Đọc Nguyễn Du và Sinh Mệnh Con Người
Lang thang. Chợt đọc Nguyễn Du. Sinh mệnh nằm sâu trong đoạn nỗi. Những đau đớn cũ, những phiền não xoay. Như giòng lực đẩy luân lưu. Kiếp người luân lạc bơ vơ chốn nào.
Thấy sóng. Thấy tia. Từng ngọn trào dâng. Từng phù phép thổi. Từng hồi long đong:
"Chân trời mặt bể lênh đênh
Nắm xương biết gửi tử sinh chốn nào?" (*)
Những ngày lênh đênh. Biển chập chùng. Biển náo động. Biển mênh mông. Đâu là bờ. Đâu là bến. Quay đi, mặt đã úa nhàu. Quay lại, náo đầu trám xo:
"Trông chừng khói ngất song thưa,
Hoa trôi trác thắm, liễu xơ xác vàng."
Những ngất trơ đất, trơ trời, trơ mệnh bạc. Kẻ ở, nằm trong rọ đau thương. Kẻ đi tất tả đời xớn xác. Cả những nào an dấu vết quê.
"Đồ tế nhuyễn, của riêng tây,
Sạch sành sanh vét cho đầy túi tham."
Những đoàn xe của kẻ xâm lược lũ lượt nuối đuôi nhau về Bắc. Hình ảnh hèn mọn được trâng tráo phô bày tươm bạc nhược.
"Tiếng oan dậy đất, án ngờ lòa mây"
của những chó nhảy bàn độc, của những lường đảo trơ trơ, của những thô bỉ tận cùng từ khắp phía. Nhất từ miền Bắc tai ương, cộng thêm từ bên kia biển, chập chùng nơi nọ.
"Rường cao rút ngược dây oan,
Dẫu là đá cũng nát gan, lọ người"
Dẫu là cột đèn cũng gắng tìm đường lẩn thoát, như được. Để chứng tích còn kia:
"Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền"
Nhưng cả tỉ khối xệt kia, vùng Châu Á nghệt ra đầy đó. Bắt tay lẫn nhau. Để hại kẻ khốn cùng. Ai là bạn, sao đầy lũ độc tai ương.
Sao "Duyên hội ngộ, đức cù lao", chẳng màng.
"Gặp cơn vạ gió tai bay bất ky`"
Rũ lòng, quặn thắt ra đi:
"Đau lòng tử biệt sinh ly,
Thân còn chẳng tiếc, tiếc gì đến duyên"
Hàng trăm ngàn vùi thân biển rộng, hàng hàng con thuyền bé nhỏ, hải tặc tai ương. Sao "độc lập, tự do, hạnh phúc" được treo cao lộng lẫy, lại triệu triệu kẻ bỏ đi. Ôi siêu việt cuộc đời. Ôi lẫm liệt gian truân.
"Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân"
Lẫy lừng Trần Văn Bá, lẫm liệt Hoàng Cơ Minh. Oai phong Lý Tống. Kẻ sống còn tù tội. Vong đã liệt oai linh.
"Nỗi mình thêm tức nỗi nhà", quê đau, quê hận, quê càng nát tan.
Đám khuyển ưng, vệnh vẹo. Đám lâu la o lá. Đám phường chèo nhảy múa hung hăng. Càng thêm, càng tỏ, càng bày mặt trâu.
"Gió mưa âu hẳn tan tành nước non"
Cơ vận nào xoay ta thoát được. Cơ vận nào mở hội anh linh. Cơ vận nào ngẩng nhìn thế giới. Mực anh hào mở cõi trung trinh:
"Nỗi đêm khép mở, nỗi ngày riêng chung"
Để thôi "thương thay thân phận lạc loài". Để thôi, "Xót người trong hội đoạn trường đòi cơn".
Sinh mệnh ta, còn đường ta tới.
(*) trích thơ Nguyễn Du
(ngày 15 tháng 12 năm 2003)
lực của nhân gian tụ chỗ nào
có rộng mênh mang vút trời cao
vũ trụ dâng đầy từng hơi thở
trong cả gian truân còm cõi chào
