích, minh chứng không lợi gì. Để tôi đặt câu hỏi, anh em sẽ nhận ra. Vậy anh em có nhớ câu hỏi được cha Hải đặt ra thế nào không?
- Thưa bác, cha hỏi, chúng ta nghiệm chứng gì?
- Vậy chúng ta đang nghiệm chứng gì? Cụ Tài lập lại.
- Những câu nói nơi Phúc Âm. Tùy trả lời.
- Những câu nói nơi Phúc Âm từ đâu ra?
- Tạm gọi do đức Giêsu. Sỹ nói vội.
- Vậy mục đích cuộc đời của đức Giêsu là gì?
- Rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Thanh trả lời.
- Như thế chúng ta nghiệm chứng Phúc Âm để làm gì?
- Chẳng lẽ để nhận biết Tin Mừng, Sỹ nói.
- Chứ anh muốn gì? Chúng ta nhận thấy, tất cả các kinh sách nhà Phật cho dù viết kiểu cách nào, cuối cùng chỉ dồn về một điểm, “Kiến tính thành Phật.” Ngay chỉ bốn chữ “Kiến tính thành phật” cũng đã được mổ xẻ; bao nhiêu sách viết về chỉ một chữ kiến, rồi phương pháp nào để kiến. Sách viết về Tính lại càng nhiều hơn; nào công án này, dụ ngôn kia, không biết bao nhiêu thư viện mới chứa hết. Cả chữ thành cũng được mổ xẻ, nào “Ta là phật đã thành, các ngươi là phật chưa thành,” nào “Chẳng thành chẳng đạt chỉ hiển lộ,” trăm người, ngàn ý. Đặc biệt chữ “Phật,” anh em đã biết phật là gì thế mà hãy còn những hành giả cố tu để thành phật, rồi nào kiết già, kiết non, cúng dường, cúng chiếu như anh Sỹ nói, nào pháp này, thuyết kia, tông nọ, phái Nam, phái Bắc, cứu độ, giải thoát, khiến người kiếm tìm chẳng bị mù cũng trở thành thông manh, không điên cũng mát. Tương tự thế, anh em đang nghiệm chứng những câu nói và dụ ngôn nơi Phúc Âm mà vẫn không nhận ra mình đang làm gì. Đồng ý rằng chúng ta cần có đạo học hướng dẫn nhận thức tránh bớt thời giờ luẩn quẩn mò mẫm, nhưng coi chừng lại bị đạo học che mờ định hướng, hoặc ngăn cản hành trình nghiệm chứng. Mục đích của chúng ta là thức ngộ chứ không phải lệ thuộc bất cứ đạo học nào. Chúng ta đã rảo qua Phật học, Ấn học, Lão học, bây giờ đang nghiệm chứng Phúc Âm thì Phúc Âm cũng chỉ là phương tiện cho mình chứ không phải cùng đích nghiệm chứng, bởi cùng đích nghiệm chứng đã hiện diện sẵn nơi mình, và dẫu mình được nhắc nhở, nhưng có mắt mà vẫn như mù, có tai như điếc. Thế nên, khi được hỏi, “Chúng ta nghiệm chứng gì” thì tâm trí mờ mịt chẵng khác gì nhà sư Hương Nham khi bị tổ Huy Sơn hỏi. Thế rồi ngay cả mục đích cũng không trả lời được chẳng khác gì Chúa, Phật, nơi mình mà đã bao nhiêu lần được nhắc nhở, cũng như đã bao người tu chứng, nghiệm chứng hết thế hệ này qua thế hệ khác cũng chẳng thể thức ngộ.
Giọng cụ Tài trầm trầm mang vẻ chán chường, ngao ngán khác hẳn với những khi cụ diễn thuyết, giải thích. Mấy người nghe chợt nhớ lại tại sao nơi nhà Phật lại phát sinh các phương pháp “Át bổng,” môn phái “Trào lộng.” Nhưng cũng chẳng biết nói sao vì nếu cố gắng cũng chưa chắc thức ngộ bởi đã bao người cả đời chăm chăm chú chú nghiệm chứng với phương pháp nọ, thế ngồi kia, rồi cuối cùng cũng ra đi với lòng khát vọng muôn đời. Nói rằng tùy căn cơ thì ai biết thế nào! Một lục tổ Huệ Năng nơi nhà Phật; một vị đại thánh RamaKrishna của nhà Ấn, và những vị thức ngộ ẩn danh, nhưng không ai biết lý do hay căn nguyên thức ngộ nơi mình là gì. Vậy Lão học dạy gì, “Bớt, càng ngày càng bớt,” trở về sống huyền đồng. Một đàng thì nghiệm, thiền, quán; đàng khác lại bớt, kiến tính, lau gương, khiến kẻ tham ngộ cảm thấy giống như “Bắt cá hai tay,” nếu không lại trở thành kẻ đứng ngã ba đường bối rối tâm tư không biết nên chọn lối nào.
- Chúng ta đã biết các đạo học Đông Phương nói gì thì nghiệm chứng Phúc Âm cũng với chủ đích tìm ra Phúc Âm nói gì rồi đem so sánh với chủ điểm của các đạo học Đông Phương. Đây là một trong những chặng của diễn trình thức ngộ. Tuy chúng ta thấy nhiều vấn đề cần được nghiệm chứng nhưng đó là cách nhanh nhất, sử dụng khả năng thông minh cũng như luận lý mà nhà Phật gọi là minh triết. Cha Hải nói. Đọc nơi Phúc Âm, chúng ta thấy, mục đích cuộc đời của đức Giêsu là rao giảng Tin Mừng Nước Trời (Lk. 4:43), hay còn được gọi là Tin Mừng Nước Thiên Chúa. Muốn biết về Tin Mừng Nước Trời, chúng ta cần biết Nước Trời, Nước Thiên Chúa, mà cuốn Kinh Thánh Tân Ước 1994 gọi là Triều Đại của Thiên Chúa, là gì. Muốn biết Nước Thiên Chúa là gì chúng ta cần biết Thiên Chúa thế nào, ra sao. Vấn đề này chúng ta đã nói qua. Bây giờ chúng ta thử nghiệm chứng những câu Phúc Âm liên quan đến Nước Thiên Chúa qua Phúc Âm. Tối nay cũng đã muộn, tôi đề nghị anh em trong những ngày tới làm ơn tìm hiểu xem Phúc Âm đã nói gì về Nước Trời, Nước Thiên Chúa. Cầu chúc anh chị em ngủ ngon.
CHƯƠNG 9
Ánh đèn dọc hai bên tường hắt lên trần nhà, phản chiếu xuống 4 chiếc bàn tròn được phủ lớp khăn xanh màu cổ vịt đang nâng những bộ chén đĩa, kề bên hông những chiếc khăn ăn màu trắng được sắp xếp chỉnh tề tạo thành khoảng không gian thơ mộng, gợi thêm cảm giác đầm ấm. 10 chiếc ghế được xếp chung quanh mỗi bàn, như cố ép chiếc bàn nhỏ lại để tiến gần tới nồi lẫu đặt giữa đang bốc hơi nghi ngút, tỏa mùi gia vị ngào ngạt khiến con tỳ con vị khách mới bước vô muốn nổi loạn. Hành, tỏi, riềng, gừng, tiêu, ớt, me chua, hình như có chút ngũ vị hương, mắm tôm, quyện mùi húng quế, ngò gai, ngò rí, ngò ôm, Sỹ nói cùng Thanh và Tìnhkhi ba người vừa bước qua ngưỡng cửa,.
- Đố hai ông biết lẫu gì?
- Có mùi mắm tôm và me chua thì coi chừng là lẫu giả cầy. Tình nói.
- Chào thiền sư và hai anh. Chị Tiên từ trong bếp đi ra, chào hỏi.
- Chào bà chủ. Không hiểu tối nay nhà hàng làm bà chủ đẹp ra hay bà chủ khiến nhà hàng sáng lên? Sỹ cất tiếng.
- Mấy chị ấy đâu mà chưa tới.
- Mấy bà ấy gặp nhau hằng ngày nhưng bao giờ cũng có nhiều điều than thở.
- Huyền ơi, mang bia, rượu ra con; các bác đến rồi. Chị Tiên nói lớn. Mời các anh ngồi; em vô mang thực phẩm ra cho kịp.
- Từ từ đi chị, để các bà ấy vô phụ chị một tay may ra học được chút nghề buôn bán. Tình đề nghị. Anh Tiên đâu?
- Đang sắp xếp chuẩn bị khi mọi người tới sẽ xào món hải sản thập cẩm?
Cánh cửa rộng mở, mọi người tiếp tục bước vô. Cha Hải và cụ Tài đi sau cùng. Mấy người đàn bà cùng chị Tiên vô bếp. Những người còn lại chia nhau ngồi gần kín bốn bàn.
- Anh cả, không được mở vung, đố anh biết món gì? Sỹ hỏi, trong lúc chị Tình bê một khay bốn đĩa bún lớn đặt hai đĩa xuống một bàn. Huyền xếp lên mỗi bàn một chai Henessy.
- Nghe chừng như mộc tồn; chẳng lẽ lại là lẫu mộc tồn. Ông Thung đoán.
- Tôi đoán giả mộc tồn. Sỹ dự đoán.
Mấy bà từ bếp đi ra, mỗi người một khay đựng các đĩa thức ăn xếp lên bốn bàn. Tiên ra sau cùng hai tay hai đĩa xào, miệng nói trong lúc đặt hai đĩa lên một bàn, chào cha, chào quý vị. Con mời cha làm phép của ăn, mọi sự nói sau để thưởng thức thực phẩm khi còn nóng sốt.
- Xin Đức Chúa Trời làm phép, nhân danh Cha…
- Cái món rùa này làm thế nào vậy? Ông Thung hỏi Tiên.
- Đây là món rùa luộc gia vị crawfish, đặc sản của vùng này nhưng ít người biết đến hoặc dù có biết cũng không chịu quảng bá. Tiên trả lời.
- Còn món xào này gọi là gì?
- Thưa cha đó là hải sản thập cẩm xào với cải làn.
Tình mở nắp lẫu đoạn nói,
- Tớ đoán không sai; giả mộc tồn.
- Sao lại gọi là giả mộc tồn? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha vì không có mộc tồn thật nên phải làm giả, Tiên trả lời.
- Ở đây mà cũng hiếm thế à?
- Thưa cha, không phải là hiếm mà con e cha dùng không được mộc tồn thật.
- Con nghĩ không phải thế. Số là lần trước con định ăn đồ giả để có tình thật. Anh Tiên nghe lóm được nên thực hành tạm gọi là đồ giả.
- Nghĩa là sao? Chuyện gì mà đồ giả với tình thật?
- Số là trước khi cha về đây, nhân tiện nói về ăn chay hay ăn mặn, có người đặt vấn đề ăn chay mà dùng đậu phụ làm thành cá giả, giò giả thì thà ăn mặn nghĩa là ăn thứ thiệt còn đỡ nổi lòng vọng tưởng. Thế rồi Sỹ thêm mắm thêm muối rằng người ăn mặn tình giả cũng không có, mà ăn chay thì có nhiều tình thật. Để thêm phần sống động, ông Thung than thở rằng ông ấy ăn chay hằng tuần mà cũng không có tình thật vì bà chủ nhà không cho phép. Phủ giải thích.
- Cha thấy nhà con đó, con tốn tiền mà cũng đành phải xài đồ giả. Lúc mới cưới, bu nó xấu ơi là xấu; con làm được đồng nào thì bu nó đem cúng cho mấy bà bác sĩ sửa sắc đẹp, thành ra con cứ phải ôm đồ giả suốt; chuyện đời “Ai có qua cầu mới hay,” Sỹ nói.
- Tôi đi sửa sắc đẹp bao giờ! Cái ông này ba xạo vừa thôi chứ. Chị Sỹ nói to tiếng.
- Có con đây làm chứng, chị Tình nhẹ nhàng. Chị em chúng con ở đây toàn là thứ thiệt “chăm phần chăm.” Anh Sỹ nói xạo đó thưa cha. Để con chứng minh, đó là chung quanh vùng này không có bác sỹ sửa sắc đẹp nào. Muốn sửa phải đi Houston hoặc Cali lận.
- Thế các chị sửa sắc đẹp rồi mà còn đẹp như thế; nếu không sửa chắc còn đẹp hơn nữa phải không? Cha Hải cố nín cười nói.
- Chúng con nào có sửa chi đâu.
- Thì anh Sỹ nói chị Sỹ sửa sắc đẹp. Đúng là uổng tiền mà không bằng không sửa.
- Thưa cha, chị Tình nói, sửa sắc đẹp thì đẹp hơn chứ sao lại không bằng không sửa.
- Thì tại sửa sắc đẹp, nếu sửa sắc xấu thì mới đẹp hơn. Tùy con giải thích.
- Cái chú ma này, nói lung tung. Chị Tình nói Tùy con, chợt nhận ra đang dùng câu nói ngược.
- Cái món này ăn sao đây? Cha Hải chỉ đĩa rùa hỏi.
- Cha thích ăn đùi trước thì gắp đùi trước. Con đã cắt sẵn, bốn đùi và nguyên bộ lòng. Cha thử cho biết, không dễ chi kiếm ra. Tiên trả lời.
- Sao nó còn đầy đủ như vậy mà có thể ăn được.
- Thưa cha, phải ngâm nước ít nhất một tháng cho sạch sẽ mọi sự. Trước khi luộc, con đã làm lông rồi đem ngâm vô nước luộc crawfish cả tiếng rồi mới nấu nhỏ lửa ba tiếng đồng hồ. Nghề chơi này coi bộ thường nhưng cũng lắm công phu lắm đó cha.
- Tuyệt, chủ nhà hàng có khác, lần đầu tiên trong đời tôi mới được ăn món này. Sao không đặt cho nó một cái tên?
- Đành nhờ thiền sư thôi!
- Thì nó có tên là rùa luộc rõ ràng còn muốn gọi là gì nữa! Chẳng lẽ gọi rùa đun nước sôi! Sỹ lên tiếng.
- Chưa nghiệm chứng đã trả lời. Gọi là rùa đun nước sôi nghe quê mùa quá lại lôi thôi, lòng thòng, không thanh lịch bằng rùa luộc. Phủ nói, hay gọi bằng món qui chưng.
- Con rùa thuộc loại sống lâu, nghe nói có con sống cả hai trăm năm, Tùy con lên tiếng. Hay gọi là “Sống đời chưng” cho có vẻ món lạ đời, ăn vô sẽ sáng mắt, sống lâu, vì mật rùa trị đau lưng giúp sáng mắt.
- Tôi đồng ý, nhưng đổi lại cho thiên hạ thắc mắc tìm tòi.
- Anh muốn đổi lại thế nào?
- Thưa cha gọi món này là “Chứng đời sông.” Nếu gọi là quy chưng, người ta dễ liên tưởng tới cao quy bản. Đàng này gọi chứng đời sông, sông thì có nước, rùa sống nơi có nước, mà sống lâu được gọi là sống đời cũng thế. Gọi như vậy chẳng khác gì tên gọi món mộc tồn. Tình đề nghị.
- Anh cả, nêu ý kiến đi chứ!
- Tôi nghĩ nên gọi nó là món “Chưng quy,” vừa ngắn gọn vừa đủ nghĩa. Ông Thung nói.
- Thế thì bầu, Sỹ hăm hở. Có hai tên cho món rùa luộc; “Chứng đời sông” và “Chưng quy.” Ai đồng ý gọi “Chứng đời sông” làm ơn giơ tay. Không có tay nào giơ; Sỹ nói tiếp, thế thì chúng ta sẽ gọi món này là “Chưng quy.”
Thanh uống xong chai bia lên thử keyboard, và khi thiên hạ bầu bán xong thì Huynh với cây saxophone và Tính với cây guitar cũng bước lên sân khấu thử và điều chỉnh âm thanh. Và màn nhạc sống bắt đầu với chị chủ nhà hàng, chị Tiên trình bày bản Mắt Biếc.
- “Nhớ tới năm xưa bên nhau…” Lúc men bia, rượu sừng sừng, nghe được giọng hát điêu luyện với lời tâm tình gợi về dĩ vãng nhung nhớ, ai không chạnh lòng! Ai không mang kỷ niệm nào đó nơi quá khứ đáng nuối tiếc. Tiếng saxo rên rỉ kèm theo nhịp Boston chậm rãi, đôi lúc tiếng guitar với đôi nốt cao vút như xoáy vào tâm tư mỗi người. Chị Tiên hôm nay hát thật tuyệt vời. Giọng hát và cử điệu của chị quyện vào với nhau trong khi đôi mắt mơ màng như hướng về cõi xa xăm nào đó. Anh Tiên cũng không ngờ vợ mình hát có hồn như thế với giàn nhạc sống. Bản nhạc đã hết mà thiên hạ hình như còn ngẩn người mơ tưởng.
- Vỗ tay, Sỹ nhà con la lớn. Và thế là mọi người chợt tỉnh với tràng pháo tay khó dứt.
- Xin lỗi, chị hát phê quá khiến chúng tôi ngẩn ngơ. Tình nói.
- Không ngờ chị hát hay thế. Sao chị không thử thi làm ca sĩ. Cha Hải lên tiếng.
- Lần trước nói chuyện với cha, con về nhà thử. Mới đầu con sợ quá vì hát như bình thường, thưa cha, lúc “burn,” muốn lủng cả CD. Xin cảm ơn cha đã chỉ bảo.
- Cha hay thiệt, chỉ vài câu nói mà khiến cô gái quê mùa biến thành ca sĩ; Thanh nói. Hay mình để ra một buổi tối nào đó tuyển lựa ca sĩ, thưa cha.
- Như vậy không công bằng, chị Tiên được cha truyền nghề, còn chúng em chưa được học hỏi gì sao có thể tuyển lựa. Chị Tình lên tiếng.
- Không sao, không sao. Vấn đề là thực hành chứ nguyên tắc thì chưa nói ai cũng biết nhưng không để ý mà thôi. Chị Tiên có nhớ chị đã phải dợt bài này bao nhiêu lần không?
- Thưa cha, có lẽ gần trăm lần. Anh Thanh đờn cho con hát bản này cỡ độ hăm mấy, ba chục lần đến độ thuộc lòng luôn, ra vào bất cứ lúc nào cũng được. Thế rồi con nói anh Thanh thâu nhạc vô keyboard đoạn thâu lời qua mixer rồi ráp vô. Cũng may nhà con biết dùng Nuendo. “Chời,” lần đầu con hét nghe mà sợ luôn, nhà con dù điều chỉnh đến mấy cũng không được. Con chợt nhớ lời cha dặn hát thật nhỏ và đều dù khi lên cao. Con thâu đi, thâu lại cỡ chừng hăm mấy, ba chục lần, nhưng vẫn hụt hơi; nhà con đề nghị tập thở, hít vô, thở ra từ từ. Cuối cùng mới được, nhưng hát với nhạc sống và có người nghe mới phê; hát một mình, nản ơi là nản.
- Đúng là nghề chơi cũng lắm công phu, Tình nói.
- Thanh, chú mày coi chừng dạo này trúng mánh rồi. Thế mỗi khi chú mày đờn thì đờn ở đâu? Ở nhà riêng hay phòng riêng? Sỹ nói.
- Chị ấy đến nhà tôi vì tôi cũng có keyboard, nhưng tập thở và thâu thì tôi không biết; muốn biết hỏi anh Tiên.
- Có phải tối nay mình hội thảo tại đây là do ý của chị Tiên? Sỹ hỏi.
- Cái anh quỷ này cứ muốn đổ vạ cho tôi. Lần trước anh Tiên đề nghị chứ tôi nào biết gì.
- Tôi tưởng chị bắt anh Tiên phải tổ chức ở đây để khoe giọng hát chứ.
- Biết ngay mà, anh thì già không tha, trẻ không thương, chuyên môn xóc mách. Chị Tiên nét mặt tươi rói giả đò trách móc.
Thế rồi chưng quy, giả mộc tồn, hải sản xào thập cẩm, bún, rau, bia, rượu theo nhau từ từ biến mất. Nhạc sống, nhạc chết, hát hỏng cũng phải ngưng vì một tiếng mau qua. Khi chén bát đã được dọn dẹp và ghế được sắp xếp lại thành vòng tròn lớn, cha Hải lên tiếng,
- Lần này chúng ta hội luận về Nước Trời, Nước Thiên Chúa theo Phúc Âm. Ai xung phong trình bày?
- Còn ai trồng khoai đất này! Thanh, ông đại diện nói đi, có gì chúng tôi phụ thêm. Sỹ đề nghị.
- Thưa cha, con mới chỉ rảo qua Phúc Âm thánh Matthêu chứ chưa để ý tới Marcô, Luca, và Gioan. Nên nếu có gì thiếu sót, cha và anh em làm ơn phụ họa. Trước hết, như đã bàn luận lần trước, Nước Thiên Chúa đã gần bên hay Nước Thiên Chúa đang hiện diện như trong Phúc Âm Matthêu được viết, “Trong những ngày ấy, Gioan Tẩy Giả xuất thân rao giảng trong sa mạc xứ Giuđêa rằng, “Hãy hối cải, vì Nước Trời đã gần bên” (Mt. 3:1-2). Và đức Giêsu cũng rao giảng như thế, “Từ bấy giờ, đức Giêsu bắt đầu rao giảng và nói, ‘Hãy hối cải vì Nước Trời đã gần bên” (Mt. 4:17). Đặc biệt, đức Giêsu sai các môn đồ chỉ đi rao giảng cho người Do Thái, “Các ngươi đừng lên đàng đến các dân ngoại, cũng đừng vào thành nào của người Samari; phải hơn, hãy đi đến cùng các chiên lạc nhà Israel. Hãy đi và loan báo rằng, ‘Nước Trời đã gần bên” (Mt. 10:7). Nước Trời thuộc về những người có tinh thần khó nghèo, “Phúc cho những kẻ có tinh thần khó nghèo vì Nước Trời là của họ” (Mt. 5:3), hoặc những ai thực hiện thánh ý của Thiên Chúa, “Không phải mọi kẻ nói với Ta, ‘lạy Chúa, lạy Chúa là sẽ vào được Nước Trời, nhưng là kẻ thi hành ý Cha Ta, Đấng ngự trên trời” (Mt. 7:21). Đức Giêsu giải thích, Nước Trời đến trên chúng ta khi bị mấy người Biệt Phái cho rằng Ngài nhờ đầu mục các quỷ là Beelzebul, “Ví bằng Ta nhờ Thần Khí Thiên Chúa mà trừ quỷ, thì quả là Nước Thiên Chúa đã đến trên các ngươi” (Mt. 12:28). Nước Trời giống như dụ ngôn người gieo giống tốt nơi ruộng của mình, bị kẻ xấu rãi thêm hột cỏ lùng, nhưng không nên nhổ cỏ vì e có hại cho lúa mà để đến mùa gặt sẽ phân định (Mt. 13:24). Sự phát triển của Nước Thiên Chúa cũng giống như sự phát triển của hạt cải (Mt. 13:31), hoặc men làm dậy bột (Mt. 13:33). Nước Trời quí giá như kho tàng được chôn kín và người kia tìm thấy nơi một thửa đất. Thế rồi người ấy về bán tất cả tài sản để mua thửa ruộng ấy và chiếm hữu kho tàng (Mt. 13:44), hoặc Nước Trời cũng giống như viên ngọc đắt giá; người buôn ngọc bán tất cả những gì ông có để mua lấy viên ngọc ấy. Một dụ ngôn khó hiểu đó là Nước Trời giống như lưới rùng kéo nơi bờ biển, bắt được đủ mọi thứ, rồi người ta kéo lên bờ nhặt những thứ hữu dụng còn cỏ rác thì vất đi (Mt. 13:47).
Phần cuối cùng có thể tạm gọi là điều kiện để được hưởng Nước Trời đó là phải biết mở rộng lòng trí như con trẻ, (Mt. 18:3), cái gì cũng muốn biết có lẽ hợp với điều kiện nghiệm chứng chăng. Tuy nhiên, mọi người đã biết, người ước muốn giầu có thì khó thể vào được Nước Trời (Mt. 19:23-24) vì ước muốn của người ta ở đâu thì lòng dạ người ta ở đó (Mt. 6:21). Cho dù ước muốn giầu có, danh vọng thế tục chỉ mới khó vào Nước Trời, nhưng những ai làm bất cứ chuyện gì khiến ngăn cản dân Chúa nhận biết Nước Trời thì bị đức Giêsu khiển trách nặng nề, “Khốn cho các ngươi, Biệt Phái và ký lục, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết; các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản (Mt. 23:13). Thưa cha và quý vị, rảo qua Phúc Âm Matthêu, con lượm ra được những câu nói về Nước Trời chỉ có thế. Nhờ cha và quý vị bổ túc nơi những Phúc Âm khác.
- Ai xung phong bổ túc thêm về Nước Trời nơi Phúc Âm? Cha Hải hỏi.
- Thưa cha, Sỹ nói, Phúc Âm Marcô cũng cho rằng Chúa Giêsu chỉ rao giảng Tin Mừng Nước Trời (Mc. 1:14), và Nước Trời đã gần bên (Mc. 1:15), đồng thời các môn đồ của Ngài mới được tỏ cho biết mầu nhiệm Nước Trời và những người khác thì chỉ được nghe những dụ ngôn về Nước Trời (Mc. 4:11).
- Thưa cha, theo Phúc Âm Luca, đức Giêsu được sai đến để rao giảng về Nước Trời, rút trong túi áo hai tờ giấy chi chít những chữ, Tình lên tiếng, như được ghi, “Sáng đến, Ngài ra đi vào một nơi hoang vắng. Dân chúng đi tìm Ngài và đến nơi Ngài và họ cố cầm giữ Ngài lại, không để Ngài đi khỏi nơi họ. Nhưng Ngài bảo họ,’Ta còn phải đem tin mừng Nước Thiên Chúa cho các thành khác nữa, chính vì thế mà Ta đã được sai đến” (Lc. 4:42-43). Tuy nhiên, đức Giêsu nói, “Phúc cho những kẻ nghèo khó, vì Nước Thiên Chúa là của các ngươi.” Con không hiểu thế nào thì được gọi nghèo khó. Thực ra, không làm thì đói, mà làm thì nhói xương hông; chẳng lẽ cứ lười ỳ ra đấy mới được vào Nước Trời hay sao! Đàng khác như Luca viết, “Môn đồ hỏi Ngài, ‘ví dụ ấy là gì?’ Ngài nói, ‘Đã được ban cho các ngươi biết những mầu nhiệm Nước Thiên Chúa, còn chỉ ban cho những kẻ khác trong câu ví, để họ nhìn mà không thấy, họ nghe mà không hiểu” (Lc. 8:9-10). Thế các môn đồ hiểu như thế nào mà khi Chúa chịu tử nạn các ông ấy bỏ trốn hết, chỉ còn lại thánh Phêrô thì bai bải chối những ba lần, tệ hơn những người nhìn mà không thấy, nghe mà không hiểu. Tất cả những huấn dụ của Chúa cho các môn đồ chỉ là rao giảng Nước Thiên Chúa như Ngài đã làm, (Lc. 9:2-3;60) còn chữa lành chỉ là phần phụ thuộc. Rồi Chúa bảo, Nước Trời đã gần đến nhưng, “Kẻ vừa cầm cày vừa ngó lui sau thì bất kham với Nước Thiên Chúa” (Lc. 9:62). Thế nên nếu tới thành nào mà người ta không đón tiếp thì đành phủi bụi đường đã lấm vào chân trả lại họ nhưng vẫn nên nhắc cho họ biết là Nước Thiên Chúa đã đến ngay trên các ông (Mt. 12:28). Như vậy, khi cầu nguyện thì nên chân thực nguyện danh Thiên Chúa cả sáng và cầu mong Nước Thiên Chúa trị đến (Lc.11:2). Có điều hơi lạ ở đây, thưa cha, đức Giêsu rao giảng và dạy các môn đồ rao giảng rằng Nước Thiên Chúa gần đến, hoặc đã đến trên đầu người ta (Lc. 11:2) sao lại còn phải cầu nước Cha trị đến, hoặc nguyện danh Cha cả sáng vì chính những việc đức Giêsu thực hiện chứng tỏ Nước Thiên Chúa đã đến trên họ (Lc. 11:20). Thêm một điều nghịch thường nữa nơi Phúc Âm, đó là đức Giêsu công bố Nước Trời ở giữa các ngươi (Lc. 17:19), Nước Trời ở trong các ngươi (Lc. 17:21), và Nước Trời ở trên các ngươi (Mt. 12:28); thế mà Luca lại khuyên, “Song hãy tìm kiếm Nước của Người, và các điều ấy sẽ được ban thêm cho các ngươi” (Lc. 12:31); thưa cha, đã đến, đã hiện diện mà còn tìm kiếm thì bộ người Do Thái và các môn đồ của đức Giêsu ngày xưa mù hết hoặc thong manh vì nhìn mà không thấy! Không biết con có thể sai lầm đến độ nào mà cứ đọc thấy Phúc Âm nói có vẻ vô lý. Bằng chứng là nơi Phúc Âm Matthêu, đức Giêsu ra lệnh cho các môn đồ, “Các ngươi đừng lên đàng đến các dân ngoại, cũng đừng vào thành nào của người Samari; phải hơn, hãy đi đến cùng các chiên lạc nhà Israel. Hãy đi và loan báo rằng, ‘Nước Trời đã gần bên” (Mt. 10:7), trong khi Luca lại được viết, “Và người ta sẽ từ phương Đông phương Tây, từ phương Bắc phương Nam mà đến và được dự tiệc trong Nước Thiên Chúa” (Lc. 13:29). Phúc Âm coi rẻ các môn đồ của Chúa, coi các ngài như thứ gà què ăn quẩn cối xay, nếu không có thánh Phao lô bị bắt cóc chắc chẳng ai trong chúng ta biết gì. Chẳng những thế, Phúc Âm Luca còn phang thêm, “Biệt Phái thỉnh vấn Ngài, bao giờ Nước Thiên Chúa đến. Ngài đáp lời và nói, “Nước Thiên Chúa không đến một cách nhãn tiền. Người ta sẽ không nói được, này ở đây, hay ở đó, vì này, Nước Thiên Chúa ở trong các ông” (Lc. 17:20-21). Giêsu ma, không biết con rối đến mức nào rồi mà thấy cái đầu quay quay vì bị Phúc Âm xoay loanh quanh. Đã khuyên, “Hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa” (Lc. 12:31) mà lại phán, “Người ta sẽ không nói được, này ở đây, hay ở đó, vì này, Nước Thiên Chúa ở trong các ông” (Lc. 17:20-21), thì chỉ có Chúa tìm chứ loài người sao mà kiếm. Ngưng, làm hơi bia, Tình tiếp,
- Luca cũng nhắc đến người giàu có khó vào Nước Trời hơn con lạc đà chui qua lỗ kim như đã được giải thích phía trên; cũng như những kẻ còn lệ thuộc, chạy theo ước muốn, tham vọng thế tục thì chẳng hy vọng gì nhận thức được Nước Trời. Có điều, dẫu được Chúa Giêsu trực tiếp giảng dạy, dân chúng thời đó vì không chịu suy tư, nghiệm chứng những lời Ngài nên cho rằng Nước Trời, bởi được gọi là Triều Đại Thiên Chúa như những vương quyền thế tục khác, sẽ xuất hiện cấp thời (Lc. 19:11). Nói đến sự hiểu lầm này của dân chúng hai ngàn năm trước, con chợt có ý nghĩ, ngày đó người ta theo Chúa Giêsu mà ngày nay đa số học giả Kinh Thánh dịch rằng họ tin vào Ngài có lẽ chính vì sự hiểu lầm này. Chẳng lạ gì, đang bị sống dưới sự đàn áp của triều đại La Mã thời đó mà hy vọng có được một triều đại mới nổi lên giải thoát mình khỏi ách nô lệ thì ai không phấn khởi; nhất là lại được rao giảng do Thiên Chúa giải cứu mình. Có thể rằng con nghĩ sai nhưng ý tưởng chợt đến, con nói ra nếu có lạc đạo Do Thái thì con cũng vui mừng để nhận ra điều đúng nghịch lại. Một điểm hơi lạ đối với con đó là Chúa Giêsu rao giảng Nước Thiên Chúa và Tin Mừng Nước Trời, đồng thời Ngài cũng sai các môn đồ, môn đệ ra đi rao giảng Tin Mừng chỉ cho những chiên lạc của Israel, không nhắc chi đến việc rửa tội, thì đùng một cái, khi kết thúc, Phúc Âm lại được viết Chúa Giêsu sai các môn đệ rao giảng kiếm thêm môn đồ và rửa tội cho họ, nhân danh Cha, và Con, và Thánh Thần, nơi Phúc Âm Matthêu và Marcô. Tại sao Phúc Âm Luca không nói gì đến chuyện này?
- Riêng Phúc Âm Gioan, Phủ lên tiếng, khi được Philatô hỏi, Chúa Giêsu tuyên bố, "Nước tôi không thuộc về thế gian này. Nếu Nước tôi thuộc về thế gian này, thuộc hạ của tôi đã chiến đấu không để tôi bị nộp cho người Do-thái. “Nước tôi không thuộc chốn này" (Gioan 18:36). Không hiểu có phải Phúc Âm Gioan được viết sau này, khi nghi thức rửa tội đã được mặc nhiên chấp nhận lúc gia nhập Kitô hữu hay chăng; để rồi phát sinh quan niệm nếu không chịu phép rửa tội thì không được rỗi linh hồn. Thưa cha, thưa quý vị, theo Phúc Âm Gioan, con chỉ thấy được bấy nhiêu viết về Nước Thiên Chúa. Con xin hết.
- Nào, chúng ta hãy thưởng cho bốn diễn giả một tràng pháo tay, cha Hải mời mọi người.
Và tràng pháo tay không rộn ràng bao nhiêu nổi lên vì ai cũng cảm thấy tâm trạng mông lung, không rõ ràng về Nước Trời, Nước Thiên Chúa. Nhất là bốn ông trùm và anh Linh cùng một người khác bên họ đạo tham dự. Bia tiếp tục được chuyền tới trong bầu không khí hơi nặng nề; vì hình như tâm trí mọi người còn đang bận rộn với cảm nghĩ đợi chờ điều gì đó sắp xảy đến.
- Bốn anh chia nhau mỗi người tìm hiểu về Nước Trời nơi một Phúc Âm phải không?
- Thưa cha, nghề của chàng mà! Nếu một người bốn Phúc Âm sao chịu nổi!
- Hèn chi ông bạn tôi khen các anh không tiếc lời.
- Bác Tài có bao giờ khen chúng con đâu, chỉ xúi dại thì có. Sỹ nói.
- Xúi dại thế nào?
- Bác nói, phải nghiệm chứng, giải thích chỉ là kiến thức vô bổ cho hành trình nghiệm chứng; vì ngồi trước bữa tiệc thịnh soạn mà nghe giải thích món này bổ béo ra sao, món kia giúp con tì con vị thế nào thì đói vẫn hoàn đói, phải ăn mới no bụng được. Khi nghiệm chứng thì bất cứ ý nghĩ nào tới cũng không đúng không sai, và phải nghiệm xét mọi sự kiện liên hệ, bất cứ gì mình không chấp nhận được thì quăng ngay nó đi, không lệ thuộc bất cứ quan niệm, thói quen, hay ước muốn về chuyện gì. Rồi nào là không sai không biết đúng, không biết đúng thì suốt đời sai; hoặc nếu đóng cửa vì e sợ sai lầm thì chân lý cũng đành đứng ở ngoài. Hoặc chỉ trong trường hợp nhận biết đời sống của mình bất toàn và cố gắng sửa chữa lỗi lầm thì chúng ta mới có thể chân thành nhận thực chính mình. Chúng con hư đi cũng tại bác Tài đó thưa cha. Ngày xưa chúng con ngoan lắm, đi nhà thờ nhà thánh về là quên hết chẳng cần biết cha cụ giảng giải ra sao. Nay thì cố nghe cho kỹ, về nhà gom tụ lại, bia rượu uống vào rồi người này mổ, kẻ khác xẻ rối um lên, lắm lúc nói nhiều đến nỗi không biết mình nói gì…
- Thôi, thôi, đủ rồi, đủ rồi! Cứ vạch áo cho người xem cái lưng đầy sẹo mà cũng nói. Tình chặn Sỹ.
- Thì tớ vạch tớ chứ vạch lưng ông à! Bộ không nhờ bác Tài mà ông có thể dám ăn dám nói sao?
- Tôi có lời khen mấy anh. Chỉ mới mấy ngày mà những gì đã bao năm qua không ai dám đá động tới đã được các anh trình bày rõ ràng. Hơn nữa, mục đích là nhận biết Phúc Âm nói thế nào về Nước Trời, trong khi tìm hiểu, các anh đã đặt thêm một số vấn đề khúc mắc chẳng ngờ. Tôi sẽ giải thích từng điểm. Cũng trong thời gian này, anh em suy nghiệm để có thể trả lời câu hỏi tổng kết, Nước Trời, Nước Thiên Chúa là gì?
- Trước hết, nơi phần trình bày của anh Thanh qua Phúc Âm Matthêu, vấn đề được nêu lên đó là, “Sự phát triển của Nước Thiên Chúa cũng giống như sự phát ttiển của hạt cải (Mt. 13:31), hoặc men làm dậy bột (Mt. 13:33),” thì đâu cần chúng ta phải nhúng tay vô hay phải thế nào. Chúng ta nhớ lại, nơi Phúc Âm Luca được viết, “Nước Thiên Chúa không đến một cách nhãn tiền. Người ta sẽ không nói được, này ở đây, hay ở đó, vì này, Nước Thiên Chúa ở trong các ông” (Lc. 17:20-21), ở giữa các ông (Lc. 17:19), và ở trên các ông (Mt. 12:28). Đã ở trong mình thì những náo động thể xác nào có thể giúp ích gì hay chỉ khiến thân xác mệt mỏi, bơ phờ, ngăn cản suy tư, nếu không muốn nói là làm hại đến hành trình nghiệm chứng. Người xưa có câu, “Một tinh thần minh mẫn nơi một thân xác cường tráng, khoẻ mạnh” chứ đâu phải ở nơi một thân xác bơ phờ, náo động. Nơi Phúc Âm Gioan, anh Phủ vừa nhắc tới lời đức Giêsu trả lời Philatô, “Nước tôi không thuộc về thế gian này.” Không thuộc về thế gian này đâu phải là sau khi chết, mà là tâm linh, nhận thức, thức ngộ. Thế cho nên, đối với những người quan niệm Phúc Âm theo nghĩa từ chương, hữu vi, họ chỉ thường biết tới các giáo điều, khó mà có thể lãnh hội nổi phần kỹ thuật thần bí vi diệu. Các giáo điều này thường đề cao quan niệm nhận thức theo lối nhị nguyên đối đãi (luân lý). Tỉ dụ, đề cao một vị Thượng Đế sáng tạo ra vũ trụ và ở ngoài vũ trụ, một vị Thượng Đế luân lý toàn thiện tuyệt đối và toàn năng đã tạo sinh ra những con người và muôn vật nghiệp dĩ phải ngụp lặn trong vòng cám dỗ và tội lỗi. Lối nhìn này chính là quan niệm hữu vi, đối đãi giữa tinh thần và vật chất, hiện hữu hữu hình và hiện hữu vô hình, thêm vào đó là cuộc sống bất tử sáng lạn trên vương quốc huy hoàng mường tưởng và sự đầy ải vĩnh cửu trong lòng địa ngục. Chúng ta nên nhớ, bất cứ một nền giáo lý nào, một chủ nghĩa nào, một khi cố gắng đi sâu vào quảng đại quần chúng cũng bị giảm mất ít nhiều tinh túy. Quan niệm hữu vi này đã đứng vững bao ngàn năm và sẽ tồn tại muôn đời. Ngày nào còn con người, ngày đó nó vẫn thống trị tâm não đại đa số quần chúng chỉ vì chúng ta, nói chung, lười suy nghĩ. Anh em có thể chứng nghiệm được dụ ngôn cỏ lùng nơi mình không? Cho dù tư tưởng, cũng không có tư tưởng nào được gọi là thiện toàn.
- Thưa cha, Sỹ giơ tay.
- Vội chi thiền sư, cha Hải diễu. Thiện toàn là thế nào? Có phải là không thiếu sót bất cứ điểm nhỏ nào không? Vậy thì cho dù tư tưởng thánh thiện được gọi là tuyệt đối cũng thiếu phần hữu hình vì tư tưởng thì vô hình dẫu nó hiện hữu. Bởi thế cho nên, dưới nhãn quan hữu vi, chính Thiên Chúa, Thượng Đế, cũng bất toàn bởi đã kiến tạo nên những thụ tạo bất toàn. Và cũng chính vì thế người ta mơ ước công bình, chính trực theo nghĩa hữu vi. Nguyên tắc nào để phân định công bằng giữa vị thế một ông chủ và một người làm công. Lấy gì để cân đo cho công bằng giữa một số kẻ được sinh ra với bọc điều và toàn dân thiên hạ! Công bằng được nhận biết theo quan điểm nào nơi câu, “Con vua thì được làm vua, con chú sãi chùa thì quét lá đa.” Xét như vậy, những gì được gọi là lý tưởng chỉ là mơ ước nơi những đầu óc hữu vi, thế tục. Khổ nỗi, những lý tưởng không tưởng này vẫn đang thống trị tâm não con người mà Đạt Ma sư tổ gọi là tội độc nhất “Vô minh.”
- Dụ ngôn cỏ lùng nói về thửa ruộng là chính mỗi người chúng ta; nỗi thao thức thánh thiện luôn dằn vặt mà chúng ta cũng thường cố gắng chạy trốn, cố lờ đi để được gọi là “Vui gượng ấy mà, vui thì vui vậy nhưng mà chẳng vui.” Đồng ý rằng, nói theo Lão học, khi nói đến tốt tất nhiên đã có xấu, thì bởi lối nhìn hữu vi, ai cũng mang nặng mặc cảm tự ti, tội lỗi, do không nhận biết sự thánh thiện, tốt lành của chính sự sống nơi mình. Khổ nỗi, nơi thế giới vật chất, người ta ca tụng, vinh danh, trả giá cho những công việc lợi ích đến nhân quần xã hội trong khi đối với thực thể nhân sinh hữu tình, người ta đã không nhận ra sự tốt lành, thánh thiện đang tràn ngập, mà chỉ cố bới móc những điều không nên không phải khiến càng ngày càng tạo nên mặc cảm tội lỗi nơi tâm trí mọi người. Nơi hành trình tâm linh, đồng ý rằng nếu không chân thành đối diện với nội tâm, không thể nào thức ngộ. Sự thể này minh chứng những gì được gọi là chẳng nên nơi mình lại chính là phương tiện cho mình nhận thức. Đã ai bao giờ nhận thức được sự nghịch lý này chưa? Không nhận thức được cỏ lùng nơi mình, không thể thức ngộ. Bố Sỹ muốn nói gì?
- Thưa cha, chẳng lẽ càng tội lỗi thì càng nhiều phương tiện thức ngộ sao?
- Nói ngang thế mà cũng nói! Sợ rằng thèm phạm tội mà không có cơ hội mới phiền! Thanh đặt vấn đề.
- Nói hay! Đúng là phúc bất trùng lai nên tha hồ tiếc nuối. Tình phụ họa.
Thế là ồn ào bùng lên như ong vỡ tổ bởi ai nấy đều cảm thấy như bị chạm nọc. Có được câu nói trúng chóc tâm tư đã âm thầm bao ngày ấp ủ, vô tình được cởi mở nỗi lòng thì sao mà thoát cảnh ồn ào, náo động. Và bia lại cạn cho những chai bia mới tiếp nối.
- Anh em nên nhớ, cha Hải đợi cảnh ồn ào giảm bớt, giơ tay ra hiệu để ý, anh em không biết rằng đối với nhiều thầy tu kính tín, lỗi lầm cũng là một cuộc thử thách rất cần ư? Anh em đã bao giờ có thể ngờ một trong những con đường ngắn nhất để tiến tới thánh đức là sống trụy lạc nơi một trường hợp nào đó (ĐBCT; tr. 46). Chỉ có một điểm tôi lợi hơn anh em; tôi biết mở to hai mắt, còn anh em, nửa thức nửa ngủ, có khi ngủ hẳn (ĐBCT; tr. 62).
Dẫu trong mơ cũng không ai dám nghĩ tới cha Hải có thể nói những câu này. Xưa tới nay, chỉ thấy các cha khuyên người ta lánh xa hoặc chừa sửa tội lỗi, đàng này, ngài dám cho rằng tội lỗi đối với trường hợp nào đó cũng có thể là phương tiện cho con người thức ngộ; điều kiện chỉ là mở rộng lòng nhận thức. Hèn chi đã có nhận định, nếu thực sự là thiền sư, ai biết mình là thiền sư? Nếu người ta biết mình là thiền sư, mình đã không là thiền sư mà đang tìm hay chạy theo điều gì đó, nên dùng thiền để loè thiên hạ hầu đạt tới điều ước mơ nào đó.
- Thưa cha, Sỹ giơ tay.
- Thưa bẩm cái gì, nghiệm thì không nghiệm, chứng chẳng thèm chứng, cứ thưa với gửi. Tình nói Sỹ.
- Tớ phải hỏi, Thưa cha, nếu vậy thì biết đường lối nào để hướng dẫn con ngựa không cương nơi mình?
- Anh ngạc nhiên lắm sao khi nghe tôi nói thế! Con đường hẹp nơi Phúc Âm chính là nhận thức chính mình. Hồi tâm nhận thức chính mình sao còn phải theo qui luật nào. Đừng như loài khỉ bắt chước nhà tư tưởng và nhà tu khổ hạnh. Mình phải là mình, phải phát triển và thực hiện chính mình (ĐBCT; tr. 362). Phải là mình trước hết; cố gắng trở nên bất cứ gì không phải là mình đều sai lầm. Anh em nên nhớ, khi những hình tượng tan thành cát bụi mới thấy cát bụi chứa đựng quyền lực hiện hữu siêu việt. Dù cố gắng trở thành bất cứ gì chăng nữa đều không thể thức ngộ vì thức ngộ chính là kiến tính, nhận ra nguyên bản của mình. Qua nhận thức này chúng ta mới có thể chấp nhận được lời minh xác nơi Phúc Âm về Nước Trời, Nước Trời ở giữa các ông, ở trong các ông và ở trên các ông. Như vậy, sự nhận thức về Nước Trời sẽ tự phát triển nếu chúng ta tiếp tục nghiệm chứng vì “Kẻ có sẽ được cho thêm mà nên dư dật.”
- Anh Thanh nêu lên sự khó hiểu của dụ ngôn kéo lưới. Anh chị em thử suy luận, Nước Trời đã ở nơi mình rồi thì kéo lưới thế nào, chọn những thứ hữu dụng là thế nào, và những gì cần vất đi chỉ mình mới biết; tất cả mọi sự đều tùy thuộc mình, không ai có thể thay thế. Riêng câu, “Khốn cho các ngươi, Biệt Phái và ký lục, các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết; các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào các ngươi lại ngăn cản (Mt. 23:13), anh em thử nhận định Phúc Âm nói về chuyện gì?
- Thưa cha, nói ra e đụng chạm nên con chỉ lướt qua, không ngờ cha lại điểm mặt chỉ tên. Thanh lên tiếng.
- Phúc Âm nào có kiêng nể ai. Dẫu chỉ là dụ ngôn, tuy nhiên, anh em nên nhớ, thời Phúc Âm được viết, Biệt Phái và ký lục có quyền hành rất lớn nơi đạo Do Thái. Biệt Phái thuộc giới giảng dạy dân Chúa; ký lục nắm giữ lề luật thì Phúc Âm còn kiêng nể ai!
- Thưa cha, như vậy chẳng lẽ câu này nói về các bậc giảng dạy dân Chúa?
- Phúc Âm viết rõ như ban ngày, sao anh còn phải đắn đo, “Các ngươi cất đi chìa khóa mở đàng hiểu biết.” Chìa khóa mở đàng hiểu biết là gì? Anh em muốn hiểu biết về nghiệm chứng thì phải thế nào? Phúc Âm lại còn viết, “Các ngươi không vào đã rồi mà những kẻ muốn vào, các ngươi lại ngăn cản.” Ai có nhận định gì, cứ việc phát biểu. Anh em nên nhớ luật lệ của anh em, ý kiến không đúng, không sai.
- Thưa cha, Tình lên tiếng, dụ ngôn người Samaritanô tốt lành đả phá luật nhơ uế. Cứ áp dụng hiểu ám định như vậy, dụ ngôn phán quyết Biệt Phái và ký lục răn đe những bậc giảng dạy Phúc Âm theo nghĩa từ chương, thiếu nghiệm chứng, hoặc suy nghiệm.
- Anh e ngại đụng chạm tôi chứ gì? Vậy tôi đang làm gì đây? Có điều, Phúc Âm chình ình ra đấy cả hai ngàn năm qua mà vẫn bị ngăn cản bởi lối nhìn thế tục, hữu vi. Anh em nên biết, Kinh Thánh được viết bên Trung Đông, mà được triển dương ở Phương Tây theo nghĩa từ chương, phỏng anh em có thể nói gì? Dẫu có giải đáp thì cũng không áp dụng được có lẽ bởi ngày giờ chưa đến. Nhưng nói đi thì cũng phải nghĩ lại, anh em nhận thấy, ngay như Phật học, Lão học được phát triển tại Phương Đông phỏng được mấy ai thức ngộ! Nhận định sự thể như vậy, anh em để ý nghiệm chứng câu, “Hãy biết thương xót như Cha các ngươi trên trời là Đấng hằng thương xót” (Lc. 6:36) mới thấy thấm thía. Tôi gọi câu này là câu thần thánh. Giọng cha Hải trầm trầm như xa vắng lộ nỗi xót xa nhưng chẳng thể thoát khỏi được, chỉ đành bó tay ráng chịu.
- Vì thế, điều kiện tiên vàn vẫn là phải nhận biết chính mình, thực tâm trả lời câu hỏi “Tôi là ai” cho tới tận cùng. Bởi khi đã nhận thực ra mình đầy thiếu sót, bất toàn, lắm tham, sân, si, chúng ta mới mở rộng lòng chấp nhận những thiếu sót của người khác. Miệng hằng rêu rao tâm niệm con người đầy lỗi lầm một cách sáo rỗng không giúp ích gì cho hành trình tâm linh; mà coi chừng lại trở thành màn chắn để thừa nước đục thả câu, chờ cơ hội sa lầy nặng nề hơn. Để tránh màn chắn này, chúng ta không lạ gì Lão học đề nghị bớt, càng ngày càng bớt, và nhà Phật khuyến khích lau gương.
- Thưa cha, Sỹ tửng tửng, nếu đã có bức màn chắn che lấp thì bớt và lau dễ rồi; chẳng cố gắng bớt thì cũng tự động bớt, không cần cố gắng lau cũng vẫn an toàn.
- Chú mày nói gì, Phủ lên tiếng, sao có thể không bớt mà vẫn tự động bớt, không lau mà có thể sạch?
- Vấn đề này ông nên hỏi các linh mục chứ mắc mớ gì hỏi tôi.
- Anh Sỹ thấy linh mục có địa vị nào nơi hành trình tâm linh của mình mà lôi kéo các ngài vô?
-Thưa cha, bởi vì các cha thường giảng dạy rằng chúng ta là người tội lỗi; các ngài đang kiến tạo lá chắn cho mọi người.
- Thế sao có thể tự động bớt?
- Mình đã chấp nhận và tuyên xưng tự nhận là kẻ tội lỗi thì ai thèm chấp hoặc để ý đến mình. Sỹ vênh váo trả lời. Con nhà này giỏi bẻ quẹo, bẻ quặt, pha trộn giữa thế tục và tâm linh, Thanh nghĩ. Đang nói về nhận thức thực thể con người, hắn kéo vô trạng thái bớt của Lão và lau của Phật mà lại nói là tự động, không cần cố gắng. Hắn muốn chọc chạch chi đây! Chợt câu Phúc Âm hiện về, “Kẻ có thì được cho thêm mà nên dư dật; kẻ không có thì dù có ít cũng bị lấy đi” khiến Thanh nhận ra ý phá rối của Sỹ. Nhưng chờ xem, Thanh định bụng, coi chừng cả đám bị lừa. À! Thanh xuýt bật thành tiếng. Hắn đấu tâm tưởng tự trời rơi xuống “Chúng ta là người tội lỗi, Chúa Giêsu đến chuộc tội cho nhân loại” mà quên không nhận chân sự thánh thiện của Thiên Chúa nơi bản chất con người, nơi tạo vật.
- Bộ chú mày định giả mù sa mưa, miệng cứ hô lên mình lầm lỗi rồi ngấm ngầm đấm chết voi là xong ư?
- Tôi nào có bày ra như thế. Các cha giảng giải như thế mà! Sỹ đá trách nhiệm sang các đấng làm thày.
- Thế sao có thể tự động bớt, tự động lau?
Chỉ mấy lời đối thoại giữa Phủ và Sỹ mà mọi người cảm thấy đầu óc quay mòng mòng. Nguyên tắc bớt, càng ngày càng bớt nơi Lão học cũng như lau bụi mặt gương để bản lai diện mục lộ ra của nhà Phật đã bao lâu nay là khuôn vàng thước ngọc cho các hành giả khiến lắm kẻ ra công ra sức cố gắng thực hiện. Nơi Công giáo thời cổ còn có áp dụng ăn năn đánh tội, chịu nhiều khổ ải để đền tội; mà nay hắn dám đưa lý thuyết chấp nhận lỗi lầm để tự động bớt, tự động lau là thế nào!
- Thôi đi ông mãnh, im cho người ta nhờ. Thế sao ông không tự động bớt bia, bớt rượu, nhất là bớt nói tào lao cho mọi người đỡ chói tai. Vợ Sỹ lên tiếng nói với chồng.
- Bu mày chớ xui dại tớ. Cổ nhân dạy rằng, “Thứ nhất chén rượu ngà ngà; thứ nhì người ở nơi xa mới về.” Bu mày mới tào lao, chỉ xúi dại bớt điều không nên bớt.
- Phá người ta quá mà; thì đừng mua bia cho hắn uống nữa, được cả đàng nọ lẫn đàng kia còn kêu, Tình chêm vô.
- Anh Sỹ, cha Hải gọi đích danh, anh có thể trình bày nguyên tắc tự động bớt cho mọi người nghe được không?
- Thưa cha, Sỹ lên giọng, nếu đã đương đường chấp nhận và tuyên xưng mình là kẻ lầm lỗi, đâu ai còn chấp chiếm với thứ cùi hủi, mà có chăng tránh xa không cần để ý tới. Bởi đó mình không bị moi móc nên tha hồ âm thầm tung hoành. Dĩ nhiên, như vậy càng ngày càng sa lầy và như thế, Lời Chúa đã chỉ rõ, dầu có ít cũng bị lấy đi. Càng ngày càng sa lầy thì tự động bớt đường tốt lành, thánh thiện, không cần lau cũng vẫn luôn luôn bị bớt. Bởi vậy, tuyên xưng mình tội lỗi bằng môi bằng miệng một cách vô ý thức đã không lợi ích chi mà còn trở thành bức màn chắn che lấp một tâm hồn thoái hóa.
- Ông nói thế thì xưa nay chúng ta tuyên xưng mình tội lỗi là vô ích sao?
- Tôi không biết ông tuyên xưng như thế nào, tâm hồn ông ra sao. Tuy nhiên, cứ lý luận mà xét thì sự tuyên xưng lầm lỗi nếu không thực tâm đều vô ích; chẳng những thế, nó còn trở thành lá bài lừa bịp, giả mù sa mưa ngăn cản hành trình tâm linh bởi nó khiến tâm hồn một người trở nên vô cảm do quá quen với thói vô ý thức về nhận thức tội lỗi. Thử hỏi, nếu ông đã thực tâm và ý thức được lỗi lầm, sao vẫn còn cứ mắc phạm; trong khi miệng cứ hô mình là con người lỗi lầm, sao có thể thức ngộ! Ông tưởng lừa được Chúa, lừa được người chung quanh là có thể lừa được chính mình sao! Đối với một tâm hồn vô cảm thì cần gì bớt, nó vẫn bớt, cần gì lau bởi còn nhận thức đâu mà lau.
Hôm nay sao con nhà này đột nhiên nổi hứng lý luận ngang tàng nhưng hợp lý thế! Thanh nghĩ. Nhà Lão đề nghị bớt những gì phiền hà, ngăn cản hành trình thức ngộ; hắn lôi ra điều ngược lại mà còn dùng lý thuyết thực dụng để minh chứng. Nhà Phật nói lau bụi để Tâm hiển lộ; hắn dùng tâm tình vô cảm cho rằng chặn đứng nẻo thăng tiến để đấu những tâm hồn ỷ lại không nghiệm chứng, chỉ biết vô ý thức làm theo những gì được dạy bảo, lại còn quàng ách này lên cổ những nhà giảng dạy theo kinh viện.
- Chú Sỹ, chú không là tôi, sao dám cho rằng tôi vô cảm với ý thức tội lỗi, Thanh nói. Chỉ những tên trộm mới biết kẻ trộm nghĩ gì. Rõ là không ai tra khảo mà đã tự xưng lại còn đổ lỗi tại mấy cha dạy. Thế ai dạy chú uống bia, hút thuốc; ai dạy chú có được một tá nhóc. Cóc không lo nổi cóc còn đòi lo chuyện ểnh ương. Chú quên rằng mộng không ai ngờ được; thức ngộ không học ai được phương chi bày đặt lo giúp người. Đúng là phúc đức nơi nao để cầu ao rách nát.
- Thì tại tôi thấy những điều không hợp lý, hợp tình nên ngứa miêng, nào có chết ai đâu!
- Không chết ai đâu nhưng chết ai đây, chỉ làm mất giờ vô ích, Tình nói.
- Cũng khen cho anh Sỹ, cha Hải phát biểu. Tuy nhiên anh đã trật đường rầy bởi nơi hành trình tâm linh, sao có thể phán quyết thế nào. Chúng ta nên nhớ, mọi sự đều là phương tiện cho một người thức ngộ nếu họ ý thức. Riêng phần vô ý thức, ai không thế. Nếu anh ý thức đã chẳng cần ngồi đây bàn chuyện viễn vông. Nguyên tắc chính yếu của điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm chính là hoán cải, có cái nhìn khác thường hoặc thay đổi não trạng, chiều hướng. Nơi ngôn ngữ Hy Lạp sự kiện này được gọi là Metanoia; nơi bản Kinh Thánh tiếng Việt thường được dịch là ăn năn hối cải. Sở dĩ Metanoia được dịch theo nghĩa giới hạn như thế có lẽ cũng vì các dịch giả Kinh Thánh e sợ bị chụp mũ rối đạo hoặc lạc đạo hay không theo truyền thống chăng. Anh chị em nên biết, ngày xưa dưới thời Kytô giáo được coi là quốc giáo, bất cứ gì khác với quan niệm đương thời của Kytô giáo đều bị coi là rối hoặc tà giáo, và những ai nói không giống hoặc nghịch lại sẽ bị kết án, có khi bị đưa lên giàn hỏa thiêu. Trong một xã hội quân phiệt chuyên chế như thế, Kinh Thánh lại bị hiểu theo nghĩa từ chương nên mọi sự chú giải, dịch thuật đều bị o ép hoặc gán ép theo chiều hướng thế tục hầu bảo hộ vương quyền. Vì thế, động tự Metanoia cũng bị diễn nghĩa cho hợp với chủ trương bảo vệ quyền hành theo thời điểm đó.
- Lật Phúc Âm Marcô, đoạn 1 câu 14 đến câu 15 được viết, “Sau khi ông Gioan bị nộp, đức Giêsu đến miền Galilê rao giảng Tin Mừng của Thiên chúa, Người nói: ‘Thời kỳ đã mãn và Triều đại Thiên Chúa đã đến gần. Anh em hãy sám hối và tin vào Tin Mừng.” Thử hỏi, thời Chúa Giêsu làm gì có ngôn từ “Tin Mừng.” Nếu lật tự điển và chú giải nơi cuốn Kinh Thánh Tân Ước được in năm 1994, chúng ta thấy Metanoia có nhiều nghĩa, nghĩ khác trước, đổi ý, đổi tâm tình, đổi não trạng, hối tiếc, hối hận, thay đổi hướng đi.
- Giả sử thay thế ăn năn hối cải bằng “Thay đổi chiều hướng,” chúng ta sẽ đọc được, “Nước Thiên Chúa đã gần bên, hãy thay đổi chiều hướng suy tư và tin vào lời Ta nói.” Như vậy, những gì được viết nơi Phúc Âm sẽ được suy nghĩ theo nhiều chiều hướng suy tư, và tất nhiên, sự thể này sẽ phát sinh nhiều chiều hướng nhận thức khó có thể kiến tạo một mẫu mực ý thức hệ. Dĩ nhiên, không ai muốn gây sự khốn khó cho mình. Đàng này, dưới nhãn quan của quốc giáo sẽ không có một lực lượng nào có thể khuyến khích tự do tư tưởng; vì thế, quyền lực thế tục đã nhảy vào ảnh hưởng dịch thuật cho tiện bề cai trị. Như chúng ta đã biết, nơi hành trình nghiệm chứng, ai chứng người nấy biết, không có bất cứ khuôn mẫu nào. Gốc gác của quốc giáo là Phúc Âm; vậy nếu không có một chiều hướng nhất dịnh, sao chính quyền chuyên chế có thể vận hành. Thử hỏi, nếu ngàn năm trước động từ Metannoia được dịch thuật đúng với những nghĩa của nó, sự phân hóa thành các giáo phái phỏng sẽ như thế nào?
- Thưa cha, như vậy Lời Chúa đã bị bóp méo hay vo tròn tùy theo con người hay sao? Ông trùm Hiểu hỏi.
- Chúng ta thấy, bất cứ những gì, từ tư tưởng đến kỹ thuật, văn minh đều đặt căn bản trên con người. Không có con người, chẳng có gì đáng nói hoặc nói đến. Sự biến chuyển văn hóa, quan niệm cũng vì con người và cho con người.
- Thưa cha, chúng con được dạy, bổn phận và mục đích cuộc đời một người là tôn thờ và vinh danh Chúa. Ngay mười điều răn cũng tóm lại chỉ có hai, kính mến một Đức Chúa Trời trên hết mọi sự và yêu thương người khác như mình ta vậy. Sao cha lại nói tất cả vì con người và cho con người. Cha là linh mục mà không dạy chúng con theo hội thánh Công giáo. Ông trùm Hiểu lại lên tiếng đặt vấn đề.
- Trước hết, như tôi đã giải thích, tôi không về đây giảng giáo lý Công giáo cho các ông các bà mà đặt vấn đề về nghiệm chứng Phúc Âm, khuyến khích anh em nghiệm chứng để biến Phúc Âm thành cuộc sống của mình. Anh em cũng nên nhớ, các thánh tác giả sách Tin Mừng truy cầu sự khôn ngoan của người xưa và dựa vào những lời ngôn sứ mà xác quyết lời tường thuật của mình. Một điều rõ ràng, phần Cựu Ước là những sách của đạo Do Thái; các chuyên viên Kinh Thánh điều chỉnh và sắp xếp lại để dùng cho Kytô giáo. Nếu không lầm, tôi đã giải thích cho anh em biết rằng Cựu Ước tựu chung chỉ chứng minh một điểu, và đó là có một quyền lực tối thượng được gọi là Thiên Chúa đang hoạt động và ngự trị nơi tạo vật. Kinh qua những diễn tiến cuộc đời, người Do Thái nghiệm chứng được thực thể này nên kiến tạo truyền thuyết họ là con dân riêng của Chúa chẳng khác gì huyền thoại con rồng cháu tiên của dân tộc Việt Nam. Sở dĩ tôi không muốn nói gì về Cựu Ước bởi vì nó được viết qua tiến trình những câu truyện tiên tri để minh chứng Thiên Chúa luôn luôn phù trợ và hướng dẫn họ. Tôi cũng lưu ý anh em, thường thì chúng ta quan niệm tiên tri mang nghĩa thông báo trước, biết trước; bởi tiên là trước; tri là biết, nên hầu hết chúng ta có nhận định không đúng đắn về danh hiệu tiên tri. Theo kinh Cựu Ước, tiên tri mang nhiệm vụ rao giảng Lờì Chúa. Tiên tri là những công cụ của Chúa để dẫn dắt dân chúng theo ý định của Ngài.
- Thế rồi như được viết nơi Phúc Âm Marcô, thời buổi đã mãn, Thiên Chúa sai đức Giêsu đến rao giảng Tin Mừng Nước Trời, và lý do tôi về đây như đã nói với anh em, cũng vì Tin Mừng Nước Trời mà thôi. Tôi không muốn nói về tôn giáo bởi Công giáo cũng chỉ là một giáo phái thuộc về Kytô giáo như đã được minh định trước. Để cho rõ ràng, tôi xác minh một lần nữa, tôi nói về Phúc Âm với mục đích thách đố cũng như khuyến khích nếu không mốn nói là kích thích anh em thức ngộ nhờ vào Phúc Âm. Xin lỗi mấy anh em ngoài Công giáo, để tôi thử đặt vấn đề về Công giáo may ra mấy anh em Công giáo nhờ đó mà thăng tiến nhanh hơn chăng. Đó là, như ai đó đã nêu lên câu kinh đọc Ngày Chủ Nhật, “Ai chẳng thông công cùng hội thánh ấy thì chẳng được rỗi linh hồn,” hoặc có ai đó cũng nhắc nhở câu không nên có, “Không được rửa tội thì không được rỗi linh hồn.” Vấn đề được đặt ra, đó là có ai rửa tội cho thánh Giuse và các tông đồ không? Các vị ấy không được rửa tội, vì không thấy Phúc Âm ghi lại, nên họ không được coi là thông công cùng hội thánh Công giáo thì bây giờ họ ở đâu? Chính Chúa Giêsu cũng không phải là người Công giáo vì thời bấy giờ chưa có tổ chức Công giáo. Chẳng lẽ mình kính những người không được rỗi linh hồn! Tôi nhắc lại một lần nữa, Công giáo thuộc về Kytô giáo cũng giống như Tin Lành, Anh giáo, Thệ Phản được phát xuất từ Kytô giáo và gốc gác của các giáo phái này chính là Phúc Âm. Bởi thế, tôi chỉ nói về Phúc Âm, gốc gác của tôn giáo quý vị đang theo. Phúc Âm là căn bản cho tất cả các giáo phái thuộc về Kytô giáo.
- Thưa cha, cha không nói về Công giáo; vây tại sao cha đi tu làm linh mục Công giáo. Lại cũng ông trùm Hiểu đặt vấn đề.
Thấy cha Hải quá nhẫn nại giải thích những điều vô bổ, Thanh lên tiếng,
- Thưa ông trùm, cha được bác Tài mời về đây với mục đích giúp chúng tôi am hiểu hầu nghiệm chứng Phúc Âm. Như ngài vừa mới trình bày, Phúc Âm là gốc; nói cách khác, là đạo học phát sinh Kytô giáo và bao gồm trong đó có Chính Thống, Công gíáo, Thệ Phản, Anh giáo vân, vân… Nói như thế, Phúc Âm là gốc, các giáo phải chỉ là ngọn, hay hoa, cành với lá. Chẳng lẽ bỏ cái gốc để chạy theo cái ngọn. Công giáo có lý thuyết, giáo lý, hệ thống, nghi thức Công giáo; cũng như Tin Lành có lý thuyết, giáo lý, hệ thống tổ chức, nghi thức Tin Lành. Muốn biết về Công giáo, ông nên trình cha quản nhiệm. Nơi đây chúng tôi cần am hiểu về Phúc Âm. Ông dự thính nên làm ơn đừng hỏi những gì về Công giáo để chúng tôi khỏi bị mất giờ tìm hiểu Phúc Âm; vì chúng tôi chỉ còn được một hoặc hai lần nghe cha giải thích. Ông làm ơn thông cảm cho hoàn cảnh của chúng tôi. Con đã nói quá nhiều, xin cha tiếp tục giải thích về điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm.
- Như tôi đã nói, nguyên tắc chính yếu của điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm đó là Metanoia, suy nghĩ khác thường, tẩy não để có cái nhìn mới lạ. Đâu phải phi lý mà Phúc Âm khuyên, “Nếu mắt ngươi làm cớ cho ngươi vấp phạm thì móc mà quăng chúng đi” và cũng không ai thực hành câu này theo nghĩa từ chương. Tại sao nơi khác Phúc Âm lại được viết, “Kẻ nào nhìn người nữ để thỏa lòng dục thì đã phạm tội ngoại tình với nó trong lòng,” mà không nói nó nên móc mắt mà quăng đi trong khi tội ngoại tình trong lòng còn nặng hơn sự gì được coi là làm cớ vấp phạm bởi có thể làm cớ nhưng đâu thiếu gì trường hợp người ta không vấp phạm.
- Trời! Đôi khi muốn vấp phạm mà không có cơ hội, thế mới tiếc nuối. Sỹ nhà con than.
- Cái ông quỷ ma này, cha đang nói mà nhảy xổm vô, không vấp thì té à? Vợ Sỹ nhăn chồng.
- Nếu cho rằng tôi vấp thì cha làm cớ cho tôi, chẳng lẽ đem cha ra kết án!
- Vậy bố Sỹ đã không có cơ hội vấp phạm chuyện gì mà tiếc nuối?
- Thưa cha, cô em vợ của hắn xinh như mộng đấy ạ. Phủ trả lời.
- Ông nói sao thì nói, miễn có thì thôi; đàng này có tiếng nhưng không có miếng có phải là oan ức không.
- Thế mới tiếc nuối, Tình chêm vô.
- Mấy ông quỷ này, chỉ tào lao thiên tướng, vợ Sỹ lên tiếng.
- Bộ bà không có cô em gái xinh đẹp hay sao mà bảo chúng tôi tào lao. Sỹ lên giọng.
- Mấy chú nên im lặng để nghe cha giảng thuyết. Ông Thung ngắt lời Sỹ.
- Hơn nữa, Phúc Âm đâu viết những gì không thể áp dụng được. Bởi vậy, tâm trí cần có lối nhìn, quan niệm khác, hoặc suy nghĩ khác thường hầu tìm ra giải đáp để có thể chấp nhận và áp dụng nơi cuộc sống. Như vậy, nơi hành trình tâm linh, bất cứ gì ngăn cản hoặc làm phiền hà giai trình thức ngộ, chúng ta cần dẹp bỏ, chẳng khác gì Phao Lô đề nghị, “Nghiệm xét mọi sự, điều gì lành thì giữ lấy, hãy kỵ điều dữ dưới bất cứ hình thức nào” (1Thes. 5:19-21). Khi nghiệm xét, hãy đặt mình vô trường hợp của câu nói hay dụ ngôn sẽ dễ dàng hơn cho chúng ta thay vì đối diện, nhận định câu nói hay dụ ngôn qua lối nhìn đối tượng, khách quan. Chẳng hạn câu, “Người ta không lấy rượu mới đổ vô bì cũ, hoặc chẳng ai lấy vải mới vá áo cũ.” Nơi cuộc sống, ai không biết nên thực hành như thế nhưng mắc mớ gì nó lại được ghi vào Phúc Âm để rồi được gọi là Lời Chúa.
- Thưa cha, người ngày xưa biết nhưng người ngày nay không biết nên Phúc Âm phải nhắc nhở cho khỏi quên. Sỹ nói.
- Thế mà cũng chứng tỏ mình biết nói.
- Thôi, các chú, mình không còn bao nhiêu giờ giấc.
- Nếu chúng ta đặt mình trong câu nói nơi hành trình nghiệm chứng Lời Chúa, chúng ta sẽ đóng mọi vai trong mọi trường hợp. Giả sử mình trong vai rượu mới, mình sẽ không có quyền chọn lựa. Nếu nơi vai bì cũ… Nói đến đây, cha Hải ngưng, đưa mắt rảo qua chờ xem có ai lên tiếng.
- Thưa cha, vì hành trình tâm linh, hành trình thức ngộ chỉ xảy ra nơi tâm trí một người, con nghĩ, những quan niệm, hiểu biết của mình sẽ là bì cũ. Thấy không có ai lên tiếng, Thanh nói.
- Cảm ơn anh, vậy anh nghĩ sao về câu Phúc Âm này?
- Thưa cha, theo kinh nghiệm của con, hai câu này được gọi là công án. Vì công án là những câu rất tầm thường và rất trung thực đối với bất cứ hành động nào hay sự thể nào xảy ra bình thường nơi mình nhưng vì quá thường nên không được để ý theo nghĩa từ chương, hữu vi. Nếu áp dụng nơi suy tư, suy nghiệm và như cha nói, đặt mình vào câu nói nơi trạng thái tâm linh sẽ dễ dàng nhận thức được ẩn ý phía sau. Đối với hai câu, “Người ta không đổ rượu mới vào bì cũ, chẳng ai lấy vải mới vá áo cũ, nếu coi Lời Chúa là rượu mới, vải mới thì kiến thức, quan niệm của mình sẽ là bì cũ, áo cũ, thế nên phải vứt bỏ hết, cắt hết vì chúng sẽ là cớ cho mình vấp phạm, ngăn cản tâm trí mở rộng để nhận biết ẩn ý của câu nói. Xin cảm ơn cha đã nhắc đến câu móc mắt và chặt tay.
- Anh nói đúng, khi nghiệm chứng một công án, chúng ta cần đặt mình trong mọi trường hợp của công án đó với một tâm hồn của đứa trẻ chưa biết gì thì chúng ta mới có thể có cái nhìn mới, hoặc ý nghĩ khác thường, và như thế mới có thể ngộ.
- Thưa cha, sao cha không giải thích. Sỹ nhà con lớn tiếng vì vẫn chưa hiểu.
- Tôi giải thích đấy chứ, giải thích phương pháp phá án thay vì ý nghĩa công án; bởi công án không thể giải thích. Nếu giải thích tất nhiên anh em sẽ ngừng suy nghĩ, ngừng nghiệm chứng và sẽ trách tôi.
- Ai dám trách, thưa cha, chúng con sẽ phạt. Sỹ nói.
- Nếu tôi không lầm, ông bạn tôi đã kể cho các anh chị câu truyện nhà sư Hương Nham. Anh có nhớ tổ Huy Sơn đã trả lời thế nào sau nhiều lần sư Hương Nham năn nỉ xin ông giải thích không? "Nếu ta nói ra cho ngươi biết, nhất định sau nầy ngươi sẽ mắng ta vì đó chỉ là cái biết của ta, không ăn thua gì đến ngươi cả!" Nơi phương diện nghiệm chứng để thức ngộ, ai chứng người ấy biết, sao anh Sỹ còn đặt vấn đề giải thích. Hơn nữa, anh chị em đã quên rằng giải thích chính là kẻ thù nếu không muốn nói là ngăn cản diễn trình thức ngộ. Anh chị em nên ghi tâm câu trả lời của tổ Huy Sơn, “Cái biết của ta không ăn thua gì đến ngươi cả.” Có những diễn giả đạo học Đông Phương đề nghị không vội tin, nên nghi ngờ tất cả từ truyền thống cho đến những lời nói hay phát biểu của bất cứ ai, ngay cả từ kinh sách. Nơi Kinh Thánh Tân Ước, nguyên tắc chính yếu của điều kiện tâm trí để nghiệm chứng Phúc Âm chính là mở rộng tâm trí, metanoia, không lệ thuộc vào kiến thức, hoặc quan niệm sẵn có để đối diện với Lời Chúa được Phao lô tóm tắt với bốn chữ “Nghiệm xét mọi sự.” Tôi nhắc lại, đặt mình vào những vị thế nơi những công án, chẳng hạn “Ai có tai thì nghe,” hoặc “Kẻ yêu cha mẹ hơn Ta thì không xứng với Ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn Ta thì không xứng với Ta,” hay dụ ngôn mười nàng trinh nữ, dụ ngôn ba người giúp việc, chúng ta sẽ nghiệm được tâm trí mình cần phải như thế nào để nghiệm xét những câu nói nơi Phúc Âm. Anh em nên nhớ, sự thức ngộ không thể cầu cũng không lệ thuộc bằng cấp, kiến thức, mà chính là do để tâm nghiệm chứng được nhà Phật mệnh danh hành thiền. Phúc Âm đề nghị cầu nguyện liên lỉ đồng thời cũng nhắc nhở, “Kẻ có thì được cho thêm mà nên dư dật; kẻ không có thì dù có ít cũng bị lấy đi.” Những ai càng để tâm suy tư, nghiệm chứng, càng ngày càng tăng thêm nhận thức. Nói tóm lại, ai uống rượu, bia thì người ấy say; nghe giải thích về sự lợi ích của thực phẩm thì đói vẫn hoàn đói. Muốn say thì uống, muốn no phải ăn, muốn thức ngộ cần nghiệm chứng.
- Chúng ta đã biết về Thiên Chúa. Tôi dùng ngôn từ biết có nghĩa chúng ta đã nhận thức được Thiên Chúa là gì, liên hệ với chúng ta và đóng vai trò nào nơi sự hiện hữu của mỗi người. Chúng ta cũng biết linh hồn là gì, và thực thể hiện hữu của mỗi người chính là hình ảnh của Thiên Chúa Ba Ngôi, ba là một và một là ba. Bây giờ chúng ta thử nghiệm xét về Tin Mừng Nước Trời được đức Giêsu rao giảng qua Phúc Âm. Tôi lưu ý anh chị em, qua những cuộc hội thoại những ngày trước, đã nhiều lần chúng ta nhắc tới đặc tính hoặc vị thế của Nước Trời qua Phúc Âm nhưng không hiểu anh chị em có để ý hay không. Đồng thời tôi cũng muốn nhắc lại, tất cả những sách, thánh vịnh, tiên tri nơi Cựu Ước đều qui về một mối đó là có một quyền lực tối thượng được mệnh danh là Thiên Chúa hiện diện và hoạt động nơi tạo vật…
- Thưa cha, ông trùm Hiểu ngắt lời cha Hải, Thiên Chúa là Thiên Chúa, sao cha lại nói là mệnh danh?
- Theo các học giả Kinh Thánh giải thích, đối với quan niệm Do Thái, Quyền Lực Tối Thượng hoạt động và điều hành vũ trụ này không có tên; nên không ai có quyền đặt tên cho quyền lực này; bởi người đặt tên có quyền trên kẻ bị đặt tên; chẳng hạn cha mẹ có quyền đặt tên cho con cái vì cha mẹ có quyền hay có bổn phận nuôi dưỡng, giáo dục con cái. Nói theo kiểu nhà Phật, chúng ta tạm gọi Quyền Lực Tối Thượng này là Thiên Chúa; nên tôi dùng ngôn từ mệnh danh. Nói như thế chúng ta hiểu rõ hơn tại sao nơi Lão học có câu, “Đạo khả Đạo phi thường Đạo; danh khả danh phi thường danh.” Ngôn ngữ dùng để chỉ về ý niệm chứ không thể giúp chúng ta đụng chạm tới thực thể. Thí dụ, danh hiệu “Bia,” khi nói tới bia, chúng ta vì đã có lần uống, tạm gọi là biết, hay thực chứng bia như thế nào; nên khi nhắc tới danh hiệu này, chúng ta phần nào cảm nhận được ngay. Nhưng thử hỏi, nếu chúng ta nghe nhắc tới bia hoặc giải thích về bia chúng ta có say được không? Như vậy ngôn từ bia nói lên ý niệm về một thực thể chứ không phải là thực thể. Tương tự như thế, danh hiệu Thiên Chúa là một mệnh danh cũng chỉ là ý niệm về Thực Thể Tối Thượng chứ không phải là Thực Thể Tối Thượng. Điều lạ lùng nhất từ thuở tạo thiên lập địa tới giờ đó là Quyền Lực Tối Thượng được mệnh danh là Thiên Chúa, hay Quyền Lực Hiện Hữu, hoặc dễ hiểu hơn, Quyền Lực Sự Sống nơi mọi người, nơi tạo vật mà chúng ta đã không để ý. Chúng ta có sự sống nơi mình, có sự hiện hữu xác thân cũng như linh hồn nơi mình, nhưng thường thì ít khi để tâm nghiệm xét. Cũng như chúng ta đang thở nhưng không để ý tới không khí, ngay cả lúc ngạt mũi, hoặc khó thở cũng chỉ làm cách nào hoặc dùng thuốc men giải quyết cho dễ thở chứ không nhận định hoặc cảm nhận sự cần thiết thiết yếu của không khí đối với sự sống của mình. Tin Mừng Nước Trời nói lên thực thể liên hệ của mỗi người, của tạo vật với Thực Thể Tối Thượng được mệnh danh là Thiên Chúa mà nơi Phúc Âm được đức Giêsu gọi là Cha, hoặc Cha các ngươi ở trên trời.
- Thưa cha, ai chả biết Thiên Chúa tạo dựng muôn loài được Chúa Giêsu dạy chúng ta gọi là Cha mà sao cha lại nói là ý niệm. Như vậy cha cho là Thiên Chúa không có thật sao?
- Giêsu Maria lạy Chúa tôi, Sỹ nhà con phát cáu, ông vừa nói Thiên Chúa không có thật chứ có ai nói như thế đâu. Nếu Thiên Chúa không có thật thì sao ông có thể nói thật với không thật. Vậy sự sống nơi ông là gì, sự hiện hữu của ông từ đâu ra. Ông nói về Thiên Chúa mà không biết mình nói gì; nên ông làm ơn im lặng mà nghe và nghiệm chứng về Thiên Chúa về sự sống của ông, chẳng nên ý kiến, ý bọ mất giờ.
- Chú Sỹ, chú nên nhớ, ý kiến không đúng, không sai mà tùy môi trường, thời điểm. Không ý kiến, không thắc mắc thì không thăng tiến; không bao giờ sai thì suốt đời sai. Chú không thắc mắc mà chấp nhận, chưa chắc đã đúng mà có thể chưa thực sự cảm nhận thực thể được nhắc tới. Phát biểu của chú coi chừng nói lên một tâm hồn ích kỷ không biết mở rộng để đón nhận cơ hội thức ngộ. Biết đâu câu hỏi ngây ngô nào đó lại là phương tiện hay cơ hội cho chú thức ngộ thì sao?
Những tiếng vỗ tay bùng lên. Không ngờ ông Thung nêu lên quan điểm hay như thế khiến tâm trí mọi người đang căng thẳng vì mấy lời nói của Sỹ nhà con, chợt dãn ra nên cảm thấy lòng ruột vui tươi phấn khởi. Riêng ông trùm Hiểu chợt nhận ra sự hiểu biết của mình về Thiên Chúa thua ngay cả ông Thung, người không theo đạo Công giáo. Đồng thời nơi tâm trí ông hình như có gì như chợt phát hiện một sự ngỡ ngàng bởi mấy lời nói của Sỹ nhà con, “Vậy sự sống nơi ông là gì, sự hiện hữu của ông từ đâu ra, nếu Thiên Chúa không có thật thì sao ông có thể nói thật với không thật.” Mấy lời nói gay gắt khiến ông tối tăm mặt mày nhưng lại như mang luồng ánh sáng soi chiếu nơi tâm trí ông. Ông cảm thấy một sự vui mừng, nhưng lại quá sợ hãi. Hình như có gì khó thể cảm nhận mà lại chân thật, biểu tượng mình không phải là mình, nên lắp bắp,
- Con xin lỗi cha, cũng cám ơn ông Sỹ.
Ai nấy lại ngỡ ngàng vì lời cám ơn của ông trùm đối với Sỹ nhà con, và thế là bầu không khí trở nên thinh lặng, thinh lặng mang vẻ tuyệt đối. Cha Hải nhận ra có sự biến chuyển nơi tâm trí ông trùm Hiểu qua lời cảm ơn ngắn gọn nên nhẹ nhàng lên tiếng,
- Ông trùm cảm thấy thế nào? Ngài muốn nhân cơ hội này thúc đẩy ông trùm Hiểu tiến sâu vào nhận thức về Thiên Chúa. Với giọng nói ngập ngừng khác thường, ông trùm Hiểu trả lời,
- Thưa cha, con chợt cảm thấy thế nào ấy, nhưng con sợ quá không biết giải thích ra sao. Con sợ vì câu nói của ông Sỹ đặt vấn đề, “Vậy sự sống nơi ông là gì.” Khi thoạt nghe thấy câu này, hình như câu gì nơi Phúc Âm gợi về tâm trí con, “Ta là sự sống.” Thế rồi ý nghĩ nào đó lại dồn dập thúc đẩy con nhận ra Thiên Chúa là sự sống nơi mình nên con sợ; con không thể nghĩ gì được nữa. Con sợ con phạm thượng; con sợ con kiêu ngạo; con sợ nếu Chúa chính là sự sống nơi con thì chẳng lẽ con là Chúa ư! Con sợ, nhưng chẳng biết nói sao.
Thanh vỗ tay và mọi người cũng hùa theo vỗ tay; ai nấy cảm thấy có sự biến chuyển lạ lùng nơi mấy câu trả lời của ông trùm Hiểu.
- Có gì mà sợ, bộ ông sợ bị đóng đanh như Chúa Giêsu hay sao? Sỹ nói lớn như muốn mọi người chú ý.
- Tôi chỉ sợ mình phạm thượng, ông trùm Hiểu trả lời với giọng ngại ngùng.
- Ông trùm, giọng cha Hải nhẹ nhàng, ông đã phạm thượng từ lâu rồi, bây giờ ông mới biết ư?
- Thưa cha, con có bao giờ dám làm gì phạm đến Chúa mà phạm thượng!
- Khi ông đọc kinh Lạy Cha, khi ông tham dự thánh lễ mà ông không biết à?
- Cha, cha nói sao, đọc kinh Lạy Cha mà phạm thượng sao? Ông trùm Hiểu ngỡ ngàng.
- Ông có biết người ta kết án Chúa Giêsu chịu đóng đanh vì tội gì không?
- Thưa cha, Chúa Giêsu chịu chết để chuộc tội thiên hạ, ai mà không biết.
- Thưa cha, Sỹ lên tiếng, con giải thích được không?
- Mời anh, cha Hải nhẹ nhàng đưa tay.
- Người ta kết án Chúa Giêsu là phạm thượng vì Ngài dám xưng mình là con Thiên Chúa (Gioan 10:36). Nay ông đọc kinh Lạy Cha cũng tự xưng mình là con Thiên Chúa không phạm thượng giống Chúa Giêsu là gì? Nơi thánh lễ, cha nói, “Chúa ở cùng anh chị em,” và ông thưa, “Và ở cùng cha,” ông phạm thượng rõ ràng từ khi chịu phép rửa tội mà còn không biết. Ông dám gọi Thiên Chúa là Cha mà không phạm thượng thì phạm gì? Ông dám tuyên xưng Chúa ở trong ông thì phạm thượng là cái chắc, bộ ông không biết à?
- Cái này là hội thánh dạy, tôi chỉ làm theo sao ông nói là phạm thượng.
- Giêsu ma, ông trùm ơi, ông tin theo Chúa Giêsu thì bị kết án phạm thượng từ hai ngàn năm trước. Giời, vậy mà không biết.
- Ông nói tin theo Chúa Giêsu mới phạm thượng, tôi tin những gì hội thánh dạy mà ông cũng nói phạm thượng là thế nào?
- Chúa Giêsu đến rao giảng Tin Mừng Nước Trời, hội thánh không phải là ông chủ của Tin Mừng mà chỉ là tôi tớ rao giảng Tin Mừng. Mà người ta đã kết án Chúa Giêsu là phạm thượng thì hội thánh cũng dạy ông phạm thượng giống Chúa Giêsu.
- Thưa cha, ông trùm Hiểu hỏi cha Hải, thế này là thế nào. Bao nhiêu năm con theo đạo, cố gắng thực hành những điều hội thánh dạy mà ông ấy nói con phạm thượng. Chẳng lẽ theo đạo cũng bị kết án, ông ấy nói bậy.
- Ông Sỹ nói đúng, nhưng đúng một nửa.
- Đúng một nửa là sao thưa cha, ông trùm hỏi.
- Ông ấy quên hai tiếng “Ngày xưa.” Chỉ có điều, đã bao ngày tháng theo đạo mà ông đã không để ý gì. Tôi nói không phải chỉ mình ông, nhưng mọi người đã không để ý vì theo đạo. Đạo theo thì thấy người ta làm sao, nói sao, mình làm vậy, nói vậy. Có lẽ từ nay ông sẽ để ý từng câu kinh mình đọc, từng lời mình thưa. Có phải vừa rồi ông cảm nhận được mấy lời nói đơn sơ, rất bình thường đã nghe cả ngàn lần hay hơn, chợt đánh động tâm hồn ông phải không. Tạm gọi nó là ngộ, mà phải là người chân thành, thẳng thắn, không chấp nhất như ông, ông Sỹ mới dám đặt vấn đề; đồng thời cũng phải có tín niệm ngây ngô, nghe sao tin vậy, mấy lời gay gắt, bực bội mới thức tỉnh được tâm trí ông ngộ được thực thể chính mình. Và như vậy, ông cũng cảm nhận được thế nào là câu nói, “Ông chứng, ông biết” thường được lặp đi lặp lại. Ông sợ là phải vì xưa nay ông được dạy về một Thiên Chúa ngự trên trời, từ nơi xa thẳm mường tưởng nào đó, được gọi là thiên đàng hoặc nước trời, nước Chúa; rồi giữ luật Công giáo, giữ mười điều răn, học giáo lý, đọc kinh thờ phượng Chúa để được rỗi linh hồn. Nói rằng theo đạo, giữ luật đạo để được lên thiên đàng, được rỗi linh hồn mà hỏi linh hồn thế nào thì không biết, nhưng không dám nói ra, bí lắm thì nói loanh quanh cho qua, phương chi biết Chúa để thờ phượng Ngài. Thế nên, bất chợt ông cảm nhận được Chúa là thế nào tất nhiên sợ. Tôi nghĩ, từ nay ông sẽ có cái nhìn mới về cuộc đời, về sự sống nơi mình, và nhiều sự khác nếu ông thực tâm muốn nhận biết. Tôi nói như thế quá đủ, chúng ta trở lại phần Tin Mừng Nước Trời.
- Mấy chuyên viên Kinh Thánh ngâm kíu Phúc Âm về Nước Trời, Nước Thiên Chúa; bố Sỹ, anh Thanh, anh Tình, có ý kiến chi về Tin Mừng Nước Trời không?
- Thưa cha, Sỹ giơ tay, Phúc Âm chỉ nói về tính chất hay đặc tính của Nước Trời và nói mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng Nước Trời chứ đâu có nói Tin Mừng Nước Trời là gì thì sao mà chúng con có thể ngâm hoặc rửa.
- Thưa cha, ông trùm Canh lên tiếng, nếu con không lầm thì từ xưa, các cha thường giảng, Tin Mừng cứu độ là vì Thiên Chúa quá yêu thương nhân loại (Gioan 3:16) tội lỗi nên sai con một Ngài là Chúa Giêsu nhập thể chịu chết trên cây thánh giá để chuộc tội cho thiên hạ. Thưa cha, Tin Mừng Nước Trời có phải là Tin Mừng cứu độ không, thưa cha.
- Muốn hiểu tin mừng cứu độ là gì chúng ta cần đặt vấn đề cứu độ ai, cứu độ sự gì.
- Thì Chúa cứu loài người khỏi tội lỗi.
- Nguy hiểm, nguy hiểm, Sỹ la lên, ông trùm nói như thế thì đâu cần phải ăn ngay ở lành, cứ sống bừa đi vì đã có bảo hiểm là cái chết của Chúa Giêsu chuộc tội cho chúng ta. Coi chừng thay vì tin mừng, lại trở thành tin buồn, khuyến khích người ta sống hoang đàng. Hơn nữa, cứ thực tế mà xét, nói rằng Chúa chuộc tội vậy cố gắng sống tốt lành, không phạm tội thì lấy gì cho Chúa chuộc; chẳng lẽ sống tốt lành, tránh phạm tội lại là từ chối ơn cứu độ sao; trong khi Phúc Âm được viết mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng Nước Trời (Lc. 4:43). Thưa cha, con có đề nghị, để tụi con tổng hợp lại những câu Phúc Âm về Nước Trời rồi ngâm kíu, nhưng như lần trước trình bày, đâu có câu nào định nghĩa Tin Mừng Nước Trời là gì đâu.
- Ai có ý kiến thêm bớt gì không? Cha Hải giơ tay ra hiệu.
- Thưa cha, Thanh nêu ý kiến, con cũng có đồng quan điểm với anh Sỹ. Phúc Âm không định nghĩa Tin Mừng Nước Trời mà chỉ nói một vài tính chất; chẳng hạn, ở trên, ở giữa, và ở trong các ông; Nước Trời giống như hạt cải nhỏ bé, như men làm dậy bột, như gia tài được chôn giấu, như viên ngọc quí, và cứ theo như Phúc Âm thì bổn phận, hoặc trách nhiệm, hay công việc cũng như mục đích cuộc đời của Chúa Giêsu là rao giảng Tin Mừng mà thôi, chứ không phải Ngài được sai chịu chết. Thiển nghĩ, chúng ta nói Ngài nhập thể chuộc tội thiên hạ chứ Phúc Âm không nói như vậy. Thưa cha, sao cha bày ra được câu hỏi như thế?
- Anh hỏi tôi thì tôi hỏi ai! Và mục đích tôi về đây cũng chỉ thách đố các anh động não, và cũng vì ông bạn tôi khen các anh hết lời. Ông Thung, hay là mình đặt thêm một luật, ai không nghiệm chứng được Tin Mừng Nước Trời thì bị phạt, đãi mọi người một chầu được không?
- Thưa cha, Sỹ lên tiếng, cứ như bác Tài xúi dại thì hôm nay nghiệm chưa ra, để tâm nghiệm thêm một tuần, nếu một tuần vẫn còn mù tịt thì thêm một tháng hoặc một năm, một năm không xong thì hai năm, mười năm. Lần trước cha kể rằng cả một tuần lễ cha phải vật lộn với câu “Người giầu có khó vào Nước Thiên Chúa hơn con lạc đà chui qua lỗ kim.” Ấy là câu Phúc Âm đã có sẵn mà còn như thế; đàng này chả có câu nào ám định, canh định về định nghĩa Tin Mừng thì cho dù thông minh như con đến nỗi được ban cho danh hiệu thiền sư cũng đành bù trớt. Nhậu, chúng con đâu có sợ, nghiện bia rượu lại là ngón nghề, nhưng nghiệm chứng, nghiệm cà thì cũng cần phải có công án, công iếc; đàng này Phúc Âm còn không có câu nào định nghĩa, phương chi nghiệm.
- Để tôi thử đặt vấn đề và anh em nhận định xem sao. Thứ nhất, điểm chung của các đạo học Đông Phương là gì?
- Thưa cha, Sỹ nhà con nhanh nhẩu, tất cả, Ấn, Phật, Lão, Kinh Thánh, đều chung một điểm đó là Quyền Lực Tối Thượng dù được mệnh danh là gì thì cũng đang hoạt động nơi tạo vật. Nếu con không lầm thì hình như thi sĩ David Browning có câu nói, Thiên Chúa là một nhà nghệ sĩ tuyệt vời, Ngài tự đóng vai trò nơi mọi tạo vật.
- Về điểm này Cựu Ước nói sao?
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài.
- Tân Ước có câu nào không?
- Thưa cha, Tình giơ tay, hãy trở nên thiện toàn như Cha các ngươi trên trời là Đấng toàn thiện.
- Anh em có nhận thức được mấy câu trả lời mang điểm chung nào không?
- Thưa cha, Thanh nói, thì dĩ nhiên Quyền Lực Tối Thượng hay Thiên Chúa đang hiện diện nơi mỗi người.
- Nếu nói theo ngôn từ Phúc Âm thì phải nói thế nào?
- Thiên Chúa đang hiện diện và hoạt động nơi muôn vật, Thanh trả lời, nơi mỗi người.
- Tôi sẽ kể cho anh chị em diễn trình nhận thức của tôi về Tin Mừng Nước Trời. Tôi biết chắc chắn sẽ làm phiền hành trình thức ngộ của anh chị em về Tin Mừng, nhưng hy vọng anh chị em nhận thức và áp dụng động từ Hy Lạp, Metanoia vào bất cứ nghiệm chứng nào của mình. Dĩ nhiên, như mọi người đều biết, bất cứ gì cũng đều là phương tiện hay cơ hội cho hành trình thức ngộ của mỗi người.
-Thưa cha, sao lại làm phiền?
- Bởi mục đích chia sẻ diễn trình nhận thức nhưng lại mang tính chất giải thích nên chẳng những không giúp ích gì mà còn ngăn cản anh chị em nghiệm chứng. Tuy nhiên, dầu anh chị em dám ăn, dám nói, nhưng do truyền thống tôn giáo đã quá nặng nề ảnh hưởng, thấm nhập tận xương tủy mọi người từ ngàn xưa cho tới bây giờ vẫn còn tiếp diễn khiến chúng ta không dám sử dụng tự do tư tưởng hoặc tự do suy tư, nghĩa là không dám suy nghĩ khác thường, không dám thay đổi chiều hướng tư duy, và đặc biệt được nghe giảng dạy rằng phải tin với giáo hội nên chúng ta thường e ngại bị sai lầm; do đó chúng ta đã không dám đặt vấn đề. Nhìn tổng quát, các tôn giáo đều là những tổ chức nhân sinh được đặt trên nền tảng khát vọng bẩm sinh nơi mỗi người. Khát vọng này chính là nỗi thao thức muốn nhận biết chính mình cùng những liên hệ với vũ trụ, với Tạo Hóa. Vì là tổ chức nhân sinh nên cần có những lý thuyết, luật lệ trong việc điều hành, cổ võ, cũng như phát triển. Tất nhiên, tham vọng do nhiệt thành muốn bành trướng tổ chức kèm theo danh vọng cá nhân, tất cả tạo thành một khuôn mẫu riêng biệt nên đã biến tôn giáo thành những chiếc hộp đóng khung và ngăn chận tất cả những ảnh hưởng bên ngoài có thể làm giao động niềm tin của thành viên. Chẳng hạn câu nói, “Chúng ta phải tin với giáo hội,” đã tạo nơi tâm tưởng những người Công giáo một hàng rào khiến họ không dám suy nghĩ. Nhà Phật đề nghị lý thuyết phá chấp nên họ tiến sâu nơi hành trình duy thức. Phúc Âm đưa lên đề nghị hay khuyến khích Metanoia, hoặc Phao lô đề nghị nghiệm xét mọi sự (1Thes. 5:19) nhưng lại bị phương án phải tin với giáo hội ngăn chặn, đóng khung hoặc giới hạn tâm tưởng tín đồ trong chiếc hộp vô hình được mệnh danh “Tin với giáo hội,” và dùng lề luật luân lý răn đe chẳng khác gì giáo dục trẻ em, nên như thế này, chẳng nên thế kia, không khác gì ngu dân để trị, mà quên rằng, chân thành, năng nổ nhưng thiếu hiểu biết chỉ là phường phá hoại. Bởi thế, kể lại hành trình nhận thức Tin Mừng Nước Trời, tôi muốn anh chị em để ý đến phương diện phá chấp và nhận ra bất cứ gì nơi cuộc đời đều là cơ hội hay phương tiện cho mình nghiệm chứng, dẫu biết rằng sẽ cắt đứt cơ hội thức ngộ của anh chị em về Tin Mừng Nước Trời. Thế nên, tôi muốn hỏi, anh chị em muốn tự thức ngộ Tin Mừng hay muốn biết diễn trình suy tư nghiệm chứng để áp dụng. Xin cho tôi ý kiến.
- Thưa cha, không biết nghiệm chứng thì muôn đời cũng không ngộ, nên xin cha trình bày phương cách nghiệm chứng, Sỹ nhanh nhẩu trả lời.
- Thưa cha, Thanh lên tiếng, Kinh Thánh nói Thiên Chúa tạo dựng con người theo hình ảnh của Ngài trong khi Phúc Âm cũng nói hãy nên thiện toàn như Cha các ngươi trên trời, và nơi thư thứ nhất gửi Côrintô, Phao lô cũng nói thân xác anh em là đền thờ của Thiên Chúa và Thần Khí của Chúa ngự nơi anh em, và từ ngàn xưa các đạo học Đông Phương đều quan niệm Quyền Lực Tối Thượng hiện diện và hoạt động nơi vạn vật nhưng con không thể nào gom tóm để nghiệm ra Tin Mừng Chúa Giêsu rao giảng dẫu Ngài rõ ràng công bố mục đích của Ngài được sai đến thế gian để rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Con nghĩ, có lẽ con suy tư còn thiếu sót phương cách nào nên xin cha chia sẻ.
- Thưa cha, Tình giơ tay, hai ngàn năm qua rồi từ khi Chúa Giêsu nhập thể rao giảng Tin Mừng mà cho tới nay, Tin Mừng chỉ được nhắc tới như một danh hiệu. Giáo dân chúng con cũng chỉ nghe biết rằng Chúa Giêsu xuống thế chịu chết để chuộc tội cho thiên hạ, nhưng thật khó cho con chấp nhận phát biểu nghịch thường này vì vô tình nó mang ẩn ý xúi giục con trở thành vô trách nhiệm. Thế nên, qua hai ngàn năm, bao nhiêu tiến sĩ hội thánh, bao nhiêu vị thánh, bao nhiêu nhà thông thái ẩn danh vẫn chưa ai phanh phui tất nhiên chưa ai ngộ, phương chi tài trí hèn mọn chúng con. Bởi vậy, con nghĩ, ngộ thì ngộ rồi, chưa ngộ thì cũng chẳng hơn được ai; mà kinh nghiệm nghiệm chứng lại cần cho cả cuộc đời còn lại. Xin cha cứ việc chia sẻ.
- Tôi có điều nói trước, ai cũng biết Tin Mừng Nước Trời nhưng có lẽ đã không để tâm nghiệm chứng nên chưa ngộ do đó không nêu lên được những lời minh xác. Có thể rằng ý Trời muốn thế như một khuyến khích hay thách thức con người nghiệm chứng hoặc đặt lại vấn đề chăng.
- Thưa cha, Bá chen vô, cha nói ai cũng biết nghĩa là sao. Nếu con biết rồi sao còn đang ngong ngóng nghe cha nói.
- Sau khi nghe tôi trình bày tự sự, anh sẽ có câu trả lời. Có ai nêu ý kiến gì nữa không?
Không ai lên tiếng trong khi mọi cặp mắt chăm chăm nhìn vị linh mục già, điềm tĩnh, nhẹ nhàng nâng ly bia chiêu một ngụm. Ly bia được đặt xuống hơi xa hơn bình thường về phía trước, cha Hải nhẹ nhàng cất giọng,
- Đang làm phó cho một giáo xứ người Mỹ cỡ một ngàn gia đình, thời đó, tôi đã thụ phong linh mục được tám năm, tức là đã qua hơn hai vòng, gần hết ba vòng Phúc Âm. Một hôm, câu hỏi Tin Mừng Nước Trời đức Giêsu rao giảng là gì khiến lòng ruột tôi rối tung lên. Suốt một tuần lễ, câu hỏi này dằn vặt tôi; vì cũng như anh em, nghe nơi radio những chương trình rao giảng về Chúa Giêsu của các giáo phái khác thuộc Kytô giáo huênh hoang công bố rằng, Tin Mừng là Chúa Giêsu Christ chuộc tội cho tôi, cho anh, cho mọi người. Điều kiện chỉ là tin vào Ngài, tuyên xưng nhận Ngài là Chúa cứu độ cho mình; thật khó cho đầu óc đầy lý luận của tôi chấp nhận, nhưng không dám nói năng chi với bất cứ ai. Thử nghĩ, tôi là linh mục Công giáo mà lại đặt vấn đề về sự thể cứu chuộc của đức Giêsu thì chắc chắn sẽ được đội cho chiếc vương miện rối đạo hay lạc đạo to tổ bố, không cần biết lý do. Tâm trí tôi suy luận và vật lộn với đủ mọi lý lẽ để sao có thể nuốt trôi luận điệu ru ngủ vô trách nhiệm đó. Ngược lại, nói rằng đã có Chúa chết để chuộc tội cho mình dường như mang tính cách khuyến khích người ta buông thả vì đã có bảo hiểm cứu rỗi an toàn chính là sự khổ nạn của Chúa. Cứ tuyên xưng tin vào Chúa và chắc chắn được cứu rỗi, người ta rao truyền như thế; tôi hậm hực kết án thánh Phao lô và James vì đã đề xướng chủ thuyết “Faith alone” (Rom. 3”28; James 2:24).
- Tôi còn nhớ, lúc ấy đúng 12 giờ khuya, sau khi tắt máy tính để tìm những câu Phúc Âm liên quan đến Tin Mừng Nước Trời, tôi xuống lầu và ghé qua nhà thờ chỉ cách cửa sau nhà xứ cỡ năm mét (mười lăm feet). Với tâm trạng cực kỳ chán nản và thất vọng giữa đêm đen tĩnh lặng, âm thầm leo lét ngọn đèn chầu nhỏ nhoi màu đỏ, tôi cầu nguyện thành tiếng,
- Lạy Ngài, con là linh mục của Ngài. nhưng con không biết Tin Mừng Nước Trời Ngài đã rao giảng hai ngàn năm trước để rao truyền lại cho dân Ngài. Một linh mục mà không biết Tin Mừng Nước Trời thì thật là nhục nhã. Ngài biết, dân Chúa trả tiền lương cho con, trả tiền ăn, tiền xe, tiền xăng, bảo hiểm, trả tiền nhà cho con ở, bao gồm cả điện, nước, lại trả luôn tiền người nấu ăn, dọn phòng, mà con không biết Tin Mừng để rao giảng cho họ. Một linh mục mà không biết Tin Mừng Nước Trời để rao giảng thì chỉ là một tên lừa đảo dân Chúa hầu sống qua ngày. Con cảm thấy nhục, thà rằng con đi làm thuê kiếm miếng cơm ăn chứ thật không gì khốn nạn cho bằng nói hươu, nói vượn theo luân lý và thị hiếu thế tục, giảng Lời Chúa mà không biết Tin Mừng là gì. Nói đến đây, tôi thực sự cảm thấy mình không thể chấp nhận cho rằng Chúa Giêsu xuống thế chết vì và chết cho tội lỗi loài người. Cứ theo Phúc Âm, đức Giêsu bị người Do Thái, dân tộc của Ngài, kết án là phạm thượng. Sở dĩ tôi không chấp nhận câu tuyên truyền rằng Chúa chết vì tội của tôi bởi lục lọi nơi Phúc Âm, Ngài rõ ràng tuyên bố chính vì mục đích rao giảng Tin Mừng Nước Trời mà Ngài được sai đến (Lc. 4:43). Phúc Âm không có câu nào ghi Thiên Chúa Cha sai đức Giêsu đến thế gian để chịu chết mà chỉ được viết, “Thiên Chúa yêu thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Người thì khỏi phải chết, nhưng được sống muôn đời” (Gioan 3:16). Tôi không hiểu cái quan điểm Chúa chết vì tội lỗi loài người ở đâu ra, nhưng chắc chắn là ngoài Phúc Âm. Lòng trí tôi cùng cực lo sợ, lo sợ vì mình suy nghĩ không giống người khác, đồng thời cũng không dám nói ra. Tôi thực sự thấy mình hèn hạ; hèn chỉ vì không chấp nhận điều vô lý người ta tuyên truyền, và cũng bởi vì không biết Tin Mừng Nước Trời đức Giêsu rao giảng. Tôi cũng cảm thấy không thể cai quản, điều khiển được tâm trí tôi; nó cứ dùng lý lẽ và suy luận phải sao cho hợp lý, hợp tình. Tôi tự tranh luận, nếu Chúa đã chết vì và cho tội lỗi của tôi thì mắc mớ gì phải ăn ngay ở thật, cớ chi phải sống tốt lành. Vậy Tin Mừng Nước Trời là gì, là gì mà tôi không thể chấp nhận Chúa Giêsu chịu chết để chuộc tội cho loài người như người ta hùng hồn rao giảng. Ngồi một mình trong nhà thờ thanh vắng giữa đêm khuya nhưng tôi cảm thấy nhục nhã, một linh mục mà không biết Tin Mừng thì còn gì khốn nạn cho bằng. Còn gì vô liêm sỉ hơn kẻ dùng những lời nói lăng quăng lừa đảo niềm tin dân Chúa để kiếm sống qua ngày; tôi cảm thấy như thế. Một nỗi nhục nhã ê chề bao phủ tràn lấp con người tôi. Cỡ 30 phút trôi qua với nỗi cảm nhận con người mình quá khốn nạn vì không nhận biết Tin Mừng mà làm linh mục, tôi nói thành lời, quyết định nội trong một tuần mà tôi không kiếm cho ra Tin Mừng Nước Trời là gì, tôi sẽ cởi áo nhà tu, đi làm thuê sống qua ngày chứ không thể chịu đựng nổi lương tâm dằn vặt với nỗi nhục vì không biết Tin Mừng.
- Bước ra khỏi nhà thờ về tới phòng TV, tôi buồn bã, e sợ, đưa tay mở chiếc TV Philips cổ xưa; hy vọng xem được gì có thể khuất lấp hoặc làm giảm nỗi ê chề nơi tâm trí. Ai cũng biết, TV ngày xưa xài bằng hệ thống đèn nên hình ảnh nổi lên rất chậm. Tôi nặng nề gieo thân xác nơi băng nệm đợi, và nơi màn ảnh TV từ từ hiện lên buổi họp báo của tổng thống Clinton với ký giả. Một trong những ký giả nơi màn ảnh, viết bằng tay trái, giơ tay phải lên nói, ”Mr. President;” ông ta muốn hỏi câu gì đó, nhưng tôi chợt cảm thấy kỳ cục, thầm nghĩ, tên của tổng thống là Bill Clinton, sao không gọi là Mr. Clinton mà lại nói Mr. President. Vừa mới đặt vấn đề, nhận thức gợi về nơi tâm trí, người Việt mình thường gọi hay chào hỏi người khác bằng danh hiệu để tỏ sự tôn trọng, chẳng hạn ông chánh, ông trương, ông phó, hoặc chị thơ, tùy thuộc chức vụ hoặc nhiệm vụ của họ. Cũng đồng thời lúc ấy, tôi chợt nhớ và cảm thấy ngỡ ngàng; có gì liên hệ luẩn quẩn nơi tâm trí chăng, rằng có câu Phúc Âm nào đó được viết, “Và người ta sẽ gọi Ngài là Emmanuel.” Người tôi như chạm phải điện, vội đứng dậy, tắt TV, trở lên phòng, bật máy vi tính lên và mở phương trình Kinh Thánh tiếng Anh tìm chữ Emmanuel. Tôi đã đánh vần sai vì chữ Emmanuel có hai chữ m, tôi gõ thiếu một chữ, và cũng kiếm ra được nơi Phúc Âm Matthêu đoạn 1, câu 23, “Này, nữ trinh sẽ thụ thai và sinh con và người ta sẽ gọi tên Ngài là Emmanuel, dịch được là Thiên Chúa ở cùng chúng ta.” Tôi ngồi chết trân, người run lên. Tôi sợ quá, muốn khóc; nước mắt ứa ra chảy dài xuống hai bên má, lòng hồi hộp, thầm thĩ, lạy Chúa tôi; tôi biết nói sao đây, tôi biết nghĩ gì đây.
- Một lúc sau, không biết bao lâu, tỉnh lại, tôi chỉ biết nhìm chằm chằm vô màn ảnh màu xanh, chữ trắng của phương trình nơi máy vi tính, cố gắng lấy lại bình tĩnh bằng cách chầm chậm thở trong khi đầu óc lý luận. Tên của Ngài là Giêsu sao lại được ghi, “Người ta sẽ gọi tên Ngài là Emmanuel.” Một ý nghĩ đến với tôi, hình như bản dịch thừa chữ “Tên,” phải được viết là, người ta sẽ gọi Ngài là Emmanuel mới hợp lý. Như vậy, danh hiệu của đức Giêsu là Emmanuel. Danh hiệu này nói lên nhiệm vụ của Ngài, nhiệm vụ rao giảng, công bố “Thiên Chúa ở cùng chúng ta.”
Giọng nói cha Hải nhẹ nhàng, như ngậm ngùi khi kể về ân hưởng ở chức vụ linh mục và nhận định về sự thiếu sót nơi nhiệm vụ khi chưa nhận biết Tin Mừng Nước Trời. Nhưng khi kể lại diễn tiến thức ngộ Tin Mừng nhờ nhận thức từ văn hoá của phong cách đối xử qua việc chào hỏi của người Việt lại chứa đầy vẻ thổn thức, giao động, khi nhắc đến câu Phúc Âm. Ngài điềm nhiên đưa hai tay quệt nước mắt lúc nhắc đến nhiệm vụ của Chúa Giêsu, rao giảng, công bố “Thiên Chúa ở cùng chúng ta.” Thế rồi ngài chợt im lặng dường như cố đè nén tâm tư đang thổn thức.
Mọi người, dường như bị những lời tâm tình thú nhận của một tâm hồn khuyết tật vì chưa nhận biết Tin Mừng, dồn nén tâm tư tạo nên sức ép phá tan những màn chắn từ bao lâu nay bao bọc tâm cảm, chợt như được giải thoát khỏi nỗi cố gắng trấn áp mặc cảm tự ti do thiếu nhận thức hằng luôn đè nén. Một linh mục đã lão thành, dám đương đường bày tỏ trắng trợn sự thiếu sót tâm linh nơi hành trình nghiệm chứng Phúc Âm mà không ngại ngùng. Chính sự thể này khuyến khích mọi người cảm nhận được phần nào trạng thái, thực sự đối diện với chính mình mới là điểm khởi đầu cho hành trình nhận thức, nghiệm chứng tâm linh. Bao lâu nay, ai mà không thế, đều tránh nghĩ tới chứ chưa bao giờ dám nói tới những thiếu sót nơi lòng mình; mà có chăng cố tình che giấu để có cảm tưởng hay tỏ ra mình đi đúng đường ngay, nẻo chính. Chân thành đối diện chính mình để nhận thực mình thiếu sót những gì, đang được hưởng những hồng ân nào để rồi mở rộng lòng, chú tâm “hành thiền” mới có thể thức ngộ. Họ mang mang nhớ lại lời cha Hải nhắc nhở, mọi sự, mọi việc nơi mọi hoàn cảnh đều là phương tiện hay cơ hội cho một người thức ngộ nếu người đó để tâm nhận thức. Đâu đây, nơi tâm trí những kẻ đang trầm trầm im lặng hướng về vị linh mục già, mơ hồ, lãng đãng hiện về những lời Phúc Âm, “Cửa hẹp, tìm sẽ thấy, gõ sẽ mở, xin sẽ được.”
- Thưa cha, tiếng nói của Sỹ cất lên khiến ai nấy dường như tỉnh mộng, cha nói đúng. Mọi người đều biết Tin Mừng nhưng không nhận ra. Chúa ở cùng chúng ta nhưng không nhận biết, đúng là mù.
- Anh nói gì, đã biết sao lại còn không nhận ra?
- Thưa cha, nếu mệnh danh Thiên Chúa là Quyền Lực Hiện Hữu, Quyền Lực Sự Sống thì mình đã mù tối từ khi được sinh ra bởi không bao giờ để ý. Thưa cha, con thực tâm chấp nhận mình đã bao lâu nay, và có thể vẫn tiếp tục mù tối, nhưng chẳng lẽ ít nhất hai ngàn năm qua, kể từ khi có Phúc Âm đã không ai nhận thức sự thể này? Giáo hội có biết bao người học vị tiến sĩ, bao nhiêu linh mục, giám mục, hồng y mà sao lần đầu tiên con được nghe cha nói về Tin Mừng?
- Anh đã vội quên những gì tôi nhắc nhở trước khi trình bày diễn trình nhận thức Tin Mừng. Tôn giáo, tôi muốn nói các tổ chức tôn giáo đều giống như cái hộp đóng khung và bịt kín tín đồ của họ lại. Anh có bao giờ đặt câu hỏi, vậy những ngôn từ ngoại đạo, vô đạo, lạc đạo, rối đạo, phát xuất từ đâu ra chưa?
- Ai chẳng thông công cùng hội thánh ấy thì chẳng được rỗi linh hồn. Giọng của Bá nổi lên, ngân nga giống như đang đọc kinh trước lễ nơi nhà thờ vào ngày chủ nhật.
- Bây giờ, cha Hải nói, dẹp vụ nhận thức Tin Mừng sang một bên. Tôi muốn hỏi, anh Thanh, qua sự trình bày diễn trình nhận thức, anh có nhận định những gì có thể áp dụng nơi mình?
- Thưa cha, điều tiên quyết theo con nhận thấy; đó là phải là người giống như thằng cùi không sợ lở mới dám can đảm đặt vấn đề về Phúc Âm để nghiệm chứng. Con xin mạn phép dùng trường hợp của cha làm thí dụ. Vào thời điểm này, tại đây, và với anh chị em chúng con, những đứa cùi hủi, nhất là những khi sứa sứa do rượu bia nốc vào nên dám ăn, dám nói văng mạng, và thật sự mở rộng tâm hồn đón nhận; cha mới dám chia sẻ. Nếu con không lầm thì đây cũng là lần đầu cha nói đến diễn trình nhận thức Tin Mừng của cha; bởi khi cha còn làm việc mục vụ, chưa về hưu, dẫu cha nghiệm chứng được nhưng đã không dám chia sẻ cho giáo dân biết và nhất là đối với các hàng giáo phẩm có liên hệ với cha. Thêm nữa, vì cha đã về hưu, cha không sợ bị kết án lạc đạo nên mới dám nói. Trước kia, nếu cha cả gan dám nói ra, cha sẽ mất job, tiêu tùng nồi cơm, rồi muôn vàn điều ong tiếng ve nổi lên, và cũng đồng thời cảnh giậu đổ bìm leo phải xảy đến biến mình thành nấc thang cho kẻ khác bước lên đài danh vọng. Thứ đến, con xin có lời cảm ơn cha đã chấp nhận nỗi khó xử nếu không muốn nói là đau lòng, tạm gọi ngăn cản đường thức ngộ Tin Mừng của anh chị em chúng con mà chia sẻ. Nhờ sự chia sẻ này, con nhận ra được đôi điều thú vị và bổ ích. Điều quan trọng nhất, đó là chân thành, thẳng thắn đối diện chính mình, thực tâm đi con đường hẹp từng chi tiết một cách khách quan, và nhận thực đó là thực tại nơi mình dẫu đôi khi cần phải đóng vai quan tòa để tự xét xử, không chối cãi mà đón nhận. Điểm khác tuy mới nghe thì đơn giản nhưng chẳng đơn giản chút nào mà còn cần nhiều cố gắng học hỏi cho có đủ kiến thức để nghiệm xét mọi sự. Có câu nói, dịp may chỉ đến khi chúng ta đã chuẩn bị để đón nó. Không chuẩn bị sẽ không có dịp may, sự thức ngộ cũng thế, cần luôn luôn để tâm suy tưởng theo nhiều chiều hướng khác nhau, nhưng không sợ rối, không sợ bị chụp mũ, đại khái áp dụng Metanoia nơi diễn trình ứng xử.
- Anh Tình, cha Hải chỉ đích danh.
- Thưa cha, con cảm nhận được câu chào giáo đầu các nghi thức Công giáo, “Chúa ở cùng anh chị em – và ở cùng cha.” Trước khi cha chia sẻ, con chỉ nghĩ đó là câu chào theo nghi lễ nhưng giờ thì đó lại là sự lặp lại Tin Mừng Chúa Giêsu rao giảng. Có điều lạ là không thấy ai nói đến. Con có cảm nghĩ giống như Sỹ nói lúc nãy, biết nhưng không nhận ra. Điều đặc biệt hơn, đó là con thấy không cần phải tin phép mình máu thánh Chúa.
- Ông nói sao, vậy ông không tin thật Chúa ngự nơi phép thánh thể à, rối rồi, rối rồi. Ông trùm Hiểu lên tiếng.
- Thưa cha, thưa quí ông trùm, thưa quí anh em, Chúa chính là quyền lực hiện hữu nơi mọi loài, mọi sự hữu hình cũng như vô hình; ngay cả nơi tư tưởng của mình, vì tư tưởng cũng là một sự hiện hữu vô hình. Thử hỏi, thưa cha, vậy không có rượu, không có bánh thì lấy gì mà truyền, mà phép. Và trước khi truyền phép thì chính Thiên Chúa đã hiện hữu nơi tấm bánh, nơi miếng rượu rồi thì đâu cần phải tin vì đó là một sự thể, một thực thể. Đã nhiều lần vấn đề được gọi là tin được bàn cãi, mổ xẻ, nhưng hình như con thấy còn một điểm hay sự thể cần được suy tư, nhận định. Đó là phải tin. Thiển nghĩ hoặc là tin hoặc là không tin chứ sao lại phải tin. Nếu miệng nói rằng tin mà trong lòng nghi ngờ thì phải gọi là gì? Nếu ngoài miệng nói rằng không tin nhưng trong lòng biết chắc chắn thì lại phải định nghĩa ra sao? Đàng này lại đặt vấn đề phải tin. Con nghĩ, dùng ngôn từ phải tin cho những người thiếu nhận thức hoặc ngây ngô, dốt nát. Như vậy lối phát biểu phải tin mang phần nào khinh thị, mang ý bắt buộc vì biết rằng người cần phải tin đã chẳng tin gì. Ngược lại, ai đã thực sự tin một điều gì hoặc đã thực chứng, nghiệm chứng được sự gì tất nhiên không cần phải nói tới tin hay phải. Hơn nữa, đã từ lâu, con vẫn suy nghĩ về câu nói “Trở về với Chúa,” trong khi lại nói Chúa ở khắp mọi nơi, đối nghịch như thế thì sao dung hòa được. Nhưng nay đã biết Tin Mừng, con thấy đâu cũng có sự hiện diện của Chúa, của Quyền Lực Hiện Hữu. Phúc Âm chỉ nói, Ta là sư sống thế gian; con nghĩ, phải nói Ta là sự hiện hữu mọi sự mới chỉnh. Có điều, con nhớ đâu đó có câu, “Con người là hiện thể của Chúa dưới dạng thức nhân sinh;” trước đây con cho là phạm thượng nhưng biết Tin Mừng thì con lại nhận ra vị thế cao trọng của con người cũng như vạn vật nơi sự hiện diện của Thiên Chúa.
- Cảm ơn hai anh, và để bù đắp lại cơ hội nhận thức Tin Mừng Nước Trời, tôi nhắc lại câu hỏi để anh em nghiệm chứng. Đó là, nếu Chúa ngự trị nơi mình, khi mình phạm tội, Chúa có phạm tội với mình không. Tối nay tới đây thôi, chúng ta cũng cần đi nghỉ. Xin chúc mọi người một đêm an lành.
- Thưa cha, cha vừa nói sao, Chúa ở nơi mình Chúa phạm tội với mình! Chị Tình hỏi.
- Anh Tình giải thích được không?
- Cha vừa kê tủ đứng anh đó mà, Tình hướng sang vợ, vì anh vừa nói tới sự hiện diện của Chúa nơi tạo vật, nơi mọi người, nơi tấm bánh, nơi miếng rượu; nên ngài thách đố mọi người phá công án “Nếu Thiên Chúa ngự trị nơi mình, khi mình phạm tội thì Chúa có phạm tội với mình không?” Thưa cha, có lẽ con phải nhờ Sỹ ngâm kíu mới được.
- Dễ thôi, có các vị thánh “Mờ mờ, Bò đi ông” cầu bầu thì công việc nào không xong, án nào không được giải quyết.
- Thưa cha, lần tới con kính mời cha, bác Tài, anh cả và mọi người quá bộ nhà con.
- Được phép chưa đấy mà đã cao giọng, Phủ hỏi.
- Dạ, nhà em đã nhận được lệnh bà rồi ạ.
- Thân trai kể cũng lắm phiền hà. Không đi thì bị anh em khinh, đi thì vợ binh, nằm nhà lại buồn tênh, Sỹ lớn tiếng.
- Thôi đi ông ơi, có được mụ nào rinh ông đi thì tôi càng mừng, vợ Sỹ nhăn chồng.
- Bộ bu mày không biết à; tớ chỉ ăn chờ cuộc đời qua đi, ngủ cho quên đi, và uống để đủ năng lực đối diện với cảnh sầu đời mà bu mày cứ cự nự. Ôi, mùa thu cuộc đời!
***
Trên đường lái xe về nhà, Thanh hỏi cha Hải,
- Thưa cha, tại sao cha không giải thích thêm hay ít nhất cổ vũ nhận thức bất ngờ của Tình mà dường như cố lờ đi, không nói không rằng như chẳng nghe thấy chi?
- Không ngờ anh khá tinh tế. Chị Thanh, chị nghĩ gì hay có nhận xét thế nào về thái độ của tôi vừa được anh Thanh đề cập tới, cha Hải lên tiếng hỏi chị Thanh ngồi phía sau.
- Thưa cha, con cảm thấy rất ngạc nhiên, và chợt rúng động; vì vẫn nghe các cha giảng phép mình thánh Chúa là trung tâm điểm của đức tin Công giáo, nhưng lại cứ thắc mắc vì không thấy cha nói gì thì nghĩ rằng chuyện cũng thường thôi; chẳng gì đáng nói nên cha không nhắc nhở hay đoái hoài tới. Tuy nhiên, con thấy cần phải suy nghĩ, đặt vấn đề lại về nhiều chuyện khác mà hiện giờ lắm thứ lộn xộn nơi đầu óc không nghĩ gì được.
- Ông Tài khen các anh các chị hết lời và từ đó dấy lên niềm hy vọng cho rằng đã đến thời điểm tâm thức con người phát triển.
- Cha định đánh lận con đen hay sao.
- Chuyện này nói ra thì vô cùng; bởi nó dây dưa tới nhiều hiện trạng tâm thức, tâm lý, tính chất, cũng như căn cơ một người. Xét về mặt đạo học, Nó kéo Phật học, Ấn học, Phúc Âm dính chùm vào đấy, nên rất nguy hiểm cho người nói; bởi nếu người nghe không đủ trình độ nhận thức cũng như chưa bao giờ tự ngộ ít nhất một công án thì sẽ rất bất lợi; đồng thời đối với thính giả thiếu hiểu biết, thiếu suy nghĩ sẽ tạo nên nhị trùng kết quả mà đàng nào cũng gây bất lợi cho người nói.
- Thưa cha, cha cứ nói, con sẽ nghe như không nghe. Chị Thanh bất chợt lên tiếng với câu nói kỳ cục.
- Để trả lời anh về thái độ tảng lờ như không nghe thấy những gì anh Tình phát biểu, chị ấy đã nghe như không nghe thì anh cũng cần chấp nhận một điều kiện tôi mới có thể nói.
- Con không thích hứa bừa nhưng con sẽ chấp nhận và tuân giữ điều kiện của cha. Mời cha cứ tự nhiên.
- Nói rằng điều kiện cũng không đúng mà phải nói là thái độ. Thực ra đơn giản chỉ là chớ vội tin những gì tôi sẽ nói mà đợi khi nào nói xong hãy tổng hợp để có nhận thức mới. Dĩ nhiên, bởi anh đã ngộ được câu nói của Lão học, “Người biết không nói” thì chẳng có gì cần được nói là hứa hoặc giữ.
- Tôi có câu hỏi, anh có thể trả lời đơn sơ theo phản ứng tự nhiên không cần suy nghĩ đắn đo không?
- Thế nào vậy cha?
- Giả sử tôi nói mấy câu giải thích hoặc liên hệ đến nhận thức về phép thánh thể của anh Tình, anh có thể đoán được những sự việc nào sẽ xảy ra ngay lúc ấy không.
- Giời, thậm phục, thậm phục, đúng là gừng càng già càng cay. Thanh không trả lời mà thốt lên lời cảm phục.
- Anh Thanh, anh nói gì kỳ quặc, chị Thanh xía vô.
- Ai vừa hứa nghe như không nghe ấy nhỉ.
- Thưa cha, con, nhưng anh Thanh làm đầu óc con quay mòng mòng rồi.
- Được rồi, nhóm nhậu của các anh lắm người sắc sảo; hèn chi ông bạn tôi cố gắng bồi đắp là phải. Chị Thanh có thể tưởng tượng được nếu tôi chỉ cần nói đá động đến thực thể hiện hữu của Thiên Chúa nơi bánh và rượu trước khi truyền phép thì những chuyện gì sẽ xảy đến không. Từ từ mà đặt vấn đề, phân tích từng trường hợp, nếu không chị lăn đùng ra đó hay có thể trở nên khùng khùng thì phiền lắm.
- Thưa cha, riêng con cảm thấy lúc ấy có một cái gì, chẳng khác một áp lực mạnh mẽ, chạm vào tâm tưởng khiến con giật mình. Chẳng nói giấu gì cha, mấy cái ông này khi rượu bia uống vào rồi thì ăn nói bạt mạng, không coi trời coi đất hoặc thánh hoặc ma ra gì. Nghe riết rồi trở thành chai đá; dù họ nói thế nào chăng nữa cũng nên đợi kẻ khác đấu lại làm sáng tỏ vấn đề. Đàng này, phát biểu của anh Tình chẳng khác gì phát đại bác bắn thẳng vô niềm tin chính yếu của người Công giáo. Cha biết không, con nghe kể lại, khi anh Hưng nói về Phật học kỳ chúng con đi Chicago, anh ta chỉ nhắc một câu nơi Lâm Tế Lục, “Gặp Phật giết Phật, gặp pháp bỏ pháp, không tin ai hết, không để ai lừa dụ” mà cả đám bừng bừng nổi giận khiến anh cả đã phải lo cuống lên, phương chi nói không cần phải tin vào phép thánh thể. Đúng là mấy ông ngoa mồm, nhưng vì thấy cha không nói năng gì nên họ xuôi theo. Mà tại sao cha không nói gì; chẳng lẽ không cần tin vào phép thánh thể.
- Vậy chị có cho tôi là lạc đạo không?
- Con chưa nghĩ gì hết, chỉ ngạc nhiên vì nơi trường hợp này nếu gặp cha nào khác, ngài sẽ giải thích hoặc đặt vấn đề đức tin của anh Tình.
- Trước hết, tôi không đến đây để rao giảng Lời Chúa hay đức tin, và tôi cũng không thích lối nói phải tin. Hơn nữa, anh Tình dùng nhận thức Thiên Chúa là Quyền Lực Hiện Hữu mà quyền lực hiện hữu thì hiện diện nơi mọi sự dù ngay cả nơi tư tưởng; vì tư tưởng cũng là một sự hiện hữu; cũng giống như chúng ta nói Chúa ở khắp mọi nơi. Tuy nhiên, nói rằng Chúa ở khắp mọi nơi thì ý nghĩa vẫn còn bị giới hạn nghĩa là vẫn trong giới hạn hữu vi, nơi chốn. Tương tự Phúc Âm có câu, “Ta là sự sống,” hoặc “Thiên Chúa là Thần Khí” cũng vẫn bị hiểu gìới hạn, chưa bao quát hết mọi sự hiện hữu. Nhận định như vậy, chúng ta thấy chính ngôn từ giới hạn nhận thức của con người. Hình như anh Tình ngộ được Thiên Chúa là gì. Như vậy, nếu nhận thức được Thiên Chúa chính là Quyền Lực Hiện Hữu, tất nhiên sẽ nhận thức được Thiên Chúa đang hiện diện ở mọi nơi, mọi chốn, vô hình cũng như hữu hình. Suy như thế, Thiên Chúa cũng đang hiện diện ngay nơi tấm bánh và miếng rượu trước khi truyền phép. Anh chị còn nhớ anh Tình đã nêu lên nhận thức này mà.
- Sở dĩ tôi cố tảng lời đi vì đối với những anh chị em Công giáo, xưa nay đã được dạy dỗ là phải tin bánh và rượu sau khi truyền phép trở nên mình và máu thật của Chúa Kitô. Anh chị biết, bất cứ gì mình nói không giống quan niệm của một tổ chức cũng làm người trong tổ chức đó khó chịu. Đây là lý do tôi lờ đi không nói năng gì, vì coi chừng càng nói chỉ càng làm phiền tâm tưởng mọi người mà có thể tôi lại vấp phạm thêm lỗi lầm đã không biết bao lần vấp phạm đó là quên câu Phúc Âm, “Của thánh đừng cho chó, chớ quăng châu ngọc trước miệng heo kẻo chúng dày đạp dưới chân và quay lại cắn xé các ngươi.” Không biết bao nhiêu lần tôi đã đem của thánh cho chó mà vẫn cứ vấp phạm; may mắn, lần này tôi nhớ.
- Vấp phạm làm sao, thưa cha, chị Thanh hỏi.
- Tại vì tâm ngay của mình thôi. Tôi cố gắng giải thích cho người ta hiểu, ai ngờ, có những người nói như tát vào mặt mình.
- Sao vậy, cha?
- Tại họ e sợ đã tin sai và cũng vì họ chưa bao giờ sai.
- Thưa cha, tại sao họ chưa bao giờ sai mà lại còn sợ sai? Chị Thanh thấy cha Hải nói kỳ cục bèn hỏi tiếp.
- Họ có bao giờ suy nghĩ đâu thì làm sao mà sai được. Thanh giải thích, cũng như em đó, được dạy là phải tin vào bí tích thánh thể, phải tin là Chúa Giêsu thực sự hiện diện nơi bí tích thánh thể và chỉ biết lặp lại và cho rằng đó là đích thực Chúa Giêsu thì sao mà có thể sai với đúng. Được gọi là sai hoặc đúng tùy thuộc nhãn quan của người nhận định và chỉ sai hoặc đúng với người ấy mà thôi.
